մանկաբարձ- գինեկոլոգ,  գինեկոլոգ- էնդոկրինոլոգ, ռեպրոդուկտոլոգ

7. Մասնագիտական գործունեություն:

8. Կրթություն և որակավորումներ

 9.Վերապատրաստումներ

  10.Հրապարակումները ( 38 գիտական աշխատանքների հեղինակ է)

• Современные подходы к индукции овуляции и суперовуляции у больных с синдромом поликистозных яичников [Текст] : Дис. ...канд.мед.наук:14.00.01 / Киракосян Карина Эдуардовна. - М., 2005. - 132 с. : ил. - Библиогр.: с.106-132

•  Бесплодный брак в Республике Армения: демографические, этнические и клинические особенности: автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора медицинских наук: 14.01.01/ Киракосян Карина Эдуардовна; [Место защиты Москва, обл. Науч.-исслед. ин-т акушерства и гинекологии].-Москва, 2013

 Վնասվածքաբան-օրթոպեդ

Կրթություն՝ 1993-2003թթ.  ք.Չարենցավան 2րդ միջնակարգ դպրոց

                             2003-2009թթ. Երևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական    Համալսարան Ընդհանուր Բժշկության ֆակուլտետ

                             2009-2012թթ. Երևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան կլինիկական օրդինատուրա վնասվածքաբանություն և օրթոպեդիա մասնագիտությամբ

Աշխատանք՝ 2012թ.-ից  Վնասվածքաբանության և Օրթոպեդիայի Գիտական Կենտրոն մեծահասակների օրթոպեդիայի և ոսկրային պաթոլոգիայի բաժանմունք որպես բժիշկ օրթոպեդ-վնասվածքաբան

2019թ.-ից <<Աջափնյակ>> ԲԿ  օրթո պեդ-վնասվածքաբան

2020թ-ից  <<Միքայելյան համալսարանական հիվանդանոց>> օրթոպեդ-վնասվածքաբան

2020թ.-ից << Wigmore Clinic>> օրթոպեդ-վնասվածքաբան

Լրացուցիչ՝ 2012-2014թթ. Ծառայություն Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության Պաշտպանության Բանակում որպես բուժկետի բժիշկ

2016թ.-ից ՀՀ Վնասվածքաբան Օրթոպեդների Ասոցիացիայի քարտուղար

Վերապատրաստումներ՝ 2010թ. Հայաստանի Օրթոպեդ Վնասվածքաբանների 5րդ Կոնգրեսս միջազգային մասնակցությամբ

2017թ.  ՌԴ ք. Մոսկվա Եվրասիական Օրթոպեդիկ Ֆորում

2018թ.  ՌԴ ք. Մոսկվա Յուդինի անվան կլինիկական հիվանդանոց <<Ոտնաթաթի դեֆորմացիաների վիրահատական բուժում>> թեմայով  ուսումնական կուրս

2018թ. Հայաստանի Օրթոպեդ Վնասվածքաբանների 7րդ Կոնգրեսս միջազգային մասնակցությամբ

2018թ. Երևան <<Ոտնաթաթի դեֆորմացիաների վիրահատակ շտկում>> մաստեր-կլասս

Լեզուների իմացություն՝ ռուսերեն , անգլերեն

Травматолог-ортопед 

Образование  1993-2003гг.  Г. Чаренцаван средняя школа номер 2

                               2003-2009гг. Ереванский Государственный Медицинский Университет     им. Мхитара Гераци Факультет Общей Медицины

                               2009-2012гг. Ереванский Государственный Медицинский Университет     им. Мхитара Гераци клиническая ординатура по специальности Травматология и Ортопедия

Работа  с 2012 года Научный Центр Травматологии и Ортопедии отделение ортопедии взрослых и костной патологии, врач ортопед-травматолог

С 2019г. <<Аджапняк>> МЦ  ортопед-травматолог

С 2020г. <<Университетская клиника Микаелян>> ортопед-травматолог

С 2020г. << Wigmore Clinic >> ортопед-травматолог

Дополнительно  2012-2014гг. Служба в Армии Обороны Нагорно Карабахской Республики врач медпункта

С 2016 года секретарь Ассоциации Травматологов и Ортопедов Республики Армения

Усовершенствования  2010г. 5ый конгресс травматологов ортопедов Армении с международным участием

2017г.РФ г. Москва Евразийский Ортопедический Форум 

2018г.РФ г. Москва клиническая больница имени Юдина учебный курс по теме

<< Хирургическое лечение деформации стопы>>

2018г. 7ой конгресс травматологов ортопедов Армении с международным участием  2018г. Ереван <<Хирургическая коррекция деформации стопы>> мастер-класс

Языки  русский английский

    Օտորինոլարինգոլոգ  (ԼՕՌ)                             

         ԻՆՔՆԱԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

   1977թ.-ին ընդունվել եմ Սևանի թիվ 4 դպրոցը և ավարտել  1988թ. արծաթե մեդալով:

   1989 . ընդունվել եմ Երևանի պետական բժշկական ինստիտուտ և 1995թ. ավարտել Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանը:

   1995թ. սեպտեմբերին ընդունվել եմ կլինիկական օրդինատուրա Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի ականջ քիթ կոկորդաբանության ամբիոնում, որը ավարտել եմ 1998թ.-ին:

   1989թ.-ից մասնակցել եմ Արցախյան շարժմանը:

   1990-1994թ.թ. մասնակցել Արցախյան ազատամարտին Նիկոլ Դուման ջոկատի կազմում:

   1998թ. սեպտեմբերին զորակոչվել եմ ՀՀ զինված ուժեր և զորացրվել 2009թ. ծառայելով .

    1998-2000թթ. Ռազմաբժշկական վարչությունում  զորամասերի բուժծառայության կազմակերպման բաժնի սպա

    2000-2001թթ. Կենտրոնական կլինիկական զինորական հոսպիտալում LOR բաժանմունքի բժիշկ օրդինատոր

    2001-2009թթ. Կենտրոնական զինվորական պոլիկլինիկայում վիրաբուժական  բաժանմունքի բժիշկ ականջ քիթ կոկորդաբան

    2002թ. ից համատեղության կարգով եղել եմ “Արթմեդ” բժշկական վերականգնողական  կենտրոնի LOR կոնսուլտանտ, իսկ 2009թ.-ից  նույն կենտրոնի  վիրաբուժական բաժնի LOR բժիշկ, LOR Ծառայության ղեկավար, որտեղ աշխատում եմ մինչ օրս:

    2013թ.պաշտպանել եմ գիտական թեզ և ստացել բժշկական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան:

Ունի 6 տպագրված հոդված:

    2020թ.մայիսից ԱԱԻ գլխի պարանոցի էսթետիկ և ռեկոնստրուկտիվ վիրաբուժության ամբիոնի դոցենտ:

    2020թ. հունիսից Արթմեդ բժշկական վերականգնողական կենտրոնի բուժ գծով փոխտնօրեն:

Պարգևատրումներ՝

  2004թ. ՀՀ Պաշտպանության նախարարի շնորհակալագիր:

  2006թ. ՀՀ ՊՆ Ռազմաբժշկական վարչության պետի պատվոգիր:

  2006թ. “Ամբասիր ծառայության համար” I աստիճանի մեդալ:

  2007թ. ՀՀ Պաշտպանության նախարարի շնորհակալագիր:

  Ամուսնացած է, ունի 2 երեխա՝ տղա, աղջիկ:                              

Էմբրիոլոգ                        

Մասնագիտական գործունեություն:

2. Կրթություն և որակավորումներ

բ.գ.դ. պրոֆեսոր

Կրթություն

1970-1980թթ. - ք. Երևան, 118 միջն. դպրոցը գերազանցությամբ

1980-1986թթ. – ԵՊԲՀ` մանկաբուժության ֆակուլտետ

1986-1987թթ. –ԵՊԲՀ՝ ինտերնատուրա «Մանկաբուժություն» մասնագիտությամբ, Երևանի մանկական կլինիկական №3 հիվանդանոց։

1994-1996թթ․- Ուսանել է Մոսկվայի ԲԳԱ Մանկաբուժության գիտահետազոտական ինստիտուտի կլինիկական օրդինատուրայում՝ ընդհանուր մանկաբույժ և մանկական նեֆրոլոգ մասնագիտությամբ, որըգերազանց  ավարտելով նույն տարում, ընդունվել է ասպիրանտուրա։

2007թ․ին Գերմանիայի Դաշնային հանրապետության Քաղցկեղի գիտահետազոտական կենտրոնում անցել է դոկտորանտուրա; «ՄոլեկուլյարԳաստրոէնտերոլոգիա»: (DAAD)

2010թ․ - Վերապատրաստվել է Գերմանիայի Դաշնայինհանրապետության Հայդելբերգի բժշկական համալսարանի Մանհայմի համալսարանական կլինիկայում: (DAAD)

Աշխատանքային գործունեություն

1986-1987թթ. – ԵՊԲՀ՝ ինտերնատուրա «Մանկաբուժություն» մասնագիտությամբ, Երևանի մանկական կլինիկական №3 հիվանդանոցում։

1987-1994թթ․-Երևանի մանկական կլինիկական №3 հիվանդանոց.

1994-1996թթ․- Մոսկվայի ԲԳԱ Մանկաբուժության գիտահետազոտական ինստիտուտի կլինիկական օրդինատուրայում։

1997- 2005թթ․- Մ․Հերացու անվան ԵՊԲՀ մանկաբուժության թիվ 2 ամբիոնում որպես ասիստենտ

2005-2007թթ․-Մ․Հերացու անվան ԵՊԲՀ մանկաբուժության թիվ 2 ամբիոնում որպես դոցենտ

2007-2011 -Մ․Հերացու անվան ԵՊԲՀ մանկաբուժության և մանկական վիրաբուժության թիվ 2 ամբիոնի վարիչի պաշտոնակատար:

2009-2011 - Մ․Հերացու անվան ԵՊԲՀ, մանկաբուժության և գինեկոլոգիա մասնագիտությունների  ցիկլային  հանձնաժողովի նախագահ

2008-2011թթ. համալսարանական մանկաբուժական կլինիկայի ղեկավար

2011թ-2019թ.Հերացու անվան ԵՊԲՀ մանկաբուժությանթիվ 1 ամբիոնի վարիչ և «Մուրացան» համալսարանական հիվանդանոցային համալիրի մանկաբուժական թիվ 2 կլինիկայի ղեկավար:

2014-2019թթ. «Հերացի» պոլիկլինիկայում պրոֆեսոր խորհրդատու:

2020թ.-առ այսօր  Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ ԲԿ, մանկաբուժական կլինիկայի ղեկավար

Գիտական գործունեություն

2001թ. –պաշտպանելէ թեկնածուական թեզ «Լյարդի ֆունկցիոնալ վիճակը գաստրոդուոդենիտի և հեպատոբիլիար հիվանդությունների ժամանակ երեխաների մոտ» թեմայով և ստացել բժշկական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան,

2011թ. – պաշտպանելէ դոկտորական ատենախոսություն «Երեխաների լյարդի վաղ ախտահարման առանձնահատկությունները մի շարք հիվանդությունների ժամանակ» թեմայով և ստացել է բժշկական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան։

Մանկաբուժություն ուսումնական ձեռնարկի խմբագիր:

«Տարածված Մանկական Հիվանդությունների վարումը ԱԱՊ Պրակտիկայում» ուսումնական ձեռնարկի համահեղինակ:

Գրախոսականների, ընդդիմախոսականների իրականացում

Գրանտային ծրագրեր

2004 - "Investigation of correlation between the state of intestinal microflora and diseases of FMF, IBD, chronic colitis, colon cancer and breast carcinoma" Հետազետական խմբի անդամ

2007թ. Լյարդի ֆունկցիոնալ վիճակը գաստրոդուոդենիտի և հեպատոբիլիար հիվանդությունների ժամանակ երեխաների մոտ» գիտական թեմայի ղեկավար:

Պարգևներ

2010թ. -  Մ. Հերացու անվան ԵՊԲՀ 90-ամյակի կապակցությամբ շնորհվել է արծաթե մեդալ

Անդամակցություն

2008թ. – Հայաստանի մանկական բժիշկների ասոցիացիայի անդամ:

2012թ-  իմունականխարգելման հանրապետական խորհրդատվական հանձնաժողովի անդամ:

2012թ. -դատաբժշկական փորձաքննությունների  փորձագետ:

2007թ.-  փորձագիտակակն հանձնաժողովի անդամ:

ՈՒսումնամեթոդական գործունեություն

2011թ.-ուսումնամեթոդական ցիկլային հանձնաժողովի անդամ

2007թ.-կլինիկական օրդինատորներ քննական հանձնաժողովի անդամ

2007թ․-իցՄ․Հերացու անվան ԵՊԲՀ, ընդհանուր բժշկության ֆակուլտետի խորհրդի անդամ

2007-2011 - Մ․Հերացու անվան ԵՊԲՀ, գիտական խորհրդի անդամ

2017թ․- Ռուսաստանի Մանկաբուժների Ասոցիացիայի անդամ

Մասնագիտական գործունեություն

2002թ․«ՄանկականԳաստրոէնտերոլոգիա», Աթենք, Հունաստան

2005թ․ - «ՄանկականԱնհետաձգելիԲժշկություն», սեմինար, Զալցբուրգ, Ավստրիա

2006թ․-«Նեֆրոլոգիա», սեմինար, Զալցբուրգ, Ավստրիա

2009թ․- «ԸնդհանուրՄանկաբուժություն»սեմինար, Զալցբուրգ, Ավստրիա

2011թ.- ՌԴ, ք. Մոսկվա, Ռուսաստանի մանկաբույժների XV Միջազգային կոնգրես և  բուժքույրերի I-ի ֆորում

2012թ.– Շնչառական օրգանների հիվանդությունների բուժման ժամանակակից

ասպեկտները ապացուցողական բժշկության տեսանկյունից,  Հայաստան

2013 – Բելգիա; Universite Libre de Bruxelles

2014թ. –Երեխաների առողջության գիտական կենտրոնի և ԵՊԲՀ միջև պայմանագրի կնքման վերաբերյալ քննարկումներ, Մոսկավ, Ռուսաստան

2014- Երևանի և ՀՀ մարզերում աշխատող բժշկների և բուժքույրերի վերապատրաստման գործընթացի ղեկավար

2015- Իմունիզացիա, սեմինար պատվաստանյութերի անվտանգության վերաբերյալ, ՀՀ, Իսպանիա, ԱՀԿ

2015թ.- Իտալիա, Ֆլորենցիա, 7-րդ Եվրոպական մանկաբուժական համաժողով

2016թ - Իմունիզացիա, Լոնդոն, Անգլիա

2017թ –«ՀամալսարանականՄանկաբուժությանարդիխնդիրները»համաժողով, ք․Երևան, (զեկույց)

2017թ. – Իտալիա, Հռոմ, Մանկաբուժական համաշխարային սամիտ (ելույթ)

2018թ-  Փետրվար, Ռուսաստանի մանկաբույժների 20-րդ կոնգրես, Մոսկվա, Ռուսաստան

2018 թ. - ESPGHAN Eastern European Summer School, Yerevan, Armenia

2019թ. Շվեդիա, Յոնչոպինգ մարզի Ռիհով հիվանդանոց, Միկրոֆեստիվալ:

2019թ. Բերլին Մանկաբուժական համաշխարային սամիտ (ելույթ)

Անձնական տվյալներ

Ամուսնացած է, ունի 2 դուստր, 1 թոռնուհի:

Հեռ.` +37493 84 34 05

էլ. Փոստ՝Этот адрес электронной почты защищён от спам-ботов. У вас должен быть включен JavaScript для просмотра.

Բացառվում է սկոլիոզի բուժումը մերսումներով ու բուժական ֆիզկուլտուրայով

Ցանկացած առողջական խնդիր կյանքի ինչ–որ մի փուլում մարդու թե՛ ապրելակերպի, թե՛ օրգանիզմի ֆունկցիոնալ գործունեության «սխալի» արդյունք է։ Նշանակում է՝ ֆունկցիոնալ մակարդակում առաջացած «սխալը» ժամանակին հայտնաբերելու, ուղղելու եւ ճիշտ ուղղորդելու դեպքում հնարավոր է բուժել հիվանդին՝ խուսափելով հետագա բարդություններից։
Այսօր արդի բժշկությունն ունի գերժամանակակից կլինիկական ախտորոշիչ եւ բուժական հնարավորություններ, որոնց մեծամասնությունը կարող է ֆիքսել եւ գնահատել մարդու օրգանիզմում տեղի ունեցող ախտաբանական պրոցեսների հետեւանքները: Տեխնիկական միջոցների ընդլայնմանը զուգընթաց նորարարական մոտեցումների բազմազանությունը թույլ է տալիս հասնել այն ամենին, ինչը ժամանակին անհավանական էր թվում։

http://bestgroup.am/  կայքի զրուցակիցն է  օրթոպեդ-վերտեբրոլոգ, «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի ողնաշարային ախտաբանության բաժանմունքի ղեկավար ԿԱՐԱՊԵՏ ՄՈՄՋՅԱՆՆ է՝ բժշկության մեջ մեծ ավանդ ունեցող մասնագետ, ով ջանք եւ եռանդ չի խնայում իր հիվանդներին բարեհաջող բուժելու նպատակով: Պարոն Մոմջյանի հետ մեր զրույցը ծավալվեց ողնաշարային հիվանդություների տեսակների, դրանց դրսեւորման ձեւերի ու թեմային առնչվող այլ կարեւոր հարցերի շուրջ:

-Պարո՛ն Մոմջյան, խնդրում ենք կատարել սկոլիոզ, կիֆոզ հիվանդությունների տարանջատում, ի՞նչ բուժական մեթոդներ են կիրառելի այդ հիվանդությունների դեպքում:

-Իրականում դրանք տարբեր ողնաշարային խնդիրներ են: Կիֆոզը հիվանդություն չէ, այլ ողնաշարի թեքում է կրծքային հատվածից դեպի առաջ, նորմալ ձեւավորված ողնաշարի դեպքում հանդիպում է նաեւ գերկիֆոզ, որը բերում է ցավային սինդրոմի, սակայն այն խիստ վնասակար է եւ շատ քիչ դեպքերում կարիք ունի վիրահատական միջամտության:

Ինչ վերաբերում է սկոլիոզին, ապա դա անբնական վիճակն է, երբ ողնաշարը թեքված է լինում կողմնային հարթության մեջ, որը կարող է ի հայտ գալ տարբեր մակարդակներով` պարանոցային, կրծքային, հիմնականում՝ գոտկային հատվածներում: Այն աջակողմյան, ձախակողմյան կամ երկկողմյան հիվանդություն է, որն ունի մի քանի տարատեսակներ, կարող են լինել բնածին եւ ձեռքբերովի, որոշակի նյարդամկանի հիվանդությունների ժամանակ ձեւավորված սկոլիոզներ: Սկոլիոզի բուժումը հիմնականում մինչեւ 45 աստիճանը կոնսերվատիվ է, որի դեպքում կիրառվում են կորսետային բուժում եւ բուժական ֆիզկուլտուրա: Քանի դեռ երեխան դեռեւս աճ ունի, սակայն հիվանդությունը ակտիվ պրոգրեսիվող ձեւն է, առաջարկվում է անհապաղ վիրահատություն: 45 աստիճանից ավելիի դեպքում, երբ տարիքն առած հիվանդ է, պահանջվում է վիրահատական բուժում: Սկոլիոզի ժամանակ մեծահասակների դեպքում վիրահատություն արվում է արտահայտված ցավային ախտանիշների դեպքում: Կա կարծիք, որ սկոլիոզը դիրքի, ծանրության եւ այլ պատճառերից է առաջանում, ու, երբ երեխան աճում է, այն կարելի է բուժել դիրք տալով, մերսումների օգնությամբ եւ այլն: Սակայն միայն մերսումներով ու բուժական ֆիզկուլտուրայով սկոլիոզը բուժվող չէ:

-Ինչպիսի՞ բուժական նորարարական մեթոդներ եք կիրառում:

-Այսօր որոշակիորեն փոխվել է գործիքավորումը, կորսետավորումը պահպանվել է, եւ Հայաստանում առկա ու կիրառելի են վերջին սերնդի լավագույն կորսետները: Վիրահատական առումով հիմնականում իմպլանտների տեսակները եւ որակն է լավացել, կոտրվածքների դեպքում քիչ քանակությամբ սկսել են կիրառելի լինել մինի ինվազիվ մեթոդները, իսկ համապատասխան գործիքների առկայության դեպքում դրանք կիրառելի կլինեն նաեւ սկոլիոզի դեպքում: Որոշ տեսակի սկոլիոզների համար կան հատուկ գործիքներ, որոնք կիրառելի են աշխարհով մեկ, բայց մենք չենք կարող դրանք ձեռք բերել, քանի որ շատ թանկ արժեն, եւ Հայաստանում նման հիվանդներ քիչ են հանդիպում, որպեսզի նրանց համար գործիքը ներմուծվի եւ կիրառվի: Իսկ քիչ քանակության դեպքում ոչ մի ընկերություն չի համաձայնի համագործակցել մեզ հետ: Իմպլանտները պետության աջակցության ծրագրի մեջ չեն մտնում, դրանք գնվում են հիվանդների կողմից, իսկ պետությունը հոգում է բուժման ծախսերը:

-Բժի՛շկ, վերապատրաստման վերջին անգամ ե՞րբ եք եղել:

-Եղել եմ նախանցյալ տարի եւ կասեմ, որ վերապատրաստումները հնարավորություն են տալիս ծանոթանալ նորագույն մեթոդներին, փորձի փոխանակություն կատարել: Ի դեպ, տարբեր ժամանակներ դրսում աշխատելու հնարավարություններ են եղել, սակայն ես ի վերջո հասկացա, որ ինձ Հայաստանից պետք չէ գնալ:

-Ի՞նչ կասեք երիտասարդ կադրերի մասին:

-Այսօր կան լավագույն կադրեր, որոնք մեր աջակցության կարիքն ունեն, եւ մենք նրանց օգնում ենք գիտելիքների ամրապնդման հարցում, ուղղորդում ճիշտ ճանապարհով: Ընդ որում, ինտերնետ պորտալի շնորհիվ նրանց հնարավորությունները շատ ավելի մեծ են, քան մեր տարիներին էին: Նրանք ավելի շատ են շփվում արտերկրի տարբեր մշակույթների, բարքերի հետ, նրանց հնարավորություններն ավելի լայն են,  քանի որ դրսից էլ են բժիշկներ գալիս Հայաստան, եւ տեղի է ունենում փորձի փոխանակում:

-Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում, ժողովրդական լեզվով ասած, ողնաշարի «գրիժան»` ճողվածքը:

-Դա այն է, երբ դիսկի ամրությունը թուլանում է, ու դոնդողանման կորիզի նյարդարմատը դուրս է գալիս դեպի պատռված հատվածները եւ դուրս եկած ճողվածքներով սեղմվում է՝ պատճառելով սուր ցավեր ու նյարդարմատի աճի խանգարում: Փոքր չափերը ոչ վիրահատական են, իսկ մեծ չափերի դեպքում անիմաստ է սպասել, քանի որ հիվանդներն ունենում են սուր ցավեր, կարիք կա նյարդարմատն ազատել ճնշումից, եւ պետք է իրականացվի վիրահատություն:

-Ձեր մաղթանքը եւ հորդորը մեր հասարակությանը:

-Կցանկանամ հասարակությունը լինի միշտ առողջ, աչալուրջ, երբեւէ չդիմի այնպիսի մարդկանց, որոնցից միայն վնաս կստանա: Թող մեր հասարակությունը տեղյակ լինի, որ մեր երկրում էլ հետազոտման, բուժվելու շատ հնարավորություններ կան: Ու պարտադիր չէ միայն բուժման նպատակով այցելել մեզ, թող գան նաեւ կանխարգելիչ ստուգումների, որպեսզի ժամանակ չկորցնեն ու վնասեն առողջությունը: Եղեք առողջ, սիրեք ձեզ եւ ձեր մարմինը:   

Կանխարգելելը սրտանոթային գանգատների վերացման միակ ճանապարհն է

Ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում հիվանդացության ամենաբարձր ցուցանիշն ունեն սրտային հիվանդությունները: Այսօր Հայաստանի սրտաբանության զարգացվածության եւ բուժման բարեհաջող ելքերով լավագույն օջախներից մեկը սրտաբանության գիտահետազոտական ինստիտուտն է, որտեղ լավագույն մասնագետների օգնությամբ իրականացվում են որակյալ բոլոր բուժօգնությունները: 

http://bestgroup.am/  կայքի զրուցակիցն է սրտաբանության գիտահետազոտական ինստիտուտի գիտաշխատող եւ սրտաբան ԱՐԱՄ ՉԻԼԻՆԳԱՐՅԱՆԸ, ում հետ զրույցում քննարկվեցին Հայաստանում սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդությունների կանխարգելման ու բուժման հնարավորությունների, ձեռքբերումների ու անհրաժեշտ քայլերի վերաբերյալ հարցերը: Բժիշկները, դժվարին պահերին կանգնելով հիվանդի կողքին, կիսում են նրա դժվարությունները` հաճախ անհնարինը դարձնելով հնարավոր: Հենց այդպիսին է մեր զրուցակիցը, որն ամեն կերպ ձգտում է բարելավել պացիենտների հետագա կյանքի որակը:

-Պարո՛ն Չիլինգարյան, հիմնականում սիրտ-անոթային ի՞նչ հիվանդությունների դեպքում են ձեզ դիմում:

-Սովորաբար սիրտ-անոթային խնդիրների դեպքում գանգատները շատ տարբեր են՝ կրծքավանդակի ցավերից, շնչարգելությունից մինչեւ սրտի անկանոն աշխատանք, ոտքերի այտույցներ, գլխապտույտներ: Շատ անգամ այնպիսի արտառոց գանգատներով են դիմում՝  կարծելով, որ սրտային խնդրից է, քանի որ սիրտը այնպիսի մի օրգան է, որի համար անհանգստանալը առաջնային է: Գալիս են ճշտելու՝ սրտայի՞ն խնդիր է, թե ոչ, պարզելու  իրենց գանգատների իրական պատճառները: Վիրուսային համաճարակի այս օրերին շատերի մոտ սրտային խնդիրը գլուխ է բարձրացրել: Երբ սիրտ-անոթային խնդիրներ ունեցող մարդիկ վարակվում են վիրուսով, ավելի է բարդանում նրանց քրոնիկական հիվանդությունը, ավելի ծանր են սկսում տանել այն:  

-Հիմնականում ո՞ր սրտանոթային հիվանդություններն են երիտասարդացում ապրել:

-Միշտ կան հիվանդություններ, որոնք տարիքային շեմ չեն հարցնում, օրինակ, սրտի բնածին եւ ձեռքբերովի արատները, որոնք սովորաբար ի հայտ են գալիս ավելի վաղ տարիքում: Մասնավորապես պիտի նշեմ երիտասարդացում ապրած սրտի իշեմիկ հիվանդությունը, սրտամկանի ինֆարկտը, ստենոկարդիան, որոնց առաջացման պատճառները բազմազան են: Դրանց նպաստում են ճարպակալումը, շաքարային հիվանդությունը, սթրեսները, սննդի անկանոն ընդունումը, ծխելը, որը, ցավոք սրտի, մեր երկրում վաղ տարիքից է նկատվում:  Մի խոսքով, կյանքի որակն է իրականում բավականին փոփոխության ենթարկվել, ինչն էլ նպաստում է սրտանոթային հիվանդությունների երիտասարդացմանը:  

-Հասարակությունը հաճախ չի տարանջատում ինսուլտը ինֆարկտից: Ի՞նչ կասեք այդ մասին:

-Ինֆարկտն ու ինսուլտը, կարելի  է ասել, նույն հիվանդություններն են, ուղղակի տարբերվում են տարբեր օրգաններում տեղակայմամբ: Իրականում խցանվում է անոթը, եւ արյուն չի մատակարարվում սիրտ, սրտամկանի որոշ մաս մահանում է, վերք է առաջանում, այնուհետեւ սպիանում, ու նույն իրավիճակը տեղի է ունենում ուղեղում, որը  կոչվում է ինսուլտ: Անոթը խցանվում է ուղեղում, որտեղ մեռուկացում է առաջանում ուղեղի հյուսվածքի որոշակի տարածքում: Տարանջատելու համար ասենք՝ ուղեղինը ինսուլտ է, սրտինը` ինֆարկտ: Հիվանդություններ են, որոնք ունեն նույն մեխանիզմը եւ նույն պաթոլոգիան, որոնց հիմքում ընկած է անոթային խցանումը, եւ երկուսի դեպքում էլ ռիսկային գործոնները կրկնվում են՝ ալկոհոլի չարաշահում, ճարպակալում, շաքարախտ, ճնշման խնդիրներ, նստակյաց կյանք:

-Ի՞նչ կասեք երիտասարդ կադրերի մասին, մեր սրտաբանությունը ապագայում լավագույնների ձեռքերո՞ւմ կլինի:

-Մեր երիտասարդությունն այսօր բավականին նպատակասլաց է, ձգտող, պրպտող, հետաքրքրասեր, եւ այդ ամենը մեզ համար բավականին ուրախալի փաստ է, որին նպաստում է արդի տեղեկատվական դաշտի տարածվածությունը: Ասօրվա երիտասարդությունը հասուն մոտեցում է ցուցաբերում իր մասնագիտությանը, նրա պատասխանատվության զգացումը բավականին բարձր է, շուտ է յուրացնում գիտելիքները: Իսկ մենք էլ, ավելի ոգեւորվելով երիտասարդների հետաքրքրասիրությամբ, ցանկանում ենք ավելին տալ նրանց:

-Ի՞նչ կասեք կանխարգելիչ բուժման մասին, մեր երկրում այն զարգացա՞ծ է:

-Կանխարգելիչ բուժումը, կարծես թե, մեր էթնոսում ծնված չէ, դաջված չէ: Բոլորը կարծում են, թե սրտանոթային հիվանդությունները վերջնական բուժվող հիվանդություններ են, սակայն, ցավոք սրտի, դրանք չեն բուժվում, հիվանդի սիրտը միշտ էլ մնում է հիվանդ: Մենք ուղղակի նպաստում ենք գանգատների վերացմանը, որպեսզի պացիենտը չզգա իր հիվանդության գոյությունը: Սրտային խնդիրների դեպքում պետք է հետեւողական լինել, հիվանդը պետք է միշտ ընդունի իր դեղորայքը, որովհետեւ դադարեցնելու դեպքում կվերադառնա իր նույն գանգատներին: Կանխարգելելը սրտանոթային գանգատների վերացման միակ ճանապարհն է, եւ ամբողջ աշխարհում սրտանոթային խնդիրների դեպքում բժշկությունն աշխատում է միայն կանխարգելիչ բուժման ճանապարհով: Իհարկե,  ավելի լավ է՝ մարդիկ իրենց հետեւելով փորձեն չհիվանդանալ՝ խուսափելով ռիսկային գործոններից: Բժշկությունը դրսից է ազդում անհատի վրա, ավելի շատ պետք է սեւեռվել առողջության վրա, ոչ թե հիվանդության, մենք բուժում ենք հիվանդությունը, ոչ թե հիվանդին, մենք ոչ թե առողջության, այլ հիվանդությունների հետ ենք առնչվում: Դա է բժշկությունը. մենք ուսումնասիրում են հիվանդությունը, ոչ թե առողջությունը: Ժամանակին կանխարգելումը առողջություն է, իսկ մեր բուժածը հիվանդությունն է:

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:

-Առաջին հերթին մեր հասարակությանը կցանկանամ առողջություն: Այսօր շատ ծանր ժամանակներում ենք ապրում. վիրուսի առկայությունը շատ բան փոխեց մեր ապրելակերպի մեջ: Կցանկանամ, որ մարդիկ ավելի սթափ մտածեն չկորցնելու համար մեր ազգային եւ մարդկային արժեքները, պահպանենք մեր անհատականությունները, ավելի պարտաճանաչ լինենք մեր անձի նկատմամբ: Կցանկանամ, որ մարդկանց սրտերը առողջ բաբախեն, որ նրանց գանգատները սրտային չլինեն, աշխատեն հեռու մնալ տարբեր ռիսկային գործոններից, հետեւեն իրենց ճնշմանը, շատ քայլեն, նյարդերը հանգիստ պահեն, բարի մնան: Եվ այդ ամենը կնպաստի  մարդու ֆիզիկական եւ հոգեւոր առողջությանը:

Հասարակությունը ինքը պետք է սկսի իր առողջության մասին մտածել

Հիվանդի վստահությունը բժիշկը պետք է նվաճի թե՛ իր պրոֆեսիոնալիզմով, թե՛ շփվելու կարողությամբ, ու, եթե պացիենտի եւ բժշկի միջեւ ստեղծվում է լուրջ համագործակցություն, կապ, աստիճանաբար տրվում են խնդիր­ների լուծումները: Բժիշկն իր պացիենտին օգտակար է լինում ոչ միայն բուժական գործով, այլեւ հոգեբանական շփմամբ: Հետեւաբար, յուրաքանչյուր բժիշկ պետք է տիրապետի փսիխոթերապիայի մեթոդներին: Այդ դեպքում ստեղծվում է մի վիճակ, որն արտասահմանյան գրականության մեջ կոչ­վում է «կոմպլայնս»՝ պացիենտի եւ բժշկի միջեւ համաձայնություն ու համագործակցություն՝ ուղղված հիվանդության պատճառած հոգսերի, տառապանքների, համ­բե­րությունը փորձության ենթարկող երեւույթների հաղթահարմանը:

http://bestgroup.am/  կայքի զրուցակիցն է Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի անոթային պաթոլոգիայի բաժանմունքի վարիչ, բժշկական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ ԳԵՈՐԳԻ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԸ բավականին հաճելի մարդ է, ով իր բնագավառում առաջնորդվում է ազնիվ լինելու սկզբունքով եւ իր մասնագիտական բարձր որակների ու ազնվության համար վայելում հիվանդների վստահությունը։

-Պարո՛ն Գրիգորյան, հիմնականում աչքի ի՞նչ խնդիրներով են Ձեզ դիմում:

-Բաժանմունքը կոչվում է անոթային պաթոլոգիայի բաժանմունք, բայց վաղուց արդեն կորցրել է անվան էությունը: Նրա գործառույթների մեջ մտնում են աչքի հետ կապված բոլոր խնդիրները: Մեր բաժանմունքը մեծ գործունեություն է ծավալել 90-ական թվականներից, երբ ռազմական հոսպիտալը դեռ ստեղծման փուլում էր, եւ բոլոր խնդիրներով հիվանդները մեզ էին դիմում: Մեզ դիմում են ընդհանրապես աչքի բոլոր վիրաբուժական միջամտությունների, աչքի հետ կապված ցանկացած խնդրի դեպքում, վերջին տարիներին ավելի շատ ռազմական վնասվածքներ ստացածների հետ ենք զբաղվում, որպեսզի փրկենք եւ վերականգնենք աչքը:

-Ընդունված ավանդույթ է, որ երեխաներն ընտրում են իրենց ծնողների ուղին, ձեր երեխաների դեպքում ինչպե՞ս է:

-Երկու երեխաներս էլ բժիշկ են: Տղաս ակնաբույժ է, աշխատում է մեր բաժանմունքում, աղջիկս բժշկական գրասենյակում զբաղվում է առողջապահական, օպտիկական հարցերով:

-Բժի՛շկ, ունենո՞ւմ եք պացիենտներ արտերկրից:

-Հիմնականում դրսից մեզ մոտ որեւէ մեկի խորհրդով են գալիս: Ունենում ենք պացիենտներ Իրանից, Վրաստանից: Բժշկական տուրիզմը, կարծես թե, փորձում են մեր երկրում զարգացնել, բայց այն լայնածավալ բնույթ դեռեւս չի կրում: Նկատելի շարժ կա միայն ատամնաբուժության եւ պլաստիկ վիրաբուժության բնագավառներում, քանի որ գներն ավելի մատչելի են, քան իրենց մոտ: Մեր ոլորտում ավելի քիչ են դրսից այցելուները:  

-Հիմնականում ո՞ր տարիքային խմբի պացիենտներ են ձեզ այցելում:

-Մեզ այցելում են հիմնականում ծեր պացիենտներ, բայց ցավալի փաստ է, որ աչքի որոշ հիվանդություններ, ինչպես, օրինակ, կատարակտան, երիտասարդացել են, վնասվածքներով պացիենտներ էլ են լինում, ուստի մեզ դիմողների տարիքային շրջանակը մեծ է:

-Ձեր բաժանմունքը տեխնիկապես հագեցա՞ծ է:

-Ցավալի փաստ է, բայց մեր երկրում դեռ չունենք բժշկին դիմելու, հիվանդությունները վաղ ախտորոշելու, ժամանակին բուժելու կուլտուրա: Ընդհանրապես հիվանդ մարդն արդեն պահանջատեր է, որի ներաշխարհը խաթարվում է իր հիվանդության պատճառով. կան հիվանդություններ, որոնք չեն բուժվում, ամբողջ կյանքի ընթացքում պահանջում են ուշադրություն, հետեւողականություն: Ցավով պետք է նշեմ, որ կորոնավիրուսի ժամանակ առաջին երկու ամիսը մենք բաց թողեցինք, չաշխատեցինք այնպես, ինչպես պետք էր:

-Ձեզ համարո՞ւմ եք երջանիկ մարդ:

-Ես սիրում եմ իմ ընտանիքը, ունեմ կին, որին պաշտում եմ: Անհրաժեշտության դեպքում նա միշտ իմ թիկունքին է պաշտպանողի դիրքում: Ունեմ լավ երեխաներ ու լավ թոռնիկներ, որոնց համբույրների պակասը երբեք չեմ ունեցել, ովքեր ինձ ստիպում են ապրել եւ արարել:

-Իսկ որպես վերջաբան ի՞նչ կասեք:

-Ինչքան էլ փորձեն սոցիալապես անապահով խավին օգնել, պետպատվերի գաղափարը զարգացնել, միեւնույն է, դա չի բերելու նրան, ինչին ձգտում ենք: Հասարակությունը ինքը պետք է սկսի իր առողջության մասին մտածել, որովհետեւ ոչ մի պետություն չի կարող բավարար չափով դա իրագործել: Ինչպես ասում էր ակադեմիկոս, հայտնի վիրաբույժ Ամոսովը. «Բժիշկը կարող է բուժել հիվանդությունը, բայց նա չի կարող ձեզ առողջություն տալ»: Եվ սա պետք է գիտակցի ու հասկանա մեր հասարակությունը: Ցանկանում եմ բոլորին միմիայն առողջություն, միասնական ուժերով կորոնավիրուսի հաղթահարում: Ինչու ոչ, հնարավոր է, որ կլինի համաճարակի երկրորդ փուլը, բայց մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որպեսզի չհասնենք դրան:  Եղե՛ք առողջ, սիրե՛ք եւ եղե՛ք սիրված: