Բժիշկն այսօր գնահատվում է ըստ իր ունակությունների, այլ ոչ թե հասարակության մեջ գրաված դիրքով

Բժշկությունը սերվում է գիտությունից ու արվեստից, իսկ դրանք լրացվում են հերոսության քողով: Բժշկի կոչումը կյանքից սովորելու և անընդհատ կատարելագործվելու կամքն է: Այսօր բժիշկը ոչ միայն որակավորված մասնագետ է, այլ նաև պայքարող ճակատային զինվոր`   հանուն առողջության, երկարակեցության, ստեղծագործական կյանքի, հանուն խաղաղության: Մեր հյուրը սրտաբան, <<Էրեբունի>> բժշկական կենտրոնի թերապիայի բաժանունքի փոխտնօրեն ՀԱՍՄԻԿ ՍԱԻՅԱՆՆ է, ում հետ զրուցեցինք ոլորտի գերակա խնդիրների և մի շարք այլ հարցերի շուրջ:

-Տիկին Սաիյան, ի՞նչ մասնագիտական ճանապարհ եք անցել մինչ օրս:

-1994թ. ավարտել եմ Երևանի պետական բժշկական ինստիտուտը, որից հետո <<Էրեբունի>> բժշկական կենտրոնի սրտաբանական բաժանմունքում անցել կլինիկական օրդինատուրա, այնուհետև աշխատել նույն բաժանմունքում։ Երկու տարի հետո ինձ առաջարկվեց ընդունարանի վարիչի պաշտոնը, որը փորձել եմ համատեղել իմ կլինիկական գործունեության հետ:  2007 թվականից աշխատել եմ թերապիայի գծով փոխտնօրեն, բայց երբեք չեմ դադարեցրել իմ կլինիկական գործունեությունը, շարունակել եմ ընդունել և բուժել իմ հիվանդներին: Այս երկու գործերը, կարծես, մեկը մյուսին լրացնում են։

-Ձեր բաժանմունք հիմնականում ո՞ր հիվանդներն են դիմում։

-Հիվանդների ընդունում եմ սիրտ-թոքային բաժանմունքում, որտեղ հիմնականում հոսպիտալացվում են սրտաբանական և թոքաբանական խնդիրներով տառապող անձինք: Ընդհանրապես օրգանիզմի օրգանները փոխհամակցված են, փոխկապակցված, և դժվար է ասել, թե որ բաժանմունքն ինչ հիվանդների է ընդունում։ Իհարկե, որոշակի ուղղվածություն կա, բայց միևնույն է, եթե մի օրգանը  հիվանդ է, ապա այն որևէ ձևով ազդում է այլ օրգան համակարգերի վրա, իսկ սիրտն ու թոքն իրար ավելի արագ են լրացնում թե՛ հիվանդելիության, թե՛ հիվանդացության տեսակետից:

-Հասցնո՞ւմ եք համատեղել աշխատանքը վերապատրաստումների հետ:

- Շատ հաճախ չէ, բայց հատկապես վերջին շրջանում տարեկան երկու անգամ կարծես ինքս ինձ պարտադրում եմ ժամանակ հատկացնել վերապատրաստումներին, քանի որ դրանք այսօր շատ կարևոր նախապայմաններ են մեզ համար։ Բժիշկը պարզապես ի վիճակի չէ ամեն մի նորություն կարդալ, ընկալել, իսկ առանց դրանք իմանալու անհնար է առաջ շարժվել հոսքին համընթաց:

-Սիրտ-անոթային ոլորտում  ավելի շատ ո՞ր հիվանդություններն են երիտասարդացել:

-Երևի թե սրտի իշեմիկ հիվանդությունը. լինում են դեպքեր, որ 20 տարեկան երիտասարդներն են ինֆարկտով հոսպիտալացվում մեզ մոտ։ Նախկինում, համենայնդեպս, մեր ուսանողական տարիներին այդպիսի դեպքերի չէինք հանդիպում: Երևի այդ տարիներին ախտորոշումն էր դժվար, և այդ հիվանդությանն այլ անվանում էին տալիս։ Իշեմիկ հիվանդության տանող ռիսկային գործոններ են համարվում սնունդը, մեր էկոլոգիան, սթրեսները...

-Իշեմիկ հիվանդության դեպքում ո՞ր տարիքն է ավելի խոցելի համարվում:

-Խոցելի տարիքը 35-55 տարեկանն է, բայց այսօր բժշկությունն այնքան է զարգացել, ինֆարկտն այնպես են բուժում, որ հետագայում, այսպես ասած, տեղն էլ չի երևում, իսկ ստենդավորման պայմաններում դա փրկություն է համարվում։ Դա էլ իր հերթին կրճատում է անաշխատունակությունը, հիվանդները ապաքինվում են ամբողջությամբ:

- Արդյոք հնարավո՞ր է մեր երկրում սիրտ-անոթային բոլոր հիվանդությունների բուժումն իրականացնել, թե ամեն դեպքում արտերկիր մեկնելու կարիքը զգացվում է:

 -Պետք է նշեմ, որ սիրտ-անոթային հիվանդությունների բուժման արդյունավետության առումով Հայաստանը չի զիջում եվրոպական երկրներին, ԱՄՆ-ին։ Դա այն բնագավառն է, որտեղ մենք համարյա թե նրանց հավասար քայլում ենք: Շատ ցանկալի կլիներ, որ մյուս հիվանդությունների դեպքում էլ այդպիսի զարգացում ապրեր մեր երկիրը։ 

- Բժշկուհի՛,  տեսնելով  այսօրվա ուսանողներին՝ ի՞նչ կարծիք եք կազմում մեր առողջապահական համակարգի ապագայի մասին։

-Ցանկանան թե ոչ, այսօրվա պայմաններում նրանք դառնալու են լավ բժիշկներ, քանի որ մրցակցությունը շատ ուժեղ է, և բոլորն էլ ստիպված են լինելու հաշվի առնել դա։ Բժիշկն այսօր գնահատվում է ըստ իր ունակությունների, այլ ոչ թե հասարակության մեջ գրաված դիրքով։ Հիվանդն է իր բժշկին ընտրում, ու եթե վերջինս չլինի պատասխանատու, ժամանակակից պահանջներին համապատասխան, պացիենտը շատ շուտ դա կզգա և կընտրի մեկ ուրիշին։ 

- Եվ վերջում ի՞նչ կմաղթեք մեր ընթերցողներին:

-Կցանկանամ, որ մեր հասարակությունը կարողանա գնահատել այն, ինչ ունի: Երբեմն լինում են դեպքեր, երբ հիվանդները մեզ դիմում են արդեն ծայրահեղ ծանր վիճակում: Կցանկանամ, որ նրանք երբեք չդիմեն ինքնաբուժության, գնահատեն և փայփայեն իրենց ունեցածը: Դրա համար պետք է միշտ կապ հաստատեն բժիշկների հետ, և մենք՝ բժիշկներս,  կտանք շատ լավ խորհուրդներ: Եղե՛ք առողջ, սիրե՛ք և գնահատե՛ք ձեզ։

Մեր բժիշկները բավականին բարձր դիրքերում են թե՛ մարդկային, թե՛ ինտելեկտուալ առումներով

Ուռուցքաբանությունը, որպես բժշկության մի ճյուղ, ուսումնասիրում է ուռուցքների առաջացման պատճառներն ու զարգացման մեխանիզմները, իրականացնում տարբեր տեսակի համալիր միջոցառումներ, որոնք ուղղված են դրանց կանխարգելմանը, վերացմանն ու բուժմանը: Շատերը կարծում են, թե «ուռուցքաբանություն» ախտորոշումն արդեն իսկ դատավճիռ է, սակայն, շնորհիվ ժամանակակից բժշկության ձեռքբերումների, դա այլևս այդպես չէ: Ուռուցքաբանության արդի նվաճումները վկայում են, որ քաղցկեղն անբուժելի հիվանդություն չէ, քանի որ ժամանակին ու ճիշտ բուժման դեպքում հիվանդների մեծ մասն ապաքինվում է: Ուռուցքաբանության այսօրվա խնդիրների, ոլորտի նվաճումների և սպասվող ծրագրերի մասին զրուցեցինք «ԱրթՄեդ» բժշկական կենտրոնի քիմիաթերապիայի և կոնսերվատիվ թերապիայի բաժանմունքի ղեկավար Ալինա Չոբանյան-Հովհաննիսյանի հետ:

-Տիկի՛ն Չոբանյան, ինչպե՞ս  կբնութագրեք բժշկի մասնագիտությունը:

-Պրոֆեսիոնալ բժիշկը պետք է միշտ ձգտի կատարելագործվել, չդոփել տեղում, պետք է քայլի ժամանակի զարգացումների հոսքին համընթաց: Պետք է միշտ լինի պրպտող, քայլի նորարարություններին համահունչ, զարգանա, կարդա, սովորի, քանզի բոլորս էլ գիտենք, որ ամեն ինչ շատ արագ է զարգանում բժշկության մեջ: Այն ռիթմը, որով պրոֆեսիոնալ ճանապարհ են անցել մեր գործընկերները 20 տարի առաջ, անհամեմատելի է այսօրվա գիտության զարգացման հետ: Հիմա ամեն ինչ շատ արագացված է: Օրինակ, եթե կարդում ենք նոր բժշկական գիրք, որը հրատարակվել է հենց այս տարի, ապա այն արդեն համարվում է հին, քանի որ մինչ տպագրվելն անցել է որոշակի ճանապարհ: Այսինքն, եթե բժիշկը ցանկանում է լինել միշտ տեղեկացված, ապա պետք է մշտապես հետևի ինտերնետին, այլ ոչ թե առաջնորդվի տպագրված նյութերով: Բացի այդ, պետք է միշտ մասնակցի գիտաժողովների, կոնգրեսների, շարժվի նորություններին համընթաց:

-Բժշկուհի՛, կխոսե՞ք Ձեր բաժանմունքի մասին:

-Մեր բաժանմունքը ստեղծվել է 2013 թվականի սկզբին, և համարում եմ, որ այն բավականին լուրջ հաջողությունների է հասնում, ինչի մասին վկայում է մեր պացիենտների բարձր գնահատականը: Այսինքն՝ բժշկին գնահատողը գործընկերները չեն, այլ, հատկապես ուռուցքաբանության մեջ, նրա հիվանդները։ Եթե հիվանդն ու նրա ընտանիքի անդամները քեզ հիշում են, քեզնից գոհ ու շնորհակալ են, դա ամենամեծ գնահատականն է։  Բժշկին ոչ թե ինքը, այլ նրա հիվանդները պետք է գովազդեն։  

-Բժշկուհի՛, կարողանո՞ւմ եք համատեղել վերապատրաստումները աշխատանքի հետ:

- Այո՛, մենք այլ տարբերակ չունենք. եթե չհասցնենք, ուրեմն չենք կարող լավագույնս դրսևորել մեզ մեր ոլորտում: Դա անդադար և բովանդակալից գործընթաց է, որից չպետք է երբեք ետ մնալ:

-Տիկի՛ն Չոբանյան, բժշկին դիմելու կուլտուրան ի՞նչ մակարդակի վրա է այսօր:

-Իհարկե, մենք կցանկանայինք, որպեսզի հիվանդները մեզ ավելի վաղ դիմեին, քան հիմա դիմում են: Այսինքն՝ դիմում են այն ժամանակ, երբ արդեն հիվանդությունը բարդ ստադիայում է: Մեր հայկական մտածելակերպի առանձնահատկություններից մեկն էլ դա է, որը չի փոխվել: Բնականաբար, ինչքան վաղ դիմեն մեզ, այնքան լավ կլինի հենց իրենց համար. և՛ շատ ավելի քիչ  ֆինանս կծախսեին, և՛ բուժման ընթացքն ավելի կարճ կտևեր, և՛ արդյունավետությունը բարձր կլիներ:

-Երբ հայտնաբերում եք չարորակ գոյացություն, կարողանո՞ւմ եք հիվանդին ասել  դրա մասին:

-Ո՛չ, ասում եմ միայն հարազատներին։ Ընդ որում, դա մի քանի փուլով է արվում։ Սկզբնական շրջանում հիվանդների հարազատները կարծում են, որ հնարավոր չէ այդպիսի բան լինի, որ մենք սխալվում ենք: Մեր հանրապետությունը երևի միակ երկիրն է աշխարհում, որտեղ ախտորոշման արդյունքը բացեիբաց չեն ասում: Կարծում եմ՝ պետք է ճշմարտությունն ասվի, որպեսզի հիվանդը բժշկի հետ կարողանա հավասար անցնել այդ բարդ ճաապարհը: Հիվանդն իրավունք ունի իմանալ իր առողջական վիճակի մասին ամբողջ տեղեկատվությունը՝ առանց փափկացնելու, մեղմելու իրավիճակը: Հաճախ լինում են դեպքեր, երբ մարդը հասուն է, զարգացած, բայց նրա փոխարեն որոշում են կայացնում ընտանիքի անդամները: Բայց պետք է թողնել, որպեսզի հիվանդն ինքը որոշի՝ իրեն ինչ է անհրաժեշտ իրականում: Հաճախ լիարժեք բուժում իրականացնելու համար մեզ խանգարում է հիվանդի անտեղյակությունը, և, երբ հետագայում այդ դժվարին ճանապարհն անցնում ենք, հիվանդը չի գիտակցում, չի գնահատում այդ ամենը։ Եթե հիվանդն իրեն դատապարտված է համարում, չի ցանկանում պայքարել հիվանդության դեմ, նշանակվող դեղորայքային և ճառագայթային բուժումը չեն տա իրենց արդյունքը: Հիվանդը և՛ հոգեպես, և՛ ֆիզիկապես պետք է պատրաստ լինի դուրս գալ այդ վիճակից: Լինում են նաև դեպքեր, երբ հիվանդը տեղեկացվում է իր հիվանդության մասին և հրաժարվում է առաջարկվող հետագա բուժումից: Իհարկե, դա նույնպես նրա իրավունքն է, և մենք պետք է հարգենք այդ իրավունքը։ Կարծում եմ՝ կգա ժամանակը, երբ ավելի շատ կխոսվի, կբարձրաձայնվի այս հիվանդության մասին: Մեր ոլորտում պետք է ներգրավվեն նաև հոգեբանները, քանի որ այն շատ բարդ հոգեբանական լարվածությամբ ոլորտ է: Հոգեբաններ պետք են ինչպես հիվանդների և նրանց հարազատների, այնպես էլ մեզ` բուժանձնակազմի համար: Դա գործնականում ոչ մի տեղ չի կիրառվում, քանի որ հոգեբանության մեջ ուռուցքաբանության ճյուղ չկա: Հայաստանում չկա այդ հասկացողությունը, և մենք փորձում ենք մեր ուժերի ներածին չափով այդ բացը լրացնել, քանզի հիվանդի հոգեբանական նախապատրաստվածությունը հավասար է ճառագայթային քիմիաթերապիայի բուժմանը: Այն պետք է լինի պարտադիր պայման, որը, ցավոք, չկա մեզ մոտ: Բայց ասեմ, որ մեր առողջապահական համակարգը բավականին լավ վիճակում է գտնվում, տեխնիկապես բավականին լավ է զարգացած՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ մենք ապրում ենք փոքր պետությունում: Մեր բժիշկները բավականին բարձր դիրքերում են թե՛ մարդկային, թե՛ ինտելեկտուալ առումներով, և այն, ինչ արվում է մեր բժիշկների կողմից, գովեստի է արժանի, ավելին՝ պարզապես հրաշք է:

- Գոյություն ունե՞ն ուռուցքաբանության ասոցիացիաներ:

-Կան թե՛ հայաստանյան, թե՛ եվրոպական ասոցիացիաներ: Ցանկացած ոք կարող է բացել ասոցիացիա, սակայն կարևոր է, որ դրանք իմաստավորված գործունեություն ծավալեն: Դա իրականում անհրաժեշտ է, բայց դրանց ձևական առկայությունը ոչ մի բան չի նշանակում:

- Իսկ վերջում ի՞նչ կցանկանայիք ավելացնել:

-Կցանկանամ, որ բոլորը միշտ առողջ լինեն, որ երբեք չհուսահատվեն, չընկճվեն` անկախ իրավիճակից, հետևեն իրենց առողջությանը:  Մաղթում եմ բոլորին սեր, երջանկություն և ամենայն բարիք:

Խորհուրդ  կտայի  բոլորին առողջ կենսակերպ  վարել

Ժամանակին համընթաց մեր կյանքը փոխվում է. ջնջվում են սահմանները՝ երկրների, խոչընդոտները` հասարակությունների և անջրպետները` սոցիալական խավերի միջև: Եվ ամեն մեկը կարող է ընտրել իրեն բուժող բժշկին աշխարհի ցանկացած կետում:

Յուրաքանչյուր ոք ժառանգում է նախորդ սերունդների փորձը` հետագայում այն լրացնելով սեփականով: Բուժման և բժշկության ընդհանուր սկզբունքները ձեռք են բերվում հարյուրամյա փորձի շնորհիվ, որոնց կիրառումը հիվանդին զերծ է պահում հետագա բարդություններից:

Անդրադառնալով կոլոպրոկտոլոգիային` նշենք, որ մինչև 1997թ. բժշկական այս ուղղությունը կոչվել է պրոկտոլոգիա, իսկ 1997թ.-ին վերանվանվել է կոլոպրոկտոլոգիայի: Վերջինս բժշկության ճյուղ է, որն ուսումնասիրում է հաստ և ուղիղ աղիքի  հետ  կապված առողջական  խնդիրներն ու   հիվանդությունները: Եվ այդ հիվանդությունները բուժելու համար հեռու գնալ պետք չէ. նշանակալի նվաճում ունեցած,  առողջապահական ոլորտում լավագույն և առաջատար բժշկական հաստատություններից մեկում` «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնում, իրականացվում են կոլոպրոկտոլոգիայի` հաստ և ուղիղ աղու ցանկացած՝ սուր ու քրոնիկական հիվանդության ախտորոշում, թերապևտիկ և վիրաբուժական բուժում՝ ներառյալ նաև առավել ծանր  ընթացող հիվանդությունները, ինչպիսին են հաստ աղու բորբոքային և ուռուցքային ախտահարումները: Հիվանդների բուժման ժամանակ կիրառվում են ժամանակակից միջազգային ուղեցույցներ և բարձր տեխնոլոգիական նվազագույն ինվազիվ մեթոդներ՝ հետվիրահատական վերականգնման սեղմ ժամկետներով: 
Կլինիկայի աշխատանքի հիմնական սկզբունքը հոսպիտալիզացման նվազագույն ժամկետում բուժման առավելագույն արդյունք ապահովելն է, և պատահական չէ, որ բաժանմունքն ապահովված է ամենաժամանակակից ախտորոշիչ և բուժական սարքավորումներով:

Մեր զրուցակիցը «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի կոլոպրոկտոլոգիայի բաժանմունքի ղեկավար ԿԱՐԵՆ ՇԱՀՆԱԶԱՐՅԱՆՆ է, ում հետ զրուցեցինք ոլորտում առկա խնդիրների մասին:

- Պարո՛ն Շահնազարյան, հիմնականում ի՞նչ վիրահատական միջամտություններ են իրականացվում ձեր բաժանմունքում:

-Մեզ մոտ կատարվում են կոլոպրոկտոլոգիական ցանկացած ծավալի և բարդության՝ սկսած սովորական թութքահատումից մինչև ծանրագույն, բարձր տեխնոլոգիաների կիրառում պահանջող հաստ աղու քաղցկեղի վիրահատություններ: 

-Ի՞նչ մակարդակի է Ձեզ մոտ դիմելիությունը: Ձեր պրակտիկայի ընթացքում ո՞ր խնդիրներով են ավելի շատ դիմում, ի՞նչ կասեք ուռուցքային հիվանդությունների մասին:

-Չեմ կարող ասել, որ դիմելիությունը բարձր մակարդակի է. մեզ մոտ բժշկին ուշ են դիմում: Հաճախ  դա պայմանավորված է սոցիալ-տնտեսական  վիճակով  կամ բժշկին դիմելու նկատմամբ ունեցած վախով:

Ինչ վերաբերում է ուռուցքային հիվանդություններին, ապա դրանք շատացել են: Վերջին տարիներին կրկնակի անգամ ավելացել է հաստ աղիքի ուռուցքային հիվանդություններով դիմողների թիվը, որն ավելի շատ պայմանավորված է արտաքին ռիսկի գործոններով՝  սթրես, անկանոն սննդակարգ,անորակ սնունդ: Ընդ որում, դրա մասին վկայում են ոչ միայն մեր, այլև ամբողջ աշխարհում կատարված հետազոտությունները, վիճակագրության արդյունքները։

-Բժիշկ, ուռուցքային հիվանդություն հայտնաբերելու դեպքում այդ մասին ասո՞ւմ եք  հիվանդին:

- Չնայած արտերկրում վաղուց արդեն ընդունված է անմիջապես հիվանդին տեղեկացնել իր վիճակի մասին, սակայն, հաշվի առնելով մեր հասարակության մեջ ձևավորված կարծրատիպը, սկզբնական շրջանում ասում ենք միայն նրա հարազատներին։ Բայց շատ բան կախված է անհատի ինտելեկտից, և ամեն մի հիվանդի պետք է մոտենալ յուրովի։ Կան, օրինակ, կարդացած, տեղեկացված մարդիկ, ովքեր ցանկանում են մեզ հետ հավասար անցնել այդ ծանր ուղին, և նրանց հետ աշխատելը  բավականին հեշտ է։

-Պարո՛ն Շահնազարյան, բուժումից հետո որքա՞ն է ուռուցքային հիվանդության կրկնվելու՝ ռեցիդիվի հավանականությունը:

-Ռեցիդիվի հավանականություն կա և՛ վիրահատական, և՛ոչ վիրահատական մեթոդների կիրառման դեպքում, ու կարևորն  այն  նվազագույնի  հասցնելն է: Իսկ դա պայմանավորված է ժամանակին բժշկին դիմելու հանգամանքով, բժշկի հմտությամբ, կիրառվող սարքավորումներով,  բարձր տեխնոլոգիական գործիքներով:

-Հայաստանում կա՞ պրոկտոլոգների ասոցիացիա:

-Այո։ Այն ստեղծվել է երկու տարի առաջ, ունի 30-ից ավելի անդամ, որոնցից մեկը ես եմ։ Ես նաև ՌԴ և եվրոպական ասոցիացիների միության անդամ եմ:

-Հասցնո՞ւմ եք մասնակցել վերապատրաստումերի:

-Առանց դրանց հնարավոր չի լինի առաջնորդվել նոր մեթոդներով, և ես  վերապատրաստումներից հենց վերջերս եմ վերադարձել։ Մոսկվայում մայիսի 29-30-ը մասնակցում էի «Կոլոնոպրոկտոլոգիայի ռուսական դպրոցը» թեմայով մի շատ հետաքրքիր և բովանդակալից գիտաժողովի։ 

-Վերջում ի՞նչ կմաղթեք մեր հասարակությանը:

-Կմաղթեմ միայն ու միայն առողջություն։ Խորհուրդ  կտամ  մեր հասարակությանը  առողջ կենսակերպ  վարել, նույնիսկ փոքր գանգատների  ու, առավել ևս,  հիվանդության դեպքում չվախենալ ու անմիջապես դիմել համապատասխան մասնագետ բժշկին։ Եվ միայն այդ դեպքում հնարավոր կլինի կանխել հիվանդության հետագա բարդացումներն ու անդառնալի հետևանքները: 

Մեր նպատակն է ապահովել երեխայի ներդաշնակ և բազմակողմանի զարգացումը

Ոչ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ այսօր բոլորն էլ լավ գիտակցում են հոգեբանության դերն ու նշանակությունը երեխայի դաստիարակության, զանազան բարդ խնդիրները հաղթահարելու և, վերջապես, հետագայում որպես մարդ կայանալու անչափ կարևոր գործում։ Այսօրվա մեր զրուցակիցը «Զարգացում» հոգեբանական համալիրի տնօրեն  ԷԼՈՆՆԱ  ԱՎԵՏՅԱՆՆ է։

-Տիկի՛ն Ավետյան, ի՞նչ կարևորագույն ձեռքբերումներ է ունեցել «Զարգացում» հոգեբանական համալիրն այս տարիների ընթացքում: Մի փոքր պատմեք կենտրոնի ստեղծման, աշխատանքային սկզբունքների և գործունեության  մասին:

-«Զարգացում» հոգեբանական համալիրը հիմնադրվել և սկսել է իր գործունեությունը 2014 թվականի սեպտեմբերից: Համալիրի ստեղծման նպատակն է տրամադրել խորհրդատվական, հոգեթերապևտիկ, սոցիալ-հոգեբանական և հոգեբանամանկավարժական ծառայություններ բոլոր տարիքային խմբերին պատկանող մարդկանց։ Այն նաև իրականացնում է սկսնակ հոգեբանների վերապատրաստում և տարիքին համապատասխան զարգացման ապահովում նախադպրոցական տարիքի երեխաների համար։ «Զարգացում» հոգեբանական համալիրին կից գործում է «Մանկան ակադեմիա» քոլեջ–նախակրթարանը։ «Մանկան ակադեմիայի» ձեռքբերումներից կարևորագույնն ենք համարում երեխաների տարիքային, անհատական որակների բացահայտումն ու նրանց ներդաշնակ, բազմակողմանի զարգացած և հաղորդակցման հմտություներով ապահովված լինելը։ 

- Կենտրոնում ի՞նչ ծրագրեր են իրականացվում երեխայի անձնային, սոցիալական, հուզական ու հաղորդակցման հմտությունների, խոսքի, ստեղծագործական ընդունակությունների, երևակայության և աշխարհընկալման զարգացման ուղղությամբ: 

«Զարգացում» հոգեբանական համալիրում իրականացվում են հետևյալ աշխատանքները՝
- Անհատական և խմբային հոգեբանական խորհրդատվություն (երեխաների, դեռահասների, ծնողների, մեծահասակների),
- Զույգերի և ընտանեկան խորհրդատվություն,
- Ուսուցողական և թերապևտիկ հոգեբանական թրեյնինգներ,
- Դասապատրաստում (ուսումնական գործունեության գնահատում և զարգացում),
- Սուպեր վիզիաներ,
- Քեյսերի քննարկումներ,
- Ռելաքս մեդիտացիաներ,
- Ակումբներ` քննարկման հարթակ, կանանց ակումբ, ծնողների ակումբ և ծնողական հմտությունների թրեյնինգներ,
-3-6տ. երեխաների հոգեկան զարգացումը գնահատող դիագնոստիկ փաթեթ (պրոֆկողմնորոշում) մասնագիտական կողմնորոշում և այլ ախտորոշումներ,
- Կամավորների, ապագա հոգեբան մասնագետների վերապատրաստում:

«Մանկան ակադեմիա» քոլեջ–նախակրթարանն իրականացնում է՝ 
- Տրամաբանության և մտածողության զարգացում,
- Խոսքի զարգացում,
- Օտար լեզուներ (անգլերեն, ռուսերեն),
- Երևակայության զարգացում,
- Մանր մոտորիկա` ձեռքերի մկանախմբերի շարժունակության զարգացում,
- Խոշոր մոտորիկա` մարմնի խոշոր մկանների զարգացում,
- Հույզերի զարգացում` ճանաչում և սեփական հույզերի արտահայտում,
-Հաղորդակցման հմտություններ` հասակակիցների և մեծահասակների հետ փոխհարաբերությունների ձևավորում և մարդկային աշխարհը ճանաչելու ու գնահատելու ունակություն,
- Նախապատրաստում դպրոցին,
- Մանկական թատերական ներկայացումների կազմակերպում:
Տարիքային խմբերը երեքն են` 2.5-4 տարեկան, 4-5 տարեկան և 5-6 տարեկան։
Մեր նպատակն է, բացահայտելով երեխայի տարիքային և անհատական զարգացման հոգեբանական առանձնահատկությունները, ապահովել նրա ներդաշնակ և բազմակողմանի զարգացումը: «Մանկան ակադեմիա» քոլեջ–նախակրթարանում 3–6, 7-11, 12-15 տարեկան երեխաների և դեռահասների համար գործում է ամառային ակումբ։ 
Ակումբում իրականացվում են դպրոցական արձակուրդների հանձնարարությունների կատարում, հետաքրքրաշարժ և զարգացնող խաղեր, երեխաներին հուզող թեմաների քննարկումներ, շախմատ, ավազաթերապիա, հեքիաթների բեմադրություն, նկարչություն։

 -Հոգեբանի  մասնագիտությունն  այսօր,  կարելի  է  ասել,  բավական արդիական  ու  պահանջված  է,  և  շատերն  են  հոգեբան  դառնում: Ի՞նչ սկզբունքներով եք առաջնորդվում ձեր կենտրոնի աշխատակազմն ընտրելիս:

-Ելնելով աշխատանքային փորձիցս՝ կարող եմ ասել, որ հասարակության մոտ հոգեբանի մասին պատկերացումները հիմա այլ են, և մարդիկ սկսել են ավելի հաճախ դիմել հոգեբան մասնագետներին։ «Զարգացում» հոգեբանական համալիրում աշխատող մասնագետներն են՝ հոգեբանները, հատուկ հոգեբանները և լոգոպեդները։ Աշխատակազմի ընտրության ժամանակ կարևորել ենք մասնագետների կրթությունը, անձնային որակները։ Մեզ մոտ աշխատանքային փորձ չունեցող, նորավարտ մասնագետներին տրվում է աշխատելու հնարավորություն՝ համապատասխան ժամանակաշրջանում փորձաշրջան անցնելուց հետո։

-Ինչպե՞ս  է  կազմակերպվում  աշխատանքն  այստեղ,  մասնագիտական  ներուժը  թույլ  տալի՞ս  է  ներգրավել հոգեբանության  տարբեր ուղղությունները։

-Մեր կենտրոնի աշխատանքում հնարավորություն է տրվում ներգրավել հոգեբանության տարբեր ուղղություններ, քանի որ հաճախակի իրականացվում են սեմինար-թրեյնինգներ, որոնց ժամանակ քննարկվում են նեղ մասնագիտական հարցեր, կատարվում է փորձի փոխանակում: Խմբում հայտնված հոգեբանական կամ խոսքային խնդրով երեխաների հետ իրականացվում է համապատասխան մասնագիտական շտկողական աշխատանք՝ նկատի ունենալով երեխաների տարիքային և անհատական առանձնահատկությունները: Այս ամենին զուգահեռ աշխատանքներ են տարվում խոցելի երեխաների ծնողների հետ:

- Տիկի՛ն Ավետյան, Ձեր կենտրոնում աջակցո՞ւմ եք խոսքի հետ կապված դժվարություններ ունեցող երեխաների, օգնո՞ւմ եք երեխաներին հաղթահարել ուսման ու դասապատրաստման հետ կապված դժվարությունները, լիարժեք  վերաինտեգրվել ու մասնակցել ուսումնառության գործընթացներին:

-«Զարգացում» հոգեբանական համալիրում իրականացվում են ինչպես խմբակային, այնպես էլ անհատական լոգոպեդական աշխատանքներ, որոնց ժամանակ բացահայտվում և շտկվում են խոսքային խանգարումները: Այստեղ բոլոր առարկաներից կատարվում են նաև դասապատրաստման աշխատանքներ:

-Որպես վերջաբան ի՞նչ կցանկանայիք մաղթել մեր ընթերցողներին:

-Սիրելի՛ ընթերցողներ, ցանկանում ենք, որպեսզի ձեր առօրյան միշտ զուգակցված լինի յուրահատուկ զգացողությամբ ՝ազատությամբ, արվեստով և ներդաշնակությամբ: