Lusine
Ավետիքյան Աստղիկ Վարդանի
Դուպլեքս հետազոտությունը լայն հորիզոններ է բացել ախտորոշման բնագավառում
Դուպլեքս հետազոտությունը անոթների ուլտրաձայնային հետազոտություն է, որի ժամանակ ուսումնասիրվում են մագիստրալ անոթների, զարկերակների և երակների կառուցվածքը, ֆունկցիոնալ առանձնահատկությունները, անոթների պատերի վիճակը, լուսանցքը, գնահատվում է արյան հոսքի ցուցանիշները ռեալ ռեժիմում: Այն համարվում է անոթային համակարգի հետազոտության ժամանակակից մեթոդ: Մեթոդի հաջողությունը կախված է կիրառվող սարքավորմներից և բժշկի մասնագիտական հմտություններից:
Այսօր անոթային վիրաբուժության մեջ դուպլեքս հետազոտությունն ունի իր անփոխարինելի և ուրույն տեղը:
http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է Վլադիմիր Ավագյանի անվան, ինչպես նաև «Ավանտա« և «Սլավմեդ« բժշկական կենտրոնների դուպլեքս հետազոտության բժիշկ-մասնագետ ԱՍՏՂԻԿ ԱՎԵՏԻՔՅԱՆԸ: Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնում լավ կազմակերպված թիմային աշխատանքի շնորհիվ կատարվում է հիվանդների ճշգրիտ ախտորոշում և հետագա բուժում:
Իսկական բժիշկը նա է, ով ոչ մի դեպքում չի կորցնում զսպվածությունը, համբերատար փորձում է օգտակար լինել հիվանդին, կարողանում է դրական ազդել հիվանդի ու նրան շրջապատող մարդկանց վրա: Հենց այդպիսին է ժպտադեմ, բարեհամբույր բժշկուհին, որը, չնայած իր երիտասարդ տարիքին, բավականին բանիմաց է և փորձառու:
-Տիկի´ն Ավետիքյան, ինչպե՞ս ընտրեցինք ձեր մասնագիտացումը:
-Անկեղծ ասած, Մխիթար Հերացու անվան բժշկական համալսարանում ուսանելու տարիներին որոշակի գանգատներով դիմեցի անվանի անոթային վիրաբույժ Տիգրան Սուլթանյանին: Միքայելյանի անվան վիրաբուժության ինստիտուտում պարոն Սուլթանյանը, որի հետ ես հիմա աշխատելու պատիվ ունեմ, լսելով իմ գանգատները, ինձ ուղղորդեց դուպլեքս հետազոտության, որն այդ տարիներին համեմատաբար նոր էր զարգանում Հայաստանում: Ինձ հետաքրքրեց հետազոտության այդ տեսակը, և ես որոշեցի մասնագիտանալ այդ ուղղությամբ: Իրականում դուպլեքս հետազոտությունը ռադիոլոգիայի ամենապատասխանատու ճյուղերից է, քանի որ կան հիվանդություններ և իրավիճակներ, երբ հետազոտության արդյունքներից է կախված տվյալ հիվանդի կյանքը:
-Բժշկուհի´, ի՞նչ ծառայություններ են մատուցվում ձեր բաժանմունքում:
-Մենք աշխատում ենք դուպլեքս հետազոտության կաբինետում, որը կցված է անմիջականորեն անոթային վիրաբուժության բաժանմունքին: Անոթային վիրաբույժների աշխատանքն այսօր կլիներ շատ ավելի դժվար, եթե չլիներ այս հետազոտությունը, որն օգնում է ընտրել բուժման ավելի ճշգրիտ տակտիկա, և թիմային աշխատանքի շնորհիվ միշտ կարելի է ունենալ ավելի լավ արդյունքներ: Ի դեպ, դուպլեքս հետազոտության ժամանակ, բացի անոթային համակարգից, մեզ տեսանելի են նաև հարակից բոլոր փափուկ հյուսվածքները, մկանները, հոդերը, և, եթե տեսնում ենք այլ պաթոլոգիական պրոցեսներ, որոնք կապված չեն անոթների հետ, պացիենտին ուղղորդում ենք համապատասխան մասնագետների մոտ:
Դուպլեքս հետազոտությունը լայն հորիզոններ բացեց ախտորոշման բնագավառում՝ կարճ ժամանակահատվածում դասվելով ժամանակակից բժշկության կարևորագույն գործիքային հետազոտությունների շարքին և հնարավորություն տվեց հայտնաբերել այնպիսի հիվանդություններ, որոնց ախտորոշումը նախկինում առավել դժվար էր: Կենտրոնում կիրառվող դուպլեքս սկանավորման նորագույն սարքավորումը հնարավորություն է տալիս հետազոտել անոթներում և հարակից հյուսվածքներում տեղի ունեցող նույնիսկ ամենաչնչին փոփոխությունները: Դուպլեքս սկանավորումը ներառում է ինչպես անոթների անմիջական վիզուալիզացիան B- ռեժիմում և գունային ռեժիմում, այնպես էլ` հոսքի սպեկտրալ արտահայտումը դոպլեր ռեժիմում, այդ իսկ պատճառով հաճախ այն անվանում են տրիպլեքս հետազոտություն: Ոլտրաձայնային ախտորոշման այս մեթոդի հիմնական առավելությունների շարքին են դասվում դրա բարձր զգայունությունը, ոչ ինվազիվությունը, մատչելիությունն ու ճառագայթման բացակայությունը, որն էլ հնարավորություն է տալիս հետազոտել հղի կանանց և երեխաներին առանց բացառության: Մեթոդն անփոխարինելի է անոթային խնդիրների վաղաժամ հայտնաբերման համար, հնարավորություն է տալիս գնահատել արյան հոսքի ցուցանիշները, երակային և զարկերակային անոթների անցանելիությունը, նեղացումների աստիճանները, անոթների պատի վիճակը, անոթներում թրոմբերի, աթերոսկլերոտիկ վահանակների առկայությունը և այլն:
Մենք կատարում ենք գրեթե բոլոր անոթների հետազոտություն. վերին և ստորին վերջույթների, պարանոցի, գլխուղեղը սնուցող անոթների, ինչպես նաև որովայնի անոթների, առավելապես` աորտայի և երիկամային զարկերակների հետազոտություն:
-Բժշկուհի´, հասցնո՞ւմ եք աշխատանքը համատեղել վերապատրաստումների հետ:
-Ինչպես ցանկացած բժիշկ, այնպես էլ ես պետք է հասցնեմ զբաղվել ինքնակրթությամբ գրեթե ամեն օր, վերապատրաստվեմ ժամանակ առ ժամանակ, քանզի արդի բժշկությունը բավականին մեծ քայլերով առաջընթաց է ապրում, տարեցտարի ավելի նորագույն մեթոդներ են կիրառվում, որոնց հետ պետք է համընթաց քայլել: Տեսականորեն կարող ես ամեն ինչ իմանալ, հետևել նորարարություններին, բայց, ամեն դեպքում, պրակտիկ աշխատանքն է օգնում բժշկին ավելի մեծ փորձ ձեռք բերել, կարողանալ ճիշտ կողմնորոշվել բարդ իրավիճակներում ու դառնալ լավ մասնագետ:
-Ըստ Ձեզ, ի՞նչ են տալիս մասնագիտական ասոցիացիաները բժիշկներին:
-Ես անոթային վիրաբուժության և ռադիոլոգիայի հայաստանյան ասոցիացիաների անդամ եմ: Ասոցիացիաներն ապահովում են հանդիպումներ արտերկրից ժամանած լավագույն մասնագետների հետ, կազմակերպում են հետաքրքիր կոնֆերանսներ, պայմաններ ստեղծում փորձի փոխանակման համար:
-Բժշկուհի´, հիշո՞ւմ եք Ձեր իրականացրած առաջին և տպավորիչ հետազոտությունը:
-Իհարկե հիշում եմ: 2008թ.-ին Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնում իմ առաջին պացիենտը կին էր, հետազոտությունը բավականին ժամանակատար էր, որովհետև առաջին անգամ էի հետազոտում ինքնուրույն, և, բնականաբար, կար հուզմունք, բայց ամեն կերպ փորձում էի լարվածությունս, հուզմունքս չարտահայտել, հավասարակշռությունս պահպանել: Հետազոտությունն անցավ բավականին լավ, պացիենտը գոհ հեռացավ, և այդ պահը շատ հուզիչ էր ու ոգևորիչ: Բախտս բերել է այն առումով, որ սկսել եմ անմիջապես աշխատել մի կոլեկտիվում, որտեղ փոխհարաբերությունները շատ ջերմ էին ու անշահախնդիր, աշխատանքը մշտապես անցնում էր գիտելիքների և փորձի փոխանակման պայմաններում: Իմ մասնագիտական առաջընթացին շատ օգնել է այն հանգամանքը, որ ներկա եմ եղել իմ իսկ հետազոտած հիվանդների վիրահատություններին, այն ինձ օգնել է ավելի ճշգրիտ, ինֆորմատիվ և ընկալելի եզրակացություններ գրել հետագայում: Կուզենայի նշել Տիգրան Սուլթանյանի գլխավորած անոթային վիրաբուժության թիմը` Տիգրան Քամալյան, Արթուր Ավետիսյան, Լևոն Մանուկյան, Գայանե Գրիգորյան:
Իսկ դուպլեքսի ոլորտում ուսուցիչ կարող եմ համարել ինձ հետ նույն աշխատասենյակում աշխատող իմ գործընկերոջը` Նարինե Ռափյանին:
-Ո՞ր դեպքերում են առհասարակ կատարում դուպլեքս հետազոտությունը:
-Դուպլեքս հետազոտության սպեկտրը բավականին լայն է: Եթե խոսքը գնում է երակային համակարգի մասին, ապա հատկապես տարածված են վարիկոզ հիվանդությունը և երակային թրոմբերը, որոնց դեպքում հետազոտությունն ուղղակի անհրաժեշտ է: Հասարակության մեջ թրոմբի նկատմամբ ուռճացված վախի զգացում կա, քանի որ բոլորը լսել են հանկարծամահության բազմաթիվ դեպքերի մասին, որոնց պատճառը եղել է, այսպես կոչված, պոկված թրոմբը: Բժշկական լեզվով դա թրոմբոէմբոլիան է, երբ թրոմբոտիկ զանգվածները խցանում են թոքային զարկերակի լուսանցքը, ինչը կարող է հանգեցնել մահվան: Եվ մարդիկ, բնականաբար, իմանալով այս ամենը և ոտքերի վրա հայտնաբերելով անգամ ամենափոքրիկ երակները` շատ հուզված, այլայլված գալիս են հետազոտության` համարելով, որ իրենց մոտ կա թրոմբ: Մեծամասամբ թրոմբոտիկ երևույթներն ուղեկցվում են կլինիկական ախտանիշերով, կարմրությամբ երակի ուղղությամբ, պնդացած և հարթված մակերեսների ի հայտ գալով, որոնք ունենում են վերև բարձրանալու միտում, շատ կարևոր է այտուցային համախտանիշը, հատկապես միակողմանի այտուցները ինչպես ստորին, այնպես էլ վերին վերջույթների համար, և այս դեպքերում հիվանդը պետք է դիմի դուպլեքս հետազոտության առանց հապաղելու: Բնականաբար, նախքան հետազոտություն անելը մենք զրուցում ենք հիվանդների հետ ու, եթե տեսնում ենք, որ գանգատները այլ են և չեն համապատասխանում որևէ անոթային պաթոլոգիայի, խորհուրդ ենք տալիս չանել դուպլեքս, այլ անցնել այլ հետազոտություն: Թրոմբերի բոլոր տեսակները չեն, որ ծայրահեղ վտանգավոր են, վերջիններս են «ֆլոտացվող» թրոմբերը, որոնք «լողում» են անոթի լուսանցքի մեջ ու կարող են մասնատվել` խցանելով թոքային զարկերակը, երբեմն ավելի մանր ճյուղերի խցանման դեպքում առաջանում է կեղծ թոքաբորբի պատկեր:
Ինչ վերաբերում է զարկերակային համակարգին, ապա մեկ այլ տարածված խնդիր են զարկերակային խցանումները և հեմոդինամիկ նշանակալի նեղացումները` պայմանավորված աթերոսկլերոտիկ պրոցեսներով կամ այլ հարպատային-ինտիմալ հաստացումներով: Այս հիվանդությունների մեծ թիրախային խումբ են համարվում դիաբետով հիվանդները, խոլեստերինային ֆրակցիաների բարձր ցուցանիշներ ունեցող մարդիկ, ու այս դեպքում հիվանդների մոտ լինում է ընդմիջվող կաղություն հասկացությունը, երբ մարդը մի քանի մետր քայլելուց հետո ստիպված է լինում կանգնել ոտքերի մկանների ցավի պատճառով: Կցանկանայի նշել ևս մեկ թիրախային խումբ՝ ծխող մարդկանց, որոնց համար պրոֆիլակտիկ դուպլեքս հետազոտությունը ցանկալի է:
Դուպլեքս հետազոտությունը ցուցված է բոլոր այն հիվանդներին, որոնք ունեն օնկոլոգիական խնդիրներ և ստանում են քիմիաթերապիա, նաև հորմոնալ բուժում ստացող մարդկանց, քանի որ այս դեպքերում լինում է արյան մակարդելիության բարձրացում: Տրավմաների դեպքում ևս խիստ ցանկալի է կատարել տվյալ հետազոտությունը, աուտոիմուն տարբեր վասկուլիտների, սկլերոդերմիայի հիվանդությունների ժամանակ, օրինակ` համակարգային տարբեր տիպի և այլ դեպքերում: Տվյալ հետազոտությունը խիստ ցուցված է հատկապես այն հղի կանանց, որոնք ունեն գանգատներ` ոտքերի ցավ, այտուցներ, արտահայտված երակներ, սեռական օրգանների վրա ի հայտ եկած երակներ:
Կա կարմիր քամի կոչվող ինֆեկցիոն հիվանդություն, որն ունի թրոմբոզի նման կլինիկական նշաններ, ու դա նույնպես կարելի է դիֆերենցել դուպլեքսի օգնությամբ:
Պարանոցի անոթների դուպլեքսը ցուցված է գլխապտույտների, գլխացավերի, ականջներում աղմուկի ժամանակ, շատ տարածված պրոբլեմ է ողնաշարի պարանոցային շրջանի օստեոխոնդրոզը, որի դեպքում կարող է լինել ողնաշարային զարկերակների սեղմվածություն տարբեր մակարդակներում: Այս հետազոտության համար թիրախային խումբ են նաև ինսուլտով հիվանդները, ու, որպեսզի բացառվեն ուղեղի հետագա շրջանառության սուր խանգարումները, անհրաժեշտ է մանրամասն հետազոտել քնային զարկերակների համակարգը և բացառել աթերոսկլերոտիկ կամ թրոմբային զանգվածների առկայությունը, ինչպես նաև հայտնաբերել տարբեր աստիճանի ոլորվածություններ, որոնք ևս կարող են լինել ուղեղի արյան շրջանառության խանգարման պատճառ:
Երիտասարդների մոտ հիպերտոնիայի պատճառ հաճախ կարող են լինել երիկամային զարկերակների նեղացումները կամ այլ պաթոլոգիաները, որտեղ ևս կարող է օգնության գալ դուպլեքս հետազոտությունը:
-Կա՞ն նորարարություններ դոպլեր-դուպլեքս հետազոտության մեջ:
-Այսօր որպես նորարարություն կարող եմ նշել ներվիրահատական դուպլեքս հետազոտութունը, որն ավելի շատ օգտագործվում է երակների վարիկոզ լայնացումների և հազվադեպ է կիրառվում զարկերակային վիրահատությունների ընթացքում, վերջիններս ավելի հաճախ կատարվում են անգիոգրաֆիայի ներքո: Երակային վիրաբուժության մեջ վերջին նորարարություններից, որը կատարվում է իմ գործընկերների կողմից, կարող եմ նշել ցիանոակրիլատային բիոսոսնձով լայնացած երակների ոչ ջերմային օբլիտերացիայի մեթոդը, որը թույլ է տալիս վերացնել ցողունային վարիկոզը միայն մաշկի փոքր հատվածի անզգայացման պայմաններում (այն հատվածը, որտեղից ներմուծվում է կաթետերը) և առանց տումեսցենտային անզգայացման: Նախապես դուպլեքսի միջոցով վիզուալիզացվում է մակերեսային և խորանիստ երակների բերանակցումը, և տվյալ հատվածի լիարժեք կոմպրեսիայի սեղմման պայմաններում, որը կատարվում է դուպլեոսի սարքի օգնությամբ, ներարկվում է սոսինձը` փակելով երակը ներսից: Հետվիրահատական հսկողությունը ևս կատարվում է դուպլեքսի օգնությամբ:
-Բժշկուհի´, Ձեր ընտանիքում կա՞ն բժիշկներ:
-Իրականում մենք ողջ ընտանիքով բժիշկներ ենք: Հայրս օտորինոլարինգոլոգ է` ԼՕՌ վիրաբույժ, մայրս` մանկական նեյրոօֆթալմոլոգ: Եղբայրս ատամնաբույժ է, տատիկս, որը, ցավոք, այսօր մեզ հետ չէ, գինեկոլոգ է եղել: Եվ այսպես կարող եմ շարունակել թվարկել` հորեղբայրներ, քույրեր, այլ բարեկամներ:
-Որպես վերջաբան ի՞նչ կմաղթեք մեր ընթերցողներին, հասարակությանը:
-Կցանկանայի խնդրել մեր հայրենակիցներին, որ ուշադիր լինեն իրենց առողջության հանդեպ, խնդրի դեպքում չհուսահատվեն և ժամանակին դիմեն գրագետ մասնագետներին: Հիշեք, որ դրական տրամադրվածությունը բարեհաջող բուժման ևս մեկ շատ կարևոր գրավականն է, այդ իսկ պատճառով հավատացեք ձեր օրգանիզմի հնարավորություններին և եղեք առողջ:
Ալեքսանդր Մալայանը Հայաստանի ակնաբուժության կնքահայրն է
Աչքի հիվանդությունների առաջնային ախտանշանների դեպքում շտապ բժշկի դիմելիս տեսողական օրգանը չվնասելու հավանականությունը ինչ-որ չափով մեծանում է: Բայց… Ուր եւ ում դիմես, երբ չես գիտակցում, թե ինչ խնդիր է առաջացել: Նման իրավիճակում հայտնված հիվանդներին օգնության է հասնում Մալայանի անվան ակնաբուժական կլինիկան: Հայաստանն այն եզակի երկրներից է, որը կարող է հպարտանալ աչքի հիվանդությունների բուժման մեջ գրանցած ձեռքբերումներով, որոնց հետ հաշվի է նստում նաեւ միջազգային ճանաչում ունեցող ակնաբույժների հանրությունը: Իսկ նման մակարդակի հասնելու համար երկարատեւ տարիների աշխատանք է իրականացվել:
Ս.Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի մանկական բաժանմունքը կազմավորվել է 1978 թվականին եւ ունի հարուստ ավանդույթներ։ ժամանակակից սարքավորումներով հագեցած բաժանմունքում աշխատում են բարձր որակավորում ստացած բարձրակարգ ակնաբույժներ, այստեղ կատարվում են ակնային հիվանդությունների տարատեսակ եւ բազմաբնույթ վիրաբուժական միջամտություններ:
http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն Ս.Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի մանկական բաժանմունքի ղեկավար, բժշկական գիտությունների թեկնածու, ԵՊԲՀ ակնաբուժության ամբիոնի դոցենտ ՌՈՒԶԱՆՆԱ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԸ: Նա աշխատում է մեծ նվիրումով, ուշադիր է յուրաքանչյուր հիվանդի ցավի, գանգատի նկատմամբ` ցուցաբերելով զարմանահրաշ վարպետություն ու մարդկայնություն:
-Տիկի´ն Հարութունյան, ինչպե՞ս որոշեցիք ընտրել բժշկի մասնագիտությունը:
- Ճիշտն ասած, որոշում կայացրել եմ դեռ մանկահասակ տարիքում: Ես մեր տան միակ աղջիկն էի, ու, երբ մայրս հիվանդանում էր, ասում էր, որ ես պետք է բժիշկ դառնամ: Նշեմ, որ մեր արմատներում չկան բժիշկներ, եւ ես խախտեցի այդ ավանդույթը: Շատ փխրուն եւ փոքրամարմին աղջնակ էի, եւ հայրս միշտ ասում էր, որ ընտրեմ ավելի թեթեւ մասնագիտություն: Շատ եմ սիրում մասնագիտությունս եւ դրա ընտրության հարցում երբեք չեմ զղջացել եւ չեմ զղջա ու հույս ունեմ, որ դեռ շատ անելիքներ ունեմ այս բնագավառում:
-Բժշկուհի´, ի՞նչ ծառայություններ են մատուցվում Ձեր բաժանմունքում:
-Մանկական բաժանմունքը լայնածավալ գործունեություն իրականացնող բազմապրոֆիլային հաստատություն է, որտեղ բուժվում են ռեֆրակցիայի խանգարումները, շլությունը, տրավմաները, բնածին շեղումները, կատարակտան, գլաուկոման, ձեռքբերովի, իմունային համակարգի հիվանդությունները` ակնային դրսեւորումներով, ընդհանուր եւ տեղային բորբոքային պրոցեսների հետեւանքով առաջացած հիվանդությունները եւ այլն: Վերականգնվում է տեսողության առավելագույն պոտենցիալը` հնարավորինս խուսափելով «ծույլ աչքի» ֆենոմենից, տեսողության ամենատարբեր շեղումներից: Այդ ամենին ավելացել է նաեւ անհասության ռետինոպատիայի ծրագրի իրականացումը: Մեր բաժանմունքը կարողանում է համագործակցել բոլոր պրոֆիլային բաժանմունքների հետ, որոնք օգտվում են վերջին ձեռքբերումներից, ու որեւէ երեխա դուրս չի մնում ծառայության շրջանակներից: Միակ բացառությունը ներակնային չարորակ նորագոյացությունն է, որը, բարեբախտաբար, շատ հազվադեպ է հանդիպում:
Բաժանմունքում գործող մի շարք ծառայություններ նպաստում են հիվանդությունների արագ բացահայտմանը եւ կանխմանը:
-Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:
-Միանշանակ իմ ուսուցիչ համարում եմ Ալեքսանդր Սերգեյի Մալայանին: Մխիթար Հերացու անվան բժշկական համալսարանը կարմիր դիպլոմով ավարտելուց անմիջապես հետո մեր բժշկական կենտրոնում անցել եմ օրդինատուրա, որի կլինիկական ղեկավարն էր մեր կլինիկայի ներկայիս տնօրեն, անվանի պրոֆեսոր Ալեքսանդր Մալայանը: Նա ինձ սովորեցրել է յուրաքանչյուր մանրուք, տարր, եւ ամեն վայրկյան, երբ ձեռքս եմ վերցնում բժշկական գործիքը, անմիջապես հիշում եմ նրա` չափազանց արժեքավոր խորհուրդները, որոնք երբեք վաղեմությունը չեն կորցնում, չեն հնանում: Նրա ցանկացած խորհուրդ մեզ համար մեծ արժեք է, որը կարող է լինել հայացքով, մեկ կամ մի քանի նախադասությամբ, խորհուրդ, որը թանկ էր յուրաքանչյուր բժշկի համար: Եվ վստահորեն կարող եմ ասել, որ այսօր էլ նա մնում է Հայաստանի ակնաբուժության կնքահայր:
-Կխնդրենք վերհիշել Ձեր կատարած առաջին եւ տպավորիչ վիրահատությունը:
-Առաջին վիրահատությունը, իհարկե, Ալեքսանդր Մալայանի խորհրդատվությամբ, կատարել եմ կլինիկական օրդինատուրայում, իսկ պացիենտը կատարակտա հիվանդությամբ տառապող բավականին պատկառելի տարիք ունեցող տատիկ էր: Վիրահատության բարեհաջող ավարտից հետո տատիկն ասաց. «Աղջի´կ ջան, ես շատ լավ հասկացա, թե ում շնորհիվ էր վիրահատության հաջող ավարտը, բայց շնորհակալ եմ քեզանից համարձակ քայլերիդ, աշխատանքիդ համար»: Ամեն մեկը չի կարող Ալեքսանդր Մալայանի նման նաեւ օգնական լինել, քանի որ դա արվեստ է, տաղանդ, պետք է մտքի եւ գիտելիքների խորություն ունենաս: Եվ ես ուրախ ու հպարտ եմ, որ այսօր ինքս կարող եմ իմ երիտասարդ գործընկերներին օգնել:
-Ըստ Ձեզ, ի՞նչ ապագա ունի ակնաբուժությունը Հայաստանում:
-Բավականին լավ: Առաջինը, որ ինձ ուրախացնում է, երիտասարդների կողմից նորարարությունների եւ գիտելիքների արագ ընկալումն է: Ուրախալի է նաեւ, որ նրանք սիրում են ընթերցել: Մեր բնագավառում կարող են անընդհատ փոփոխություններ լինել, բայց դրանցից ոչ ոք չի տուժի, քանի որ կյանքի յուրաքանչյուր ոլորտում ունենք մեզ արժանի փոխարինողներ:
-Բժշկին դիմելու կուլտուրան ի՞նչ մակարդակի վրա է այսօր Հայաստանում:
-Շատ ցավոտ հարց եք տալիս: Ուրախալին այն է, որ, եթե նախկինում ծնողը երեխայի առողջության հետ կապված որեւէ խնդրի դեպքում մեզ դիմում էր արդեն բարդացած վիճակում, ապա այսօր դիմում է նույնիսկ փոքր գանգատի ժամանակ: Բայց ծնողը, այսպես ասած, շատ ակտիվ է եւ չափից դուրս պահանջատեր, ավելին` ես մի փոքր ագրեսիվության միտում եմ տեսնում նրանց գործողություններում: Այնպես որ` դիմելու կուլտուրան բավականին ցածր մակարդակ ունի մեզանում: Կան տասնյակ կլինիկաներ, իսկ դա նշանակում է, որ ծնողը կարող է փոխել երեխայի բժշկին, եւ մի փոքրիկ խավ է ձեւավորվել, որն աչքի է ընկնում սպառողական հոգեբանությամբ: Մինչդեռ ես վստահ եմ, որ մեր կլինիկայի ոչ մի բժշկի մտքով անգամ երբեք չի անցնի որեւէ հիվանդի հոգեկան ցավ պատճառել: Մենք փորձում ենք նրանց զգաստացնել, հիշեցնել, որ ոչ ոք իրավունք չունի ոտնահարել մյուսի իրավունքները, վիրավորել նրան, սակայն դա հաճախ որեւէ ազդեցություն չի թողնում: Բայց չէ՞ որ հայ հասարակության մեջ այնքան մեծ մտավոր ներուժ կա, որը ներառում է նաեւ ճիշտ ձեւավորված բժիշկ-հիվանդ փոխհարաբերությունները, եւ ես չեմ ցանկանում, որ նրանց պահանջը փոքրանա, դառնա զուտ նյութական, եւ նրանք առաջնորդվեն «Ես եմ, իմն է, պետք է հաղթեմ» կարգախոսով: Դա մեր ազգին հարիր պահվածք չէ: Դաստիարակությունը պետք է սերմանվի ընտանիքում, դա սոցիալական խնդիր է, որն անհապաղ լուծման կարիք ունի: Մտավախություն ունեմ, որ մի օր մեր ազգի պատկերը կարող է աղավաղվել: Կարծում եմ, ընդհանուր առմամբ, մեր հասարակության հետ աշխատելու շատ լուրջ խնդիր ունենք:
-Բժշկուհի, ո՞րն եք համարում Ձեր բնավորության ուժեղ եւ թույլ կողմերը:
-Ուժեղ կողմ համարում եմ իմ` շատ լավատես լինելը, սիրում եմ լույսը, պայծառությունը, ազնիվը, մարդկայինը: Իսկ թույլ կողմ կարելի է համարել մարդկանց շուտ ներելը: Իսկ ներում եմ, որովհետեւ կարծում եմ, որ ցանկացած քայլի մեջ երկու կողմ կա, եւ պետք է գտնես այդ քայլի լուսավոր կողմն ու աշխատես վիրավորանքը մոռացության տալ: Չնայած, անկեղծ ասած, բնավորությանս այդ գիծն ինձ չի խանգարել, հակառակը, օգնել է, որպեսզի պահպանվեն իմ լավատեսությունը, մարդկանց նկատմամբ սերն ու հարգանքը մնան:
-Որտե՞ղ եք գտնում Ձեր հոգեկան անդորրը:
-Միանշանակ`իմ ընտանիքում: Սիրում իմ ընտանիքս, շատ մեծ պատասխանատվություն ունեմ նրա յուրաքանչյուր անդամի նկատմամբ, որեւէ մեկի հետ չեմ փորձում շահարկել իմ հոգնածությունը, փորձում են տանը ինձ պահել այնպես, ինչպես միշտ:
-Ընդունված ավանդույթ է, որ երեխաներն ընտրում են իրենց ծնողների ճանապարհը, Ձեր որդու դեպքում ինչպե՞ս է:
-Տղաս իրեն տեսնում է համակարգչային աշխարհում, ծրագրավորող է: Նա ընտրեց այդ ոլորտը, ես էլ բոլորովին չհակառակվեցի, որովհետեւ, եթե այսօրվա երիտասարդը մի ծրագիր է կառուցել իր մտքում, մի բան է որոշել, դու չես կարող (եւ իմաստ էլ չունի) նրա ընտրությանը հակառակվել:
-Բժշկուհի´, այսօր մի տեսակ վստահություն չկա պոլիկլինիկաների անվճար բուժսպասարկման նկատմամբ: Համամի՞տ եք այդ կարծիքին:
-Ես շատ մեծ ցավ եմ ապրում այդ առումով, կցանկանամ` չանտեսվի բժշկության առաջնային օղակը` պոլիկլինիկան: Այսօր ծնողը աչքի մի փոքր կարմրածության դեպքում երեխային չի տանում պոլիկլինիկա, այլ միանգամից բերում է խոշոր մասնագիտացված բուժհաստատություն, որի պատճառով մեր ծանրաբեռվածությունը բավականին շատ է: Ամեն դեպքում ճիշտ է սկսել առաջնային օղակից, որտեղ աշխատում են վերապատրաստումներ անցած բժիշկներ, բայց մեր հասարակության մեջ ամրացած է այն մտածելակերպը, որ պետք է միանգամից որակավորված բուժհաստատություններին դիմել: Առողջապահության նախարարությունը նույնպես մշակել է ծրագիր, որ պլանային բուժօգնությունը սկսվի պոլիկլինիկաներից, որտեղ այսօր բուժզննման ամեն մի հնարավորությունն առկա է, իսկ, եթե կարիք լինի, բժիշկը կուղեգրի մեզ մոտ: Ես` որպես Մալայանի անվան մանկական ակնաբուժության ծառայության ղեկավար, կցանկանայի ծնողներին կոչ անել, որ ցանկացած անհանգստության դեպքում դիմեն իրենց տեղամասային պոլիկլինիկաների ակնաբույժներին: Այնտեղ առաջին բուժօգնություն ցուցաբերելու համար կան ամբուլատոր քարտեր, որոնցում երեխայի առողջական վիճակի մասին կա մեծ տեղեկատվություն: Առողջապահության նախարարության կողմից լայնածավալ աշխատանք է տարվում, որպեսզի հասարակության մեջ ձեւավորվի առաջնային օղակին դիմելու կուլտուրան:
-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:
-Կցանկանամ, որ մեր հասարակությունը առողջ լինի: Եվ որպես ակնաբույժ խորհուրդ կտամ ծնողներին երեխայի ծննդյան առաջին իսկ օրվանից ուշադիր լինել նրա տեսողության նկատմամբ, որովհետեւ տեսողական համակարգի միջոցով ստացած տեղեկատվությունն անփոխարինելի է: Եվ մեծ իմաստ ունի «Աչքի լույսի պես պահպանել» արտահայտությունը; Կցանկանամ, որ ծնողներն ավելի զգոն լինեն, ավելի աչալուրջ, բաց չթողնեն բոլոր անհրաժեշտ հետազոտությունները, որոնք իրականում պարտադիր են: Կցանկանամ, որ հետեւեն ոչ միայն երեխաների սննդակարգին, հանգստին, այլ նաեւ պահպանեն տեսողական հիգիենայի կանոնները եւ, ամենակարեւորը, ժամանակին դիմեն բժշկի: Մենք էլ մեր հերթին անում ենք հնարավոր ամեն ինչ, որպեսզի ունենանք առողջ հասարակություն: Առողջապահության համակարգում տեղի ունեցող բարեփոխումներին համընթաց բժշկական կենտրոնում արդիականացվում են բուժման եւ ախտորոշման մեթոդները, իրականացվում են հիվանդների համար անհրաժեշտ պայմանների բարելավման միջոցառումներ, որոնք շարունակական են:
Կյանքը բնության ամենաթանկ պարգեւն է, իսկ առողջությունը`ամենամեծ արժեքը: Հարգենք կյանքը եւ պահպանենք առողջությունը:
ՏԱԹԵՎԻԿ ԽԱԼԱԹՅԱՆ
Չպետք է խնայողություններ անել առողջության հաշվին
Այսօր անգնահատելի են բժշկության ոլորտում իրականացված եւ իրականացվող նորարարություններն ու նվաճումները, որոնց շնորհիվ նախկինում անբուժելի թվացող բազում հիվանդությունները հնարավոր է ոչ միայն բուժել, այլեւ կանխարգելել: Սակայն բժշկությունը մի բնագավառ է, որը մշտապես զարգացման ու նորագույն նվաճումների կարիք ունի:
Քիթ-կոկորդ-ականջաբանության ոլորտում տարածված հիվանդությունների եւ տարատեսակ վիրուսների տեսակները միշտ էլ եղել են, ուղղակի ժամանակակից տեխնոլոգիաների շնորհիվ արված հետազոտությունները եւ ինֆորմացիոն դաշտի ընդլայնումը դրանց մասին տեղեկանալու հնարավորություն են տվել: Շնչառության խանգարման արագ հայտնաբերումն ու ժամանակին ցուցաբերած առաջին օգնությունը կարող են թեթեւացնել տուժածի վիճակը եւ կանխել հետագա բարդությունները։ Շնչառական համակարգի տարաբնույթ հիվանդությունները եղանակային սահմանափակումներ չունեն: Ընդունված է համարել, որ քիթ-կոկորդ-ականջաբանական հիվանդություններն ու ալերգիաները բնորոշ են փոփոխական եղանակներին: Միեւնույն ժամանակ, սինուսիտները, հայմորիտներն ու ռինիտները պատուհասում են՝ անկախ տարիքից ու սեռից: Եթե շատ ուժեղ չէ բորբոքային պրոցեսը, ժամանակին են բուժական միջոցներ ձեռնարկվել, ու չկա բարձիթողի վիճակ, ապա հիմնականում հիվանդությունը հետեւանք չի թողնում:
Հայաստանում այսօր իրականացվում են քիթ-կոկորդ-ականջաբանության ոլորտին վերաբերող բոլոր միջոցառումները' կյանքի որակի բարձրացման ուղղությամբ: Հիվանդության բուժման գործում կարեւորվում է նաեւ հիվանդի գիտակցական մոտեցումը խնդրին, ինքնաբուժումից խուսափումը:Թիվ 2 բուժմիավորման քիթ-կոկորդ-ականջաբանական բաժանմունքի բոլոր մասնագետներն էլ ունեն տարիքային տարբեր խմբերի հիվանդների հետ շփման հարուստ փորձ: http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է բաժանմունքի քիթ-կոկորդ-ականջաբան ՏԱԹԵՎԻԿ ԽԱԼԱԹՅԱՆԸ: Երիտասարդ բժշկուհին անչափ ուշադիր, հոգատար է իր հիվանդների նկատմամբ, հանգիստ է ընդունում նվաճած հաջողությունները, ինչը հատուկ է երիտասարդ մասնագետներին:
-Տիկի´ն Խալաթյան, ո՞ր հիվանդություններն են բնորոշ այս սեզոնին։
- Վերին շնչառական ուղիների հիվանդություններից ամենահաճախ հանդիպողներից են սուր ռեսպիրատոր վարակի բարդացման հետեւանքով առաջացած հայմորիտները, ֆրոնտիտները, ականջաբորբերը: Վերջիններս հաճախ ուղեկցվում են լսողական ներվի ախտահարումով, սուր նեւրիտներով: Այդ իսկ պատճառով, եթե հարբուխը տեւում է յոթ օրից ավելի եւ ուղեկցվում է բարձր ջերմությամբ, դիմային շրջանում՝ ցավերով, ականջներում՝ փակվածությամբ, խշշոցով, լսողության իջեցմամբ, անհապաղ պետք է դիմել բժշկի, որպեսզի հնարավոր լինի խուսափել ներգանգային բարդություններից, անգամ լսողական ներվի վնասման դեպքում` վերականգնել այն:
-Ի՞նչ պատճառներից կարող է ականջաբորբ առաջանալ:
-Իմ նեղ մասնագիտացումը հենց ականջի հետ կապված հիվանդություններն են: Ասեմ, որ ականջաբորբերը հաճախ լինում են եվստախյան (լսողական) փողերի դիսֆունկցիայի հետեւանքով, քթային դժվարաշնչության արդյունքում, երբ միջին ականջի դրենաժը լավ չի ապահովվում: Իսկ արտաքին ականջի ականջաբորբը զարգանում է արտաքին լսողական անցուղու մաշկի վնասման հետեւանքով (չոփիկներով), ինֆեկցիոն տարաբնույթ հիվանդությունների դեպքում, տրավմաների արդյունքում: Արտաքին ականջի ականջաբորբերի դեպքում լինում է արտահայտված ցավ, երբեմն` փակվածության, երբեմն նաեւ թացության զգացում ականջներում: Այդ դեպքերում բուժման մեթոդն ուրիշ է: Միջին ականջի ականջաբորբերը շատ հաճախ ուղեկցվում են բարդություններով` մաստոիդիտներով, ներքին ականջի ախտահարումով` ներվի վնասումով, վեստիբուլյար խանգարումներով (հավասարակշռության խանգարում, գլխապտույտ, սրտխառնոց, փսխում), որոնք վերջին ժամանակներում հաճախացել են` պայմանավորված վիրուսների տոքսիկ ազդեցությամբ: Նման դեպքերում իրականացվում են համալիր (կոմպլեքսային) հետազոտություններ, քանի որ միայն օտոսկոպիան բավարար չէ բուժում նշանակելու համար: Կատարվում են հետազոտություններ՝ հասկանալու համար՝ ունե՞նք ներվի վնասվածք, թե ոչ, եւ անհրաժեշտության դեպքում իրականացվում է վիրահատական միջամտություն` թաղանթի կտրվածք, որը համակցվում է կաթիլային եւ այլ տարատեսակ բուժումների հետ: Ամեն կերպ փորձում ենք վերականգնել վնասված ներվը, եթե, իհարկե ժամանակին են դիմել բժշկին: Բայց երբ պացիենտի ականջի փակվածությունը մեկ ամսից ավելի է լինում, արդեն տեղի է ունենում ներվի ախտահարում, եւ բուժման արդյունավետությունը հասնում է գրեթե 10-15 տոկոսի: Իսկ եթե ունենում ենք քրոնիկական, այսինքն՝ երեք ամսից ավելի կորուստ, եւ աուդիոմետրիայով ախտորոշվում է ներվի վնասում, այն արդեն գործնականում վերականգնել հնարավոր չէ: Եվ նման դեպքերում արդեն դիմում ենք պահպանողական բուժմանը. տարին երկու անգամ հիվանդը գալիս է հետազոտման, որպեսզի գնահատենք՝ դինամիկ վատթարացոմ ունե՞նք, թե ոչ:
-Ինչպե՞ս կգնահատեք մեր բժշկության ձեռքբերումներն այս ոլորտում:
-Ուրախությամբ պետք է նշեմ, որ մեր ոլորտը Հայաստանում բավականին զարգացած է, մեզ մոտ կան լավագույն սարքավորումներ, եւ մասնագետների գրագիտության, պրոֆեսիոնալիզմի շնորհիվ հասնում ենք բուժման բավականին բարձր եւ արդյունավետ արդյունքների:
- Ի՞նչ առանձնահատկություններ ունեն նշված հիվանդությունները մանկական տարիքում։
-Անատոմիական առանձնահատկությունները պայմանավորված են մանկական տարիքով. երեխաների մոտ եվստախյան (լսողական) փողերը հորիզոնական են տեղակայված, եւ սուր շնչառական հիվանդությունների ժամանակ ինֆեկցիան շատ հեշտ է թափանցում միջին ականջ` զարգացնելով միջին օտիտ: Կլինիկական նշաներից են երեխաների` կուրծք ուտելուց հրաժարվելը, քանի որ նրանց մոտ ծծելու գործողությունները ցավոտ են լինում: Երեխաները կարող են ունենալ բարձր ջերմություն, անհանգիստ վիճակ: Վտանգավորն այն է, որ նրանց մոտ միջին ականջի ոսկրային պատերն ունեն ճեղքեր, որոնց միջոցով ինֆեկցիան շատ արագ կարող է անցնել գանգի խոռոչ` բերելով ներգանգային բարդությունների զարգացման:
-Ո՞ր դեպքերում կարելի է ինքնաբուժմամբ զբաղվել: Ի՞նչ բարդություններով է հղի ինքնաբուժումը: Ի՞նչ կասեք դիմելիության կուլտուրայի մասին:
-Շատ արագ արձագանքում են երիտասարդները: Ընդհանրապես խորհուրդ չի տրվում ինքնաբուժությամբ զբաղվել, քանի որ ականջը շատ բարդ օրգան է, այն անմիջական կապ ունի եւ արագ հաղորդակցվում է գանգի հետ: Ու եթե ունենում են վիրուսային հարբուխային վիճակ, ականջաբորբերից խուսափելու համար առաջին հերթին պետք է քիթը բաց պահել, այսինքն` անոթասեղմիչ միջոցներ օգտագործել՝ խուսափելու համար հայմորիտներից եւ օտիտներից:
Ինչ վերաբերում է մեզ մոտ դիմելիության կուլտուրային, ապա կասեմ, որ շատ արագ ենք արձագանքում երիտասարդության խնդիրներին, քանի որ նրանք վաղ շրջանում են մեզ դիմում: Իսկ մեծահասակները սովորաբար միայն բարդացած վիճակներում են դիմում բժշկի:
- Ինչպիսի՞ կանխարգելիչ միջոցներ կառաջարկեք այս հիվանդությունների դեպքում։
Մենք լավ գիտակցում ենք, որ ֆինանսական խնդիրների պատճառով շատերը դժվարանում են դիմել բժշկի, բայց կցանկանամ, որ մարդիկ սիրեն իրենք իրենց եւ բժշկի դիմեն նույնիսկ փոքր բողոքի, այլ ոչ թե հիվանդության՝ արդեն բավականին բարդացած վիճակում: Վերջին դեպքում ոչ միայն բուժումն ավելի ծախսատար է, այլ նաեւ դրա արդյունավետությունն է շատ ցածր: Չպետք է խնայողություններ անել առողջության հաշվին, քանի որ շատ հաճախ կարող են լինել անդառնալի հետեւանքներ, որոնք կազդեն նաեւ նրանց հոգեկան ներաշխարհի վրա:
Արաքսյա Նորայրի Առաքելյան
Մարդու աչքի լույսը ինչքան պարզ է, այնքան հոգին էլ է ավելի պարզ
Մեր մարմնի յուրաքանչյուր մաս ունի իր ֆունկցիաները, բայց, ընդհանուր առմամբ, նրանք ունակ են նախանշել, թե ինչ է կատարվում մեր օրգանիզմում։ Բժիշկները հաճախ նայում են հիվանդի աչքերին, եթե ցանկանում են բացահայտել որոշ քրոնիկական հիվանդություններ: Այսօր՝ 21-րդ դարում, աչքի հետ կապված գրեթե բոլոր խնդիրները հնարավոր է շտկել:
Նորամուծություններն ու տեխնիկական հագեցվածությունն ապացուցում են, որ այսօր տեսողության 100 տոկոս վերականգնումն արդեն իրականություն է: Վերականգնելով տեսողությունը` փոխվում է նաեւ մարդու կյանքի որակը, ապրելաձեւը, հաղթահարվում են բոլոր այն բարդույթները, որոնք առկա էին ակնոց կրելիս:
Վերջին տարիներին կարճատեսության եւ կերատոկոնուսի դեպքերն ավելանում են։ Դրանց առաջացմանը նպաստում են նաեւ համակարգիչները, բջջային հեռախոսները, հեռուստացույցը, որոնցից երեխաներին դժվար է կտրելը, եւ որոնցից օգտվելու պարագայում հայացքը հառվում է մի առարկայի վրա՝ լարված պահելով ոսպնյակը:
Իհարկե´, պետք է ձգտել բժշկության տեխնիկական առաջընթացին, բայց այնպես, որ չտուժի բժշկի թանկարժեք որակը` սրտակցությունը, սերը դեպի մարդիկ, մարդկայնությունը: Չնայած տեխնիկական զինվածությանը, բժշկությունը չի դադարում լինել բժշկական անհատականություն: Բժիշկը ստիպված է լինում կյանքում երկու հիմնական քննություն բռնել. հաջողության եւ անհաջողության փորձություն: Առաջինը վտանգվում է ինքնամեծարմամբ, երկրորդը` հոգու պարտությամբ: Այդ փորձությունների հանդեպ կայունությունը կախված է բժշկի անհատականությունից, համոզմունքներից, մտավոր եւ բարոյական սկզբունքներից: Չէ՞ որ կարեւոր է ոչ միայն ինքնաճանաչումն ու հիվանդության բուժումը, այլեւ հիվանդի հոգեկան աշխարհ ներթափանցելու կարողությունը: Հենց դրանում է արտահայտվում բժշկի իսկական հումանիզմը: Որպես մասնագիտություն` բժշկությունը կամային հատկանիշների բացառիկ դրսեւորումներ է պահանջում:
http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի աչքի էքսիմեր լազերային վիրաբուժության բաժանմունքի բժիշկ-ակնաբույժ ԱՐԱՔՍՅԱ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆԸ: Բժշկուհին ունի երկար տարիների մասնագիտական փորձ, վճռականություն, ուղղամտություն, խղճի թելադրանքով առաջնորդվելու հատկանիշ, հրաշալի պատկերացնում է իր մասնագիտության ամբողջ բարդությունն ու պատասխանատվությունը:
-Տիկի´ն Առաքելյան, մասնագիտության ներքին շարժն ունի գագաթ: Կետ, որտեղ անհատն ու մասնագիտւթյունը նույնանում են: Ի՞նչ ռիթմ ունի Ձեզ համար ակնաբուժությունը, եւ արդյոք այն որոշ չափով նույնանո՞ւմ է Ձեր էության հետ:
-Դա իմ անձնական որոշումն է եղել, քանի որ իմ արմատներում բժիշկներ չկան. հայրս գիտնական-մաթեմատիկոս է, մայրս` երաժիշտ: Այնպես որ` բժշկության բնագավառը մեզ անծանոթ էր, բայց ես դեռ փոքր հասակից երազել եմ բժիշկ դառնալ, նույնիսկ խաղերի ընտրության ժամանակ մանկական բժշկի դեր եմ խաղացել: Եվ հենց այդպես էլ սկսեցի իմ ուղին` լինելով մանկական ակնաբույժ, 10 տարի աշխատեցի այդ ոլորտում, որին գումարվեցին միկրովիրաբուժությունը, լազերային վիրահատությունը, կերատոկոնուսի բուժումը:
-Բժշկուհի´, խոսենք կարճատեսության, նրա դրսեւորումների եւ առաջացման դրդապատճառների մասին:
-Կարճատեսությունն առավել հաճախ զարգանում է դպրոցական տարիքում եւ կապված է գլխավորապես տեսողական երկարատեւ աշխատանքի հետ (ընթերցանություն, գրավոր աշխատանք) հատկապես անբավարար լուսավորվածության եւ հիգիենիկ վատ պայմաններում։ Արտաքին ազդակների մասին մարդը տեղեկատվությունը 90 տոկոսով ստանում է տեսողական օրգանի`ակնագնդի միջոցով: Երկրագնդի վրա ամեն երրորդ մարդը տառապում է կարճատեսությամբ, եւ այդ թիվը բավականին աճում է ամբողջ աշխարհում, մանավանդ` ասիական, կովկասյան երկրներում: Կարճատեսությունը տեսողության խանգարումն է, աչքի բեկունակության թերություն, որի հետեւանքով դրանով տառապող անձինք վատ են տեսնում հեռվում գտնվող առարկաները։ Կարճատեսության դեպքում զուգահեռ ճառագայթներն աչքում բեկվելուց հետո կիզակետվում են ոչ թե ցանցաթաղանթի վրա (ինչպես լինում է բնականոն տեսողության դեպքում), այլ դրա առջեւում, որի հետեւանքով դիտվող առարկայի հստակ պատկերը ցանցաթաղանթի վրա չի ստացվում։ Հեռու գտնվող իրերը տեսնում է մշուշոտ, աղավաղված, իսկ մոտիկ գտնվողները` պարզ եւ հստակ: Ակնագնդի առաջնահետնային առանցքը մեծանում, եւ դա լինում է ակնագնդի աճման շրջանում, որի արդյունքում զարգանում է կարճատեսություն: Կարճատեսության երկրորդ տեսակը այն է, երբ ակնագնդի չափսերը նորմայում են, իսկ բեկանող ուժը լինում է ավելի ուժեղ, քան թե ակնագնդի չափսերն են: Դա ռեֆրակցիոն կարճատեսություն է: Կարճատեսությունը տարբերակվում է ըստ աստիճանների. ցածր` մինչեւ -3, միջին` -3-6, բարձր` -6-ից բարձր: Բացի դրանից, լինում են բնածին եւ ձեռքբերովի: Բնածինը հիմնականում լինում է բարձր աստիճանի, բարդացված, զուգորդված աչքի տարբեր ախտահարումներով, եւ դրա առաջացման դրդապատճառները կարող են լինել մոր կողմից տարբեր ախտաբանական խանգարումները: Իսկ ձեռքբերովի կարճատեսությունը հիմնականում լինում է դպրոցական տարիքում, եւ այն մինչ օրս վերջնական ուսումնասիրված չէ, հստակ պարզ պատկեր չունի, թե կոնկրետ ինչը կարող է հանդիսանալ առաջացման դրդապատճառ: Տարատեսակ հետազոտություններ են կատարվել ամբողջ աշխարհում, եւ կնշեմ հիմնական տարբերակները: Եթե երկու ծնողն էլ կարճատես են, մեծանում է հիվանդության առաջացման հավանականությունը, այսինքն` երեխան ոչ թե ժառանգում է հիվանդությունը, այլ դրա ձեռք բերելու հավանականությունը: Հավանականություն կա, որ հասունացման շրջանում այս երեխաների մոտ կլինի կարճատեսություն, բայց սխալ է այն տեսակետը, որ, եթե ծնողն ունի, երեխան պարտադիր պետք է ունենա կարճատեսություն: Պարզապես հասունացման շրջանում ինչ-որ շեղումներ են ի հայտ գալիս, որոնք առաջացնում են կարճատեսություն: Մյուս ամենակարեւոր դրդապատճառը լարված աշխատանքն է մոտիկ տարածության վրա: Եթե տարիներ առաջ կարդալիս 30 սմ տարածությունը պահպանում էինք, ապա այսօր այդ տարածությունը հատկապես բջջային հեռախոսների պատճառով շատ փոքրացել է, եւ երկարատեւ գործածությունը կարող է կարճատեսության առաջացման դրդապատճառ դառնալ: Եվ երրորդ հիմնական դրդապատճառը երեխաների կտրուկ աճն է հասունացման շրջանում, երբ ակնագունդը չի հասցնում «ենթարկվել» իրեն բեկանող ուժին: Այսօր նաեւ շատ տարատեսակ հետազոտություններ են կատարվում, որպեսզի պարզեն, թե սնունդը ինչպիսի ազդեցություն կարող է ունենալ այդ հարցում: Կատարվել են հետազոտություններ տարբեր երկրներում, եւ ապացուցվել է, որ այն երեխաները, որոնք գրեթե ամբողջ օրն անցկացնում են սենյակային պայմաններում, այլ ոչ թե դրսում, ավելի շատ են հակված կարճատես դառնալու: Մի կարծատիպ էլ կա. գիտնականների մի մասը դա կապում է փողոցում ֆիզիկական ակտիվության հետ, իսկ մի մեծ խումբ էլ հստակ ապացուցում է, որ դա արեւային լույսի պակասից է:
Բացի վերը նշվածներից, հանդիպում է նաեւ կեղծ կարճատեսություն, երբ իրականում ոչ թե ակնագնդի փոփոխություն է տեղի ունեցել, այլ պարզապես մկանի լարված լինելու պատճառով հեռու գտնվող իրերը վատ են երեւում: Նման դեպքերում նրանք պարտադիր պետք է գտնվեն բժշկի հսկողության տակ եւ այդ իրավիճակը հաղթահարելու համար ստանան դեղորայքային բուժում, այլ ոչ թե ակնոց կրեն: Վիճակ, որը կոչվում է ակոմոդացիոն սպազմ: Եվ պարտադիր պետք է գտնվել բժշկի հսկողության տակ, եթե նկատվում է տեսողության վատթարացում: Հիմնականում դա հանդիպում է դեռահաս տարիքում, բայց վերջին տարիներին հիվանդությունը նկատվում է նույնիսկ 7-8 տարեկան հասակում: Թյուր կարծիք կա, որ ակնոց կրելուց ավելի է վատթարանում տեսողությունը, բայց ես հավաստիացնում եմ, որ ե´ւ փորձերով, ե´ւ տարբեր երկրներում հատուկ ստուգումներով ապացուցվել է, որ դա այդպես չէ, այլ հակառակը. երկար ժամանակ երեխան ստիպված է աչքերը կկոցելով շտկել տեսողությունը, որը կարող է բերել տեսողության վատթարացման: Ցավոք, ամբողջ աշխարհում ընդունված չէ, որ կարճատեսությունը կաթիլով կամ ինչ-որ բուժումով կնահանջի: Կան կեղծիք պարունակող գովազդներ, որ ինչ-որ հաբերի միջոցով հնարավոր է վերականգնել -6 կարճատեսութունը, բայց, ցավոք, այդպես չէ: Նույնիսկ եղել են դեպքեր, երբ հաբն ընդունելուց հետո ավելի է վատթարացել աչքի վիճակը կամ, լավագույն դեպքում, այն մնացել նույն վիճակում: Եթե կարճատեսությունն արդեն առկա է, ապա ակնոց կրելը պարտադիր պայման է: Սովորաբար օրգանիզմը ձեւավորվում է մինչեւ 18-20 տարեկանը, եւ մինչ այդ տարիքը կարող է զարգանալ կարճատեսություն: Արդյունքում կարող է լինել ոչ թե տեսողության թեթեւ խանգարում, այլ կառաջանան ակնագնդի հետ կապված այլ խնդիրներ, օրինակ, ցանցաթաղանթի բարակում, որը հետագայում կարող է զարգանալ որպես հիվանդություն: Եվ եթե կանանց մոտ բարձր կարճատեսության առկայություն լինի, ապա ծննդաբերությունը պարտադիր պետք է կատարվի կեսարյան հատումով: Տղաների դեպքում ծանրություն բարձրացնելը, ակտիվ սպորտով զբաղվելը կարող են հանգեցնել ակնահատակի բարդությունների: Բուժման ընթացքում սովորաբար, բացի ակնոցից, ըստ իրավիճակի, նշանակվում են նաեւ պրոֆիլակտիկ սնուցող կաթիլներ կամ մկանը հանգստացնող կաթիլներ, վարժություններ, քանի որ շատ կարեւոր է մկանի աշխատելը: Մշակում ենք նրանց օրվա ռեժիմը, թե որքան ժամանակ տրամադրեն դասընթացներին, զբոսանքին, բջջայինից օգտվելուն` հնարավորինս այն կրճատելով: Տարին մեկ անգամ կանխարգելիչ նպատակով բժշկին դիմելը պարտադիր է, իսկ եթե հիվանդության պրոգրեսիվող տեսակն է, ապա պետք է պարտադիր 6 ամիսը մեկ այցելեն բժշկի, որպեսզի հնարավորության սահմաններում կանգնեցվի հիվանդության աճը: Իսկ հասուն տարիքում, երբ արդեն կա աճի կանգ, նրանք կարող են ընտրել իրենց բուժման համար անհրաժեշտ տարբերակը. ակնո՞ց, կոնտակտային ոսպնյա՞կ, թե՞ լազերային վիրահատություն: Ի դեպ, ոսպնյակի կիրառմամբ տեսողությունը շտկվում է, սակայն վտանգավոր է ժամերով այն կրելը, քանի որ կարող է առաջացնել չորության ախտանիշ, թեթեւ ինֆեկցիա: Այսօր մեր բժշկական կենտրոնում իրականացվող լազերային վիրահատությունները բավականին արդիականացված են, առկա է եվրոպական բոլոր չափանիշներին համապատասխանող ժամանակակից տեխնիկա:
-Բժշկուհի´, վիրահատական ո՞ր տեսակներն են ներդրված ձեր բաժանմունքում:
-Մեր բժշկական կենտրոնում 2000 թվականից սկիզբ դրվեց լազերային վիրահատական միջամտությանը, եւ մենք ժամանակակից մեթոդով կատարում ենք կերատոկոնուսի վիրահատություն, որը նախկինում չէր կատարվում: Այն եղջերաթաղանթի դեգեներատիվ ոչ բորբոքային հիվանդություն է, որի ժամանակ եղջերաթաղանթը բարակում է, ստանում կոնի տեսք, եւ այդ իսկ պատճառով ստացել է կերատոկոնուս անվանումը: Նման հիվանդության դեպքում մարդը տեսողությունը կորցնում է աստիճանաբար` փուլերով, եւ այն կարող է հանգեցնել ընդհուպ եղջերաթաղանթի պատռվածքի: Նախկինում սպասում էին՝ այնքան բարակի թաղանթը, որ կատարվեր փոխպատվաստում, ինչը բավականին բարդ վիրահատություն է, բացի այդ, պացիենտի համար, համատեղելիության առումով, թաղանթ հայթայթելու խնդիրներ էին ծագում: Կարող եմ ասել, որ այս վիրահատության ներդրումով ակնաբուժության մեջ հեղափոխական շրջադարձ եղավ, երբ գերմանացի եւ շվեյցարացի բժիշկների համատեղ ջանքերով, նրանց հետազոտությունների արդյունքում ստեղծվեց այդ նոր մեթոդը, որը կոչվում է եղջերաթաղանթի կռոսլինքինգ: Այն արդյունավետ վիրահատություն է, որովհետեւ ավելի թեթեւ, այլ ոչ թե ծանր ընդհանուր անզգայացմամբ է իրականացվում: Վիրահատական միջամտությունից հետո, առաջին հերթին, հիվանդությունը չի տարածվում, չի վատացնում տեսողությունը, հիվանդության կանգ է տեղի ունենում, եւ, որքան շուտ այն հայտնաբերվի, այնքան երկար կպահպանվի եղջերաթաղանթը: Ընդհանրապես շատ կարեւոր է հիվանդությունները ժամանակին հայտնաբերելը, ու, քանի որ շատ անգամ կլինիկաների, պոլիկլինիկաների բժիշկներն են առնչվում այդ հիվանդություններով հիվանդների հետ, մենք միշտ նրանց հորդորում ենք նույնիսկ փոքր կասկածի դեպքում պացիենտին խորհուրդ տալ անհապաղ անցնել եղջերաթաղանթի հետազոտություն՝ տոպոգրաֆիա, որը կարող է մեզ տալ ճշգրիտ ախտորոշում, թե ինչ հիվանդություն է զարգանում այդ պահին: Ավելի լավ է ժամանակին ստուգվել, բուժվել, քան թե լինեն բացթողումներ, որոնք կհանգեցնեն ավելի բարդ վիճակների: Հիշեցնեմ, որ, եթե արդեն հիվանդությունը շատ բարձիթողի վիճակում է, այդ մեթոդը չի օգնի. հիվանդությունը կկանգնեցվի, բայց լավագույն տեսողության չի բերի: Ինչպես նշեցի, կերատոկոնուսը եղջերաթաղանթի դեգեներատիվ հիվանդություն է, որի ժամանակ սկսում է բարակել եղջերաթաղանթը: Բարձր աստիճանի աստիգմատիզմի պատճառով պատկերները լինում են ծռմռված, լղոզված, ինչը չի ենթարկվում կորեկցիայի ակնոցով ու կոնտակտային ոսպնյակներով, տեսողության սրությունը տարեցտարի նվազում է: Այդ հիվանդությունը շատ է հանդիպում հին ազգերի՝ հայերի եւ հրեաների մոտ: Կցանկանայի հպարտությամբ նշել, որ Հայաստանում 2009 թվականին առաջինը մեր կլինիկան էր, որ սկսել է բուժել նախկինում անբուժելի համարվող կերատոկոնուս հիվանդությունը: Կերատոկոնուսը վիրահատում ենք կոլագենային քրոսլինքինգի միջոցով, դա նշանակում է եղջերաթաղանթի ամրացում ուլտրամանուշակագույն ճառագայթի օգնությամբ: Ինչքան վաղ է ախտորոշվում հիվանդությունը, այնքան ավելի արագ, հեշտ եւ արդյունավետ է բուժվում այն, ավելին` նույնիսկ ունենում ենք տեսողության լավացում: Կերատոկոնուսի քրոսլինքինգի ախտանիշները շատ նման են կարճատեսության ախտանիշներին, եւ, երբ սկսում է վատթարանալ տեսողությունը, մարդիկ կարծում են, թե դա կարճատեսություն է, ձգձգում են այցը բժշկին եւ գալիս են արդեն այն ժամանակ, երբ վիճակը բարդացած է: Ի դեպ, նախկինում այդ հիվանդությամբ տառապողները բուժման այլ տարբերակ չունեին եւ ստիպված կրում էին կոշտ լինզաներ, կաթիլներ էին կաթեցնում եւ սպասում, որ դա այնքան բարակի, որպեսզի եղջերաթաղանթի փոխպատվաստում կատարվեր, որը բավականին ծանր վիրահատություն է: Իսկ այսօր այդ վիրահատության շնորհիվ բավականին լավացել է բուժման ընթացքի արդյունավետությունը, ու, եթե ժամանակին ամրանում է պատը, նույնիսկ լինում են դեպքեր, երբ ակնոց կրելու կարիք էլ չի լինում:
-Կվերհիշե՞ք Ձեր կողմից կատարված առաջին վիրահատությունը:
-Առաջին վիրահատական միջամտությունը իրականացրել եմ, երբ աշխատում էի մանկական բաժանմունքում, եւ շլություն էինք վիրահատում: 1999 թվականից աշխատում եմ, հիշում եմ որոշ բարդ դեպքեր, երեխաների տրավմաներ, միշտ պատասխանատվությունը շատ մեծ է եղել, բայց իրավունք չեմ ունեցել կորցնել վստահությունս, որպեսզի կարողանամ անհրաժեշտ գործողություններ իրականցնել: Իհարկե մենք անցել ենք լուրջ վերապատրաստումներ Ֆյոդորովի ինստիտուտում, հետագայում նաեւ` այլ երկրներում: Երբ լազերային միկրովիրաբուժությունը զարգացում ապրեց, ամեն մի նոր վիրահատությունը լուրջ մոտեցում էր պահանջում: Բավականին մեծ ծավալով գրականություն էինք կարդում եւ կարդում ենք, բայց պետք է նաեւ տեխնիկապես պատրաստված լինես, գիտելիքների հարուստ բազա, փորձ ունենաս:
-Բժշկուհի´, Ձեզ համարո՞ւմ եք երջանիկ կին:
-Այո´, գոհ եմ Աստծուց իմ ունեցած ամեն ինչի համար. ընտանիքի, ծնողների, տղայի, գործընկերների, բոլոր հիվանդների: Երբեք չի եղել այնպիսի դեպք, որ մեզ մոտ չստեղծվի հիվանդ-բժիշկ կապը: Ես երբեք չեմ ցանկացել համեմատվել որեւէ մեկի հետ, միշտ աշխատում եմ, որ ամեն մի պացիենտ գոհ հեռանա մեր աշխատասենյակից: Մենք անում ենք ամեն ինչ, որ պացիենտի խնդիրը լուծվի վերջնականապես ու, եթե լինում են հիվանդություններ, որոնցով ուրիշ բժիշկ կարող է ավելի լավ զբաղվել, պացիենտին ուղղորդում ենք այդ ուղղությամբ նեղ մասնագիտացում ստացած մասնագետի մոտ, որովհետեւ ակնաբուժության մեջ չենք կարող ամբողջ ոլորտը լիարժեք ապահովել:
-Ընդունված ավանդույթ է, որ երեխաները ընտրում են իրենց ծնողների մասնագիտությունը: Ձեր տղայի դեպքում ինչպե՞ս է:
-Տղաս ծրագրավորման ոլորտն է ընտրել: Ավարտելով Ամերիկյան համալսարանի բակալավրիատը` մագիստրատուրան անցնում է Անգլիայում`ընդունվելով բավականին բարձր միավորներով: Ես ուրախ եմ նրա հաջողությունների եւ վերելքների համար, քանզի նա այդ ոլորտում իրեն շատ վստահ ու լավ է զգում:
Ես էլ, ինչպես վերեւում նշեցի, ծնողներիս մասնագիտությունից բավականին հեռու մասնագիտություն ընտրեցի եւ մինչ օրս մեկ վայրկյան անգամ չի եղել, որ փոշմանեմ դրա համար: Չնայած բավականին ուժեղ էի մաթեմատիկայից, բայց չընտրեցի հայրիկիս ուղին, բարձր գնահատականներով ավարտել եմ Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական դպրոցը, սակայն մայրիկիս ուղին էլ չընտրեցի: Ի դեպ, տղաս էլ ժամանակին շատ լավ ֆլեյտա էր նվագում:
-Օրվա գերծանրաբեռնված աշխատանքային օրվանից հետո Ձեր անդորրը որտե՞ղ եք փնտրում:
-Բնականաբար` ընտանիքում: Մեր ընտանիքում ընդունված ավանդույթ է. եթե առավոտյան չենք հասցնում միասին նախաճաշել, ապա երեկոյան անպայման, հնարավորության սահմաններում, միասին ընթրում ենք` կիսվելով օրվա անցուդարձից: Ասեմ նաեւ, որ շատ սիրում եմ ընթերցանությամբ զբաղվել, աշխատում եմ գոնե օրվա մեկ ժամը տրամադրել դրան, որն ինձ տալիս է ամենամեծ հոգեկան հանգստությունը:
-Բժշկուհի´, ակնաբուժության ապագան ի՞նչ սանդղակի վրա եք տեսնում:
-Մեր բնագավառի համար բավականին հանգիստ եմ ոչ թե այն պատճառով, որ ինքս ակնաբույժ եմ, այլ որ այնտեղ 99 տոկոսով ամեն ինչ արվում է, որպեսզի կիրառվեն բուժօգնության ամենաժամանակակից մեթոդները: Եվ ոլորտը շատ արագ տեմպերով զարգացում է ապրում: Բավականին երիտասարդ կադրեր էլ կան, որոնք կատարյալին հասնելու ձգտում ունեն, եւ արտերկրում վերապատրաստվելու նրանց հնարավորությունն էլ շատ մեծ է: Բացի այդ, նաեւ ինտերնետ պորտալն է ակտիվ լինելու, զարգանալու, նորարարությունների զարկերակին համընթաց գնալու լայն հնարավորություններ տալիս: Ես նույնպես շատ ակտիվ հետեւում եմ նորարարություններին, մասնակցում միջազգային կոնֆերանսների: Նաեւ կան կայքեր, որտեղ կարող ես քննարկել քո խնդիրը, տեղեկանալ արտերկրում մեր ոլորտի խնդիրների մասին` դրանով իսկ իրականացնելով փորձի փոխանակում:
-Բժշկուհի´, ինչո՞ւ հասարակության վստահությունը մեծ չէ առաջնային օղակի` պոլիկլինիկաների հանդեպ:
-Եթե նախկինում տեղամասային ակնաբույժները, գնալով մի քանի վերապատրաստումների, դոփում էին տեղում, ապա այսօր պատկերը այլ է. կադրերը մեծ ձգտում ունեն կատարելագործվելու իրենց ոլորտում, բավականին լավ պատրաստված են: Առաջնային օղակի աշխատողները 3 տարի լավագույն կլինիկաներում կլինիկական օրդիանտուրա են անցնում, մասնակցում բազմաթիվ կոնֆերանսների, անցնում վերապատրատումներ: Մենք էլ մշտապես պատրաստ ենք օգնել առաջնային օղակին, որ կասկածելի դեպքերի ժամանակ պացիենտին ուղեգրեն մեզ մոտ, այսինքն` միշտ զգոն լինեն, որպեսզի խուսափենք հետագա բարձիթողի վիճակներից: Շատ անգամ էլ պացիենտներն իրենց տեղամասային պոլիկլինիկաներում են ստանում համապատասխան բուժօգնությունը: Եվ մարզերի նորավարտ կադրերն էլ, երբ կասկածելի իրավիճակի հետ են բախվում, պացիենտին ուղեգրում են մեզ մոտ, որպեսզի համոզված լինեն իրենց հետագա քայլերի մեջ:
-Որպես վերջաբան` Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:
-Կցանկանայի, որ բոլորն անհրաժեշտության դեպքում բուժօգնության դիմելու հնարավորություն ունենային եւ չդիմելը չպայմանավորեին ֆինանսական գործոնով: Համենայնդեպս, ես չեմ հիշում մի դեպք իմ աշխատանքային պրակտիկայի ընթացքում, երբ պացիենտը դիմի մեզ, եւ նրա` ֆինանսական խնդիր ունենալու դեպքում մենք նրան այդ պահին չաջակցենք: Իհարկե, եթե արդեն հարցը հասնում է վիրահատական միջամտությանը, ապա ֆինանսական խնդիրը գլուխ է բարձրացնում: Մեզ մոտ որոշ վիրահատություններ փոխհատուցվում են ՊՆ եւ ոստիկանության աշխատակիցների առողջապահական ապահովագրության շրջանակներում: Բոլորին հորդորում եմ աչքի հետ կապված խնդիր ունենալու դեպքում անպայման դիմել ակնաբույժների, չթողնել այն հասնի բարդացած վիճակի: Ամենագլխավորը. կցանկանամ, որ հասարակությունը լինի երջանիկ, վստահ եւ համոզված իր հետագա քայլերի ու ապագայի հարցերում: Երբ ամեն ոք իր համոզմունքների մեջ վստահություն ունենա, ապա իր երեխաների ապագան էլ կտեսնի մեր երկրում: Կցանկանամ, որ մեր երիտասարդները, որոնք ձգտումներ եւ գիտելիքների մեծ բազա ունեն, ներդրում ունենան հենց իրենց երկրում: Ասեմ, որ ՀՀ ԱՆ նորանշանակ նախարարը բավականին ակտիվ գործունեություն է ծավալում, համենայնդեպս, փոփոխությունների ցանկություն եւ առաջխաղացում տեսնում եմ: Իսկ որպես ակնաբույժ կցանկանամ, որ բոլորի աչքերում լույս եւ պարզություն լինի. մարդու աչքի լույսը ինչքան պարզ է, այնքան հոգին էլ է ավելի պարզ: Առողջ եղեք, սիրեք ձեզ:
Նոնա Տիտալի Ամոյան
Ժամանակակից սարքավորումների շնորհիվ հիվանդը նվազագույն ճառագայթում է ստանում
Ճառագայթաբանության հիմնական խնդիրը հիվանդության առավելագույն հստակ ախտորոշումն է, իսկ դա արդյունավետ բուժման անառարկելի հիմքն է: Ապացուցված է, որ ռադիոլոգիայի զարգացումը նկատելիորեն նվազեցրել է մարդկային մահացության տոկոսը, քանի որ հիվանդությունը հնարավոր է լինում ախտորոշել վաղ շրջանում: Բժշկագիտության ոլորտում ռադիոլոգիան համարվում է երիտասարդ ուղղություն, բայց ուրախացնում է այն հանգամանքը, որ նորավարտ բժիշկները բավականին արագ են յուրացնում այս մասնագիտությունը: Դա, անշուշտ, պայմանավորված է նաեւ նորագույն համակարգչային տեխնոլոգիաներով: Այսօր շատերը վախենում են ռենտգեն հետազոտությունից՝ մտահոգվելով, որ ստացած ճառագայթումը կարող է իրենց առողջությանը վնաս պատճառել: Որքանո՞վ է այդ վախն արդարացված:
http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է ԵՊԲՀ ճառագայթային ախտորոշման ամբիոնի ասիստենտ, ռադիոլոգների հայկական ասոցիացիայի անդամ, «Հերացի» թիվ 1 ռադիոլոգիայի կենտրոնի բժիշկ-սոնոգրաֆիստ ՆՈՆԱ ԱՄՈՅԱՆԸ: Երիտասարդ բժշկուհու համար մասնագիտությունն առաջին հերթին մարդուն առողջություն ու ժպիտ պարգեւելու առաքելություն է, իսկ դա իր ոլորտում լավագույնը դառնալու նախապայմաններից է: Ընդհանրապես ամեն ոք մասնագիտական ոլորտ պետք է մտնի հավատով, որ հենց ինքն է փոխելու այն աշխատանքային աշխարհը, որում ապրում է։
-Տիկի´ն Ամոյան, բժշկի մասնագիտությունն ամենավեհ ու, միեւնույն ժամանակ, երբեմն անշնորհակալ մասնագիտություն է։ Ե՞րբ որոշեցինք գնալ բժիշկ դառնալու պատասխանատու քայլին:
-Մանկության տարիներին երբեւէ մտքովս չի անցել բժիշկ դառնալ: Հայրիկս սովորել է Բրյուսովի անվան լեզվաբանական ինստիտուտում, եւ ես էլ էի որոշել նրա նման լեզվաբան դառնալ, բայց ընտանիքիս անդամներն ուղղորդեցին դեպի բժշկության հետաքրքիր ու հեքիաթային աշխարհը: Որոշումս կայացնելուց հետո ընդունվեցի Երեւանի Մխիթար Հերացու անվան բժշկական համալսարան, ավարտեցի բակալավրիատը, մագիստրատուրան, թիվ 1 համալսարանական հիվանդանոցում` կլինիկական օրդինատուրան ռադիոլոգ մասնագիտությամբ: Անկեղծորեն ասեմ, որ սկզբում չէի ցանկանում որպես նեղ մասնագիտացում ընտրել ուլտրաձայնային ախտորոշման ուղղությունը, որովհետեւ, այսպես ասած, բուժող բժիշկ դառնալու մեծ ցանկություն ունեի: Բայց երբ 4-րդ կուրսում հանդիպեցի Գայանե Արմենակի Գալստյանին, նա ինձ օգնեց իմ նեղ մասնագիտացման ընտրության հարցում`ինձ համար դառնալով ե´ւ ուսուցիչ է, ե´ւ մեծ ընկեր, ե´ւ խորհրդատու: Եվ ռադիոլոգիայի ասպարեզում կայանալու համար ես առաջին հերթին շնորհակալ եմ հենց նրան: Նշեմ, որ իմ արմատներում չկան բժիշկներ, ու ես եւ եղբայրս խախտեցինք այդ ավանդույթը: Եղբայրս` Սայադ Չոլոյանը, ատամնաբույժ է: Հպարտությամբ ուզում եմ ասել, որ մինչ օրս չեմ փոշմանել իմ ընտրության համար:
- Բժշկուհի´, ի՞նչ գործառույթներ են իրականացվում ձեր բաժանմունքում:
-Մեր բաժանմունքում ախտորոշիչ հետազոտման օգնությամբ իրականացվում են տարատեսակ եւ տարաբնույթ հետազոտություններ` որովայնի եւ փոքր կոնքի օրգանների, փափուկ հյուսվածքների, վահանաձեւ գեղձի, պարանոցի օրգանների, կրծքագեղձերի, ոսկրահոդային համակարգի: Եվ միայն խոռոչային օրգանների պատկերը մեզ հստակ տեսանելի չի լինում:
-Սոնոգրաֆիան ունի՞ հակացուցումներ:
-Իրականում սոնոգրաֆիայում հակացուցումներ` որպես այդպիսին, չկան: Մինչ օրս չի արձանագրվել սոնոգրաֆիայի վնասակար ազդեցությունը, որն իրականացվում է ուլտրաձայնային ալիքների ազդեցության տակ: Պացիենտները հետազոտութուն անցնելուց 6-8 ժամ առաջ չպետք է ընդունեն սնունդ կամ գազավորված ըմպելիքներ: Իսկ եթե լինում են անկանխատեսելի իրավիճակներ` վթար, տրավմաներ, երբ նախապես հնարավոր չէ պատրաստվել, այդ դեպքերում մեզ տեսանելի է լինում միայն այն, ինչը մեզ հնարավորություն է տալիս տեխնիկան: Պետք է նշեմ, որ իրականում կան բավականին մեծ արգելքներ ուլտրաձայնային հետազոտության ժամանակ, դրանք խոռոչային օրգաններ (ստամոքս-աղիքային տրակտի գազերը` մեթեորիզմ), գնացող արտեֆակտներ են (օրինակ` որովայնում կուտակված գազեր), որոնք այդ պահին կարող են խանգարել օրգանի պատկերը լիարժեք ցույց տալուն: Այսօր ռենտգեն հետազոտության ժամանակակից սարքավորումների շնորհիվ հիվանդը նվազագույն ճառագայթում է ստանում, որը չի կարող օրգանիզմի վրա բացասական ազդեցություն ունենալ: Ռենտգեն հետազոտությունը բժշկության մեջ անփոխարինելի դեր ունի, եւ շատ հիվանդություններ անհնար է ախտորոշել առանց այդ մեթոդի: Եվ սխալ է ռենտգենից վախենալն ու խուսափելը. որոշ դեպքերում այն ուղղակի անհրաժեշտ է: Հարկավ, չարժե առանց պատճառի ռենտգեն անել, սակայն, եթե այդ հետազոտության ցուցումներ կան, պետք չէ դրանից վախենալ, հատկապես, եթե այն կատարվում է նորագույն սերնդի սարքավորումով:
-Տեղյակ ենք, որ ռադիոլոգների հայկական ասոցիացիայի անդամ եք: Ըստ Ձեզ, ասոցիացիաները ի՞նչ են տալիս բժիշկներին:
-Մեր ասոցիացիան բավականին գիտելիքներ է տալիս, եւ ամեն անգամ կոնֆերանսների մասնակցելիս հաստատ ինչ-որ բան քաղում ենք, որովհետեւ բժշկությունը հարաբերական գիտություն է, եւ ամեն պացիենտ յուրովի մոտեցում է պահանջում, ամեն օրգանիզմ ունի իր յուրահատկությունները: Ռադիոլոգիան օրեցօր առաջընթաց է ապրում, եւ մեր ռադիոլոգները մշտապես մասնակցում են վերապատրաստումների տարբեր երկրներում ու իրենց գիտելիքները, փորձը բերում մեր երկիր: Եվ մեր ասոցիացիան է, որ մեզ հնարավորություն է տալիս այդ փորձի փոխանակությունից օգտվելու ու ծանոթանալու ախտորոշման մեթոդների ավելի ինֆորմատիվ եւ արդիական մոտեցումներին: Եվ ես ասոցիացիայի կողմից կազմակերպված բոլոր կոնֆերանսներին հնարավորինս մասնակցում եմ:
Ռադիոլոգների հայկական ասոցիացիան եվրոպական ասոցիացիայի լիիրավ անդամ է, եւ այսօր մեր երիտասարդ ռադիոլոգներն արտասահմանում ուսում եւ վերապատրաստում ստանալու մեծ հնարավորություններ ունեն:
-Բժշկուհի´, հասցնո՞ւմ եք աշխատանքը համատեղել ընտանիքի հետ: Տեղյակ ենք, որ ունեք երեք փոքրիկ:
-Իհարկե անում ենք ամեն ինչ, որ հասցնենք, բայց, անկեղծ ասած, որոշ չափով թերացումներ լինում են ժամանակի առումով. չեմ կարողանում շատ ժամանակ տրամադրել իմ փոքրիկներին, որովհետեւ պարտավոր եմ նաեւ իմ բնագավառից ետ չմնալ: Բայց, փառք Աստծո, ամուսնուս հետ հասցնում ենք ամեն ինչ:
-Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:
-Ես շատ շնորհակալ եմ բոլորին, ովքեր ինձ օգնել են բժշկուհի դառնալու կայացման գործում: Ես օրդինատուրան անցել եմ թիվ 1 համալսարանական հիվանդանոցում, որտեղ ախտորոշիչ ծառայության բոլոր բժիշկները եղել են իմ դասախոսները: Կցանկանամ անպայման առանձացնել Գայանե Արմենակի Գալստյանին, Միքայելյանի անվան վիրաբուժության ինստիտուտից` Արմինե Հայկարամի Պողոսյանին եւ մեր ոլորտի առաջատարներից մեկը համարվող «Աստղիկ» բժշկական կենտրոնի ուլտրաձայնային ծառայության ղեկավար Ռուզաննա Հարությունի Խոնդկարյանին, ինչպես նաեւ ճառագայթային ախտորոշման ամբիոնի վարիչ Գառնիկ Արայի Ավետիսյանին, ով իր ցուցումներով եւ բոլոր հարցերում ինձ աջակցելով` օգնեց ճառագայթային ախտորոշման բնագավառում որպես մասնագետ իմ հաստատման եւ կայացման գործում, որի համար նրան անչափ շնորհակալ եմ: Մարդիկ, ովքեր, լինելով իրենց ոլորտում լավագույններից լավագույնը, ինձ տվել են լավ գիտելիքների բազա եւ ծանոթացրել ռադիոլոգիայի նեղ մասնագիտացման նրբությունների հետ:
-Բժշկուհի´, Ձեր կարծիքով ի՞նչ մակարդակի վրա է ռադիոլոգիան Հայաստանում:
-Ուրախությամբ նշեմ, որ բժշկությունը բավականին արագ տեմպերով զարգացում է ապրում Հայաստանում, եւ նույնիսկ մի տեսակ վախի զգացում էլ կա, որ մի օր ամեն ինչ կարվի համակարգչի միջոցով: Թեպետ ռադիոլոգիան՝ ճառագայթաբանությունը, մեր երկրում տեխնիկապես չի զիջում որեւէ եվրոպական երկրի, այնուամենայնիվ, ռադիոիզոտոպային դիագնոստիկայում մենք կատարում ենք առաջին քայլերը։ Կցանկանայի, որ մեր բաժանմունքը համալրվեր ժամանակակից եւ լավագույն սարքավորումներով, չնայած, ամեն դեպքում, շատ մեծ է բժշկի գործոնը: Ճիշտ է ասված, որ լավագույն բժիշկը ամենավատ սարքավորումով էլ կտեսնի խնդիրը, սակայն լավագույն սարքավորումը բժշկին հնարավորություն է տալիս ավելի մանրակրկիտ կատարել հետազոտությունը, արգելքները ավելի քիչ են լինում, իսկ հետազոտության արդյունքն իր ինֆորմատիվությամբ` ավելի ծավալուն:
-Տիկի´ն Ամոյան, Ձեզ համարո՞ւմ եք երջանիկ կին:
-Ես ինձ համարում եմ անչափ երջանիկ կին, քանի որ ունեմ երեք հրաշք երեխաներ եւ հրաշալի ընտանիք, լավ, հոգատար ամուսին, ինչը կնոջ համար ամենամեծ ձեռքբերումն է կյանքում: Նշեմ, որ ամուսինս ՀՀ վաստակավոր մարզիկ, սպորտի միջազգային վարպետ, ըմբշամարտի աշխարհի չեմպիոն, Օլիմպիական խաղերի, աշխարհի եւ Եվրոպայի առաջնությունների մրցանակակիր, հունահռոմեական ոճի ըմբիշ Ռոման Ամոյանն է: Նա ինձ միշտ ուժ է տալիս, չի թողնում որեւէ հարցում խնդիր ունենալ եւ ամեն ինչ անում է, որ ինձ լիովին երջանիկ մայր եւ կին զգամ:
-Բժշկուհի´, որպես վերջաբան` Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:
-Կմաղթեմ, որ մեր հասարակությունը լինի ավելի ներողամիտ, բարեկիրթ, բժշկին դիմելու կուլտուրան բարձր մակարդակ ունենա, բժշկի հանդեպ հարգանքն ավելի մեծանա, որովհետեւ բժշկի ուսերին դրված է շատ մեծ պատասխանատվություն: Ճիշտ եւ գրագետ ախտորոշումից է կախված բուժման ճիշտ տակտիկան ու, բնականաբար, հիվանդի ապաքինման եւ վերականգնման մակարդակի բարձրացումը, ու հենց այդ պատճառով տասնապատիկ մեծանում է ռադիոլոգի պատասխանատվությունը: Բոլոր բժիշկներն էլ հասարակ մահկանացուներ են, ունեն անձնական խնդիրներ ու ներաշխարհ: Էական չէ, թե բժիշկը քանի կյանք է փրկում, բայց երբ մի փոքր բացթողում է լինում, դա, ցավոք, նրա համար դառնում է ճակատագրական: Բոլոր բնագավառներում հաղթանակը բոլորինն է, պարտությունը` մեկինը: Կցանկանամ բոլորին առողջություն, եւ թող ուլտրաձայնային հետազոտության էլ գան միայն կանխարգելիչ ախտորոշման նպատակով եւ ցանկալի հղիության դեպքում` մայրական բերկրանքը զգալու համար: Ամենակարեւորը, իմ կարծիքով, երբեք չհիասթափվելն է։ Ու նաեւ շատ կարեւոր է հասկանալ, որ կյանքի ճանապարհը երկար եւ բարդ է, երբեմն էլ՝ չհուսադրող, սակայն պետք է գիտակցել, որ երբեք եւ ոչ մի այլ երկրում չես գնահատվի այնպես, ինչպես քո հայրենիքում։ Եվ թող երբեք չմարի ձգտումն ու հավատը, եւ, հավատացեք, մշտապես հաջողությունը կժպտա:
ԿԱՐԱՊԵՏ ՄՈՄՋՅԱՆ
Մեր կլինիկայում քայլում ենք նորարարություններին համընթաց
Ուղիղ ու առողջ ողնաշարը մեր օրգանիզմի առողջության գրավականն է: Այսօրվա դրությամբ քիչ շարժուն կենսակերպի եւ նստակյաց կյանքի պատճառով շատ մարդկանց մոտ ողնաշարի հետ կապված խնդիրներ են առաջանում, ինչը հանգեցնում է տարբեր հիվանդությունների եւ կեցվածքի շեղումների դեռ վաղ մանկական հասակից: Եվ միայն մեզանից է կախված, թե ինչպես հետագայում կզարգանան ողնաշարային հիվանդությունները. կշարունակե՞ն ավելի խորանալ, թե ժամանակին կկարողանանք կանգնեցնել դրանք ու վերադարձնել մեր ողնաշարի առողջությունը:
«Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի Ողնաշարի ախտաբանության ծառայության բաժանմունքը հսկայական ներդրում ունի Հայաստանում վերտեբրալ վիրաբուժության զարգացման մեջ: Ողնաշարի հետ կապված խնդիրները կարող են ծագել ողնաշարի սյունը ձեւավորող մեկ կամ մի քանի բաղադրիչներում՝ մկանային հյուսվածքներում, կապաններում, հոդերում, սկավառակներում, ողերում եւ նյարդերում: Յուրաքանչյուր հիվանդությունն ունի մի շարք բնորոշ ախտանիշներ:
Ողնաշարի դեգեներատիվ փոփոխությունները նրա բաղկացուցիչ հատվածների պրոգրեսիվող մաշվածության հետեւանք են: Ողնաշարի պաթոլոգիայի առավել կարեւոր խումբ են ողնաշարի արթրոզը, միջողնային սկավառակների ճողվածքները եւ կապանների գերաճը: Տարբեր գործոնների ազդեցությամբ (մեխանիկական գերծանրաբեռնվածություն, ծերություն եւ այլն) կարող են տեղի ունենալ միջողնային սկավառակների մասնակի քայքայում եւ դոնդողանման կորիզի տեղաշարժ: Այդ ժամանակ տեղի է ունենում նյարդարմատի՝ ողնուղեղային խողովակից դուրս գալու տեղում ճնշում: Թեեւ միջողնային ճողվածքները կարող են առաջանալ ցանկացած մակարդակում, առավել հաճախ նրանք ծագում են ողնաշարի գոտկային եւ պարանոցային հատվածներում:
Տարբեր բնածին պաթոլոգիաներ եւս կարող են բերել ողնաշարի ախտահարման՝ ինֆանտիլ սկոլիոզ (ողնաշարի կողմնային թեքում), բնածին սպոնդիլոլիստեզ, ողնաշարի երկատում, մենինգոցելե եւ Առնոլդ-Կիարի մալֆորմացիա: Հիվանդության ի հայտ գալուց հետո որքան շուտ է պացիենտը դիմում մասնագիտացված օգնության, այնքան իրականացվող բուժումն առավել արդյունավետ է դառնում: Վերջնական ախտորոշման նպատակով յուրաքանչյուր պացիենտ բազմակողմանի վերլուծության է ենթարկվում բազմապրոֆիլ բժիշկ-մասնագետների թիմի կողմից: Հիմնականում բուժումն իրականացվում է վիրաբուժական եղանակով՝ ժամանակակից տեխնոլոգիաների եւ գործիքների կիրառմամբ:
http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է վնասվածքաբան-օրթոպեդ, «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի Ողնաշարի ախտաբանության ծառայության ղեկավար ԿԱՐԱՊԵՏ ՄՈՄՋՅԱՆԸ: Բժիշկները՝ Հիպոկրատի երդվյալները, նրանք են, ովքեր, դժվարին պահերին կանգնելով հիվանդի կողքին, կիսում են նրա դժվարությունները` կատարելով վիրահատություններ, հաճախ անհնարինը դարձնելով հնարավոր: Պարոն Մոմջյանի կատարած աշխատանքը անգնահատելի ու անուրանալի է: Բժիշկ, ով, իր կոչմանը հավատարիմ լինելուց բացի, սիրում է իր երկիրը, գիտակցում, որ իրենից է կախված պացիենտների հետագա կյանքի որակը:
-Պարո´ն Մոմջյան, ինչո՞ւ ընտրեցինք հենց բժշկի մասնագիտությունը:
-Երբ բժիշկ դարձա, իհարկե, բժշկության հանդեպ ամբողջական պատկերացումը դեռ մեծ չէր, սակայն աշխատելու ընթացքում աստիճանաբար հասկացա, որ ունեմ մեծ պատասխանատվություն, մեծ նվիրում իմ ընտրած գործի հանդեպ: Ես շատ ուշադիր եմ պացիենտների նկատմամբ եւ որեւէ խնդիր նկատելու դեպքում անմիջապես զգուշացնում եմ, որ անհրաժեշտ է շատ շտապ քայլեր ձեռնարկել: Սակայն, ցավոք, նրանք մեզ հաճախ դիմում են արդեն ծայրահեղ ծանր վիճակում, երբ արդեն, ինչպես ասում են, բանը բանից անցել է: Ընդհանրապես հիվանդն ինքը պիտի ձգտի տեղեկացված լինել, ցանկանա պատկերացում կազմել իր հիվանդության մասին: Ցավոք, այսօր մեր երկրում առողջապահության համակարգում դեռ որոշ հարցեր հստակ կարգավորված չեն, եւ բժիշկներս չենք կարողանում առանց ուշացնելու իրականացնել հերթական բուժական քայլերը: Անհրաժեշտ կարգավորումները կօգնեն, որպեսզի ստեղծված իրավիճակում ճիշտ եւ արագ կողմնորոշվենք, ու վնաս չկրեն ո´չ հիվանդը, ո´չ բժիշկը:
-Բժի´շկ, Ձեր մասնագիտական ամենամեծ ձեռքբերումը ո՞րն եք համարում:
-Մեծ ձեռքբերում եմ համարում այն, որ այսօր կարող եմ ամեն տեսակի վիրահատական միջամտություն իրականացնել: Ճիշտ է, որոշ վիրահատություններ շատ քիչ են կատարվում, քանի որ մեր հանրապետությունը փոքր է: Օրինակ, մեր պրակտիկայում սկոլիոզների թիվը շատ մեծ է, բայց կան որոշ վիրահատություններ, որոնք, այսպես ասած, նոր են եւ կարող են հանդիպել մի քանի տարին մեկ: Ես ժամանակին երազում էի, որ մեր կլինիկան ունենա գերժամանակակից տեխնիկա, եւ այսօր արդեն ունենք գրեթե բոլոր անհրաժեշտ գործիքներն ու տեխնիկան, որոնք աշխարհում կիրառվում են: Եվ մենք քայլում ենք նորարարություններին համընթաց:
-Տեղյակ ենք, որ ողնաշարի ուռուցք եք վիրահատել, կհիշե՞ք այն:
-Այդ վիրահատությունն իմ պրակտիկայում հանդիպած բարդ դեպքերից էր, որն առաջին անգամ իրականացվեց մեզ մոտ եւ, փառք Աստծո, շատ բարեհաջող ավարտ ունեցավ: Ընդհանրապես այդպիսի հիվանդությամբ տառապողներ Հայաստանում շատ քիչ են հանդիպում:
-Այսօր, շփվելով երիտասարդ կադրերի հետ, ի՞նչ կարծիք եք կազմում նրանց մասին, ի՞նչ մակարդակի վրա եք տեսնում մեր ապագա բժշկությունը:
-Այսօր մենք ունենք բավականին զարգացած երիտասարդներ, որոնք ձգտում են միշտ հասնել կատարյալին, եւ հուսով եմ, որ ապագայում կդառնան լավագույն բժիշկներ: Մենք էլ մշտապես հետեւում ենք նորարարություններին, մասնակցում կոնֆերանսների, որպեսզի տեղեկացված լինենք, փորձի փոխանակում կատարենք եւ համընթաց քայլենք ժամանակի հետ: Ու նաեւ մեր գիտելիքներն ենք փոխանցում երիտասարդներին: Իրականում բուժման մեթոդիկան չի փոխվում, բայց փոխվում են մոտեցման ձեւերը: Մեր աշխատանքի մեջ հիմնական սկզբունքային դրույթները նույնն են, պարզապես տեխնիկական հնարավորություններն են ավելի բարելավվել:
-Կարո՞ղ եք նկարագրել Ձեր բնավորության ուժեղ եւ թույլ կողմերը:
-Ես միշտ փորձում եմ մարդկանց զիջել` համարելով, որ մարդ արարածից մշտապես շատ բան կա սովորելու: Բայց լինում են դեպքեր, երբ զիջում եմ, հետո զգում, որ սխալվել եմ եւ փոշմանում եմ: Մարդկանց լսելու ու նրանց ասածը կիրառելու համար էլ մեծ հմտություն է պետք: Բոլոր մարդիկ հավասար են, եւ պիտի նրանց հարգես հավասարապես:
Ինչ վերաբերում է դիմելիության կուլտուրային, ապա այն մեր երկրում շատ ցածր մակարդակի վրա է, եւ ես չեմ կարողանում կազմակերպել, կարգավորել մարդկանց հոսքը, նրանց հերթագրումն ու ընդունելությունը: Բայց նման բան անհնար է տեսնել արտերկում, եւ մեր հասարակության մտածելակերպում այդ առումով լուրջ փոփոխություններ են անհրաժեշտ:
-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:
- Մեր հասարակությանը կմաղթեմ միմիայն առողջություն, կոչ կանեմ, որ խնայեն իրենք իրենց ու ժամանակին դիմեն բժշկի, որպեսզի բուժման հետագա ընթացքն ավելի արդյունավետ լինի: Ու նաեւ համոզված եմ, որ երկրի բարգավաճումը կբերի մեր ֆինանսական կարգավիճակի բարելավման, ինչը թույլ կտա բուժկենտրոններում տեխնիկապես նոր հնարավորություններ ձեռք բերել: Սիրե´ք Ձեզ, առողջ եղե´ք:
Սերգեյ Ռաֆիկի Գրիգորյան
ՌԱԴԻՈԼՈԳԻԱՆ ԱՎԵԼԻ ՇՈՇԱՓԵԼԻ ԵՎ ՀԱՎԱՍՏԻ Է ԴԱՐՁՆՈՒՄ ԱԽՏՈՐՈՇՈՒՄԸ
Ռադիոլոգիան բժշկագիտության անընդմեջ զարգացող ոլորտներից է, այն այսօր աշխարհի զարգացած երկրներում լիակատար առանձին բժշկական դիսցիպլինա է, որն իր ենթաբաժիններով ընդգրկում է գրեթե բոլոր օրգան-համակարգերը: Եվ այդ առաջընթացի շնորհիվ է, որ դեռեւս մի քանի տարի առաջ անհաղթահարելի թվացող հիվանդություններն այսօր հնարավոր է վաղ ախտորոշել եւ բուժել: Ռադիոլոգիայի հիմքերը դրվել են շատ վաղուց, երբ ռենտգեն պատկերների հսկողության ներքո բժիշկները փորձում էին կատարել նվազագույն վիրահատական միջամտություններ:
Ռադիոլոգիայի զարգացումն աշխարհում առավել ակնառու դարձավ վերջին 30 տարիների ընթացքում` կապված բժշկական տեխնոլոգիաների զարգացման, մասնավորապես` ախտորոշիչ զանազան սարքավորումների հայտնաբերման եւ կլինիկական պրակտիկայում դրանց լայնորեն կիրառման հետ: Ժամանակակից սարքավորումների օգնությամբ այսօր կարելի է ամենավաղ փուլերում գտնվող քաղցկեղային հիվանդությունները ժամանակին ախտորոշել, եւ այս դեպքում հիվանդը հաջողությամբ բուժվելու լավ հնարավորություններ կունենա: Ռադիոլոգիայում «մոգական» ինչ-որ բան կա. այն մարդու օրգանիզմ թափանցելու եւ նրա ներքին օրգանները հետազոտելու հնարավորություն է տալիս՝ մաշկի վրա որեւէ կտրվածք չկատարելով: Յուրաքանչյուր հիվանդ մյուսներից տարբերվում է, եւ անչափ հետաքրքիր է ամեն մեկին հետազոտելը: Ռադիոլոգիան մշտապես զարգացող ճյուղ է, որը կարելի է դիտարկել երկու` մասնագետների որակավորման ու սարքավորումների հագեցվածության տեսանկյունից: Հայ ռադիոլոգները բավականին կոմպետենտ են ու նաեւ տիրապետում են Հայաստանում առկա բոլոր սարքավորումներին: Բավականին հաճախ հենց ռադիոլոգն է հիվանդի մոտ ծանր հիվանդությունն ախտորոշում, եւ հենց ինքն էլ ստիպված է լինում այդ մասին հայտնել հիվանդին, ամեն ինչ բացատրել: Իսկ դա անչափ դժվար քայլ է հատկապես այն դեպքում, երբ ռադիոլոգը զգացմունքային մարդ է:
http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է «Սուրբ Աստվածամայր» բժշկական կենտրոնի բժիշկ-ռադիոլոգ (2008թ.-ից մինչ օրս` ռենտգեն բաժանմունքում, 2013թ.-ից մինչ օրս` համակարգչային շերտագրում բաժանմունքում), ինչպես նաեւ, համատեղության կարգով, «Կարմիր բլուր» պոլիկլինիկայի ֆլյուրոգրաֆիայի բժիշկ-ռադիոլոգ, ՀՀ ռադիոլոգների ասոցիացիայի անդամ ՍԵՐԳԵՅ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԸ, ում հետ զրույցը ծավալվեց ռադիոլոգի գրավիչ մասնագիտության շուրջ: Բավականին բանիմաց եւ գիտակ մասնագետն աշխատանքին վերաբերվում է մեծ պատասխանատվությամբ, հոգատար է, ուշադիր, ինչի համար էլ վայելում է իր բոլոր պացիենտների վստահությունը: Չնայած երիտասարդ տարիքին, մեր զրուցակիցն ունի բավականին լուրջ աշխատանքային փորձ եւ կատարյալ մարդկային որակներ:
-Պարո´ն Գրիգորյան, որո՞նք էին ռադիոլոգիան որպես նեղ մասնագիտություն ընտրելու շարժառիթները:
- Ես միշտ հակված եմ եղել կյանքում գտնել ստույգ պատասխաններ, իսկ ռադիոլոգիան հնարավորինս տալիս է դրանք: Սա բժշկության այն ճյուղերից է, որն ավելի շոշափելի եւ հավաստի է դարձնում ախտորոշումը: Կարծում եմ` հենց ռադիոլոգիայի հիմքում են ապացուցողական բժշկության հիմնադրույթները:
-Բժիշկ, ի՞նչ մակարդակի վրա է գտնվում ռադիոլոգիան Հայաստանում:
-Վերջին տասնամյակի ընթացքում տեխնիկական զարգացման վրա հիմնված բոլոր գիտությունները, այդ թվում` ռադիոլոգիան, մեծ եւ վստահ քայլերով առաջ են ընթանում ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ` Հայաստանում: Շատ մեծ ուշադրություն է դարձվում մասնագետների վերապատրաստմանը եւ որակավորման բարձրացմանը: Հաճախակի կազմակերպվում են սեմինարներ, կոնֆերանսներ, որոնք ապահովում են գիտելիքների եւ փորձի փոխանակում:
-Խոսենք բաժանմունքի գործառույթների մասին: Ի՞նչ ծառայություններ են մատուցվում ձեր բաժանմունքում:
-«Սուրբ Աստվածամայր» բժշկական կենտրոնի դիագնոստիկ ծառայությունը զինված է նորագույն «Siemens» ֆիրմայի արտադրության համակարգչային շերտագրման եւ ռենտգեն սարքավորումներով, որոնք ունեն հատկապես երեխաների համար շատ կարեւոր ճառագայթման նվազագույն չափաբաժին, եւ դրանց շնորհիվ հետազոտությունները կատարվում են ամբողջ ծավալով: Իրականացվում են գլխի, կրծքավանդակի, որովայնի եւ կոնքի օրգանների, ոսկրային համակարգի, ստամոքս-աղիքային տրակտի եւ անոթային համակարգի կոնտրաստային լայնածավալ հետազոտություններ: Կլինիկան, ունենալով մանկաբուժական մասնագիտացված ուղղվածություն, հիվանդությունների ախտորոշման հարցում նույնպես ունի հարուստ եւ բազմամյա փորձ:
- Կարծիք կա, որ ճիշտ ախտորոշումն արդյունավետ բուժման առաջին գրավականն է: Ըստ Ձեզ, նորագույն մեթոդները մեկը մյուսին լրացնո՞ւմ են, թե՞փոխարինում:
-Այո´, իհարկե ճիշտ ախտորոշումը հիվանդության բուժման գրավականն է: Սակայն շատ կարեւոր է բուժող բժշկի համար հիվանդի անամնեստիկ տվյալները` ճիշտ եւ արդյունավետ հետազոտման տեսակը ընտրելու համար:
Բոլոր գործիքային հետազոտություններն ունեն որոշակի ցուցումներ եւ լրացնում են միմյանց:
-Որքանո՞վ է ուշադիր մեր հայ հասարակությունն իր սեփական առողջության նկատմամբ:
- Ցավոք սրտի, մեր հասարակությունը հաճախ դիմում է բժշկի բավականին ուշացած, ծայրահեղ դեպքերում: Դրա պատճառը, կարծում եմ, հասարակության ցածր կենսամակարդակն է, ծանր սոցիալական վիճակը եւ ոչ բավարար իրազեկումը: Եվ դա երբեմն հանգեցնում է անդառնալի հետեւանքների: Ու ես կոչ եմ անում մարդկանց` դիմել առաջնային բժշկական օղակներ, որտեղից եւ կուղղորդվեն համապատասխան անհրաժեշտ հետազոտությունների:
Կցանկանայի առանձնակի անդրադառնալ շատ կարեւոր եւ ցավոտ թեմաներից մեկին՝ մանկական տրավմատիզմին: Վերջին տարիներին ունենք մանկական տրավմատիզմի կտրուկ աճ, ինչը պայմանավորված է երթեւեկության կանոնների կոպիտ խախտումներով, ամրագոտիների չկիրառմամբ, ավտոմեքենաներում մանկական սայլակների (baby car seat) բացակայությամբ, ինչպես նաեւ երեխաների նկատմամբ անուշադրության դրսեւորմամբ: Եվ այդ ամենի հետեւանքով, ցավոք սրտի, երբեմն ունենում ենք անդառնալի հետեւանքներ:
-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:
-Մեր հայ ժողովրդին մաղթում եմ քաջառողջություն եւ կոչ անում լինել հետեւողական առողջության նկատմամբ, միշտ ուշադրության կենտրոնում պահել երեխաներին: Թող վստահեն բժիշկներին, դիմեն նրանց ցանկացած առողջական խնդրի դեպքում: Եվ թող միշտ հիշեն, որ այսօր Հայաստանում ունենք բավականին բարձր որակի բուժսպասարկում: