Լեղապարկի հիվանդություններ

Լեղապարկը փոքր, տանձաձև օրգան է, որը տեղակայված է լյարդի տակ, որովայնի վերին աջ կողմում: Այն կուտակում, պահեստավորում է լյարդում արտադրված լեղին, որը մասնակցում է մարսողությանը:

Լեղապարկը կազմված է հատակից, վզիկից և մարմնից: Լյարդի առաջնային եզրի տակից դուրս եկող ծայրը կոչվում է հատակ՝ «fundus»: Նրա հակառակ բարակ ծայրը կոչվում է վզիկ՝ «colum vesicae», իսկ միջին մասը՝ մարմին՝ «corpus vesicae»: Վզիկի շարունակությունը հանդիսանում է պարկային ծորանը՝ «ductus cistikus»՝ մոտ 3,5 սմ:

Պարկային ծորանի և լյարդի ընդհանուր ծորանի միավորումից՝ «միաձուլումից», գոյանում է ընդհանուր լեղածորանը՝ «ductus choledochus»: Լյարդում արտադրվող լեղին արտահոսում է լյարդային ընդհանուր ծորանով: Անհրաժեշտության դեպքում նա լեղածորանի միջոցով լցվում է 12-մատնյա աղիքի մեջ: Եթե դրա կարիքը չկա, ապա ընդհանուր լեղածորանը և նրա Օդիի սեղմանը գտնվում են կծկված վիճակում և կանխում են լեղու հոսքը դեպի աղիք: Երբ կերակուրը մտնում է ստամոքս, և առաջանում է համապատասխան ռեֆլեքս, տեղի է ունենում լեղապարկի մկանային ապարատի կծկում և միաժամանակ լեղածորանի և Օդիի սեղմանի մկանների թուլացում, որի շնորհիվ լեղին մտնում է 12-մատնյա աղիք:

Լեղապարկի բորբոքումը կամ խոլեցիստիտը լեղապարկի բորբոքային հիվանդություն է, որի առաջացման հիմնական պատճառներն են լեղու արտահոսքի խանգարումները, թերշարժուն ապրելակերպը, վարակները, փորկապությունները, որոշակի նշանակություն ունի ժառանգական գործոնը, կազմվածքային նախատրամադրվածությունը:

Հիվանդությունը լինում է սուր և քրոնիկ: Սուր խոլեցիստիտին բնորոշ են նոպայաձև ցավերը աջ թուլակողում, սրտգդալի շրջանում, աջ թիակային հատվածում, որը ուղեկցվում է սրտխառնոցով, փսխումով, ջերմաստիճանի բարձրացումով, Մերֆի համախտանիշի առկայությամբ: Նոպայի առաջացման պատճառ են հանդիսանում յուղոտ, կծու, թթու ուտելիքի օգտագործումը, ալկոհոլի չարաշահումը՝ հատկապես տոներից հետո:

Սուր խոլիցիստիտը ավելի հաճախ հանդիպող ձևն է: Սուր խոլեցիստիտով հիվանդների մոտ 95 տոկոսը քարային խոլեցիստիան է, որը ունենում է խոլելիտիազ, երբ քարը կանգնում է պարկային ծորանում և մշտական աբստրուկցիա է առաջացնում, սկսվում է սուր բորբոքումը: Երբ սուր բորբոքման պրոցեսը մի քանի անգամ կրկնվում է, լեղապարկը ժամանակի ընթացքում ենթարկվում է ֆիբրոզ փոփոխությունների, կնճռոտվում է, այլևս չի կուտակում և դատարկվում լեղին, տվյալ պրոցեսը քրոնիկ խոլեցիստիտի ժամանակ է լինում:

Սուր ոչ քարային խոլեցիստիտ

Ոչ քարային խոլեցիստիտը խոլեցիստիան է, որի ժամանակ լեղապարկում քարեր չեն հայտնաբերվում: Այս դեպքում կատարվում է մոտ 5-10 տոկոս խոլեցիստիտէկտոմիա:

Հիմնական պատճառներն են՝

1- Երբ կատարվել են լուրջ վիրաբուժական միջամտություններ այրվածքների, սեպսիսի կամ տրավմայի ժամանակ:

2- Երկարաժամկետ սովաբուժությունը կամ լրիվ պարիետալ սնուցումը, այն վիճակներն են, որոնք բերում են լեղու կանգի:

3- Շոկը, իմունային դեֆիցիտը, երբեմն այլ պատճառներ:

4- Այն բոլոր պատճառները, որոնք բերել են լեղապարկում լեղու կանգի և լեղապարկում զարգացող ինֆեկցիայի:

Համեմատած՝ քարային խոլեցիստիտի ախտանիշները կարող են լինել քիչ արտահայտված: Հիմնական ախտանիշներից են կտրուկ ցավը որովայնի խոռոչում, հատկապես աջ թուլակողում, էպիգաստրալ շրջանում, աջ թիակի հատվածում, ջերմաստիճանի բարձրացումը, սրտխառնոցը, հաճախակի փսխումները, թուլությունը, լեկոցիտոզը ձախ թեքումով, բակտերմիան, հիմնային ֆոսֆատազայի բարձրացումը, էրիթրոցիտների նստեցման արագության բարձրացումը:

Սոնոգրաֆիկ հետազոտությունը պարտադիր է, սոնոգրաֆիկ տվյալներն են լեղապարկի պատերի հաստացումը, այտուցը, հեղուկի կուտակումը լեղապարկի շրջակա հյուսվածքներում, ձգված, մեծացած լեղապարկը, մածուցիկ, պնդացած լեղու առկայությունը: Սոնոգրաֆիկ հետազոտությունը պարտադիր է, որի օգնությամբ կատարվում է նաև լեղապարկի պարունակության պունկցիա, սոնոգրաֆիկ կոնտրոլի տակ, եթե լեղին ինֆեկցված է, ապա կաթետերը մնում է լեղապարկի դրենավորման համար: Բարդություններից են լեղապարկի գանգրենան, պերֆորցիան, ափսցեսը:

Բուժումը կատարվում է նույն ձևով, ինչպես քարային սուր խոլեցիստիտինը՝ լայն սպեկտրի հակաբիոտիկներ, քաղցած սննդակարգ, որովայնին սառը, ցավազրկողներ, սպազմոլիտներ, դեզինտոքսիկացիոն բուժում: Հիմնական, կարևոր բուժումը լեղապարկի հեռացումն է: