Այս օրերին հայաստանյան ստոմատոլոգիան  զարգացում է ապրում` հասարակությանը տալով գեղագիտական գեղեցկություն

Առողջ և գրավիչ ժպիտը յուրաքանչյուր մարդու հաջողության գրավականն է: Բերանի խոռոչը հայելի է, որն արտացոլում է մարդու ընդհանուր առողջական վիճակը, այդ պատճառով ատամների հետ կապված ցանկացած խնդրի պետք է ժամանակին լուծում տալ:

Ժամանակակից ստոմատոլոգիան իրենից ներկայացնում է հարմարավետ և անցավ բուժում: Ու այսօր նորագույն տեխնոլոգիաների և ժամանակակից դեղամիջոցների շնորհիվ նույնիսկ ամենաբարդ ստոմատոլոգիական վիրահատությունները դարձել են հնարավոր: Ընդհանրապես մեզ մոտ ստոմատալոգիան գտնվում է բավականին բարձր մակարդակի վրա, ու, բարեբախտաբար, հնարավորություն ունենք Հայաստանի պայմաններում միջազգային  չափանիշներին համապատասխան բուժման որակ ապահովել:
    Որպես հայաստանյան ստոմատոլոգիայի առավելություն մատնանշվում է ցածր գինը: Բացի այդ, Հայաստանում մեծ առաջընթաց է ապրել դենտալ տուրիզմը՝ պայմանավորված հենց մատչելի գներով եւ նրանով, որ նյութերն ու սարքավորումները համապատասխանում են միջազգային չափանիշներին:

Սպիտակ ատամնաշար ունենալու եւ պահպանելու համար մեզ հուզող հարցերի պատասխանները ստացանք Արարատի մարզի Ոսկետապ գյուղում գտնվող <<RTVL>> ստոմատոլոգիական կլինիկայի բժիշկ-ստոմատոլոգ ՌՈՒԶԱՆՆԱ ԱԹՈՅԱՆԻՑ: Բավականին համակրելի կին եւ հաճելի զրուցակից, բժշկուհի, ով իր մասնագիտական բարձր որակների, ազնվության համար վայելում է իր պացիենտների հարգանքն ու վստահությունը։

  - Տիկին Աթոյան,  վստահ ենք, որ ժամանակակակից տեխնոլոգիաները չեն շրջանցել նաև ստոմատոլոգիայի ճյուղը: Խոսենք ստոմատոլոգիայում վերջին ձեռքբերումների մասին: Ըստ Ձեզ, ինչպիսի՞ սանդղակի վրա է գտնվում ստոմատոլոգիան  Հայաստանում:

 -Ասեմ, որ բժշկության ստոմատոլոգիայի ճյուղը զարգանում է շատ արագ տեմպերով, այն բժշկության  մի ճյուղ  է, որն ընդհանրապես չի դոփում իր տեղում եւ քայլում է նորարարություններին համընթաց: Հայաստանյան ստոմատոլոգիան  ոչնչով չի զիջում միջազգային չափանիշներին, եւ եթե մի քանի տարի առաջ Հայաստան այցելում էին բժիշկ-ստոմատոլոգներ միջազգային հանրահայտ կլինիկաներից, որոնք ասելիք ունեին մեր կոլեգաներին, ապա հիմա հպարտությամբ կարող եմ ասել, որ մեր ստոմատոլոգները կարող են նույնիսկ ուսուցանել բժիշկների`բարձրագույն տեխնիկաներով գերհագեցած ստոմատոլոգիայի բնագավառում:  Ստոմատոլոգիան իրենից ներկայացնում է միաժամանակ եւ արվեստ, եւ բժշկության ճյուղ, քանի որ այն մարդկանց տալիս է ոչ միայն առողջություն, այլ նաեւ էսթետիկ գեղեցկություն: Այս օրերին հայաստանյան ստոմատոլոգիան  զարգացում է ապրում` հասարակությանը տալով գեղագիտական գեղեցկություն, այն հնարավորություն է տալիս նրանց <<առաջ գնալ>> բիզնեսի բնագավառում, այսինքն` գեղեցիկ ժպիտը բացում է բազմաթիվ դռներ մարդկանց առջեւ: Մշտապես առաջնահերթ ժպիտն է գնահատվում հաասարակության մեջ: Ստոմատոլոգիան  իր մեջ ներառում է մի քանի ուղղվածություն` վիրաբուժություն, թերապիա, օրթոպեդիա, օրթոդոնտիա, եւ բոլոր ոլորտներում ստոմատոլոգիան  հասել է բավականին բարձր դիրքերի: Նորարարությունները ստոմատոլոգիայում հիմնականում նկատվում են վիրաբուժության`իմպլատոլոգիայի մեջ, որը զարգանում է բավականին արագ տեմպերով: Բայց, ցավոք սրտի, լինում են դեպքեր, երբ ընդհանրապես հնարավոր չի լինում պահպանել որոշ ատամներ, եւ այդ դեպքում առչնվում ենք վիրաբուժության հետ: Անելանելի վիճակներում էլ ստոմատոլոգները գտնում են լավագույն ելքեր, քանի որ արագ տեմպերով զարգանում են տեխնոլոգիաները: Եթե նախկինում իմպալանտացիայի ժամանակ նկատվում էին որոշ թերացումներ, ապա այս օրերին իմպլանտացիայի գործընթացը տեխնիկապես գերզարգացած է, եւ պացինետը կարող է առավոտյան գալ կլինիկա առանց ատամների, իսկ այնտեղից դուրս գալ ամբողջական ատամաշարով: Ատամնային իմպլանտացիան, հանդիսանալով ստոմատոլոգիայի ոլորտի արագ զարգացող ճյուղերից մեկը, վերջին տարիներին մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել նաեւ հայ ստոմատոլոգների շրջանում եւ գրանցել է մեծ տեղաշարժեր: Դրա մասին վկայում են կազմակերպվող բազմաթիվ միջոցառումները, կոնֆերանսները եւ ուսուցողական սեմինարները: Դա շատ ողջունելի է, քանի որ, ելնելով այսօրվա մեր կենսամակարդակից, Հայաստանում մասնագետների մեծամասնությունը, չունենալով համապատասխանաչափ հնարավորություն` ծանոթանալու ատամնային իմպլանտացիայի նորագույն մեթոդներին եւ մասնակցելու արտերկրում կազմակերպվող հեղինակավոր կոնֆերանսներին, կարող է գոնե համապատասխան գիտելիքներ ստանալ Հայաստանում: 

 -Բժշկուհի, իմպլանտացիան ունի՞ հետվիրատական բարդություններ, ի վերջո. բերանի խոռոչում տեղադրվում է օտար մարմին:

 -Այո, լինում են հետվիրահատական բարդություններ, բայց դրանք հասցվել են նվազագույնի:

 - Բժշկուհի, որո՞նք են ատամների սպիտակեցման ժամանակակից մեթոդները։ Համացանցում հաճախ կարելի է տեսնել ատամների սպիտակեցման մի շարք մեթոդներ՝ կերակրի սոդա, ջրածնի պերօքսիդ, լիմոնաթթու, ակտիվացված ածուխ եւ այլն։ Որքանո՞վ են դրանք մոտ իրականությանը։

- Կյանքի ընթացքում ատամները ենթարկվում են տարբեր ներկանյութերի շարունակական ազդեցությանը: Դրանք պարունակվում են սննդում, ըմպելիքներում, դեղորայքում, կոսմետիկ միջոցներում, իսկ որպես հետեւանք զարգանում է դիսկոլորիտ՝ ատամի գույնի փոփոխություն: Այո, համացանցում ներկայացվում են բազմաթիվ միջոցներ, որոնք թվացյալ օգնում են ստանալ ձյունաճերմակ ատամնաշար, սակայն իրականությունը բավականին այլ է։ Այդ բոլոր թվարկված նյութերը, որոնք համարվում են սպիտակ ատամնաշար ունենալու լավագույն խթանիչները, իրականում քայքայում են էմալը։ Ասեմ, որ ստոմատոլոգիայում  շատ են եւ մատչելի սպիտակեցման նյութերը, կան շատ տարբերակներ, եւ իրականում պետք չէ ինչ-որ ժողովրդական միջոցների դիմել: Ես բացարձակ կողմ չեմ նման միջոցների դիմելուն, եւ խորհուրդ եմ տալիս առանց մասնագետի ցուցումների ինքնագործունեությամբ չզբաղվել։

- Իսկ ի՞նչ ասել է թվային ստոմատոլոգիա:

 - Վաղուց ամեն ինչ գնում է դեպի թվայնացում, ու ստոմատոլոգիան  եւս բացառություն չէ: Այն իրենից ենթադրում է ե՛ւ հարմարավետություն, ե՛ւ ժամանակի խնայում, ե՛ւ որակի բարձրացում: Սկսած հիվանդի հիվանդասենյակ մտնելուց, հիվանդության պատմությունից, ռենտգենային նկարներից, պլանավորումից` CAD/CAM տեխնոլոգիաների միջոցով, որն էլ նվազագույնի է հասցնում սխալվելու հավանականությունը:

Պետք է նշեմ, որ վերջերս Հայաստանում թվային ստոմատոլոգիայի թեմայով բարձր մակարդակի կոնգրես կայացավ, որն անցավ բավականին մեծ <<շքեղությամբ>>: Թվային ստոմատոլոգիան  ատամնաշարի սքանավորում է, որը տպագրվում է 3D պրինտերով: Աշխատում է այնպիսի տեխնոլոգիայով, որի ժամանակ սքանը տալիս է ինֆորմացիա, անմիջապես պացիենտի ներկայությամբ տեղում կատարվում է հղկում բոլոր մակերեսներով, ծրագիրը տալիս է, ատամնաշարը հանում եւ անմիջապես տեղադրվում է պացինետի բերանում: Դա շատ հարմար եւ քիչ ժամանակատար գործողություն է. մեկ օրում կատարվում է մի քանի օրվա աշխատանք: Հպարտությամբ կարող եմ ասել, որ մենք առաջարկում ենք մեր այցելուներին նորագույն տեխնոլոգիա, որը թույլ է տալիս ստեղծել կատարյալ նոր ատամներ` խնայելով նրանց թանկագին ժամանակն ու միջոցները։

Ներբերանային սքաները հնարավորություն է տալիս ստանալ 3D ձեւաչափի կատարյալ ճշգրտությամբ թվային չափսեր՝ բերանի խոռոչի սքանավորմամբ՝ հաշված րոպեների ընթացքում:
Այնուհետեւ տվյալներն էլեկտրոնային տարբերակով փոխանցվում են ատամնատեխնիկական լաբորատորիա, որտեղ համակարգչային ծրագրի միջոցով ապագա կոնստրուկցիան մոդելավորվում է եւ Cad/Cam համակարգով ֆրեզավորվում:
 Այսպիսով, բուժման ողջ գործընթացը թվայնացվում է`ապահովելով բացառիկ ճշգրտություն: 

- Ձեր մասնագիտական ուղու մասին խոսենք:

 -1995 թվականին ավարտել եմ Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանը եւ անմիջապես գործուղվել Արարատի մարզ: Դրանից հետո ընտանիքով տեղափոխվել ենք Ռուսաստանի Դաշնություն`ապրելու, որտեղ աշխատել եմ մի քանի տարի: Հայաստան վերադառնալուց հետո աշխատանքը շարունակեցի Երեւանում՝ <<ՄԱՐՍՏՈՄ>> ստոմատոլոգիական կլինիկանում, որտեղ էլ աշխատել եմ երկար տարիներ: Կլինիկա, որն առաջնորդվում է փոքրիկ ինվազիվ ստոմատոգիայով, եւ որի գերնպատակն է ավելի շատ պահել առողջ ատամները, պահպանել` չվնասելով դրանք: Կլինիկայի տնօրեն Մարո Ռազմիկովնայի ղեկավարությամբ շատ բարձր հիմքերի վրա է դրված սպասարկումը: Վերջինս ստամատոլոգիայի ոլորտում գործատուների միության նախագահն է:

Նշեմ, որ մենք ունենք մեր ստեղծած կլինիկան <<RTVL>> անվանումով Արարատի մարզի Ոսկետապ գյուղում, որը ընտանեկան ստոմատոլոգիա է,  որտեղ ընտանեկան միջավայր եւ մթնոլորտ է տիրում, աշխատում ենք ես, տղաս, եղբայրս, քրոջս տղան`իր կնոջ հետ: Չնայած, որ այն գտնվում է շատ փոքրիկ գյուղում, իրականում չի զիջում երեւանյան կլինիկաներին, թե՛ իր տեխնիկական հագեցվածությամբ, թե՛ կադրերի աշխատանքով: Մեր գյուղից, Արարատ, Վեդի քաղաքներից եւ հարակից գյուղերից շատ պացինտներ ունենք, որոնք, իրենց մարզից դուրս չգալով, ստանում են բոլոր ստանդարներին համապատասխան բացարձակ բուժսպասարկում: Ի դեպ, ինչպես <<ՄԱՐՍՏՈՄ>> կլինիկայում, այնպես էլ Արարատի մարզի Ոսկետապ գյուղի <<RTVL>> կլինիկայում գործում է ապառիկ ու սոցփաթեթով բուժսպասարման տարբերակ:

Նշեմ նաեւ, որ մասնակցել եմ բազմաթիվ վերապատրաստումների` Գերմանիայում, Լեհաստանում, Չինաստանում, Արաբական Էմիրություններում եւ Ռուսաստանի Դաշնությունում, անցել տարատեսակ կուրսեր: Երբեւէ չեմ մտադրվել լքել իմ երկիրը: Ասեմ, որ մեր պացիենտները շատ շնորհակալ պացինետներ են, միշտ գնահատում են քո կատարած աշխատանքը, եւ ես երբեւիցե խնդիր չեմ ունեցել նրանց հետ:

 - Ստոմատոլոգիայում էսթետիկական միջամտությունները ի՞նչ մակարդակի վրա են գտնվում:

 - Եթե միջազգային ստոմատոլոգիայում էսթետիկական միջամտությունների մեջ որեւէ նորամուծություն մտնում է, ապա առաջիներից մեկը շատ բարձր մակարդակով Հայաստանում է այն կիրառվում:

 -  Ի՞նչ խորհուրդ կտաք բերանի խոռոչի հիգիենայի պահպաման հետ կապված մեր հասարակությանը:

 -Ես միշտ էլ ասել եմ, որ շատ ավելի լավ կլիներ, եթե այն կատարվեր մի քանի փուլերով: Ես առաջարկում էի, որ Հանրային հեռուստատեսության մանկական ծրագրերում, օրինակ, <<Բարի գիշեր երեխաներ>> հաղորդման ավարտին խորհուրդ տրվեր երեխաներին խոզանակել ատամները, ապա նոր միայն գնալ քնելու, անգամ կարելի է գունավոր խոզանակներ ներկայացնել երեխաներին շահագրգռելու համար: Անչափ կարեւորում եմ նաեւ ճիշտ պրոֆիլակտիկայով անցկացնել հղի կանանց կոնսուլտացիաները,  որպեսզի ծայրահեղ դեպքերում նոր չդիմեն բժշկին: Մեր երկրում ստոմատոլոգիան  այնպիսի գերժամանակակից մակարդակի վրա է գտնվում, որ հղիներին ամեն տեսակի միջամտություն. բոլոր տեսակի դեղանյութերը եւ պլոմբաները, նույնիսկ ռենտգեն հետազոտությունը թույլատրելի են: Ես նույնիսկ այն երիտասարդ զույգերին, որոնք գալիս են ինձ մոտ պրոֆիլակտիկ ստուգումների ատամների սպիտակեցման համար, պարտադրում եմ կատարել ատամների համայնապատկերային ռենտգենը, քանի որ բերանի խոռոչի հիգիենայից շատ բան է կախված:

 - Բժշկուհի, շփվում եք երիտասարդ կադրերի հետ, ի՞նչ կասեք մեր ստոմատոգիայի ապագայի մասին:

 - Ես միշտ եմ ասել եւ նորից կկրկնեմ, որ մեծ բավանականությամբ եմ դուրս գալիս իմ դասախոսություններից. մեր երիտասարդները բավականին բարձր պատրաստվածություն ունեն, գիտելիքների շատ մեծ պաշար, լեզուների իմացություն: Եթե մի քանի տարի առաջ ռուսերեն լեզուն էր գերակշռում բժշկության մեջ, ապա այս օրերին մեր երիտասարդները լիարժեք տիրապետում են մի քանի լեզուների:

 -Որպես վերջաբան ի՞նչ կմաղթեք մեր հասարակությանը:

 - Ասեմ, որ կանխարգելումը նույնիսկ շահեկան է ֆինանսական առումով։ Ժամանակին դիմելու դեպքում խնդիրները հարթվում են անհամեմատ ավելի դյուրին։ Սակայն ամենակարեւոր կանխարգելումը տարրական հիգիենայի պահպանումն է: Որպես բժիշկ մաղթում եմ միմիայն առողջություն, իրենց հոգիներում լինի խաղաղություն, հանգստություն եւ ներդաշնակություն: Իսկ որպես կին էլ, մեր կանանց կմաղթեմ կանացի երջանկություն: