«Առողջությունից զատ, չկա ավելի կարևոր բան, այն մեր գլխավոր արժեքն է»

Առողջապահական համակարգը պարբերաբար նոր նշաձողեր է սահմանում, և  Հայաստանը նույնպես անմասն չի մնում բժշկության բոլոր առաջադեմ մոտեցումները ներդնելուց ու կիրառելուց։ Վաղուց արդեն հայաստանյան առաջատար կլինիկաներում կատարվում են այնպիսի վիրահատություններ, որոնք հնարավորություն են տալիս ձերբազատվել տարբեր հիվանդություններից և կանխարգելել որոշ հիվանդությունների զարգացումն ու խորացումը: Տարեցտարի աճում է ալերգիայի տարբեր տեսակներով տառապող մարդկանց թիվը, և այսօր մոլորակի գրեթե յուրաքանչյուր երրորդ բնակչի մոտ ախտորոշվում է այդ հիվանդությունը: Իմունային համակարգը հուսալի պաշտպանություն է ապահովում արտաքին միջավայրի բացասական ազդեցությունից և խոչընդոտում օտարածին տարրերի ներթափանցումը օրգանիզմ: Նորմալ վիճակում իմունային համակարգի արձագանքը համապատասխանում է օրգանիզմի վրա ախտածին տարրի ազդեցության ուժին: Ալերգիկ բնույթի պաթոլոգիաներից տառապող մարդկանց մոտ նկատվում է իմունային համակարգի բարձր ակտիվություն` նույնիսկ նվազագույն արտաքին ազդեցության դեպքում: Որոշ բժիշկներ այդ հիվանդության լայն տարածումը կապում են բնապահպանական վիճակի վատթարացման, փոշու պարունակության ավելացման հետ ինչպես խոշոր քաղաքներում, այնպես էլ այլ բնակելի տարածքներում:

Մեր զրուցակիցն է Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի ալերգոլոգ-իմունոլոգ  ՄԱՐԳԱՐԻՏԱ  ՀՈՎՆԱՆՅԱՆԸ: Բժշկուհին իր հաջողության գաղտնիքը վաղուց է հասկացել. դա սերն է հիվանդների հանդեպ: Կարող ես լինել հոյակապ բժիշկ, սակայն եթե հիվանդը մարդկային վերաբերմունք չտեսնի, չի ձևավորվի բժիշկ-հիվանդ անչափ կարևոր փոխադարձ կապը:          

-Բժշկուհի, ինչ է անաֆիլակտիկ շոկը, և ինչպես է այն դրսևորվում։  

 -Անաֆիլակտիկ շոկը արտաքին ազդակների հանդեպ մարմնի սուր, ալերգիկ ռեակցիան է. զարգանում է կայծակնային արագությամբ, պատճառ կարող են լինել դեղորայքը, սնունդը, միջատների խայթոցը։

Այն անաֆիլաքսիայի ծանրագույն դրսևորումն է, որը բնորոշվում է զարկերակային ճնշման անկմամբ, հյուսվածքային օքսիգենացիայի խանգարմամբ: Ծանր ալերգիկ ռեակցիա է, որը զարգանում է արագ՝ ընդհուպ մահվան ելքով։ Առաջանում է որոշ նյութերի՝ ալերգենների օրգանիզմ մուտք գործելու դեպքում, որի ախտանիշներն  են ցանը, քորը` լեզվի կամ ըմպանի այտուցով, փսխումով, հևոցով։

 -Դերմատիտի ի՞նչ տեսակներ կան։

-Դերմատիտների` մաշկաբորբների ամենատարածված տեսակներից են ատոպիկ, կոնտակտային, սեբորեային մաշկաբորբը, նեյրոդերմիտը, ինչպես նաև էկզեման։

-Դեղորայքային ալերգիան ի՞նչ պաթոլոգիաների կարող է հանգեցնել։

-Դեղորայքային ալերգիան օրգանիզմի գերզգայունությունն է որոշակի դեղամիջոցների նկատմամբ։ Դա իմունային համակարգի պատասխանն է ալերգենների՝ նույնիսկ նվազագույն քանակի դեպքում։ Հիմնական դրսևորումներից են մաշկային ցանը, քորը, կարող է առաջանալ անգիոայտուց, արագ զարգացող տեսակի ժամանակ ընդհուպ մահվան ելք։ Նաև դրսևորվում է արյունատար անոթների և հոդերի վնասմամբ։

 -Ինչպիսի՞ն են կենցաղային, փոշուց և այլ ծագման ալերգիաների արտահայտման ձևերը։

-Գոյություն ունեն ալերգիկ ռեակցիաներ տան փոշուց, կենցաղային նյութերից, որոնք արտահայտվում են ցանավորումով, քորով, փռշտոցով, ալերգիկ մաշկաբորբի ձևով։

-Եղջերացանի ի՞նչ տեսակներ կան, և ո՞ր դեպքում կարող է այն զարգանալ։                                                 

-Եղջերացանը (լատ.՝ urticaria) ունի սուր և քրոնիկ ձևեր,  արտահայտվում է շոշափելիությամբ, քորի զգացումով, լինում է տեղային և գեներալիզացած։ Առաջացման պատճառներն են սնունդը, դեղորայքը, ցուրտը, արևի ազդեցությունը, ներքին հիվանդությունները։

 -Եթե տեղյակ ենք, որ ալերգիկ ենք, բայց չունենք նման ռեակցիաներ, կարիք կա՞  այցելելու ալերգոլոգի՝ կանխելու համար։

-Այո, պարտադիր պետք է այցելել բժիշկ-ալերգոլոգի և գտնվել ամբուլատոր բուժման հսկողության տակ։

 -Ինչպե՞ս զսպել քորելու կամ փռշտալու ցանկությունը, կամ հնարավո՞ր է դրանց զսպումը, գուցե չի՞ կարելի։                                            

-Զսպելը սխալ է, նաև կարելի է ասել, որ հնարավոր չէ։ Անհապաղ պետք է դիմել ալերգոլոգի։

 - Արդյո՞ք  որոշ մետաղներ կարող են  ալերգիկ երևույթներ առաջացնել:                           

-Այո, գոյություն ունեն մետաղների հետ շփումից (շփումային ալերգիա), հատկապես ոչ թանկարժեք մետաղներից առաջացած ալերգիկ ռեակցիաներ։

- Ի՞նչ կասեք հղիների շրջանում ալերգիկ հիվանդությունների տարածվածության մասին:

-Հղիների մոտ ավելի հաճախ հանդիպող ալերգիկ ռեակցիաները սննդային և սեզոնային են։ Սովորաբար հղիության ժամանակ նոր ի հայտ եկած ալերգիաները անցնում են, սակայն դրանք պահանջում են անընդհատ հսկողություն ալերգոլոգների կողմից և համապատասխան թույլատրելի դիետա։ Իսկ եթե հղիի մոտ ախտորոշված է բրոնխիալ ասթմա, այդ դեպքում կիրառվում է նաև հորմոնոթերապիա։

-Ալերգիաները հիմնական բուժում ունենո՞ւմ են, թե՞ իրենց հետքն ամեն դեպքում թողնում են:

-Հիմնական բուժումը ալերգիաների ժամանակ, ինչպես և բոլոր մնացյալ հիվանդությունների, պարտադիր է, ինչն առաջին հերթին կբերի առողջության բարելավմանը և հետագայում կրկնվելու քչացմանը, ինչու չէ` նաև լիարժեք լավացմանը։

 -Շատերն ինքնաբուժությամբ են զբաղվում հարևանի կամ բարեկամի խորհրդով: Ի՞նչ կասեք մեզանում  տեղ գտած, լավագույն դեպքում՝ դեղատների «խորհրդատվությամբ»  ինքնաբուժության վերաբերյալ:  

-Վերաբերմունքս բացասական է, ինքնաբուժումը չի խրախուսվում, քանի որ այն  շատ դեպքերում ավելի է խորացնում խնդիրը: Այնպես որ, ալերգիկ ֆոնի ի հայտ գալուն պես պետք է անպայման դիմել բժիշկ-ալերգոլոգի: Օգտվելով առիթից՝ հանրությանը հորդորում եմ և ոչ մի հիվանդության դեպքում չզբաղվել ինքնաբուժությամբ, ժամանակին դիմել համապատասխան մասնագետի, ստանալ նրա խորհրդատվությունը, ու եթե կա կարիքը, նաև մասնագիտական օգնությունը: Դա լավագույն երաշխիքն է, որ հիվանդությունն արագ կբուժվի և չի դառնա քրոնիկական: Իսկ ալերգոլոգի առաջնահերթ խնդիրն է ապահովել մարդու կյանքի որակը՝ թեթևացնելով հիվանդության ախտանշանները:

 -Կանդրադառնա՞ք կոսմետիկ միջոցներից ալերգիայի առաջացմանը:                                              

-Դրանք կարող են առաջանալ օծանելիքից, շրթներկից, մազի ներկից, դեմքի կրեմներից և այլն։ Այս դեպքում առաջանում է մաշկի բորբոքում, ցանավորում և քոր։ Անհրաժեշտ է դադարեցնել կիրառել այդ միջոցները և ստանալ համապատասխան բուժօգնություն բժիշկ-ալերգոլոգի կողմից` հետագայում բժշկի հետ ընտրելով համապատասխան հիպոալերգիկ կոսմետիկ միջոցները։

- Որպես մեր զրույցի  վերջաբան` Ձեր մաղթանքն ու հորդորը մեր հասարակությանը։

-Առողջությունը, թերևս, ամեն ինչ չէ, սակայն առանց առողջության, ամեն ինչ ոչինչ է: Չգիտեմ՝ որպես վերջաբա՞ն, հորդո՞ր կամ խնդրա՞նք գուցե, դիմում եմ մեր հասարակությանը, որ գնահատեն իրենց առողջությունը, վստահեն բժիշկներին: Մեր հասարակությանը կհորդորեմ պահպանել առողջությունը, քանզի առողջությունից զատ, չկա ավելի կարևոր բան, այն մեր գլխավոր արժեքն է։ Ես լիահույս եմ, որ ամենամեծ սերը, որը մենք կարող ենք պարգևել մեր ընտանիքին և աշխարհին, մենք ենք՝ առողջ վիճակում։ Միայն առողջ հասարակությունը, առողջ ազգն է ընդունակ բարձր նվաճումների։ Առողջ եղեք:

Հարցազրույցը վարեց Լուսինե Գալստյանը