Ես չափից շատ եմ սիրում մանկավարժությունը, ապրում եմ նրանով, առանց որի էլ չեմ պատկերացում իմ կյանքը

Դպրոցը մշտապես կրթում է ապագա սերնդին: Դպրոցում են դրվում նոր հասարակության սաղմերը: Մեր ապագան դպրոցի ձեռքերում է, որտեղ կրթվում ու դաստիարակվում է վաղվա սերունդը: Հայաստանի առաջընթացի ու զարգացման կարեւորագույն ազդակներից մեկն էլ հայկական դպրոցների բարեկարգ լինելն է: Մենք պետք է հասկանանք, որ ազգանվեր դպրոցը մեր ազգի եւ հայրենիքի հիմքն է, մանկավարժները այն մարդիկ են, ովքեր մեր երեխաներին կրթում եւ դաստիարակում են, ովքեր երկրորդ ծնողն են մեր երեխաների, ծնողի պես ջանք եւ եռանդ չեն խնայում ազգասիրություն  եւ հայրենասիրություն սերմանելու մեջ, ովքեր օգնում են նրանց` իրենց ընտրած կյանքի ճանապարհը անարգել անցնել:

Վաղարշապատի Գարեգին Նժդեհի անվան թիվ 8 հիմնական  դպրոցը մշտապես արժանապատվորեն է կրել սերունդ կրթելու ու դաստիարակելու շնորհակալ գործի առաքելությունը: Մինչ օրս այս կրթօջախը բազում սերունդներ է կյանք ճանապարհել, սահմանագիծ ուղարկել` զինված անհրաժեշտ գիտելիքներով: Հարյուրամյակների պատմություն ունեցող այս դպրատունը, չնայած անհաղթահարելի թվացող դժվարություններին, միշտ հաղթանակած է դուրս եկել ցանկացած անհարթ ճանապարհից: Հաճախ իր լուսափայլ պատմությունը կերտելու ճանապարհին խոչընդոտներ է ունեցել: Բացի նյութական արժեքներից, շատ մեծ կարեւորություն ունի նաեւ հոգեւոր կողմը, որն այս դպրոցում ապահովված է: Բազմաթիվ սերունդներ` կայացած մտածելակերպով ու կյանքի շիտակ գիտակցությամբ են դուրս եկել այս դպրատանից: Այստեղ տիրում է հայեցի դաստիարակություն:
Գիտելիքների այս ամրոցը դեռ դարեր կմնա հաստատ ու կայուն, աներեր` ցանկացած չարաբեր փոթորկի դեմ, քանզի այն կրում է մեծն Գարեգին Նժդեհի անունը:
Դպրոցի  տնօրեն ԵՍՏԵՐ ԳԱԼՍՏՅԱՆԸ, չնայած լինելով բավականին զգացմունքային կին, տիրապետում է առաջնորդի իսկական որակներին` միեւնույն ժամանակ պահպանելով կնոջ բնորոշ հատկությունները: Երբ կինը գործում է հասարակության կողմից իրեն վերագրված սահմանների շրջանակներում՝ շատ հաճախ` <<զոհաբերում>> իր սեփական եսը հանուն վաղվա սերնդի դաստիարակման, հասարակության կողմից նա արժանանում է ամենամեծ հարգանքի: 

- Տիկին Գալստյան, խոսեք դպրոցի անցած ճանապարհի մասին, ի՞նչ ճանապարհ է անցել դպրոցը մինչ օրս:

- Ասեմ, որ դպրոցում աշխատում եմ 2003-2004 ուսումնական տարվանից սկսած, երբ դպրոցը միջնակարգ կրթություն էր ապահովում: Դպրոցում սովորում էր գրեթե 700 աշակերտ, ունեինք բարձր առաջադիմությամբ շատ աշակերտներ, կրթությունը մշտապես ճիշտ հունով զարգացում էր ապրում, բայց շենքային պայմաններն էին սարսափելի, չունեինք անգամ տանիք, երբ արդեն ամառ էր, բայց դպրոցում դեռ կաթոցներ կային: Արեցինք ամեն ինչ, որպեսզի սոցծրագրերով տանիք եւ ջեռուցում ապահովվի դպրոցին, ջեռուցման համակարգը համալրվեց: Դպրոցում այժմ գործում է նախակրթարան, ներառական կրթություն ենք իրականացնում, ուսուցչական կազմը լիովին վերապատրաստված է, գրագետ իրենց գործունեությունն են ծավալում, բնականոն, նորմալ հունով են ընթանում մեր աշխատանքները:

- Տեղյակ ենք, որ մանկավարժ եք մասնագիտությամբ, իրականում իրենից դժվարությո՞ւն չէր ներկայացնում այդ անցումը` ստանձնել տնօրենի պաշտոնը:

- Ես մինչ մեր դպրոցում աշխատելը, աշխատել եմ նաեւ քիմիական տեխնիկումում, ամուսնությունից հետո տեղափոխվեցի Էջմիածին քաղաք, բնականաբար, փոխելով  նաեւ աշխատանքիս վայրը: Դժվարությունը նրանում էր, որ տեխնիկումում աշխատում էի չափահաս մարդկանց հետ, իսկ գալով դպրոց, աշխատելով դասվար, հասկացա, որը ինձ համար բավականին հետաքրքիր եւ հեքիաթային աշխարհ  էր, որտեղ արդեն պետք էր երեխաների հետ մոտեցման կարգը փոխվեր: Որոշակի դժվարություններ կային միայն այդ պահին, մոտեցման կարգը փոքրիկների հետ միանգամայն այլ էր, բայց նրանք բոլորը լրացնում էին իմ ներաշխարհը, յուրաքանչյուրի մեջ տեսնում էի կյանք, ուրախություն, երջանկություն, ապրելու եւ արարելու ձգտում: Ասեմ, որ դասվար լինելուն զուգահեռ 10-րդ դասարանցիներին ինֆորմատիկա առարկան եմ դասավանդել, միանգամից փոքրերից անցումը մեծերին: Ինձ համար շատ հետաքրքիր առօրյա էր, որը պահանջում էր տարբեր ուղղվածություններ: Ես չափից շատ եմ սիրում մանկավարժությունը, ապրում եմ նրանով, առանց որի էլ չեմ պատկերացում իմ կյանքը:

 - Կարո՞ղ եք տարանջատել խորհրդային տարիների եւ 21-րդ դարի սաներին:

- Ես ինքս ավարտել եմ դպրոցը խորհրդային տարիներին: Այն մեզ տալիս էր շատ լավ գիտելիքների բազա, այժմյան սաների համար տարբերությունը միայն տեղեկատվական միջոցների համալրումն է, մեր դեպքում մենք պրպտում էինք գրքերի միջոցով ինֆորմացիա  ստանալ, իսկ այսօր ընդամենը մեկ կոճակի հպումով կարող ես ընկնել գիտելիքների դաշտ: Ձգտող երեխայի համար գրեթե նույնն է, այսօրվա սերնդի համար ավելի հեշտ է համացանցով շատ ավելին  իմանալ, իրենց գիտելիքների բազան մեծացնել ինֆորմացիոն աղբյուրների շնորհիվ: 21-րդ դարի սերունդն  ավելի անկախացած է, սեփական կարծիքը կիսելու միտումով`   ավելի պահանջատեր:   

- Ի՞նչ նորանոր ծրագրեր կան առաջիկայում` դպրոցն ավելի բարեկարգ տեսքի հասցնելու առումով:

- Մեր դպրոցում շենքային պայմանները գրեթե արդեն ավարտին են հասցված, միայն մնում են ներքին հարդարման աշխատանքներն իրականացնել: Հուսամ, որ դա էլ ապագայում կիրականացնենք` հետագայում ընդգրկվելով նոր ծրագրերի մեջ: Եթե մենք ամբողջ աշխատակազմով որոշում ենք իրականացնում, ապա նպատակադրված ամեն ինչ անում ենք, որպեսզի հասնենք մեր ուզածին: Եթե կա նպատակ եւ ձգտում, ապա թափված ջանքերը արդյունք են տալիս:

- Մեր նորանշանակ կառավարությունից ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք:

- Ասեմ, որ ես միշտ շատ լավատես եմ, մեր երիտասարդ սերնդի մեջ եմ տեսնում ե՛ւ ներկան, ե՛ւ մեր ապագան: Վստահ եմ, որ առանց մեր երիտասարդների աջակցության մենք ոչնչի չենք հասնի: Հուսամ, որ պետք է ապրենք երջանիկ եւ ուրախ մեր երկրում, որ բոլոր պանդուխտները հետ պիտի վերադառնան` մեր հայրենիքը զորացնելու միտումով: Ես այն մանկավարժներից եւ մարդ տեսակից եմ, որ  միշտ սիրել եւ գնահատել եմ մեր երիտասարդներին, եթե նրանց չսիրես եւ չվստահես, ապա հաստատ քո ապագան վառ գույների մեջ չես տեսնի: Ես ինքս եւս եղել եմ երիտասարդ, ես լավ գիտակցում եմ, որ ինձ ժամանակին վստահել են մարդիկ: Կյանքում մշտապես մեծ բարձունքների հասնում են երիտասարդ տարիքում, որովհետեւ դա այն տարիքն է, երբ դու լցված ես ուժով եւ եռանդով, եթե դրան հավելած` քեզ վստահում են, ապա պարտավոր ես իրականացնել նրանց սպասելիքները:

- Ընդունված ավանդույթ է, որ երեխաներն ընտրում են իրենց ծնողների ճանապարհը, Ձեր երեխաների դեպքում ինչպե՞ս է:

- Աղջիկս ընտրել է իմ ճանապարհը, ինքն էլ մանկավարժ-հոգեբան է եւ մաթեմատիկոս: Ավարտել է երկու համալսարան, իսկ տղաս ծրագրավորող է: Չնայած, չընտրելով մանկավարժի մասնագիտությունը, այնուամենայնիվ, եթե հարկ է լինում ինչ-որ թեմայի շուրջ տեղեկանալ, նա սիրով երեխաներին բացատրում է: Զգացվում է, որ նրա երակներում մանկավարժի արյունը իրենն ասում է: Ես էլ դա ժառանգել եմ իմ ծնողներից, երկկողմանի մանկավարժների ընտանիքից եմ: Զգում եմ, որ երեխաներիս մեջ էլ կա իմ այդ բնավորության գծերից` համբերատարությամբ դիմացինին սիրով ինչ-որ բան սովորեցնելը:

- Ձեր կարծիքով` որո՞նք են Ձեր բնավորության ուժեղ եւ թույլ գծերը:

- Ասեմ, որ բնավորությամբ ուժեղ  մարդ եմ, բայց իմ թույլ կողմը կարող եմ համարել,  որ ես բավականին շատ մարդկային եմ, շատ բարեհամբույր, չնայած` այն ինձ կյանքում երբեք չի խանգարել, բայց երբեմն հասկանում եմ, որ դա իմ թույլ կողմն է, դիմացինին շատ եմ հավատում եւ նվիրվում, որը ես ժառանգել եմ իմ ծնողներից, որը կարող է հավաստել ինձ հետ շփվող ցանկացած մարդ: Իմ առօրյա աշխատանքային օրվանից հետո անդորրս գտնում եմ` թոռնիկիս գրկելով, ով ինձ տալիս է ե՛ւ ուժ, ե՛ւ երջանկություն, հոգեկան հանգստություն: Իրականում ես ինձ համարում եմ երջանիկ կին, քանի որ ես ունեմ իմ սիրած աշխատանքը, ունեմ լավ ընտանիք, լավ կոլեկտիվ: Շուրջ 15 տարի է, ինչ ղեկավարում եմ դպրոցը, մինչ օրս մեր կոլեկտիվում ոչ մի միջադեպ, իրար չհասկանալու դեպքեր չեն արձանագրվել, քանի որ դպրոցն իմ երկրորդ ընտանիքն եմ համարում:

- Իսկ որպես վերջաբան, ի՞նչ կմաղթեք ձեր սաներին, մեր հասարակությանը:

- Կցանկանամ, որ բոլորի երազանքներն իրականանան, ամենակարեւորը` մեր ազգն ապրի իր երկրում: Աշխարհին խաղաղություն, որ մեր զինվորները  առողջ վերադառնան տուն եւ գրկեն իրենց մայրիկներին, իսկ սաները ինչ նպատակներ ունեն, թող իրականանան իրենց նվիրական երազանքները: Իրենց ընտրած մասնագիտությունների մեջ լավ մասնագետ եւ պիտանի մարդ դառնան մեր հասարակության համար:

Մարդկանց օգնություն ցուցաբերելը բավականին պատվավոր առաքելություն է

Հայաստանում այսօր իրականացվում են քիթ-կոկորդ-ականջաբանության ոլորտին վերաբերող բոլոր միջոցառումները` կյանքի որակի բարձրացման ուղղությամբ: Հիվանդության բուժման գործում կարեւորվում է նաեւ հիվանդի գիտակցական մոտեցումը խնդրին` ինքնաբուժումից խուսափումը: Քիթ-կոկորդ-ականջաբանությունը (ԼՕՌ) բժշկության ամենապահանջված ուղղություններից մեկն է: Այս ոլորտը մշտապես կատարելագործվում է, ստեղծվում եւ բուժման մեջ կիրառություն են գտնում նոր մեթոդներ ու եղանակներ: ԼՕՌ բժիշկները ջանում են բուժօգնությունը կազմակերպել միջազգային չափանիշներին համապատասխան: Մեր զրուցակիցն է օտորինոլարինգոլոգ (ԼՕՌ), թիվ 2 բուժմիավորման քիթ-կոկորդ-ականջաբանության բաժնի վարիչ   ԴԱՎԻԹ ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆԸ,  ով ունի  տարիքային տարբեր խմբերի հիվանդների հետ շփման հարուստ փորձ, ով, չնայած իր բավականին երիտասարդ տարիքին, արդեն հասցրել է տվյալ ասպարեզում հստակ ու հաստատուն քայլերով առաջ գնալ: Հետեւողական, իր գործում բարձր մասնագիտական մոտեցում ունեցող մի մարդ, ով ոչ միայն ունի մասնագիտական գերազանց գիտելիքներ, այլեւ իսկապես արժանի է իսկական բժիշկ կոչվելուն:

- Պարոն  Մաթեւոսյան, բժշկի մասնագիտություն ընտրելը բավականին համարձակ եւ ռիսկային քայլ է: Ինչպե՞ս որոշեցիք գնալ այդ պատասխանատու քայլին:

- Ասեմ, որ իմ արմատներում չկային բժիշկներ: Բժիշկ դառնալու որոշումս իմն էր: 2005թ.-ին ընդունվեցի Երեւանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի ընդհանուր բժշկության ֆակուլտետը, որն ավարտելով 2011 թվականին, ընդունվեցի արդինատուրա քիթ-կոկորդ-ականջաբանություն բաժին,  <<Էրեբունի>>  բժշկական  կենտրոնում, այնուհետեւ նույն  կենտրոնում աշխատել եմ մոտ մեկուկես տարի: Աշխատել եմ նաեւ վնասվածքաբանության եւ օրթոպեդիայի գիտական կենտրոնում, որպես ԼՕՌ բժիշկ եւ փոխտնօրեն, որից հետո մինչ օրս աշխատում եմ թիվ 2 բուժմիավորումում` որպես փոխտնօրեն եւ քիթ-կոկորդ-ականջաբանության բաժնի վարիչ: 

- Ձեր բաժանմունքը հիմնականում ի՞նչ գործառույթներ է իրականացնում:

-Մեր բաժանմունքում իրականացվում է քիթ-կոկորդի հետ կապված ցանկացած վիրահատական միջամտություն, չենք իրականացնում միայն ականջի հետ կապված նեղ մասնագիտական վիրահատություններ, մնացյալ բոլոր սպեկտորներով աշխատում ենք` կապված կոկորդի եւ քթի  հարակից խոռոչների հիվանդությունների հետ: Մեր բաժանմունքում ունենք շատ բանիմաց բժիշկներ, լավ պատրաստված թիմ: Աշխատում ենք տարբեր տարիքային սպեկտորի հետ թե ՛ տարեցների, թե ՛  մանուկների հետ:

- Բժիշկ, ի՞նչ մակարդակի վրա է գտնվում  քիթ-կոկորդ-ականջաբանությունը Հայաստանում:

- Ասեմ, որ իմ կարծիքով մեր երկրում բավականին բարձր  մակարդակի վրա է գտնվում քիթ-կոկորդ-ականջաբանությունը: Ինչքանով, որ ես ուսումնասիրել եմ, արտերկրում տարբեր երկրներում եղել, այնպիսի պաթոլոգիաներ եւ վիրահատական  միջամտություններ չկան, որ իրականացվեն արտերկրում եւ մեզ մոտ առկա չլինի: Բոլոր սպեկտորներով մենք աշխատում ենք, վիրահատություններ իրականացնում նորագույն մեթոդներով: Մեր երկրում 9-10 բալանի համակարգով կարելի է գնահատել քիթ-կոկորդ-ականջաբանությունը:

-  Ընդունված ավանդույթ է, որ երեխաներն ընտրում են իրենց ծնողների ճանապարհը, Ձեր երեխաների դեպքում ինչպե՞ս է:

- Բժիշկ, պացիենտն ինչպե՞ս հասկանա, թե որտեղ է գտնվում խնդրահարույց օջախը, քանի որ գործ ունենք երեք փոխկապակցված օրգան-համակարգերի հետ:

- Ասեմ, որ եզրակացություն կարող ենք ստանալ միայն հետազոտությունների, հիվանդի գանգատների հիման վրա հավաքած անամնեզի տվյալներով:

- Պարոն  Մաթեւոսյան, ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

- Միանշանակ Արթուր Կիմիչ Շուքուրյանին, իրենից եմ ստացել իմ  գիտելիքների բազան եւ մինչ օրս էլ իրենից սովորում եմ, ցանկացած հարցով նա միշտ իմ կողքին է` թե ՛  որպես բժիշկ, թե ՛ որպես լավ մարդ:

-  Բժիշկ, հանդիսանո՞ւմ եք արդյոք քիթ-կոկորդ-ականջաբանության ասոցացիայի անդամ:

- Այո, հանդիսանում եմ քիթ-կոկորդ-ականջաբանության ասոցացիայի անդամ եւ, որպես խորհուրդ, կհորդորեմ մեր ոլորտի բոլոր  մասնագետներին, ընդգրկվել մեր թիմ: Ասեմ, որ ասոցացիան շատ բան է մեզ տալիս, որտեղ ընթանում են քննարկումներ, փորձի փոխանակություն, որտեղ շփվում են նույն մասնագիտության տեր մարդիկ: Փորձում եմ նաեւ աշխատանքի  հետ համատեղել վերապատրաստումները, որը, կարծում եմ, որ պարտադիր է արտերկրի փորձ ձեռք բերելը: Ասեմ, որ մեր ապագա բժշկությունը տեսնում եմ շատ բարձր  մակարդակի վրա, ե՛ւ մեր սերունդը, եւ մեզ հաջորդող սերունդները ունենալու են շատ բանիմաց եւ իրենց գործի գիտակ բժիշկներ:

-Ունենալով աշխատանքային բավականին մեծ փորձ, արդյո՞ք նկատվում է քիթ-կոկորդ-ականջաբանության հիվանդությունների աճի միտում, թե` ոչ:

-Կասեի, որ ոչ, ինձ թվում է նման տենդենց չի  նկատվում,  քթի հետ կապված պաթոլոգիաները միշտ առկա են եղել մեր հայ հասարակության 80-85 տոկոսի մոտ, մշտապես եղել է շնչառության կամ ծռված միջնապատի խնդիր, նույնիսկ արտաքին քթի դեֆորմացիա:

-Բժիշկ, ի՞նչ կասեք դիմելիության կուլտուրայի մասին:

-Մեր երկրում այն շատ ցածր մակարդակի վրա է գտնվում, այսպես ասած, մինչեւ դանակը չի հասնում ոսկորին, չեն դիմում բժշկի: Տենդենց կա, երիտասարդների մոտ իրենց առողջությանը հետեւելու միտում, եւ 50-55 տարիքային շեմը հատած անձինք, ովքեր ուղղակի արդեն ցանկանում են հետեւել իրենց առողջությանը:

- Պարոն Մաթեւոսյան, իսկ որպես վերջաբան, ի՞նչ կմաղթեք մեր հասարակությանը:

- Կցանկանամ, որ մեր հասարակությունը առողջ լինի, հետեւի իր առողջությանը, տարին գոնե մեկ անգամ  այցելի բժշկի` պրոֆիլակտիկ նկատառումներից ելնելով: Խորհուրդ եմ տալիս բոլորին վարել առողջ ապրելակերպ, օրեցօր մեծացնել բժշկական գիտելիքների պաշարը եւ նույնիսկ չնչին գանգատների դեպքում հետազոտվել եւ ստանալ համապատասխան բուժօգնություն:

Էջմիածնի  թիվ 11 հիմնական  դպրոցը հիմնադրվել է 1972 թ.-ի սեպտեմբեր ամսին:

1974 թ.-ից կոչվել է Վահան  Ռշտունու  անվամբ:

1972-1973 ուստարում դպրոցի տնօրեն է նշանակվել Վալերի Կարապետի Աղասյանը

Մեկ տարի անց նրան փոխարինել է Ռոմիկ Պետրոսի Գրիգորյանը (ծնված 1941թ.), որն աշխատել է 1973 թ.-ից մինչև 1989թ.-ը: 

1989թ.-ից  դպրոցի  տնօրենի   պաշտոնն   ստանձնել  է Անիկ Վաղինակի Գրիգորյանը (ծնված 1948 թ.), որը 1974թ.-ից մինչև 1988թ.-ը   եղել է դպրոցի դաստիարակչության  գծով ուսմասվարը: Որպես  տնօրեն աշխատել  է  մինչև   2014թ.-ը՝ անցնելով վաստակած հանգստի:

Վ. Ռշտունու անվան հիմնական դպրոցում աշխատել և աշխատում են վաստակաշատ և հմուտ մանկավարժներ, որոնք  կրթել, դաստիարակել են բազում սերունդների:                    Մանկավարժական   գործունեության   երկար    տարիների   ընթացքում    նրանք  սիրով   և նվիրումով իրենց   գիտելիքներն  են  հաղորդել  սկսնակ    ուսուցիչներին, վարել բովանդակալից    դասեր,   որոնք   հետաքրքիր   են   դարձրել  դպրոցական  առօրյան:  Ցավոք,  նրանցից  մի   քանիսն  այլևս  չեն  աշխատում   դպրոցում:

Հայրապետ  Հովհաննեսի  Դանղյանը (1927-1996թթ. ) դպրոցի   հիմնադրման   օրից  մինչև 1988թ.-ը եղել է  դպրոցի   ուսմասվար  և դասավանդել   է  աշխարհագրություն:

Քրիստինե   Լևոնի  Դանղյանը   (  1940- 1999 թթ. ) դպրոցում   դասավանդել  է  ռուսաց   լեզու 27  տարի :

Ռուզաննա  Վաշիկի  Թադևոսյանը   դպրոցում   դասավանդել  է  մաթեմատիկա  և  1998  թվականից   ուսումնադաստիարակչական   գծով   տնօրենի   տեղակալն  է:

Սաթենիկ   Հարությունի   Բաղդասարյանը  դպրոցում   դասավանդել  է    ֆիզկուլտուրա  և 1993 թվականից  ՄԿԱ-Ի   գծով   փոխտնօրենն  է:      

Անահիտ Արշակ  Մանուկյանը   քառասուն  տարի  աշխատել է որպես կենսաբանության ուսուցչուհի:   2014թ.-ից   անցել   է  կենսաթոշակի:

Ռուզաննա  Պողոսի  Հունանյանը   քառասուն   տարի    աշխատել է  դպրոցում  որպես դասվար:

Ռաֆիկ   Եգորի   Պիջոյանը   ունի 36 տարվա    աշխատանքային   փորձ: Դասավանդում  է  պատմություն:

Սիրուշ    Միասնիկի    Իսպիրյանը   ղեկավարում է   հումանիտար   առարկաների   մասնախումբը և նույն   դպրոցում   դասավանդում   է   հ.լեզու   և   գրականություն   35 տարի:

Կարինե   Հայրապետի   Դանղյանը   ղեկավարում   է   բնագիտական   առարկաների  մասնախումբը   և   նույն   դպրոցում   դասավանդում    է     ֆիզիկա    35 տարի:

Զինաիդա  Վասիլի   Բադանյանը   դասավանդում    է     ռ. լեզու :   Ունի 38 տարվա  աշխատանքային   փորձ:

Նարին   Ժիրայրի  Գրիգորյանը     դպրոցում  աշխատում    է    որպես    աշխարհագրության ուսուցչուհի:

Հասմիկ   Սերգոյի   Սերոբյանը   աշխատում  է   դպրոցի   հիմնադրման    օրվանից    մինչ   այժմ:

Աշխատանքի   ուսուցման    ուսուցչուհի  է   և   տնտեսության   վարիչ:

Անուշ  Վաղինակի   Կոստանյանը   1979թ.   աշխատում  է   դպրոցում    որպես   ֆիզիկայի   ուսուցչուհի:

Դպրոցում   երկար   տարիներ   աշխատել  են   և   իրենց   ավանդն   ունեն   ուսուցիչներ    Ասվադուրովա   Սուսաննան , Արզումանյան   Վարդուհին, Հարությունյան   Անահիտը, Գրիգորյան  Արաքսյան,  Հարությունյան   Մարինեն,   Մանուկյան    Արմենուհին ,  Մուրադյան   Անահիտը,  Գրիգորյան   Անահիտը,  Հովհաննիսյան    Նարինեն,  Մուրադյան    Սուսաննան, Սանոյան   Լուսինեն,  Անտոնյան   Ալվարդը,  Կարապետյան   Լաուրան,  Գալստյան  Լիլիթը,  Պողոսյան   Անահիտը, Ներսիսյան   Սվետլանան,  Ագանեսյան   Լիլիան,  Վարդանյան   Մարինեն,  Ամիրյան   Մարիան, Թովմասյան   Կարմենը,  Հարությունյան   Ծաղիկը, Սարգսյան   Արուսյակ:

Դպրոցի   կոլեկտիվը   համալրվել  է  նոր    ուսուցիչներով ,   որոնցից  են    Հայարփի   Թովմասյանը,  Լիլիթ  Խաչատրյանը,  Լիլիթ   Ադամյանը,  Արմինե   Գևորգյանը, Աստղիկ   Վիրաբյանը,  Արմինե  Գրիգորյանը, Սուսաննա  Հախվերդյանը, Հասմիկ  Արտաշեսյանը:

2014թ.  դպրոցը   ղեկավարում  է  Մարգարիտ  Ալբերտի  Սարգսյանը:

ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

Մարգարիտա     Ալբերտի    Սարգսյանը      ծնվել   է  1970   թվականի    դեկտեմբերի    6-ին   ՀՀ  Էջմիածնի     շրջանի    Գայ   գյուղում:  1988 թվականին ավարտել  է   Երևանի   №136   միջնակարգ    դպրոցը:  Սովորելուն   զուգընթաց     մասնակցել   է   Երևանի    Ֆուչիկի    անվան   պատանի   ժուռնալիստների   միության    երկամյա    դպրոցի    պարապմունքներին    և    այն    ավարտել  գերազանց     վկայականով:  Նրա    հոդվածները   տպագրվել    են   ‹‹  Սովետական    Հայաստան  ››  թերթում: 1988  -89  ուստարում    ընդունվել   է   Երևանի   Խ. Աբովյանի   անվան   պետական   մանկավարժական  ինստիտուտի   ինդուստրիալ   մանկավարժության    ֆակուլտետի   նախապատրաստական    բաժինը,   որն   ավարտել  է   1995   թվականին:   Նույն   տարում   աշխատանքի  է   անցել   Գայի   միջնակարգ    դպրոցում   որպես   դասվար:  Այնուհետև   տեղափոխվել  է   Վաղարշապատ    և   աշխատել   Ներսիսյան   վարժարանում    տարրական    մասի   փոխտնօրեն,  ապա   բնակության    վայրի   փոփոխության    պատճառով  տեղափոխվել    է     Զվարթնոց  թաղամաս   և   աշխատել  է   №12   հիմնական   դպրոցում    որպես   ուսումնական    մասի   փոխտնօրեն:

2014 թվականից    Վաղարշապատի    Վահան    Ռշտունու    անվան  №11  հիմնական    դպրոցի   տնօրենն  է:

Ամուսնացած    է,   ունի   մեկ   որդի:  

Ստանձնելով  Վաղարշապատի  << Վահան  Ռշտունու  անվան  № 11 հիմնական դպրոց >>ՊՈԱԿ –ի տնօրենի  պաշտոնը՝  առաջին  իսկ  օրվանից  սկսել  է բարեփոխումները  դպրոցում:

Նախ՝  մարվել  են դպրոցի  նախկին   պարտքեր, ժամանակին  վճարվել  են  ուսուցիչների  աշխատավարձեր, ապա՝  ծրագրվել  գալիք  աշխատանքները:

 Պաշտոնավարման  ընթացքում  կատարվել  են  հետևյալ  աշխատանքները՝

• Փոխվել են  մուտքի  և  ետնամուտքի  դռները:
• Պատշաճ տեսքի  է  բերվել  միջոցառումների  դահլիճը:

Վաղարշապատի Գ.Նժդեհի անվան N 8 հիմնական դպրոցի պատմությունը 

1949 թ-ին բացվեց յոթամյա դպրոցը , որի տնօրենն էր Ռ.Հովհաննիսյանը։1964թ-ին կառուցվեց միջնակարգ դպրոցի մասնաշենքը, իսկ 1980 թ-ին կառուցվեցին կից մասնաշենքերը։Այդ տարիներին դպրոցը տնօրինել են  Տ.Այվազյանը,  Է.Զաքարյանը,  իսկ այժմ  Ե.Գալստյանը։ Այվազյանի տնօրենության տարիներին դպրոցն ուներ շատ վաստակաշատ և հմուտ ուսուցիչներ։ Տնօրենը՝ Այվազյանը մասնագիտությամբ մաթեմատիկ շատ լավ մարդկային հատկանիշներով էր օժտված ՝ խելացի, բարի,  հոգատար, նվրիված դպրոցին  և  կոլեկտիվին։ Այդ  տարիների ուսուցիչներից  էին՝ Ստեփանյան Ելենան՝ դասվար, Յուզբաշյան Բաբկենը ՝ պատմության ուսուցիչ,  Մարգարյան Ջեմման՝ Հայոց լեզվի մասնագետ, Գևորգյան  Խոսրովը՝ ռուսաց լեզվի ուսուցիչ, Կլինչարյան Սուսաննա՝  դասվար և շատ ուրիշներ։ Ցավոք նրանցից շատերը մեզ հետ չեն։

Այվազյանին փոխարինեց  Զաքարյան  Էմման ով  նույն  հոգով  շարունակեց նրա աշխատանքը : Զաքարյանը մասնագիտությամբ քիմիկ էր, նրա մասին էլ կարելի է շատ խոսել՝ մեծատառով  կին, շատ  մարդկային, բարետես, խելացի և իր գործի նվիրյալ՝ մոռացած  իր  անձնականը։Նրա տնօրենության տարիներին էլ դպրոցում կաին շատ խելացի և վաստակաշատ  մանկավարժներ՝ Խանոյան Նազիկը ՝ դասվար, Ղազարյան Սոֆիկը՝ դասվար,  Ղռմաջյան Լարիսան ՝ հայոց լեզվի  մասնագետ, Քոչինյան Կարինեն՝ երաժշտության ուսուցչուհի և այլն։ Դպրոցն ունեցել է ոչ միայն բանիմաց և խելացի ուսուցիչներ այլ խելացի շրջանավարտներ: Ոսկե մեդալակիր Գևորգյան Ալեքսան ով այս պահին հայտնի վիրաբուժ է, Բեգլարյան Արմանը արծաթե մեդալակիր և շատ ուրիշներ։

Տիկին Զաքարյանին փոխարինեց նույն դպրոցի ոգով կրթված Եստեր Գալստյանը: Ով սիրում է դպրոցը և աշակերտներին, երազում է ունենալ հիմնանորոգված, նոր տեխնոլոգիաներով հագեցած և ժամանակակից դպրոցի պահանջներին համապատասխան բարեկիրթ և  կրթված  շրջանավարտներով  կրթօջախ : Որովհետև ապագա բոլոր կադրերի գիտելիքների ,հմտությունների և կարողությունների հիմքը  տնօրենն է  դնում : Նշանակում է դպրոցի  թրծարանի  մոտ  մշտապես  պիտի  գործի  գերազանց  իմացությամբ,  գերազանց վարքագծով տնօրեն։

2011 թ- ին դպրոցի տնօրեն Ե.Գալստյանի նախաձեռնությամբ դպրոցին կից բացվեց նախակրթարան։Որոշակի խնդիրներ ունեցող աշակերտների համար իրականացվում  է ներառական կրթություն,  I-ից IV-րդ դասարանների աշակերտներին  տրվում է տաք սնունդ, որի շնորհիվ բարձրացել է  աշակերտների  առաջադիմությունը։ Դպրոցում աշակերտները սիրով մասնակցում են տարբեր մրցույթների և օլիմպիադաների ցուցաբերում բարձր արդյունքներ :Դպրոցն  ունի  372  աշակերտ , որից  42 –ը  նախակրթարանում :

Դպրոցը  իր  գործունեության  ընթացքում  տվել է բազում  շրջանավարտներ , որոնք ջանք ու եռանդ չեն խնայում  Հայաստանի  բարգավաճման  գործում ՝ ֆիզիկոսներ, ինժեներներ , բժիշկներ,  դերասաններ  և  այլ  անվանի  մարդիկ: Մ.Սահակյանի հիշատակին Աշոտ Աբգարյան և բարերարի օգնությամբ դպրոցի բակում կառուցվեց հուշարձան, որի  քանդակագործն  էր  Հայկ Գրիգորյանը։

Դպրոցը  իր  ողջ  գործունեության  ընթացքում  կատարում  է ազգանվեր , հայապահպան գործ: Զվարթնոց տաճարում կազմակերպվող միջոցառումներին իրենց ակտիվ մասնակցությունն են  ունենում  Զվարթնոց  թաղամասի  բնակիչները  և  դպրոցը : Համայնքը հպարտէ  , որ իրենց բնակավայրը գտնվում է տվյալ պատմամշակույթային կառույցի հարևանությամբ։

Արմավիրի  մարզի Գ.Նժդեհիանվան N 8  հիմնական դպրոցը իր շարունական հաջողությունների  շղթայով  վայելում է ուշադրություն և հարգանք։ Դպրոցում տեղ իունեցող  բոլոր  ուսումնական, շինարարական և ուսումնառության խթանող աշխատանքները միտված  են  բարելավելու  աշակերտների  և′  ֆիզոլոգիական, և′ բարոյահոգեբանական, և′ կրթական  մակարդակների  բարձրացմանը։

Դպրոցի  ձեռքբերումներին  նպաստումեն  <<Ծնողական  խորհրդի>>, <<Աշակերտական խորհրդի>>  և  ուսուցչական  անձնակազմի  համապարփակ և  փոխադարձ աջակիցա շխատանքները։

Ծնողական խորհուրդը  քաջատեղյակ է բոլոր  կատարվելիք  աշխատանքներին և պատրաստակամ  է  օժանդակելու  դպրոցը  բարելավելու  գործընթացին։

Ուսուցիչների  խոհեմ , բարյացակամ և անձնվեր  վերաբերմունքով  լիարժեք  է  աշակերտ–ծնող–ուսուցիչ  կապը , որն էլ  տալիս է միշտ  գոհացուցիչ  արդյունքներ։

Դպրոցի  ակտիվ  գործունեությունը  ապահովում է  <<Աշակերտական  խորհուրդը>>  , որի  անդամների  լիարժեք  և  նպատակային աշխատանքների միջոցով միշտ ունենում ենք գոհացուցիչ  արդյունքներ։ Աշակերտները մասնակցում են մի շարք հասարակական միջոցառումների `<<Քաղաքի  տոն>>, այցելություն  թանգարաններ, հանդիպում անվանի  մարդկանց  հետ,  մասնակցել օլիմպիադաների,  մրցույթների։

Հերթական անաչառ  հաջողությունը  գրանցվեց  2015թ-ի նոյեմբերի 5-ին  <<Այբ>>կրթական  հիմնադրամի կողմից կազմակերպված  Հայերենը  բոլորի  համար<<Մեղու>>մրցույթին , որում  VI դասարանիաշակերտուհի Բեգլարյան Հասմիկի ձեռքբերումը համալրեց դպրոցի հաջողությունների  սանդղակը։ Նա  արժանացել  է  պատվոգրի,  լավագույն արդյունք ցուցաբերելու  համար, <<Այբ>>հիմնադրամի կողմից  և  հավաստագրի`  ՀՀ  նախագահի Սերժ Սարգսյանի կողմից:

Հաճելի  և  ուշագրավ խրախուսանքները միշտ էլ խթանում են հանրակրթական առաջընթացին։

Տնօրենի  ինքնակենսագրականը

Եստեր Գաբրիելի Գալստյան ծնված 1963թ-ի մայիսի 20-ին ծառայողի ընտանիքում:Հայրը՝ Գաբրիել Սարիբեկի Գալստյան կենսաբան, դպրոցի տնօրեն, մայրը՝   Վիկտորյա Գրիգորի Քերոբյան վաստակավոր ուսուցչուհի (մաթեմատիկա, ֆիզիկա )։ Ե.Գալստյանը ընդունվել և ավարտել է ք. Երևանի Վ.Վաղարշյանի անվան N 80 միջնակարգ դպրոցը: Նույն  թվականին  ընդունվել է Երևանի Քիմիա. Տեխնոլոգիական տեխնիկում և  ավարտել  1981թ-ին  բարձր  առաջադիմությամբ : 1988 թ-ին ընդունվել է Երևանի Խ.Աբովյանի  անվան  մանկավարժական  ինստիտուտ  և  ավարտել  1993թ-ին։

1981թ-ից աշխատել   էՔիմիա. Տեխնոլոգիական տեխնիկումում որպես լաբորանտ և արտադրության վարիչ։

1992թ-ին ազատվել է աշխատանքից : Նույնթ վականին ընդունվել է աշխատանքի Էջմիածնի  Գ. Նժդեհիանվան  N 8  միջնակարգ դպրոցում որպես  ուսուցչուհի։

2003- 2004 ուս. Տարվանից նույն դպրոցի տնօրեն  է : Աշխատանքի ընթացքում պարգևատրվել է բազմաթիվ պատվոգրերով և շնորհակալագրերով։ 2013 թ-ին արժանացել է ԿԳՆ նախարարի ոսկե  հուշամեդալով։

Ամուսնացածէ, ունի երկու երեխա։

Տղան ՝ Թովմաս Թովմասյանը ավարտել  է  Պոլիտեխնիկական համալսարանը ունի ծրագրավորողի  որակավորում։ Աղջիկը՝  Վիկտորյա  Թովմասյանը  ավարտել  է Երևանի Խ.Աբովյանի անվան մանկավարժական համալսարանը ունի ինֆորմատիկայի կիրառական մաթեմատիկայի, հոգեբանի  որակավորում։

Ճառագայթաբան

Կարինե Վալերիի Խոնդկարյան, բժիշկ-ռադիոլոգ, մասնագիտացած է ուլտրաձայնային ախտորոշման, դուպլեքս սկանավորման, ռադիոիզոտոպային ախտորոշման և համակարգչային տոմոգրաֆիայի ոլորտներում

Կրթություն՝

• 2000 թ. ավարտել է Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանը` բուժական գործ մասնագիտությամբ
• 2000-2001թթ. Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարան, ինտերնատուրա`ընդհանուր պրակտիկայի բժիշկ մասնագիտությամբ
• 2001-2003 թթ. ՀՀ ԱՆ ակադ. Ս.Խ.Ավդալբեկյանի անվ. Առողջապահության Ազգային Ինստիտուտի ճառագայթային ախտորոշման ամբիոն, կլինիկական օրդինատուրա, մասնագիտությունը՝ ճառագայթային ախտորոշման բժիշկ

Վերապատրաստումներ՝

• 2009 թ․ վերապատրաստվել է «Դոպլեր-դուպլեքս սկանավորում» Առողջապահության Ազգային Ինստիտուտի ճառագայթային ախտորոշման ամբիոնում
• 2011 թ մասնակցել է դասընթացների «Nuclear cardiology: from theory to practice», IAEA, Բրեշիա, Իտալիա
• 2016թ վերապատրաստվել է «Համակարգչային տոմոգրաֆիայի ժամանակակից հարցեր» թեմայով, Երևանի պետական բժշկական համալսարան, ճառագայթային ախտորոշման ամբիոն
• 2017 թ մասնակցել է դասընթացների «Regional Training Course on Basic PET/CT», IAEA, Դեբրեցեն, Հունգարիա
• 2018 թ մասնակցել է դասընթացների « Training Course on AnyScan ՏPET/CT/PET system» IAEA, Բուդապեշտ, Հունգարիա

Աշխատանք՝

• 2004-2005թ բժիշկ- ռադիոլոգ «Աշտարակի պոլիկլինիկա» ՓԲԸ-ում 
• 2005-2007 թ. բժիշկ- ռադիոլոգ«Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» ԲԿ-ում
• 2009 թ.  բժիշկ-ռադիոլոգ ՀՀ ԱՆ Ռադիացիոն բժշկության և այրվածքների գիտական կենտրոնի ռադիոիզոտոպային ախտորոշման լաբորատորիայում
• 2010-2017թ բժիշկ-ռադիոլոգ «Նորմեդ» բժշկական կենտրոնում
• 2016-2017թ բժիշկ-ռադիոլոգ «Սլավմեդ» բժշկական կենտրոնում
• 2018թ առ այսօր բժիշկ-ռադիոլոգ Ուռուցքաբանության Ազգային Կենտրոնում

Ակադեմիական գործունեություն /դասավանդում/

• 2005-2011թ ՀՀ ԱՆ ակադ. Ս.Խ.Ավդալբեկյանի անվ. Առողջապահության Ազգային Ինստիտուտի ճառագայթային ախտորոշման ամբիոնի ասիստենտ
• 2011թ առ այսօր ԵՊԲՀ հետբուհական և շարունակական կրթության ճառագայթային ախտորոշման ամբիոնի  ավագ ասիստենտ

Գիտական աստիճան՝

2008 թ պաշտպանել է թեկնածուական թեզ «Ռադիոլոգիական հետազոտման մեթոդները անհետաձգելի աբդոմինալ վիրաբուժության մեջ, ախտորոշիչ ընթացքի օպտիմիզացիա» թեմայով

Գիտական աստիճան՝ բժշկական գիտությունների թեկնածու

 Անդամակցություններ՝

• 2016-ից Ռադիոլոգների Հայկական Ասոցիացիայի անդամ
• 2010- ից Ռադիոլոգների Եվրոպական Ասոցիացիայի անդամ
• 2011ից Ռադիոֆարմպրեպարատների և Մոլեկուլյար Թերապիայի 

 Համաշխարհային Ասոցիացիայի անդամ 

Այլ տեղեկություններ

• 37 գիտական աշխատանքների հեղինակ և համահեղինակ է

Մասնակցել է համահայկական և միջազգային գիտաժողովների և ուսումնական ծրագրերի՝ 

• Ճառագայթային ախտորոշման գործնական հարցեր 2րդ միջազգային գիտաժողով 

• Հայաստանի բժշկական միջազգային 3-րդ համագումար 
• Toshiba Medical System Europe կողմից կազմակերպված Xario 200 ուլտրաձայնային համակարգի կիրառման սեմինար 
• «Ռադիոգրաֆիա-Երևան 2017» կոնֆերանս
• 1 Ֆրանց-հայկական Ռադիոլոգիական սիմպոզիում
• Մուլտիպարամետրիկ ուլտրաձայնային ախտորոշում ամենօրյա կլինիկական պրակտիկայում սեմինար 
• Որովայնի օրգանների անհետաձգելի ճառագայթային ախտորոշում սեմինար
• Վնասվածքաբանների և օրթոպեդների միջազգային 7-րդ համագումար և այլ

Ընտանեկան կարգավիճակ` ամուսնացած է, ունի երեք երեխա

Սրտաբան Էխոկարդիոգրաֆիստ

Օտորինոլարինգոլոգ (ԼՕՌ)

Քիթ-կոկորդ-ականջաբանության բաժնի վարիչ   

2005-2011թթ. ԵՊԲՀ ընդհանուր բժշկության ֆակուլտետ

2011-2014թթ. ԵՊԲՀ կլինիկական օրդինատուրա՝ քիթ-կոկորդ-ականջաբանություն

2014-2016թթ. Էրեբունի բ|կ, բժիշկ

2016-2018թթ. ՎՕԳԿ-ում փոխտնօրեն, բժիշկ

2018թ-ից մինչ օրս 2-րդ բուժմիավորման փոխտնօրեն

2013 – Contemporary approach to complex therapy of sinusitis and rhinitis. Yerevan,Armenia

2015 -  Sinonasal,skull base and orbit endoscopic surgery,

            Rinoplasty the matrix reloaded, Milan, Italy

2015 – The third international Live Surgery and injections Course

           Advanced aesthetic rhinoplasty,otoplasty and facial contouring,Saint Peterburg,Russia

2016- XIX съезд оториноларингологов россии,Kazan,Russia

2018թ. Օտորինոլարինգոլոգիայի արդիական խնդիրները, Երևան, Հայաստան

2015թ. «Առաջին Բուժօգնություն» ուսումնական ձեռնարկի համահեղինակ

2011թ-ից մինչ օրս Հայկական քիթ- կոկորդ- ականջաբանների ասոցիացիայի անդամ

Ամուսնացած է, ունի  երկու երեխա        

Արգանդային զարկերակների ներվիրահատական կլիպավորման ավելի քան 15 տարվա փորձը թույլ է տալիս պրակտիկորեն վիրահատել ցանկացած չափի և քանակի միոմաները, պարգևելով կնոջը կրկին հղիանալու բերկրանքը

Ի՞նչ են արգանդի միոմաները:

Արգանդի ֆիբրոմաները (միոմաները) հանդիսանում են արգանդի մկանային հյուսվածքի ոչ քաղցկեղածին` բարորակ, գոյացություններ: Ֆիբրոմաները կարող են տատանվել իրենց քանակով և չափով` եզակի հանգույցներից մինչև բազմաթիվ, շատ փոքր չափերից մինչև հսկա հանգույցներ: Միոմաներ հանդիպում են կանանց 70-80%-ի մոտ, մինչև 50 տարեկան հասակը: Ֆիբրոմաների բժշկական տերմինն է լեյոմիոմա կամ միոմա:

Ի՞նչ ախտանիշներ ունեն ֆիբրոմաները:

1. Ճնշում

Ֆիբրոմաները կարող են լինել անախտանիշ, կամ առաջացնել շատ լուրջ գանգատներ: Կանայք, ում մոտ առկա են ախտանիշներ, ունենում են`

• Միզապարկի և ուղիղ աղու ճնշում
• Հաճախակի միզարձակումներ
• Փորկապություններ և/կամ ռեկտալ  ցավ
• Գոտկատեղի և/կամ որովայնի ցավ

Երբ միոմաները շատ են մեծանում, նրանք կարող են փքել որովայնը, և կինը ունենում է հղիի տեսք:

Ի՞նչ ախտանիշներ ունեն ֆիբրոմաները:

1. Դաշտանային ցիկլի խանգարում

Միոմաները նաև կարող են պատճառ դառնալ դաշտանային ցիկլի խանգարման, այդ թվում և`

• Սպաստիկ ցավեր՝ թեթևից մինչև ուժեղ
• Առատ արյունահոսություն, երբեմն մակարդուկներով
• Երկարատև կամ հաճախակի սկսվող դաշտաններ
• Միջդաշտանային ջրաարյունային արտադրություն կամ արյունահոսություններ

Միոմաներ թե՞ էնդոմետրիոզ: Ո՞րն է տարբերությունը:

Դաշտանային ցավի պատճառներից միայն մեկն է միոման, ցավի պատճառ կարող է հանդիսանալ նաև էնդոմետրիոզը: Էնդոմետրիոզ առաջանում է, երբ արգանդի ներքին թաղանթի հյուսվածքը աճում է մարմնի այլ հատվածում, առաջացնելով այդ հատվածներում ներառուկներ`արգանդի և միզապարկի սահմանից դուրս: Այս ներառուկները դաշտանային ցիկլի ժամանակ քայքայվում են և արյունահոսում են, պատճառ դառնալով ցավոտ սպիական հյուսվածքի առաջացման: Եվ միոմաների և էնդոմետրիոզի ցավը կարող է պահպանվել նաև միջդաշտանային շրջանում:

Ո՞րն է միոմաների առաջացման պատճառը:

Միոմաների առաջացման իրական պատճառը անհայտ է: Նրանց աճը կապում են կանացի հորմոնների` էստրոգենի ու պրոգեստերոնի հետ: Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ այն կանայք ում մոտ դաշտանային ցիկլը սկսել է ավելի վաղ տարիքում, ավելի հաճախ է հանդիպում միոմաներ: Չնայած այն հանգամանքին, որ կանացի հորմոնները կապում են միոմաների առաջացման հետ, հակաբեղմնավորիչ հաբերը այդ առումով ոչ մի դեր չունեն:

Միոմաները  լինում են տարբեր տեսակների 

Միոմաների տեսակներն են`

• Ինտրամուրալ միոմաներ, ամենահաճախակի հանդիպողներն են, աճում են արգանդի պատի մեջ:
• Սուբսերոզ միոմաներ` աճում են արգանդից դուրս:  Քանի որ սրանք կարող են հասնել մեծ չափերի, կարող են առաջացնել ցավ` իրենց չափերի պատճառով կամ հարակից օրգաններին սեղմելով:
• Սուբմուկոզ միոմաներ` աճում է անմիջապես արգանդի լորձաթաղանթի տակ և կարող է զբաղեցնել արգանդի խոռոչը: Դառնալով առատ դաշտանների և այլ լուրջ բարդությունների պատճառ:
• Պեդունկուլյար միոմաներ` աճում են փոքրիկ ոտիկի վրա` արգանդի խոռոչում կամ արգանդից դուրս:

Հնարավոր է ունենալ նաև միաժամանակ մի քանի տեսակի միոմաներ:

Ու՞մ մոտ են ավելի հաճախ առաջանում միոմաներ:

Չնայած առայժմ անհայտ է, թե ինչու՞ է կնոջ մոտ առաջանում միոմա, սակայն կան որոշակի օրինաչափություններ`

• Միոմաներ սովորաբար առաջանում են 30-40 տարիքային խմբում:
• Ավելի հաճախակի հանդիպում են սևամորթ կանանց մոտ:
• Սևամորթ կանանց մոտ ավելի արագ են աճում և ի հայտ են գալիս ավելի երիտասարդ տարիքում:
• Ընտանիքի որևէ անդամի մոտ միոմայի առկայությունը խոսում է ռիսկի խմբի մասին:
• Հավելյալ քաշը և ճարպակալումը, ինչպես նաև բարձր արյան ճնշումը ևս կարող են բարձրացնել միոմայի ռիսկը:

Ի՞նչ բարդություններ կարող են առաջացնել միոմաները:

• Միոմաները, որպես սակավարյունության  պատճառ`

Միոմա ունեցող այն կանայք, ովքեր սովորաբար ունեն առատ արյունահոսություն դաշտանների ժամանակ կարող են ունենալ սակավարյունություն: Սակավարյունության հիմնական դեպքերը չափավոր արտահայտված երկաթդիֆիցիտային են և կարող են դա շտկել սննդակարգի միջոցով և երկաթ պարունակող հաբերի օգտագործումով: Չբուժված սակավարյունությունը կարող է պատճառ դառնալ թուլության և հոգնածության, ինչպես նաև որոշակի դեպքերում սրտային խնդիրների:

• Բարդություններ կապված հղիանալու հետ`

Միոմաները սովորաբար չեն առաջացնում անպտղություն կամ հղիության ընթացքի խախտումներ: Ինչևէ, միոմայով միայն որոշակի կանայք են ունենում հղիության հետ կապված բարդություններ և ռիսկեր ծննդաբերության ժամանակ: Միոմայի պատճառով պտուղը կարող է ունենալ ոչ նորմալ դիրք, որը կբերի վաղաժամ ծննդաբերության: Սովորաբար նրանք լինում են կոնքային ցավերի պատճառ և կարող են առաջացնել հետծննդյան առատ արյունահոսություններ, ինչը վիրահատության անհրաժեշտություն կառաջացնի: Որոշակի դեպքերում միոմաները կարող են փակել արգանդափողի ելանցքը: Ներքին միոմաները կարող են առաջացնել պտղաձվի ինպլանտացիայի` ներդրման, դժվարություններ:

Ե՞րբ է պետք դիմել բժշկի:

Բժշկին պետք է այցելել, եթե առկա է միոմայի հետևյալ ախտանիշները `

• Առատ դաշտանային արյունահոսություն
• Ցավերի առաջացում դաշտանի ժամանակ
• Հաճախակի միզարձակումներ կամ մեզի շիթի կառավարման դժվարություններ
• 3-ից մինչև 6 ցիկլ` դաշտանային ցիկլի տևողության փոփոխություն
• Նոր առաջացած անդադար ցավ կամ ծանրության զգացողություն որովայնի ստորին հարկում կամ կոնքում

Ի՞նչպես ախտորոշել: Անհրաժե՞շտ է գինեկոլոգիական զննում և սոնոգրաֆիկ հետազոտություն:

Գինեկոլոգիական զննության ժամանակ բժիշկը կարող է շոշափել արգանդի միջին և մեծ չափերի միոմաները:

Գործիքային հետազոտություններից ԳՁՀ-ն ցույց կտա միոմաների չափերի և տեղակայման մասին լրացուցիչ ինֆորմացիա:

Միոմա ունեցող այն կանայք, ովքեր փորձում են հղիանալ, հիստերոսալպինգոգրաֆիա կոչվող հետազոտությամբ վիզուալիզացնում են արգանդի և արգանդափողերի եզրագծերը և ախտորոշում են անոմալիաները:

Արգանդի և որովայնի խոռոչը վիզուալիզացնող այլ քննություններ ևս կարող են անհրաժեշտ լինել:

Բուժումը:

• Ցավի մենեջմենտ

Ոչ ստերոիդ հակաբորբոքային ցավազրկողներից, օրինակ իբուպրոֆեն, կարող են օգնել պակասեցնել մենստրուալ սպազմը:

• Հղիության պլանավորում

Հակաբեղմնավորիչ հաբերը կառավարում են էստրոգենի և պրոգեստինի մակարդակները: Եվ սովորաբար նպաստում են, որ դաշտանը ավելի հեշտ անցնի, ինչպես նաև կարող է մեղմել ցավը, պայմանավորված միոմայով, առատ դաշտանային արյունահոսությունը և սպազմերը: Այլ հակաբեղմնավորիչները (պրոգեստինի ներարկումներ կամ պրոգեստին արտադրող ներարգանդային պարույր) ևս կարող են մեղմել միոմայի ախտանիշները:

Այլ հորմոնալ բուժումներ

Գոնադոտրոպին-ռիլիզինգ հորմոնի ագոնիստ (GnRH) կոչվող դեղերը պակասացնում են միոմայի ախտանիշները` դաշտանային ցիկլի դադարեցման և միոմաների կրճատման` փոքրացման հաշվին: GnRH ագոնիստները արգելակում են էստրոգենների արտադրությունը, որի հետևանքով նրանք նաև ոսկրերի նոսրացում են առաջանում, ջերմահորդանքներ, և հեշտոցի չորություն: Միոմաները վերադառնում են իրենց նախկին չափերին, երբ բուժումը դադարեցվում է: Այս մեթոդը կարող է օգտագործվել նախավիրահատական շրջանում` միոմաները փոքրացնելու նպատակով:

Բուժում: Վիրահատական բուժում

Միոմէկտոմիա`  սովորաբար ամենամեծ միոմատոզ հանգույցների հեռացումն է: Դա բուժման տարբերակ է այն կանանց համար, ովքեր ուզում են դեռևս երեխա ունենալ: 

Հիմնական բարդությունը միոմէկտոմիայի ժամանակ, բաց կամ լապարոսկոպիկ եղանակով իրականացվող, դա ներվիրահատական արյունահոսության ռիսկն է:

Տիրապետելով հատուկ վիրահատական տեխնիկայի մենք ավելի քան 15 տարի ընձեռնում ենք երիտասարդ կանանց պահապնել արգանդը`ցանկացած չափի և տեղակայման միոմատոզ հանգույցների պարագայում, կիրառելով արգանդային զարկերակների կլիպավորումը:

Ներվիրահատական արյան կորուստը պակասացնելու և մեծ արյունահոսությունը կանխարգելելու մեթոդը դա արգանդային երկու զարկերակների ժամանակավոր կամ մշտական կլիպավորումն է` արգանդի արյան մատակարարման դադարեցմամբ վիրահատության ընթացքում:  Ինչը թույլ է տալիս պրակտիկորեն վիրահատել ցանկացած չափի և քանակի միոմաները, պարգևելով կնոջը կրկին հղիանալու բերկրանքը:

Հիստերէկտոմիա` այսպես կոչվում է արգանդի ամբողջական հեռացումն: 

Կա չնչին հավանականություն, որ գոյացությունը որը ախտորոշվել է որպես միոմա, կարող է լինել չարորակ ուռուցք, որը անվանվում է արգանդի սարկոմա:  Այդ իսկ պատճառով FDA խորհուրդ է տալիս չկտրատել միոման ավելի մանր կտորների մինչև հեռացումը, այդ գործընթացը կոչվում է մորցելացիա:

Էնդոմետրիումի աբլացիա`սա դեպի արգանդի խոռոչում աճող փոքր միոմաների համար է լավ տարբերակ, սակայն այս մեթոդից հետո հնարավոր չի հղիանալ:

Միոմայի կանխարգելում: Ֆիզիկական վարժություններ

Ռեգուլյար ֆիզիկական վարժությունները կարող են կանխել միոմայի զարգացումը: Մի հոդվածում առկա են տվյալներ, որ այն կանայք ովքեր զբաղվում են ֆիզիկական վարժություններով շաբաթական 7 և ավելի ժամ ավելի հազվադեպ են ունենում միոմա, համամատած այն կանանց, ովքեր շաբաթական զբաղվում են 2 ժամից պակաս: ճարպակալումը համարվում է ռիսկի ֆակտոր միոմայի առաջացման համար: Ուստի և ռեգուլյար ֆիզիկական լարվածությունը կարող է օգնել կանանց ունենալ և առողջ քաշ և պակասեցնել միոմայի ռիսկը:

Պայքար սակավարյունության դեմ

Միոմա ունեցող կանայք, ովքեր չեն ստանում երկաթի բավարար քանակություն սննդի միջոցով, կարող են ունենալ սակավարյունություն, քանի որ նրանց մոտ էրիթրոցիտները նորմայից քիչ են: Բնորոշ ախտանիշներն են հոգնածություն, ցավ կրծքավանդակում և հևոց: Անհրաժեշտ է ուտել երկաթի բարձր պարունակությամբ սնունդ, օրինակ միս, թռչնամիս, ձկնեղեն, կանաչեղեն, ոլոռեղեն ու երկաթով հարստացրած հաց և վարսակեղեն: Ինչպես նաև բուժող բժիշկը կարող է նշանակել երկաթի պրեպարատներ:

• • Ռեստորան
  • Ռեստորան՝ եվրոպական խոհանոցի
  • Ռեստորան՝ հայկական խոհանոցի
  • Ռեստորան՝ վրացական խոհանոցի
• Միջոցառումների կազմակերպում
  • Ընտանեկան հանդիսությունների կազմակերպում
  • Տարբեր միջոցառումների կազմակերպում