ԱՐՄԵՆ ՄԽԻԹԱՐՅԱՆ

(0 votes)
There is no translation available.

 Կցանկանամ, որ մեր հասարակությունը միշտ ապրի բարեկեցիկ կյանքով և խաղաղ երկնքի տակ                                                  

Ախտաբանությունը (պաթոլոգիան) գիտություն է, որն ուսումնասիրում է հիվանդությունների, ախտաբանական գործընթացների առաջացման պատճառների, զարգացման մեխանիզմների, կառուցվածքային և կենսաքիմիական փոփոխությունների, ընթացքի և ելքի առավել ընդհանուր օրինաչափությունները, պարզաբանում հիվանդությունների հիմք հանդիսացող հիմնական մեխանիզմները: Այսինքն՝ ախտաբանությունը գիտություն է հիվանդության մասին: Ախտաբանությունն ամբողջ բժշկության գիտական հիմքն է, տեսական բժշկության հիմնաքարերից մեկը: Այսպես՝ եթե 19-րդ դարի առաջին կեսին ախտաբանությունն անքակտելիորեն կապված էր միայն երկու առարկաների՝ ախտաանատոմիայի և ախտաֆիզիոլոգիայի հետ, ապա հետագայում ներառեց բժշկագիտության տարբեր բաժինների՝ մանրէաբանության, կենսաքիմիայի, ֆիզիոլոգիայի, գենետիկայի, իմունաբանության և այլնի հիմնական ձեռքբերումները:

Ժամանակին և ճիշտ ախտորոշումը արդյունավետ ու լավագույն ելքով բուժօգնության հիմքն է, ուստի անչափ կարևորվում է միջազգային չափորոշիչներով առաջնորդվող գիտագործնական կենտրոնների առկայությունը: 

http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է ԱՐՄԵՆ ՄԽԻԹԱՐՅԱՆԸ բժշկական գիտությունների թեկնածու, բժիշկ-ախտաբան, իմունոհիստոքիմիայի և մոլեկուլյար մորֆոլոգիայի միջազգային ընկերության անդամ, ուրոլոգիական ախտաբանության միջազգային և ախտաբանության եվրոպական ասոցիացիաների անդամ, Հայաստանի ախտաբանության ասոցացիայի նախագահ, ախտաբանության միջազգային ակադեմիայի անդամ, բջջաբանների ասոցիացիայի անդամ, «Diagnostic Pathology» Եվրոպական ախտաբանության ամսագրի խմբագրական խորհրդի անդամ, Հայաստանի Roche Pharma ընկերության խորհրդատու, սպիկեր: Շարունակելի է նրա ներկայանալի ներգրավվածությունը  այս ասպարեզի հեղինակավոր կազմակերպություններում. Անդրկովկասի ախտաբանության և մոլեկուլային ախտորոշման ասոցիացիայի անդամ (Վրաստանի ախտաբանների ասոցիացիայի և Բորսթելի գիտահետազոտական կենտրոն, միկոբակտերիալ վարակի և թոքային հիվանդությունների ռեֆերենս կենտրոնի հետ միասին):Երևանի գլխավոր ախտաբանն է, Հայ-ամերիկյան առողջության կենտրոն հիմնադրամի լաբորատորիայի վարիչը, «Հիստոջեն» պաթոլոգիայի գիտագործնական կենտրոնի համահիմնադիրը:Անցնելով մասնագիտական վերապատրաստման բազմաթիվ, դասընթացներ և բժշկագիտության մեջ մեծ փորձ կուտակելով՝ Արմեն Մխիթարյանը ախտաբանության ասպարեզում ներկայացել է իր ուրույն ձեռագրով, ու  նպատակը մարդասիրական է, ազնիվ: Բայց, որքան էլ լռի, հասարակությունը լավ գիտի մեծ հայի կերպարի, իր մարդ տեսակի մասին:

-Պարոն Մխիթարյան, ի՞ նչ է իրենից ներկայացնում ախտաբանությունը: 

-Ախտաբանությունն ուսումնասիրում է հիվանդությունը մանրադիտակի տակ, հյուսվածքների փոփոխությունները տարբեր հիվանդությունների ժամանակ, և արդեն իսկ ձևավորված 200-300 տարվա փորձով հյուսվածքների յուրահատուկ փոփոխությունների հիման վրա կատարում հիվանդության ախտորոշում: Նույնիսկ դեռ այսօր էլ Համաշխարհային առողջապահության կազմակերպության կողմից ուռուցքների՝ ամեն տարի առաջարկվող, նորացվող, նոր հրատարակվող դասակարգումները հիմնված են միայն ու միայն հյուսվածքային ախտորոշումների վրա, այսինքն` ախտաբանությունը հիվանդության ախտորոշումն է, տարբերակիչ ախտորոշումը՝ բարորակ-չարորակի, ուռուցքային-ոչ ուռուցքայինի, բորբոքայինի, ժառանգականության և այլն, հյուսվածքների մեջ տեղի ունեցած փոփոխությունների հիման վրա:

-Ի՞նչ է բիոպսիան, և Ձեր կարծիքով, ինչո՞ւ է հասարակության մեջ ձևավորվել թյուր կարծիք, թե բիոպսիան կարող է վատ հետևանքներ  ունենալ:

-Բիոպսիան ինքնին հետևանքներ չի կարող թողնել, այդ գործողությունը ախտորոշիչ նպատակ ունի: Կան տարբեր տեսակի բիոպսիաներ, նայած թե որ օրգանն է հետազոտվում: Բիոպսիան (կենսազննումը) իրականացվում է  ուռուցքի բարորակ կամ չարորակ լինելը պարզելու նպատակով: Հյուսվածքի նմուշը ենթարկվում է մանրադիտակային և, անհրաժեշտության դեպքում նաև հյուսվածաքիմիական, իմունոհիստոքիմիական և մոլեկուլյար հետազոտության: Բիոպսիան ախտորոշիչ գործողություն է, որի ժամանակ «կասկածելի» տեղից, օրինակ` ուռուցքից, պոլիպից, երկարատև չլավացող խոցից վերցվում է շատ փոքրիկ հյուսվածքային մասնիկ (բիոպտատ):  Բիոպտատ վերցնելու տեղով պայմանավորված՝  կիրառվում են տարբեր գործիքներ: Բիոպսիայի հիմնական նպատակն է պարզել` կ՞ա արդյոք նորագոյացություն և պետք է պայքարել բարորա՞կ, թե՞ չարորակ նորագոյացության դեմ: Այս գործողությունն իրականացվում է նաև քաղցկեղի բուժման վերահսկման ժամանակ: Բիոպսիայի իրականացումը բժշկից փորձ և վարպետություն է պահանջում: Դրանով է պայմանավորված ախտորոշումը և, հետևաբար, բուժման եղանակի ընտրությունը: Բիոպսիայի օգնությամբ ստացված հյուսվածքային կտորներն ուղարկվում են հատուկ լաբորատորիա, որտեղ իրականացվում է վերջիններիս  հյուսվածաբանական հետազոտությունը: Օրգանիզմի բոլոր բջիջներն ունեն բնորոշ կառուցվածք, ինչով պայմանավորված է նաև, թե ինչ հյուսվածքի են դրանք պատկանում: Չարորակացման դեպքում պատկերը լիովին փոխվում է, բջիջների ներքին կառուցվածքը խանգարվում է, և նրանք դադարում են նմանվել հարևան բջիջներին: Որպես կանոն, այս շեղումներն այնքան զգալի են, որ կարելի է տեսնել անգամ սովորական մանրադիտակով:

Ախտաբանությունը բաժանենք երկու մասի՝ աուտոպսիա և բիոպսիա: Աուտոպսիան մահացած մարդու դիահերձումն է՝ հյուսվածքների հետազոտությամբ  պարզաբանելու, թե ինչից է մահը վրա հասել, դրա պատճառագիտությունը, և արդյո՞ք մահացածն ունեցել է ուղեկցող հիվանդություններ, թե ոչ: Բիոպսիան կենդանի մարդուց վերցված հյուսվածքների հետազոտությունն է: Կա նուրբ ասեղային ասպիրացիոն բիոպսիայի եղանակը՝ հասարակության մեջ տարածված պունկցիա ասվածը, որը կիրառվում է վահանաձև գեղձի, կրծքագեղձի, թքագեղձի և ավշային հանգույցների  հետազոտման ժամանակ,  երբ կան ախտաբանական գործընթացներ, որի ժամանակ կարելի է ախտորոշումը կատարել պակաս տրավմատիկ մեթոդով: Այսպես, վահանաձև գեղձի դեպքում մենք դիմում ենք նուրբ ասեղային ասպիրացիոն բիոպսիայի, որը ամենատարածվածն է պունկցիաների մեջ: Թոքի, կրծքագեղձի ուռուցքների, ոսկրածուծի  ներքին օրգանների տարբեր հիվանդությունների ժամանակ վերցվում է ավելի հաստ ասեղով, որի ժամանակ ոչ միայն բջիջները, այլ նաև հյուսվածքի մի մեծ հատված է վերցվում: Նշեմ, որ բավականին մեծ տարածում ունի նաև մաշկի դակիչային (punch) բիոպսիան, որի ժամանակ մաշկից վերցվում է շատ փոքրիկ կտոր՝ մաշկային տարբեր հիվանդությունների ախտորոշման համար: Այո, իրականում հասարակության մեջ կա այն թյուր կարծիքը, որ բիոպսիան թողնում է վատ հետևանքներ,  ուռուցքների դեպքում անգամ նպաստում է դրանց է՛լ ավելի արագ տարածմանը:  Բիոպսիան որևէ առումով չի կարող  նպաստել արդեն իսկ առկա չարորակ ուռուցքի չարորակացմանը կամ տարածմանը: Իրականում այդպիսի բան չկա, քանի որ չարորակ ուռուցքները առաջանում են միայն ու միայն գենետիկական այս կամ այլ մուտացիաների հիման վրա, և որևէ ֆիզիկական ազդեցություն չի կարող առաջացնել բջիջների մուտացիա: Ասածս այն է, որ որևէ  բիոպսիոն հետազոտություն չի կարող դրդել բարորակ ուռուցքը չարորակի վերածվելու:

-Հետաքրքիր կլիներ ախտաբանից լսել դարիս՝ մեզ պատուհասած ախտի՝ կորոնավիրուսի և նրա անդառնալի հետևանքների մասին:         

-Կորոնավիրուսի մասին վերջին գիտական հրապարակումներին ծանոթանալով՝ կարող ենք ասել, որ այն օրգանիզմի վրա կարող է թողնել համակարգային ազդեցություն, այսինքն՝ ոչ միայն թիրախային օրգաններն են ախտահարվում, այս դեպքում՝ թոքերը, այլ կարող են ախտահարվել անգամ ոսկրածուծը, լյարդը, ստամոքսը, վերջերս էլ ավելի շատ ընդգրկված էր ստամոքսաաղիքային տրակտը: Մենք այսօր դեռևս չունենք հավաստի գիտական հետազոտություններ այդ վիրուսի վերաբերյալ, բայց փաստ է, որ վարակն ազդում է նաև նյարդային համակարգի վրա:

Դիահերձումներից հետո մասնագետները փորձել են գլխուղեղում վիրուս հայտնաբերել, սակայն դեռևս նման համապարփակ գիտական մոտեցում չկա, որի վրա կարող ենք հիմնվել; Մնում է միայն հիշել, որ  որքան արագ ախտորոշենք, ու ինչքան վաղ պայքար տարվի վիրուսի դեմ, այնքան լավ բուժման ելքեր կունենանք, այնքան քիչ ու պակաս կլինեն հնարավոր վատ հետևանքներն ու ազդեցությունները:

-Տեղյակ ենք, որ ասոցիացիայի նախագահ եք, Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ են տալիս ասոցիացիաները բժիշկներին:

-Պետք է անկեղծ լինեմ՝ ասելով, որ մինչ օրս, իմ կարծիքով, ասոցիացիաները ոչ լիարժեք իրավասություններ են տալիս բժիշկներին: Հուրախություն մեզ՝ մեր ասոցիացիայի և առողջապահության նախարարության միջև մեմորենդում կնքվեց, համաձայն որի՝ ասոցիացիաներին արդեն իսկ տրվում են բավականին լուրջ արտոնություններ, և իհարկե,  տրվելու են նաև ապագայում: Օրենսդրական դաշտը պիտի հստակ լինի, որպեսզի հասկանանք՝ ինչ գործառույթներով են ասոցիացիաները, այսպես ասած, պատասխանատվության տակ ընկնում: Օրինակ, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում եթե որևէ մասնագետ չի հանձնել ասոցիացիայի քննությունը և չի ստացել ասոցիացիայի սերտիֆիկատը, անկախ նրանից, թե նա ինչ քննություններ է հանձնել դրանից առաջ, առողջապահության նախարարության կողմից ինչ դիպլոմ է ստացել, ինչ վերապատրաստումներ է անցել, դրանք բոլորը զրոյական են այդ պահին, և նա իրավունք չունի անցնել գործնական աշխատանքի: Այո, Հայաստանում այդ առումով մի քիչ այլ էր, քանի որ մինչ օրս մենք ավտոմատ կերպով դեռևս շարժվում ենք Խորհրդային Միության օրենքներով, և բացառություն չէր կարող կազմել նաև ախտաբանության ոլորտը: Ցավոք սրտի, կան մասնագետներ, որ չունեն բավականին գիտելիքներ ու փորձ, բայց դիագնոստիկ աշխատանք են կատարում, ինչը կարող է բերել անդառնալի և վատ հետևանքների, և մենք աշխատում ենք հասնել նրան, որ ասոցիացիաներին տրվեն լիարժեք, լիազորություններ, քննությունների կազմակերպման, լիցենզավորման, որակավորման իրավասություններ, որ նույնիսկ լաբորատորիաների որակավորման մակարդակը վերահսկվի՝ արդյո՞ք դրանք թե՛ տեխնիկապես, թե՛ աշխատակիցների մասնագիտական որակի առումով համապատասխան չափորոշիչներով են աշխատում: 

-Տեղյակ ենք, որ հիմնադրել եք «Հիստոջեն» պաթոլոգիայի գիտագործնական կենտրոնը, որն Հայաստանի առաջատար և առավել ճանաչված գիտագործնական կենտրոններից է:

-Այո, մեր կենտրոնը ստեղծվել է 2017 թվականին, և մեր աշխատակազմի փորձի, արհեստավարժության և առաջատար տեխնոլոգիաներով հագեցվածության շնորհիվ սահմանել է որակի բարձր նշաձող: Իրականացվում են  բազմազան ծառայություններ և բարձրակարգ սպասարկում, ձեռք է բերվել բազմաթիվ հաճախորդների և գործընկեր կազմակերպությունների անսասան վստահությունը: Կենտրոնում առաջարկվում է հետազոտությունների շատ լայն շրջանակ` ապահովելով ճշգրտության բարձր աստիճան, իսկ բուժհաստատության զարգացման ուղենիշները ծառայությունների որակն է, պատասխանատվությունը և հուսալիությունը: Մեր կարգախոսն է՝ լավագույն մասնագետների թիմային աշխատանքի արդյունքում ճշգրիտ, հստակ, ժամանակակից բժշկության պահանջներին համապատասխան ձևաբանական ախտորոշումներ, գաղափարախոսությունը՝ ձևաբանական ծառայությունների մատուցման ժամանակակից մոտեցում: Արդի տեխնոլոգիաների ձեռքբերում և ներդնում առօրյա գործունեության մեջ՝ ի նպաստ առողջապահության ոլորտում ախտորոշման և բուժման որակի բարձրացման, բուժման արդյունավետության լիարժեք գնահատման: Հայաստանի Հանրապետության և արտերկրի առաջատար  լաբորատորիաների հետ սերտ համագործակցություն, կարծիքների  և փորձի փոխանակում: Միջդիսցիպլինար կապերի խթանում, ախտաբանների և կլինիցիստների միջև շփման լեզվի հստակեցում՝ հօգուտ հիվանդի: Բժշկագիտության զարգացման ռիթմին համահունչ պաթոլոգիայի բնագավառի առաջընթաց: Գիտության բնագավառում ձևաբանական հետազոտությունների որակյալ և ամբողջական իրականացում: Մեր թիմը աշխատում է միջազգային չափորոշիչներին համապատասխան, ժամանակակից սարքավորումներով և առաջատար կազմակերպությունների կողմից արտադրված որակյալ նյութերով:

-Ձեր մաղթանքը և հորդորը մեր ընթերցողին, հասարակությանը:

- Պետք է ցավով նշեմ, որ մեր առողջապահական ոլորտը ունի բավականին լուրջ խնդիրներ. միգուցե և պայմանավորված մեր երկրի տնտեսական վիճակով: Սակայն մյուս կողմից՝ կյանքը ցույց է տալիս, որ մեր ժամանակներում մարդը կարող է հազարումի առիթներով  մեծ գումարներ ծախսել, բայց երբ հարցը իր առողջությանն է վերաբերվում, խնայում է, ձգձգում իր առողջությամբ զբաղվելը, և կարող է դիմել բժշկի միայն այն ժամանակ, երբ հիվանդությունն արդեն բարդացման փուլում է և սկսել է իրեն զգալիորեն անհանգստացնել: Սա, իհարկե, միայն մեր երկրում չէ խնդիր, սա ամբողջ աշխարհով մեկ տարածված մենթալիտետ է, խնդիր, որը միշտ գերակա եղել է, և, կարծում եմ, քանի դեռ  բուժօգնության ֆինանսավորումը ամբողջ ծավալով չի դրվում պետության ուսերին, մենք կմնանք նույն կոտրած տաշտակի առջև: Կցանկանայի խոսել մի թյուրըմբռնման մասին, որը, դժբախտաբար, տեղ է գտել մեր հասարակության գիտակցության մեջ: Այն է՝ անվճար բժշկություն: Իրականում ավճար բուժծառայություն գոյություն չունի, բնականաբար, պետք է մի տեղից լինի այդ ֆինանսավորումը՝ նախարարության կամ ապահովագրական ընկերության կողմից, բարեգործների, կամ պացիենտի շրջապատի մարդկանց կողմից, կամ ինքդ պիտի վճարես քո բուժման համար: Այսինքն՝ անվճար բժշկություն հասկացողություն չկա, մինչդեռ այն ամուր նստած է մեր հասարակության գիտակցության մեջ: Եվ երբ փորձում ես բացատրել իրավիճակը, իրենց թվում է, որ բուժաշխատողը փորձում է իրենցից գումար շորթել. և նման ընկալումը մեր բժշկության մեջ շատ լուրջ խնդիրներ է առաջացնում: Հուսանք, սակայն, ժամանակի ընթացքում այս թյուրըմբռնումը կհաղթահարվի: Կմաղթեի  մեր հասարակությանը՝ որքան հնարավոր է առողջ լինել և բժշկի դիմելու կարիք չունենալ, իսկ հարկ եղած դեպքում էլ ժամանակին դիմել բժշկի: Պիտի նաև գիտակցել, որ էժան բժշկությունը չի կարող որակ ապահովել, քանի որ որակյալ բժշկությունը պահանջում է ներդրումներ, և ոչ միայն ֆինանսական, այլ տարբեր առումներով: Կցանկանամ, որ մեր հասարակությունը միշտ ապրի բարեկեցիկ կյանքով և խաղաղ երկնքի տակ: Ամենաթանկը մարդկային կյանքն է, մարդու առողջությունը: Մեր հասարակությանը կրկին ու կրկին առողջություն եմ մաղթում։ Կոչ եմ անում տարեկան գոնե մեկ անգամ հետազոտվել կանխարգելիչ նպատակով, առաջին իսկ գանգատների դեպքում դիմել բժշկի՝ հիվանդության վաղաժամ ախտորոշման և հետագա բուժման արդյունավետ ընթացքի կարևորության գիտակցմամբ: Իսկ բուժաշխատողներին մաղթում եմ համբերություն, հավատ սեփական ուժերի նկատմամբ և հաստատուն կամք։

Բաժանորդագրում

Բաժանորդագրվեք եւ տեղեկացեք վերջին նորություններին

Հետադարձ կապ

  • Երեւան, Հայաստան
  • Գրեք մեզ
  • Этот адрес электронной почты защищён от спам-ботов. У вас должен быть включен JavaScript для просмотра.
  • +374 (96) 329135
  • +374 (77) 029091

Գտեք մեզ

Թեգեր