Lավ տրամադրությունը առողջության հիմքն է

«Մուրացան» համալսարանական հիվանդանոցի մանկական եւ նորածնային վերակենդանացման բաժանմունքի ընդլայնման ու պայմանների բարելավման շնորհիվ կլինիկան հնարավորություն ունի անհրաժեշտ բուժօգնություն տրամադրել  Երեւանի  եւ հանրապետության բոլոր մարզերի ինտենսիվ թերապիայի կարիք ունեցող առավել   մեծ թվով նորածինների ու երեխաների:

«Մուրացան» հիվանդանոցային համալիրը համալրված է անհրաժեշտ բժշկական պարագաներով, վերազինված` երկու նոր ռեանիմոբիլով, աշխատանքներն իրականացվում են շուրջօրյա` արտագնա վերակենդանացման բրիգադների միջոցով; Կրիտիկական վիճակում հայտնված նորածիններին փրկելու նպատակով ամենագնաց ռեանիմոբիլներով բժիշկները հասնում են հեռավոր մարզեր՝ հաղթահարելով դժվարամատչելի ճանապարհներ: Համալսարանական հիվանդանոցը, ի տարբերություն այլ բժշկական հաստատությունների, միաժամանակ մի քանի գործառույթ է իրականացնում. այստեղ կազմակերպվում են ոչ միայն  բուժական, այլեւ գիտամանկավարժական ու կրթական աշխատանքներ:

Համալիրը բուժօգնություն է տրամադրում առողջական ամենատարբեր, այդ թվում` ուռուցքաբանական խնդիրներ ունեցող երեխաներին:

 http://bestgroup.am/  կայքի զրուցակիցն է  ԵՊԲՀ ՀԴԿ նեոնատոլոգիայի ամբիոնի ասիստենտ, նեոնատոլոգ, մանկական անեսթեզիոլոգ-ռեանիմատոլոգ, «Մուրացան» ՀՀ մանկական եւ նորածնային վերակենդանացման կլինիկայի ղեկավար Հրանտ Կալենտերյանը: Բժիշկն անցել է երկար տարիների բեղմնավոր ճանապարհ, ունի փորձ ու մասնագիտական խորը գիտելիքներ:

-Պարոն Կալենտերյան, ընտրել եք շատ պատասխանատու եւ ռիսկային աշխատանք, ինչպե՞ս եւ ե՞րբ որոշեցիք գնալ այդ քայլին:

-Հավանաբար բնավորության գիծ է. միշտ էլ կյանքում եւ, բնականաբար, արդեն նաեւ բժշկության մեջ ռիսկը սիրել եմ: Անկեղծորեն ասեմ, որ մինչեւ 10-րդ դասարան բժշկի մասնագիտություն ընտրելու մտադրություն չունեի, բայց ամեն ինչ փոխվեց, երբ վնասվածք ստանալուց հետո հայտնվեցի հիվանդանացում: Դրանից երեք օր հետո միանգամից եւ հաստատակամորեն որոշեցի, որ պետք է բժիշկ դառնամ: Եվ իմ նվիրական ցանկությունը, որոշումը իրականացրեցի: Չնայած սովորաբար այդ մասնագիտությունը ժառանգաբար է անցնում, սակայն իմ արմատներում բժիշկ չի եղել:

-Իսկ Ձեր երեխաները չե՞ն ընտրել այդ մասնագիտությունը:

-Ունեմ 4 երեխա, երկու մեծերս այդ մասնագիտությունը չեն ընտրել, երրորդը, կարծես թե, նման մտադրություն ունի, բայց մինչեւ դպրոցն ավարտելը երեք տարի ունի:

-Երիտասարդ կադրերի հետ շփվելով` ի՞նչ մակարդակի վրա եք տեսնում մեր ապագա բժշկությունը:

-Շատերին անգամ կարող է տարօրինակ թվալ իմ ասածը, բայց փայլուն երեխաներ են ավարտում բժշկական համալսարանը, եւ, եթե մեր ժամանակ մատների վրա էինք հաշվում լավ գիտելիքների տիրապետող, փայլուն ավարտող ուսանողներին, ապա այսօր նրանց թիվը զգալիորեն շատ է:  Ուղղակի ցանկությունս այն է, որ նրանք Հայաստանը չլքեն, մնան եւ արարեն իրենց երկրի համար, չունենանք ուղեղների արտահոսք: Չնայած բնական երեույթ է, որ երիտասարդները ձգտում են արտերկրում աշխատել ավելի բարձր վարձատրման ակնկալիքով, ինչպես նաեւ բժշկի անպաշտպանվածության պատճառով: Բժիշկները հրեշտակներ չեն եւ իրենց սխալների դեպքում պետք է կրեն համապատասխան  պատիժը, բայց, ցավոք, այդ սխալների սահմանները հստակ չեն: Իսկ, այսպես կոչված,  խոսքի ազատությունը, լրատվամիջոցները հանիրավի պախարակում են, ստորացնում բժիշկներին, երբեմն կառավարության կողմից էլ է նման միտում նկատվում: Մարդիկ անմահ չեն, եւ բժիշկներն էլ անզոր են բնության օրենքների դեմ, երբեմն արդեն ոչնչով չեն կարող օգնել հիվանդին: Հաճախ մեր բժշկությունը համեմատում են Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների բժշկության հետ, բայց մոռանում են, որ այնտեղ բժշկության վրա ծախսվում է 400 անգամ ավելի գումար, քան Հայաստանում:

-Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Ես երեւի այդ առումով երջանիկ եմ. շատ ուսուցիչներ եմ ունեցել: Նրանցից առաջինը, իհարկե, եղել է Արա Բաբլոյանը: Սանկտ Պետերբուրգում սովորելիս բաժանմունքում  իմ ուսուցիչը եղել է Խորհրդային Միության մանկական առաջին ռեանիմատոլոգներից մեկը` բացառիկ անձնավորություն Վլադիմիր Լվովիչը: Պետք է նշեմ նաեւ ամերիկահայ բժիշկ Հրայր Կարապետյանին: Եվ էլի շատերը կան, որոնց անունները կարող եմ թվարկել որպես իմ ուսուցիչ:

-Ի՞նչ են տալիս մասնագիտական ասոցիացիաները բժշկին:

-Ես նեոնատալ բժշկության հայկական ասոցիացիայի նախագահն եմ, եւ նեոնատալ բժշկության որակի բարելավման ուղղությամբ Հայաստանում իրականացվել են մի շարք կարեւորագույն գործողություններ՝ կլինիկական ուղեցույցների մշակում, բուժանձնակազմի կարողությունների զարգացում, բուժհաստատություններին ինժեներական որակյալ ծառայության մատուցում եւ այլն: Ասոցիացիայի շրջանակներում ծրագրեր են իրականցվել միջազգային լուրջ կազմակերպությունների հետ, եւ մեր կապերը շարունակական բնույթ կկրեն, որովհետեւ նրանք շատ գոհ են մնացել մեր կողմից իրականացված բոլոր աշխատանքներից:

-Ինչի՞ց է, որ  մեր հասարակության մեջ թյուր կարծիք կա առաջնային օղակի  մասին:

-Հասարակության մեջ ամեն ինչի մասին էլ թյուր կարծիք կա: Իսկ առաջնային օղակում կան բավականին գրագետ բժիշկներ, եւ այնտեղ աշխատելը շատ ավելի բարդ է, քան հիվանդանոցում: Սարսափելի դժվար է ծանր կամ հնարավոր ծանր վիճակում գտնվող հիվանդների հետ աշխատանք տանելը, դրա համար բացառիկ գիտելիքներ պետք է ունենաս, շփվես հիվանդի ընտանիքի անդամների հետ: Եվ այդ ամենի դիմաց նրանք ստանում են չնչին աշխատավարձ եւ հարգված չեն հասարակության կողմից: Բնական է, որ նման վերաբերմունքից կհիասթափվեն ու կաշխատեն պարզապես աշխատելու համար:

-Իսկ ի՞նչ կասեք դիմելիության կուլտուրայի մասին:

-Ընդհանուր առմամբ, կարծիքս բացասական է այդ առումով: Պետք է լուրջ աշխատանքներ տարվեն, որպեսզի բժշկին դիմելու կուլտուրան ներդրվի հասարակության մեջ, դա պետք է տարածվի թե ԶԼՄ-ների, թե բժշկական կենտրոնների միջոցով:

-Կվերհիշե՞ք Ձեր մասնակցությամբ առաջին վիրահատությունը:

-Առաջին վիրահատությունը, երեւի թե, եղել է մոտավորապես 36 տարի առաջ:  Վայրկյանների ճշգրտությամբ հիշում եմ թե իմ գործողությունները, թե պացիենտին, թե ապրումներս, քանի որ անձամբ պատասխանատու էի այդ անեսթեզիայի համար:

Ցանկանում եմ խոսել անվստահության մթնոլորտի մասին, որը տիրում է ոչ միայն մեր երկրում, այլեւ ամբողջ աշխարհում: Բժիշկը պետք է գիտակցի, որ պացիենտը կարող է չվստահել իրեն, քանի որ կյանքի ու մահվան խնդիր է, ու պետք է ամեն ինչ անի, որպեսզի ստեղծվի վստահության մթնոլորտ:  Այդ պահին պացիենտին կարող է օգնել միայն բժիշկը, իսկ եթե բացակայում է փոխադարձ վստահությունը, շատ բարդանում է բուժման հետագա ընթացքը:

-Ընտանիքը չի՞ տուժում Ձեր լարված աշխատանքային գրաֆիկից:

-Տուժելն էլ, հավանաբար, հարաբերական հասկացողություն է, ինձ թվում է` մի քիչ տուժում է շփումը երեխաներիս հետ: Իսկ կնոջս հետ աշխատում ենք նույն վայրում, ու, երեւի թե, մեր շփումն այստեղ ավելի շատ է, քան ընտանիքում: Բայց փորձում ենք ավելի շատ ընտանիքի շրջանակներում անցկացնել ժամանակը:

-Կնշե՞ք Ձեր բնավորության թույլ եւ ուժեղ կողմերը:

-Ուժեղ կողմերը նշելը, ինձ թվում է, մի քիչ մեծամտություն կհամարվի, իսկ թույլ կողմը, երեւի թե, շատ զիջող լինելն է:

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը հասարակությանը:

-Մաղթում եմ հասարակությանը,  որ շատ ժպտա, ուրախանա կյանքում հանդիպած նույնիսկ փոքր բաների համար, քանի որ լավ տրամադրությունը առողջության հիմքն է:

«Կցանկանայի, որ բժիշկը կարողանար միայն իր մասնագիտության վրա կենտրոնանալ»

Հայաստանում բժշկության ոլորտում վերջին տարիներին զգալի առաջընթաց է նկատվում թե´ նորագույն սարքավորումների ձեռք բերման, թե´ մասնագետների պատրաստման եւ թե վերապատրաստման առումով: Բուժհաստատությունները ոչ միայն հագեցած են նորագույն սարքավորումներով, այլ նաեւ համալրված են բարձր պրոֆեսիոնալիզմ ունեցող մասնագետներով:

«Շենգավիթ» բժշկական կենտրոնը hանրապետության խոշորագույն բժշկական հաստատություններից է, որտեղ բնակչությանը ցուցաբերվում է միջազգային չափանիշներին համապատասխանող բազմապրոֆիլ եւ հմուտ բժշկական օգնություն: Վերջին տարիներին ձեռք բերված նորագույն սարքավորումների, մասնավորապես, ինչպես գիտենք, նոր սոնոգրաֆների, համակարգչային տոմոգրաֆի, ռենտգեն ապարատի շնորհիվ հիվանդանոցում զգալիորեն բարձրացել են ախտորոշման, բուժման եւ դինամիկ հսկողության մակարդակները: Դա նկատելի է թե տարբեր պաթոլոգիաների ժամանակ, թե առողջ հղիությունների դեպքում:

http://bestgroup.am/  կայքի զրուցակիցն է բժիշկ-ճառագայթաբան, բժշկական գիտությունների թեկնածու, ԵՊԲՀ-ի ճառագայթային ամբիոնի դոցենտ, «Շենգավիթ» բժշկական կենտրոնի ախտորոշման գծով փոխտնօրեն ՏԻԳՐԱՆ ՔՈՉԱՐՅԱՆԸ: Բժիշկ, որն ունի բավականին մեծ ներդրում Հայաստանի բժշկագիտության զարգացման մեջ, աշխատում է մեծ նվիրումով, ուշադիր է յուրաքանչյուր հիվանդի ցավի, գանգատի նկատմամբ` ցուցաբերելով զարմանահրաշ պրոֆեսիոնալիզմ ու մարդկայնություն:

-Պարոն Քոչարյան, խնդրում ենք մի փոքր խոսել Ձեր հիմնադրած եւ ղեկավարած բաժանմունքի գործառույթների մասին:

-«Շենգավիթ» բժշկական կենտրոնի ախտորոշման ծառայության բաժանմունքը հագեցած է ժամանակակից եւ բարձրորակ սարքավորումներով: Ժամանակակից տեխնոլոգիաների շնորհիվ կարելի է հայտնաբերել բավականին փոքր գոյացություններ, ճշգրիտ ուսումնասիրել դրանց կառուցվածքը, ստանալ փոքրագույն գոյացությունների եւ շրջակա հյուսվածքների առավել հստակ պատկերներ: Այս հետազոտության շնորհիվ բարձրանում է ախտորոշման եւ տարբերակիչ ախտորոշման արդյունավետությունը, հիվանդությունների հայտնաբերումն ավելի վաղ շրջաններում, հնարավորություն է ընձեռվում պլանավորել բուժումը կոնկրետ կլինիկական պահանջներին համապատասխան: Ախտորոշման օգնությամբ հնարավոր է հաստատել կամ հերքել հղիությունն ամենավաղ շրջանում, ուսումնասիրել պտղի անատոմիան, նրա ընդհանուր ամբողջական վիճակը, իրականացնել նախածննդյան ախտորոշումը, ախտորոշել արգանդի եւ ձվարանների հիվանդությունները, հետազոտել փոքր կոնքի օրգանները նորմայի եւ պաթոլոգիաների սահմաններում:

-Ի՞նչ եք կարծում` բժշկությունը մասնագիտությո՞ւն է, թե կոչում։

-Իհարկե մասնագիտություն, բայց մեկը մյուսին չի բացառում։ Շատ բժիշկներ կարող են լավ մասնագետներ լինել, սակայն բժիշկ կոչումը երեւի անհատներին է տրված։

- Ձեր կարծիքով, ի՞նչ են տալիս բժշկական ասոցիացիաները բժիշկներին, Ձեզ:

 -Ես կարող եմ խոսել միայն մեր ոլորտից։ Հայաստանի գերձայնային հետազոտությունների մանկական գինեկոլոգիայի ասոցիացիայի ղեկավարի ջանքերով տարբեր երկրներից մշտապես հրավիրվել են մասնագետներ, կոնֆերանսներ են կազմակերպվել, ինչը, սակայն, նյութական եւ տեխնիկական խնդիրների հետ է կապված։ Ի դեպ, ամբողջ աշխարհում միտում կա ձեւավորել առանձին մասնագիտություն՝ պտղի բժշկություն։ Հույս ունեմ` ուշ թե շուտ մենք Երեւանում էլ դա կունենանք, որովհետեւ մեր մասնագիտական ասոցիացիայի ղեկավարի շնորհիվ վեջին 3-4 տարիներին մեր մասնագիտությունը վերելք է ապրել։ Որպես ճառագայթաբան չեմ կարող չտալ իմ բարձր գնահատականը նաեւ Հայաստանի ռադիոլոգների ասոցիացիայի շատ արդյունավետ աշխատանքին՝ կոնֆերանսների, հանդիպումների կազմակերպման հարցում: Ասոցիացիայի երիտասարդ ղեկավար կազմի ջանքերով այս տարի մենք հնարավորություն ունեցանք Հայաստանում հանդիպել համաշխարհային լեգենդ, գյուտարար, գիտնական Ռայմոնդ Դամադյանին եւ լսել դասախոսություն:

-Թյուր բացասական կարծիք կա բժշկական առաջնային օղակի վերաբերյալ, ի՞նչ կասեք այդ մասին։

 -Այդ թյուր կարծիքը ես կվերագրեի ընդհանուր բժշկությանը, ոչ միայն նրա առաջնային օղակին։ Դա շատ սխալ է, որովհետեւ չի կարելի ասել, որ, օրինակ, առաջնային օղակում վատ բժիշկներ են աշխատում։ Իհարկե, պետական սուղ ֆինանսավորման պատճառով լավ բժիշկները մասնավոր հատված են գնում: Երեւի ժամանակ կգա, երբ կփոխվի այդ ամենը։ Եվ, ասենք, ինչպես արտերկրում է, մենք էլ կկարողանանք աշխատել մասնավոր հատվածում, բայց պարտավորված կլինենք շաբաթական մեկ-երկու օր աշխատել պետական բժշկական հաստատություններում: Այժմ առաջնային օղակին հատկացվող աշխատավարձը աշխատողին չի բավարարում նույնիսկ մասնագիտական համապատասխան գրականության ձեռք բերելուն եւ կոնֆերանսների մասնակցելուն: Այսինքն՝ մենք ի սկզբանե այդ մարդկանց անհավասար պայմաններում ենք դրել: Ինչպես նշեցի, վերաբերմունքը ընդհանուր առմամբ է փոխվել բժշկության հանդեպ: Երբ ես ընդունվում էի համալսարան, բժիշկը բոլորովին ուրիշ կարգավիճակ եւ հարգանք ուներ, իսկ հիմա, եթե ինչ-որ խնդիր է լինում, առանց անգամ անմեղության կանխավարկածը հաշվի առնելու, միանգամից բժշկին մեղադրում են:

-Բժիշկների պաշտպանության հարցը ո՞ւմ ուսերին է դրված։

-Թույլ տվեք չկոնկրետանալ այդ հարցի շուրջ, բայց ոչ միայն բժիշկները, ընդհանրապես հասարակությունը պետք է իրեն պաշտպանված զգա։ Եթե մենք օրենք ունենանք, որը հստակ կսահմանի բժշկի իրավունքներն ու պարտականությունները, ինչու չէ, այս կամ այն դեպքերում նրա քայլերի հաջորդականությունը, ապա հենց այնպես եւ հեշտությամբ չեն մեղադրի նրան: Իսկ հիմա ամեն ինչ անհատներից է կախված։

-Առողջապահության նախարարից ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք։

-Ակնկալիքները շատ են, բայց թե ինչպես կստացվի, ապագան ցույց կտա։ Համենայնդեպս, դրական միտում նկատելի է։ Օրինակ. վերացվել է միանձնյա որոշում կայացնողների, առաջին մասնագետների ինստիտուտը։ Հասարակության համար շատ լավ է նաեւ պետպատվերի ավելացումը հիվանդանոցներում, սակայն խնդիր կարող է առաջանալ նաեւ այստեղ: Պետպատվերի ցածր վարձատրությունը կարող է բերել նրան, որ բոլորը գնան մասնավոր հատված, որի հետեւանքով կտուժի ընդհանուր բժշկության որակը։ Ուրիշ ոչինչ չեմ կարող ասել, երեւի դեռ ժամանակ է պետք, որ արդյունքները տեսանելի լինեն։

-Բժշկական տուրիզմի մակարդակի մասին ի՞նչ կասեք։

 -Մեր կլինիկայում ունենք հաջողություններ նաեւ բժշկական տուրիզմի մասով: Այդ հարցում առաջատարը մեր պլաստիկ վիրաբույժն է, որի մոտ մեծ թիվ են կազմում արտասահմանցի պացիենտները։ Երկրորդ տեղում է վերարտադրողականության բաժինը, որը, եթե համեմատենք արտերկրի հետ, բավականին մատչելի գներ ունի։ Կան զույգեր հատկապես ԱՄՆ-ից, որոնք ուզում են իրենց անպտղությունը Հայաստանում բուժել, որովհետեւ որակով չենք զիջում, եւ գներն էլ, ինչպես նշեցի, անհամեմատ մատչելի են։ Իրենց շատ դուր է գալիս ու նաեւ զարմացնում այն փաստը, որ օրվա ցանկացած պահին կարող են զանգել բժշկին, երկար զրուցել նրա հետ, մինչդեռ ԱՄՆ-ում դրա համար պետք է չորս ամիս առաջ հերթագրվել, հետո նոր հանդիպել, հետո էլի չորս ամիս չտեսնել նրան։ Հույս ունեմ, որ մնացած բաժանմունքներում էլ ակտիվացում կնկատվի: Ցավոք, խնդիրները դեռեւս շատ-շատ են, եւ ես կցանկանայի, որ բժիշկը կարողանա միայն իր մասնագիտության վրա կենտրոնանալ ու պարտադրված չլինի երկրորդական բաների մասին մտածել։

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը հայ հասարակությանը։

- Կասեմ միայն, որ յուրաքանչյուրն ունի երջանիկ լինելու իր բանաձեւը: Իմ կարծիքով, մարդն այն ժամանակ է երջանիկ, երբ ինքն իր հետ ազնիվ է, ներքուստ ներդաշնակ, զբաղվում է իր սիրած գործով, ունի ամուր ընտանիք եւ շրջապատված է սիրելի մարդկանցով: Կցանկանամ բոլորին առողջություն մաղթել։ Ինչպես ասվում է ժողովրդի մեջ` թող քիչ լինի բժիշկներին դիմելու անհրաժեշտությունը:  

Արդեն 41 տարի է, ինչ դասավանդում եմ, բայց երբեւէ չեմ հոգնել, ընդհակառակը, քանի գնում, ավելի մեծանում է հետաքրքրությունս մեր ոլորտի հանդեպ   

Ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում նյարդային համակարգի հիվանդությունները բավական տարածված են, ուստի խիստ արդիական է բարձրակարգ մասնագիտացված ծառայությունների եւ որակյալ մասնագիտական ներուժի առկայությունը:

 http://bestgroup.am/  կայքի զրուցակիցն է «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնի նյարդաբանության կլինիկայի ղեկավար, բ.գ.դ., պրոֆեսոր ԳՈՒՐԳԵՆ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԸ: Ունենալով երկար տարիների ներդրում մեր բժշկության մեջ` նա դժվարին պահերին կանգնում է հիվանդի կողքին, կիսում նրա դժվարությունները, հաճախ անհնարինը դարձնում հնարավոր եւ, իր կոչմանը հավատարիմ լինելուց բացի, սիրում է իր երկիրը:

-Բժիշկ, ընտրել եք շատ պատասխանատու, ռիսկային աշխատանք, ինչպե՞ս եւ ե՞րբ գնացիք այդ քայլին:

-Իրականում յուրաքանչյուր աշխատանք այսօր, անկախ  բնագավառից, ռիսկային կարող ենք համարել: Գործունեությունս սկսել եմ բժշկական ինստիտուտն ավարտելուց հետո: 1976-1977թթ. սկսել եմ աշխատել Չարենցավան քաղաքի բուժսանմասում, իսկ արդեն 1978 թվականից աշխատում էի Երեւանի բժիշկների կատարելագործման ինստիտուտի (այսօր այն կոչվում է ՀՀ առողջապահության ազգային ինստիտուտ) նյարդաբանության ամբիոնում, եղել եմ լաբորանտ, ամբիոնի ասիստենտ, դոցենտ, այդ ընթացքում պաշտպանել թեկնածուական, ապա դոկտորական թեզերը, դարձել գիտությունների դոկտոր եւ ամբիոնի վարիչ: Ներկայումս նյարդաբանության մեկ ամբիոն կա Երեւանի պետական բժշկական համալսարանում, որտեղ ամբիոնի պրոֆեսոր եմ: 1978 թվականից առ այսօր շարունակում եմ աշխատել նաեւ «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնում:

Այդ ընթացքում եղել եմ ՀՀ ԱՆ գլխավոր նյարդաբանը, բայց 2018 թվականին առողջապահության նախարարի հրամանով գլխավոր մասնագետների համակարգը դադարեց գործել: 2001 թվականից մինչ օրս Պաշպանության նախարարության բուժվարչության գլխավոր  նյարդաբանն եմ: Շուրջ 10 տարի Հայաստանի նյարդաբանների ասոցիացիայի նախագահն եմ:

-Ի՞նչ են տալիս մասնագիտական ասոցիացիաները:   
-Ասոցիացիաները բժիշկներին տալիս են գիտելիքների նոր եւ մեծ բազա, փորձի փոխանակություն արտերկրյա նյարդաբանների հետ: Անցյալ տարվա սեպտեմբերին անցկացրեցինք «Brain-2018» միջազգային համաժողովը, որին, ԱՄՆ նյարդաբաններից բացի, ժամանել էին ներկայացուցիչներ նաեւ Ռուսաստանից, Ֆրանսիայից, Կանադայից, Գերմանիայից եւ Շվեյցարիայից: Հայաստանի նյարդաբանները ծանոթացան մեր բնագավառի նորություններին:

2019 թվականի հուլիսին տեղի ունեցավ Հայաստանի 5-րդ միջազգային բժշկական համագումարը «Հայաստան-Սփյուռք-Արցախ՝ միաձուլում ի փառս առողջության» խորագրով, որի շրջանակներում անցկացվեց մեր նյարդաբանական գիտաժողովը «Սուր կաթված» թեմայով` նվիրված սուր ինսուլտի բուժման ժամանակակից մոտեցումներին: Պատրաստվում ենք 2020 թվականին անցկացնել «Brain-2020» կոնֆերանս, որի կազմակերպելն այնքան էլ հեշտ չէ: Սպասում ենք տարբեր երկրներից մոտ քառասուն հյուրերի ժամանմանը, որոնց կեցության կազմակերպումը ասոցիացիայի համար լուրջ պատասխանատվություն է: Այս գիտաժողովների անցկացումը լինելու է շարունակական: Ասոցիացիայի ղեկավարության նպատակը մեր երկրի նյարդաբաններին աջակցելն է, որպեսզի նրանք արտերկրյա վերապատրաստումների հնարավորություն ունենան: Կցանկանամ, որ ասոցիացիաները կարողանան վճռական դեր խաղալ մեր երկրի բժիշկների պաշտպանվածության, նրանց աշխատանքի ճիշտ կազմակերպման հարցերում:  

-Ի՞նչ կասեք ձեր ոլորտի երիտասարդ կադրերի մասին:

- Այսօրվա դրությամբ բժշկական համալսարանի նյարդաբանության ամբիոնում 48 նոր մասնագետ 3 տարի ժամկետով անցնում է նյարդաբանական մասնագիտացում: Նրանք բավական զարգացած են, ունեն մեծ ձգտում եւ կատարելագործվելու ծարավ, ցանկանում են դառնալ լավ մասնագետ: Բայց նրանք պետք է նաեւ լավ հոգեբան լինեն, եւ մենք աշխատում ենք նաեւ այդ ուղղությամբ: Սակայն կան որոշակի դժվարություններ ուսումնական գործընթացում, որոնցից մեկն էլ հայերեն լեզվով մասնագիտական գրականության պակասն է: Ռեզիդենտները հիմնականում օգտվում են ռուսերեն եւ անգլերեն ինտերնետային աղբյուրներից, սակայն ոչ բոլորն են լավ տիրապետում այդ լեզուներին: Ամբիոնում այսօր պատրաստվում է հայերեն լեզվով նյարդաբանության ազգային ձեռնարկ, որը կբարձրացնի ուսուցման որակը եւ առարկայի ընկալումը: Արդեն 41 տարի է, ինչ դասավանդում եմ, բայց երբեւէ չեմ հոգնել, ընդհակառակը, քանի գնում, ավելի մեծանում է հետաքրքրությունս մեր ոլորտի հանդեպ   

-Ընդունված ավանդույթ է, որ երեխաներն ընտրում են իրենց ծնողերի մասնագիտական ուղին, Ձեր երեխաների դեպքում այդպե՞ս է:

-Իրականում այդպես է, եւ բժշկական մթնոլորտում մեծացած երեխան հիմնականում ձգտում է բժիշկ դառնալ: Կինս, ես եւ ավագ դուստրս նյարդաբան ենք, կրտսեր աղջիկս՝ ատամնաբույժ, իսկ մեծ թոռնիկս բժշկական համալսարանի 5-րդ կուրսի ուսանող է:  Ի դեպ, մայրս նույնպես բժիշկ է եղել, մանկաբույժ, եւ լինում էին դեպքեր, երբ կեսգիշերին հարեւանը դուռը թակում եւ խնդրում էր մայրիկիս օգնությունը, որ գնա եւ իրենց վատառողջ երեխային նայի: Նույնը այսօր տեղի է ունենում նաեւ ինձ հետ:

-Ըստ Ձեզ, բժշկությունը մասնագիտությո՞ւն է, թե կոչում:

-Իհարկե, առաջին հերթին մասնագիտություն է: Բայց երբ տարանջատում են լավ եւ վատ բժիշկ հասկացողությունը, կարծում եմ, նկատի ունեն ոչ թե բժշկի մասնագիտական գիտելիքները, այլ մոտեցման ձեւը, հիվանդին հոգեբանորեն օգնելը, նրան այդ ծանր վիճակից դուրս բերելու կարողությունը: Նյարդաբանների  մոտ հոգեբանությունը շատ մեծ նշանակություն ունի, եւ ես միշտ աշխատել եմ այնպես, որ ինձ դիմող ոչ մի հիվանդ դժգոհ չհեռանա: Իսկ դա անչափ կարեւոր հանգամանք է:

-Կվերհիշե՞ք Ձեր առաջին պացիենտին:

-1976 թվականին` բժշկական ինստիտուտի 7-րդ կուրսում, երբ 2-րդ հիվանդանոցում աշխատում էի որպես ինտերն, մենք համարվում էինք, այսպես ասած, բժիշկների օգնականներ: Եվ իմ առաջին պացիենտը, որ իշեմիկ ինսուլտ էր տարել, ապաքինվեց  գրեթե լիովին:

-Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Պրոֆեսոր, ակադեմիկոս Սուրեն Գեղամի Զոհրաբյանին, ով, ցավոք, մահացավ երկու տարի առաջ: Ես նրա մոտ եղել եմ 1978 թվականից` Երեւանի բժիշկների կատարելագործման ինստիտուտում, երբ նա ամբիոնի վարիչն էր, ու միշտ երախտապարտ եւ պարտական կլինեմ նրան:

-Տեղեկացված ենք, որ գեներալ-մայորի կոչում եք ստացել, մի փոքր կխոսե՞ք այդ մասին:

-Տարին այս պահին չեմ կարող կոնկրետ հիշել (ինձ թվում է` միջազգային ահաբեկչության ալիքի բարձրացման ֆոնի վրա էր), երբ մեր երկրում բացվեց Մոսկվայի «Антитеррор» կազմակերպության մասնաճյուղը, եւ ինձ առաջարկեցին անդամակցել այդ կազմակերպությանը, ու ես, իհարկե, համաձայնեցի: Ես այնտեղ բժշկական տարբեր թեմաներով դասախոսություններ էի կարդում, նաեւ այլ գործունեություն ծավալում: Մեկ տարի հետո ինձ շնորհվեց գնդապետի կոչում, երկու տարի անց պարգեւատրեցին «Սուրբ Գեորգի Հաղթաբերի», «Գեներալ Պլատով» ոսկե շքանշաններով: Առողջապահության ազգային ինստիտուտի 50-ամյակի կապակցությամբ առողջապահության համակարգում մասնագիտական բազմամյա ծառայության ու աշխատանքային գնահատելի հաջողությունների համար ՀՀ վարչապետի կողմից պարգեւատրվել եմ շնորհակալագրով` արցախյան ազատամարտի ընթացքում բժշկական օգնության ցուցաբերման գործում ունեցած ակտիվ մասնակցության ու նշանակալի ավանդի համար:  Պարգեւատրվել եմ նաեւ «Անդրանիկ Օզանյան», «Գարեգին Նժդեհ» շքանշաններով: Իսկ 4-5 տարի առաջ ինձ արդեն շնորհվեց գեներալ-մայորի կոչում, ունեմ պատվոգիր ՀՀ-ում ռուսական զորքերի հրամանատարից:

-Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:

-Կցանկանամ, որ մեր երկրում լինի համերաշխություն, պատերազմ չլինի, մեր սահմանը լինի առանց կրակոցների, եւ զոհեր չլինեն: Ցանկանում եմ, որ մեր երկիրը ծաղկի, շենանա, ոչ մեկը չլքի հայրենի եզերքը, եւ այն մարդիկ, որոնք 1992 թվականից հեռացան հայրենիքից, ետ վերադառնալու հնարավորություն ունենան:

Եվ, իհարկե, բոլորին մաղթում եմ առողջություն:

Յուրաքանչյուր բժշկի համար ամենակարեւորը հիվանդներին առողջ տեսնելն է

Ընտանիքն ու երեխան յուրաքանչյուր մարդու կյանքում գերագույն արժեքներ են, առանց որոնց դժվար թե լինի կատարյալ երջանկություն: Երեխաները մեր կյանքը լցնում են սիրով, ջերմությամբ ու բազմերանգ գույներով: Յուրաքանչյուր կին իր մեջ ծնված օրվանից կրում է մայրական բնազդը, որը տարիքի հետ հասունանում ու ուղեկցում է կնոջը ողջ կյանքում: Թեեւ աշխարհի բոլոր կանայք ծնվում են մայրական բնազդով, բայց ավաղ, նրանցից շատերը ունակ չեն մայրանալու... Ու այստեղից էլ սկսվում է դաժան իրականությունը: Բարեբախտաբար, այսօր  ժամանակակից ախտորոշման ձեռքբերումները թույլ են տալիս բացահայտել առկա շեղումները հղիության դեռեւս վաղ փուլերում, եւ դա հնարավորություն է ընձեռում խուսափել գենետիկորեն հիվանդ երեխա լույս աշխարհ բերելու վտանգից:

Գինեկոլոգի մասնագիտությունը մի կարեւոր առանձնահատկություն ունի, որով այն տարբերվում է մյուս բժշկական մասնագիտություններից:Կինը շարունակաբար շփվում է գինեկոլոգի հետ ե՛ւ պրոֆիլակտիկ, ե՛ւ բուժման նպատակներով կյանքի տարբեր  փուլերում՝ սեռական հասունացման շրջանից մինչեւ ծերություն: Ցանկացած կնոջ համար իր գինեկոլոգը պարզապես բժիշկ չէ. նա կնոջ օրգանիզմի ու խնդիրների մասին գիտի ավելին, քան  շատ հարազատ մարդիկ: 

http://bestgroup.am/  կայքի զրուցակիցն է  «Շենգավիթ» բժշկական կենտրոնի գլխավոր տնօրենի՝ ծննդօգնության գծով տեղակալ, մանկաբարձական բաժնի ղեկավար ԱՇՈՏ ՍԻՐՈՒՆՅԱՆԸ: Բժիշկները, դժվարին պահերին կանգնելով հիվանդի կողքին, կիսում են նրա դժվարությունները` հաճախ անհնարինը դարձնելով հնարավոր:Հենց այդպիսին է մեր զրուցակիցը, որն ամեն կերպ ձգտում է բարելավել պացիենտների հետագա կյանքի որակը:

-Պարոն Սիրունյան,  ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Ուսուցիչ կարող եմ առաջնահերթ համարել իմ հայրիկին, որը 30 տարուց ավելի եղել է Արարատի մարզի գլխավոր մասնագետը մանկաբարձագինեկոլոգիական ոլորտում: Ընդհանրապես մեր ընտանիքում բոլորը եղել են բժիշկներ, եւ ես մշտապես գտնվել եմ բժշկական մթնոլորտում: Օրդինատուրայում ուսանելու տարիներին իմ ուսուցիչը կարող եմ համարել Բագրատ Բորիսի Մկրտչյանին, որից ստացել եմ իմ հիմնական վիրաբուժական ունակությունները:

-Բժիշկ, ի՞նչ փոփոխություն եք տեսնում դիմելիության կուլտուրայի դինամիկայի մեջ:

- Վերջին տարիներին Հայաստանում զարգացել է գինեկոլոգին այցելելու կուլտուրան: Ընդ որում, դիմողների թիվն էլ զգալիորեն ավելացել է: Դա, իմ կարծիքով, պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ հատկապես երիտասարդները շատ են օգտվում ինտերնետ պորտալից՝ փորձելով ավելի տեղեկացված լինել: Իսկ դա մեր աշխատանքը ե՛ւ հեշտացրել է, ե՛ւ, ավելի շատ, դժվարացրել: Պացիենտը գալիս է արդեն տեղեկացված, պատրաստված, ինտերնետ պորտալով փորձում է հասկանալ իր խնդրի լրջությունը: Բայց, ցավոք, շատ քչերն են կարդում այն, ինչը զուտ մասնագիտական է: Փաստորեն, նման մարդիկ արդեն ընդունած են լինում ուրիշների մտքերը, մտահղացումները, եւ շատ դժվար է լինում նրանց հետ աշխատելը, ինչ-որ բան հասկացնելը: Նրանք, այսպես ասենք, շատ կարդացած են, բայց նրանց իմացած տեղեկատվությունը, մեղմ ասած, ոչ ստույգ է: Իհարկե, կան նաեւ ճիշտ տեղեկացված հիվանդներ էլ, որոնց հետ մեր աշխատանքն ավելի հեշտանում է: Բայց կա մի ցավալի փաստ. ցավոք, ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ, կարծես թե, բժիշկն անպաշտպան է, եւ ցանկացած լուրջ կամ ոչ բարդ դեպքերում նա թիրախ է դառնում:  Իրականում ոչ մի բժիշկ, որն իր գործում միշտ ձգտում է հասնել կատարյալին, չի ցանկանա` որեւէ հիվանդ խնդիր ունենա: Բայց  մշտապես վատ դեպքերն են ցունամիի պես տարածվում հանրապետությունով մեկ, լավ դեպքերը երբեք չեն քննարկվում հասարակության կողմից:

-Ըստ Ձեզ, ի՞նչ են տալիս ասոցիացիաները բժիշկներին:

-Ասոցիացիաները շատ բան կարող են տալ բժիշկներին, քանի որ կազմակերպում են սեմինարներ, կոնֆերանսներ, դրսից մասնագետներ են հրավիրում, որոնց արդյունքում տեղի է ունենում փորձի փոխանակություն: Բայց անկեղծորեն ուզում եմ ասել, որ մեզ մոտ ասոցիացիաները դեռ բավականին զարգացած չեն: Ինձ հասած տեղեկատվության համաձայն, կազմակերպվածությամբ աչքի է ընկնում ուրոլոգների ասոցիացիան, մնացածի մասին  չեմ կարող կարծիք հայտնել, քանի որ տեղեկացված չեմ:

-Բժիշկ, ի՞նչ ճանապարհ եք անցել մինչ օրս: Ինչպե՞ս կգնահատեք այն:

-Իմ անցած ճանապարհը չի տարբերում մյուս բժիշկների անցած ճանապարհից, իսկ իմ` բժիշկ դառնալը, կարծես թե, ծրագրավորված էր: Ապրում եմ իմ մասնագիտությամբ, առանց որի իմ կյանքը չեմ պատկերացում, ու եթե ինձ կրկին հնարավորություն ընձեռվեր մասնագիտություն ընտրել, ապա միանշանակ կընտրեի բժշկի մասնագիտությունը: Հիշում եմ` անգամ հերթապահում էի ամիսը 14-18 անգամ, իսկ եթե իրականում աշխատասեր ես, անպայման կհասնեմ քո նվիրակական  երազանքներին:  Նշեմ, որ տարին մի քանի անգամ պարտադիր մասնակցում եմ վերապատրաստումների, որոնցից կառանձնացնեմ 2000 թվականին ԱՄՆ-ի Կալիֆորնիայի նահանգի Օրանժ կոմսության Սենտ-Ջոզեֆ հոսպիտալում «Էնդոսկոպիկ եւ հեշտոցային վիրաբուժություն գինեկոլոգիայում»  թեմայով եւ 2005 թվականին Ավստրիայի Զալցբուրգ քաղաքի Կորնելյան համալսարանում «Մանկաբարձություն եւ գինեկոլոգիա» թեմայով սեմինարները: Անդամակցում եմ Հայաստանի եւ Կանադայի մանկաբարձ-գինեկոլոգների, ինչպես նաեւ ամերիկյան գինեկոլոգ-լապարոսկոպիստների ու ուրոգինեկոլոգիական միջազգային ասոցիացիաներին:

-Բժիշկ, տեղյակ ենք, որ հաճախ եք լինում Գյումրիում:

-Այո, ես մշտապես աշխատանքային  այցերով Գյումրիի ծննդատուն եմ գնում, անցկացնում կոնսուլտացիաներ, որոնց անհրաժեշտությունը շատ կա, ինչպես նաեւ կատարում եմ վիրահատական միջամտություններ: Այդ կանայք բացարձակապես ուշադրությունից դուրս են մնում նաեւ նյութական ծանր վիճակի պատճառով, բայց, բարեբախտաբար, այսօրվա կանայք սկսել են իրենց գնահատել եւ սիրել, սկսել են հետեւողական լինել իրենց առողջության նկատմամբ: Եղել են օրեր, երբ ես 50 կանանց հետ կոնսուլտացիա եմ անցկացրել: Այդ տարածաշրջանը ուշադրությունից դուրս է, եւ, չնայած այնտեղ աշխատում են լավագույն մասնագետներ, բավականին բարձր մանկաբարձագինեկելոգիական ծառայություններ են մատուցում, բայց հիվանդանոցի պայմանները ծայրահեղ ծանր են, անձրեւների ժամանակ կաթոցների պատճառով աշխատանքը պարզապես կաթվածահար է լինում: Կցանկանամ, որ գոնե այս հարցազրույցից հետո մի քայլ արվի այդ տարածաշրջանի համար:

-Բժիշկ, ի՞նչ կասեք երիտասարդ կադրերի մասին:

-Չեմ  կարող բոլորի մասին կարծիք հայտնել, կասեմ միայն, որ մեր «Շենգավիթ» բժշակական կենտրոնում  այնպիսի մի դրվածք կա, որ, երբ գալիս են երիտասարդ կադրեր, մենք ստեղծում ենք բոլոր հնարավոր պայմանները նրանց առաջխաղացման եւ զարգացման համար: Իսկ թե նրանք ինչպես են ընկալում եւ կիրառում այդ ամենը, ինչքանով է իրենց պետք, դա արդեն իրենց խնդիրն է: Կասեմ միայն, որ քիչ են կարդում, չնայած, ճիշտն ասած, իրականում շատ կարդալու անհրաժեշտություն էլ չկա, քանի որ այսօր ինտերնետ պորտալը ողողված է անհրաժեշտ թե բժշկական նեղ մասնագիտական, թե ամենատարբեր տեղեկատվությամբ:

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը հայ հասարակությանը:

-Կցանկանամ, որ լինեն ավելի զգոն, ունենան լուրջ մոտեցում իրենց առողջության նկատմամբ ու բժշկի դիմեն այն դեպքերում, երբ դեպի վտանգ գնացող սահմանագիծը դեռ չեն անցել: Իսկ երբ վտանգները բավականին մեծ են, ակնկալիքները քիչ են լինում: Յուրաքանչյուր բժշկի համար ամենակարեւորը հիվանդներին առողջ տեսնելն է: Եղեք առողջ, սիրեք այն, ինչ ձեզ տրված է Աստծո կողմից: