Դուպլեքս հետազոտությունը լայն հորիզոններ է բացել ախտորոշման բնագավառում

Դուպլեքս  հետազոտությունը անոթների ուլտրաձայնային հետազոտություն է, որի ժամանակ ուսումնասիրվում են մագիստրալ անոթների, զարկերակների և երակների  կառուցվածքը, ֆունկցիոնալ առանձնահատկությունները, անոթների պատերի վիճակը, լուսանցքը, գնահատվում է արյան հոսքի ցուցանիշները ռեալ ռեժիմում: Այն համարվում է  անոթային համակարգի հետազոտության ժամանակակից մեթոդ: Մեթոդի  հաջողությունը կախված է կիրառվող սարքավորմներից և բժշկի մասնագիտական հմտություններից:

Այսօր անոթային վիրաբուժության մեջ դուպլեքս հետազոտությունն ունի իր անփոխարինելի և ուրույն տեղը:

http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է Վլադիմիր Ավագյանի անվան, ինչպես նաև «Ավանտա« և «Սլավմեդ« բժշկական կենտրոնների դուպլեքս հետազոտության բժիշկ-մասնագետ  ԱՍՏՂԻԿ ԱՎԵՏԻՔՅԱՆԸ: Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնում լավ կազմակերպված թիմային աշխատանքի շնորհիվ կատարվում է հիվանդների ճշգրիտ ախտորոշում և հետագա բուժում:

 Իսկական բժիշկը նա է, ով ոչ մի դեպքում չի կորցնում զսպվածությունը, համբերատար փորձում է օգտակար լինել հիվանդին, կարողանում է դրական ազդել հիվանդի ու նրան շրջապատող մարդկանց վրա: Հենց այդպիսին է ժպտադեմ, բարեհամբույր բժշկուհին, որը, չնայած իր երիտասարդ տարիքին, բավականին բանիմաց է և փորձառու:

 -Տիկի´ն Ավետիքյան, ինչպե՞ս ընտրեցինք ձեր մասնագիտացումը:

-Անկեղծ ասած, Մխիթար Հերացու անվան բժշկական համալսարանում ուսանելու տարիներին որոշակի գանգատներով դիմեցի անվանի անոթային  վիրաբույժ Տիգրան Սուլթանյանին: Միքայելյանի անվան վիրաբուժության ինստիտուտում պարոն Սուլթանյանը, որի հետ ես հիմա աշխատելու պատիվ ունեմ, լսելով իմ գանգատները, ինձ ուղղորդեց դուպլեքս հետազոտության, որն այդ տարիներին համեմատաբար նոր էր զարգանում Հայաստանում: Ինձ հետաքրքրեց հետազոտության այդ տեսակը, և ես որոշեցի մասնագիտանալ այդ ուղղությամբ: Իրականում դուպլեքս հետազոտությունը ռադիոլոգիայի ամենապատասխանատու ճյուղերից է, քանի որ կան հիվանդություններ և իրավիճակներ, երբ հետազոտության արդյունքներից է կախված տվյալ հիվանդի կյանքը:

-Բժշկուհի´, ի՞նչ ծառայություններ են մատուցվում ձեր բաժանմունքում:

-Մենք աշխատում ենք դուպլեքս հետազոտության կաբինետում, որը կցված է անմիջականորեն անոթային վիրաբուժության բաժանմունքին: Անոթային  վիրաբույժների աշխատանքն այսօր կլիներ շատ ավելի դժվար, եթե չլիներ այս հետազոտությունը, որն օգնում է ընտրել բուժման ավելի ճշգրիտ տակտիկա, և թիմային աշխատանքի շնորհիվ միշտ կարելի է ունենալ ավելի լավ արդյունքներ: Ի դեպ, դուպլեքս հետազոտության ժամանակ, բացի անոթային համակարգից, մեզ տեսանելի են նաև հարակից բոլոր փափուկ հյուսվածքները, մկանները, հոդերը, և, եթե տեսնում ենք այլ պաթոլոգիական պրոցեսներ, որոնք կապված չեն անոթների հետ, պացիենտին  ուղղորդում ենք համապատասխան մասնագետների մոտ:

Դուպլեքս հետազոտությունը լայն հորիզոններ բացեց ախտորոշման բնագավառում՝ կարճ ժամանակահատվածում դասվելով ժամանակակից բժշկության կարևորագույն գործիքային հետազոտությունների շարքին և հնարավորություն տվեց հայտնաբերել այնպիսի հիվանդություններ, որոնց ախտորոշումը նախկինում առավել դժվար էր: Կենտրոնում կիրառվող դուպլեքս սկանավորման նորագույն սարքավորումը հնարավորություն է տալիս հետազոտել անոթներում և հարակից հյուսվածքներում տեղի ունեցող նույնիսկ ամենաչնչին փոփոխությունները: Դուպլեքս սկանավորումը ներառում է ինչպես անոթների անմիջական վիզուալիզացիան B- ռեժիմում և գունային ռեժիմում, այնպես էլ` հոսքի սպեկտրալ արտահայտումը դոպլեր ռեժիմում,  այդ իսկ պատճառով հաճախ այն անվանում են տրիպլեքս հետազոտություն: Ոլտրաձայնային ախտորոշման այս մեթոդի հիմնական առավելությունների շարքին են դասվում դրա բարձր զգայունությունը, ոչ ինվազիվությունը, մատչելիությունն  ու ճառագայթման բացակայությունը, որն էլ հնարավորություն է տալիս հետազոտել հղի կանանց և երեխաներին առանց բացառության: Մեթոդն անփոխարինելի է անոթային խնդիրների վաղաժամ հայտնաբերման համար, հնարավորություն է տալիս գնահատել արյան հոսքի ցուցանիշները, երակային և զարկերակային անոթների անցանելիությունը, նեղացումների աստիճանները, անոթների պատի վիճակը, անոթներում թրոմբերի, աթերոսկլերոտիկ վահանակների առկայությունը և այլն:

Մենք կատարում ենք գրեթե բոլոր անոթների հետազոտություն. վերին և ստորին վերջույթների, պարանոցի, գլխուղեղը սնուցող անոթների, ինչպես նաև որովայնի անոթների, առավելապես` աորտայի և երիկամային զարկերակների հետազոտություն:

-Բժշկուհի´, հասցնո՞ւմ եք աշխատանքը համատեղել վերապատրաստումների հետ:

-Ինչպես ցանկացած բժիշկ, այնպես էլ ես պետք է  հասցնեմ  զբաղվել ինքնակրթությամբ գրեթե ամեն օր, վերապատրաստվեմ ժամանակ առ ժամանակ, քանզի արդի բժշկությունը բավականին մեծ քայլերով առաջընթաց է ապրում, տարեցտարի ավելի նորագույն մեթոդներ են կիրառվում, որոնց հետ պետք է համընթաց քայլել: Տեսականորեն կարող ես ամեն ինչ իմանալ, հետևել նորարարություններին, բայց, ամեն դեպքում, պրակտիկ աշխատանքն է օգնում բժշկին ավելի մեծ փորձ ձեռք բերել, կարողանալ ճիշտ կողմնորոշվել բարդ իրավիճակներում ու դառնալ լավ մասնագետ:

-Ըստ Ձեզ, ի՞նչ են տալիս մասնագիտական ասոցիացիաները բժիշկներին:

-Ես անոթային վիրաբուժության և ռադիոլոգիայի հայաստանյան ասոցիացիաների անդամ եմ: Ասոցիացիաներն ապահովում են հանդիպումներ արտերկրից ժամանած լավագույն մասնագետների հետ, կազմակերպում են հետաքրքիր կոնֆերանսներ, պայմաններ ստեղծում փորձի փոխանակման համար:

 -Բժշկուհի´, հիշո՞ւմ եք Ձեր իրականացրած առաջին և տպավորիչ հետազոտությունը:

 -Իհարկե հիշում եմ: 2008թ.-ին Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնում իմ առաջին պացիենտը կին էր, հետազոտությունը բավականին ժամանակատար էր, որովհետև առաջին անգամ էի հետազոտում ինքնուրույն, և, բնականաբար, կար հուզմունք, բայց ամեն կերպ փորձում էի լարվածությունս, հուզմունքս չարտահայտել, հավասարակշռությունս պահպանել: Հետազոտությունն անցավ բավականին լավ, պացիենտը գոհ հեռացավ, և այդ պահը շատ հուզիչ էր ու ոգևորիչ: Բախտս բերել է այն առումով, որ սկսել եմ անմիջապես աշխատել մի կոլեկտիվում, որտեղ փոխհարաբերությունները շատ ջերմ էին ու անշահախնդիր, աշխատանքը մշտապես անցնում էր գիտելիքների և փորձի փոխանակման պայմաններում: Իմ մասնագիտական առաջընթացին շատ օգնել է այն հանգամանքը, որ ներկա եմ եղել իմ իսկ հետազոտած հիվանդների վիրահատություններին, այն ինձ օգնել է ավելի ճշգրիտ, ինֆորմատիվ և ընկալելի եզրակացություններ գրել հետագայում: Կուզենայի նշել Տիգրան Սուլթանյանի գլխավորած անոթային վիրաբուժության թիմը` Տիգրան Քամալյան, Արթուր Ավետիսյան, Լևոն Մանուկյան, Գայանե Գրիգորյան:

 Իսկ դուպլեքսի ոլորտում ուսուցիչ կարող եմ համարել ինձ հետ նույն աշխատասենյակում աշխատող իմ գործընկերոջը` Նարինե Ռափյանին:

-Ո՞ր դեպքերում են առհասարակ կատարում դուպլեքս հետազոտությունը:

-Դուպլեքս հետազոտության սպեկտրը բավականին լայն է: Եթե խոսքը գնում է երակային համակարգի մասին, ապա հատկապես տարածված են վարիկոզ հիվանդությունը և երակային թրոմբերը, որոնց դեպքում հետազոտությունն ուղղակի անհրաժեշտ է: Հասարակության մեջ թրոմբի նկատմամբ ուռճացված վախի զգացում կա, քանի որ բոլորը լսել են հանկարծամահության բազմաթիվ  դեպքերի մասին, որոնց պատճառը եղել է, այսպես կոչված, պոկված թրոմբը: Բժշկական լեզվով դա թրոմբոէմբոլիան է, երբ թրոմբոտիկ զանգվածները խցանում են թոքային զարկերակի լուսանցքը, ինչը կարող է հանգեցնել մահվան: Եվ մարդիկ, բնականաբար, իմանալով այս ամենը և ոտքերի վրա հայտնաբերելով անգամ ամենափոքրիկ երակները` շատ հուզված, այլայլված գալիս են հետազոտության` համարելով, որ իրենց մոտ կա թրոմբ: Մեծամասամբ թրոմբոտիկ երևույթներն ուղեկցվում են կլինիկական ախտանիշերով, կարմրությամբ երակի ուղղությամբ, պնդացած և հարթված մակերեսների ի հայտ գալով, որոնք ունենում են վերև բարձրանալու միտում, շատ կարևոր է այտուցային համախտանիշը, հատկապես միակողմանի այտուցները ինչպես ստորին, այնպես էլ վերին վերջույթների համար, և այս դեպքերում հիվանդը պետք է դիմի դուպլեքս հետազոտության առանց հապաղելու: Բնականաբար, նախքան հետազոտություն անելը մենք զրուցում ենք հիվանդների հետ ու, եթե տեսնում ենք, որ գանգատները այլ են և չեն համապատասխանում որևէ անոթային պաթոլոգիայի, խորհուրդ ենք տալիս չանել դուպլեքս, այլ  անցնել այլ հետազոտություն: Թրոմբերի բոլոր տեսակները չեն, որ ծայրահեղ վտանգավոր են, վերջիններս են «ֆլոտացվող» թրոմբերը, որոնք «լողում» են անոթի լուսանցքի մեջ ու կարող են մասնատվել` խցանելով թոքային զարկերակը, երբեմն ավելի մանր ճյուղերի խցանման դեպքում առաջանում է կեղծ թոքաբորբի պատկեր:

Ինչ վերաբերում է զարկերակային համակարգին, ապա մեկ այլ տարածված խնդիր են զարկերակային խցանումները և հեմոդինամիկ նշանակալի նեղացումները` պայմանավորված աթերոսկլերոտիկ պրոցեսներով կամ այլ հարպատային-ինտիմալ հաստացումներով: Այս հիվանդությունների մեծ թիրախային խումբ են համարվում դիաբետով հիվանդները, խոլեստերինային ֆրակցիաների բարձր ցուցանիշներ ունեցող մարդիկ, ու այս դեպքում հիվանդների մոտ լինում է ընդմիջվող կաղություն հասկացությունը, երբ մարդը մի քանի մետր քայլելուց հետո ստիպված է լինում կանգնել ոտքերի մկանների ցավի պատճառով: Կցանկանայի նշել ևս մեկ թիրախային խումբ՝  ծխող մարդկանց, որոնց համար պրոֆիլակտիկ դուպլեքս հետազոտությունը ցանկալի է:

Դուպլեքս հետազոտությունը ցուցված է բոլոր այն հիվանդներին, որոնք ունեն օնկոլոգիական խնդիրներ և ստանում են քիմիաթերապիա, նաև հորմոնալ բուժում ստացող մարդկանց, քանի որ այս  դեպքերում լինում է արյան մակարդելիության բարձրացում: Տրավմաների դեպքում ևս խիստ ցանկալի է կատարել տվյալ հետազոտությունը, աուտոիմուն տարբեր վասկուլիտների,  սկլերոդերմիայի հիվանդությունների ժամանակ, օրինակ` համակարգային տարբեր տիպի և այլ դեպքերում: Տվյալ հետազոտությունը խիստ ցուցված է հատկապես այն հղի կանանց, որոնք ունեն գանգատներ` ոտքերի ցավ, այտուցներ, արտահայտված երակներ, սեռական օրգանների վրա ի հայտ եկած երակներ:

Կա կարմիր քամի կոչվող ինֆեկցիոն հիվանդություն, որն ունի թրոմբոզի նման կլինիկական նշաններ, ու դա նույնպես կարելի է դիֆերենցել դուպլեքսի օգնությամբ:

Պարանոցի անոթների դուպլեքսը ցուցված է գլխապտույտների, գլխացավերի, ականջներում աղմուկի ժամանակ, շատ տարածված պրոբլեմ է ողնաշարի պարանոցային շրջանի օստեոխոնդրոզը, որի դեպքում կարող է լինել ողնաշարային զարկերակների սեղմվածություն տարբեր մակարդակներում: Այս հետազոտության համար թիրախային խումբ են նաև ինսուլտով հիվանդները, ու, որպեսզի բացառվեն ուղեղի հետագա շրջանառության սուր խանգարումները, անհրաժեշտ է մանրամասն հետազոտել քնային զարկերակների համակարգը և բացառել աթերոսկլերոտիկ կամ թրոմբային զանգվածների առկայությունը, ինչպես նաև հայտնաբերել տարբեր աստիճանի ոլորվածություններ, որոնք ևս կարող են լինել ուղեղի արյան շրջանառության խանգարման պատճառ:

Երիտասարդների մոտ հիպերտոնիայի պատճառ հաճախ կարող են լինել երիկամային զարկերակների նեղացումները կամ այլ պաթոլոգիաները, որտեղ ևս կարող է օգնության գալ դուպլեքս հետազոտությունը:

-Կա՞ն նորարարություններ դոպլեր-դուպլեքս հետազոտության մեջ:

-Այսօր որպես նորարարություն կարող եմ նշել ներվիրահատական դուպլեքս հետազոտութունը, որն ավելի շատ օգտագործվում է երակների վարիկոզ լայնացումների  և հազվադեպ է կիրառվում զարկերակային վիրահատությունների ընթացքում, վերջիններս ավելի հաճախ կատարվում են անգիոգրաֆիայի ներքո:  Երակային վիրաբուժության մեջ  վերջին նորարարություններից, որը կատարվում է իմ գործընկերների կողմից, կարող եմ նշել ցիանոակրիլատային բիոսոսնձով լայնացած երակների ոչ ջերմային օբլիտերացիայի մեթոդը, որը թույլ է տալիս վերացնել ցողունային վարիկոզը միայն մաշկի փոքր հատվածի անզգայացման պայմաններում (այն հատվածը, որտեղից ներմուծվում է կաթետերը) և առանց տումեսցենտային անզգայացման: Նախապես դուպլեքսի միջոցով վիզուալիզացվում է մակերեսային և խորանիստ երակների բերանակցումը, և տվյալ հատվածի լիարժեք կոմպրեսիայի սեղմման պայմաններում, որը կատարվում է դուպլեոսի սարքի  օգնությամբ, ներարկվում է սոսինձը` փակելով երակը ներսից: Հետվիրահատական հսկողությունը ևս կատարվում է դուպլեքսի օգնությամբ:

-Բժշկուհի´, Ձեր ընտանիքում կա՞ն բժիշկներ:

-Իրականում մենք ողջ ընտանիքով բժիշկներ ենք: Հայրս օտորինոլարինգոլոգ է` ԼՕՌ վիրաբույժ, մայրս` մանկական նեյրոօֆթալմոլոգ: Եղբայրս ատամնաբույժ է, տատիկս, որը, ցավոք, այսօր մեզ հետ չէ, գինեկոլոգ է եղել: Եվ այսպես կարող եմ շարունակել թվարկել` հորեղբայրներ, քույրեր, այլ բարեկամներ:

-Որպես վերջաբան ի՞նչ կմաղթեք մեր ընթերցողներին, հասարակությանը:

-Կցանկանայի խնդրել մեր հայրենակիցներին, որ ուշադիր լինեն իրենց առողջության հանդեպ, խնդրի դեպքում չհուսահատվեն և ժամանակին դիմեն գրագետ մասնագետներին: Հիշեք, որ դրական տրամադրվածությունը բարեհաջող բուժման ևս մեկ շատ կարևոր գրավականն է, այդ իսկ պատճառով հավատացեք ձեր օրգանիզմի հնարավորություններին և եղեք առողջ: