Իրականում մեր հենաշարժիչ համակարգը շատ շնորհակալ համակարգ է

Ինչքան էլ լինենք ժամանակակից տեխնոլոգիաների նորարարությունների զարկերակին, եւ որքան էլ սրընթաց դառնա կյանքը, այնուամենայնիվ, այսօրվա աշխատանքն ավելի նստակյաց է։ Իսկ սա  իր հետքն է թողնում յուրաքանչյուրիս օրգանիզմի, հատկապես՝ հենաշարժողական համակարգի վրա` դժվարացնելով առավել հաճախ հանդիպող խնդիրների բուժումը։ Սակայն քչերին է հայտնի, որ դրանց առաջացումը հաճախ պայմանավորված է բազմաթիվ գործոններով, հետևաբար, խոսքն անպայման համալիր ախտորոշման և բուժման  մասին է։ Մեր զրուցակիցն է «Աքսիոմեդ» վնասվածքաբանական վերականգնողական բժշկական կենտրոնի տնօրեն, «Երևան» բժշկական կենտրոնի (նախկին 8-րդ բժշկական կենտրոն) օրթոպեդ, վնասվածքաբան ՀԱԿՈԲ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԸ: Անուրանալի է բժշկի մասնագիտական ներդրումն ու նվիրումը վնասվածքաբանության եւ օրթոպեդիայի մեջ: Նրա բացառիկ մարդասեր տեսակը,  երկարամյա արգասաբեր գործունեությունը և ահռելի ավանդը  ոլորտում արժանի է մեծագույն հարգանքի ու երախտագիտության: Նա ողջ էությամբ նվիրված է իր առաքելությանը, և իր հիմնադրած կլինիկան այսօր տալիս է բավականին լավ ցուցանիշներ: Մեծ նվիրումով բժիշկ եւ անկեղծ մարդ, որն իր կյանքը նվիրել է մարդկանց  առողջությունը վերականգնելու մեծ առաքելությանը:                                                               

-Հիմնականում ի՞նչ խնդիրների դեպքում կարող են դիմել «Աքսիոմեդ» վնասվածքաբանական վերականգնողական բժշկական կենտրոն։

-Կլինիկան զբաղվում է հենաշարժողական համակարգի խնդիրների բուժօգնությամբ, որի մեջ ներառված է հիմնականում ոսկրամկանային համակարգը։ Աշխատում ենք նաեւ նյութափոխանակության խանգարման արդյունքում առաջացած խնդիրների բուժմամբ։ Իհարկե, բուժառուների գերակա մասը դիմում են ողնաշարային խնդիրների դեպքում, որոնց մեջ մտնում են փափուկ հյուսվածքային պաթոլոգիաները եւ ճողվածքային խնդիրները։ Ընդհանուր առմամբ, կարելի է ասել, ընդգրկել ենք վերականգողական բուժման ամբողջ սպեկտրը, այսինքն` դրա մեջ մտնում են ոչ միայն հետվնասվածքային կամ ողնաշարային, այլ նաեւ նեյրովերականգնողական, ինչպես նաեւ հղիների մոտ առաջացած ողնաշարային համակարգի խնդիրները` կապված ֆիզիոլոգիական փոփոխությունների հետ:   Կիրառելի ծառայություններ, որոնք այսօր աշխարհում ներդրված են  առողջապահական ամբողջ համակարգում: Դրա մեջ մտնում են նախեւառաջ կինեզոթերապիան, ֆիզիոթերապիայի բոլոր բուժմոտեցումները, ռեֆլեքսոթերապիան եւ իհարկե բուժական մերսումը։ Շատ հաճախ բուժման ընթացքում ներառում ենք նաեւ Axiom DRX 9000 տպրակցիոն մեքենան, որը  նույնպես շատ մեծ բուժական արդյունավետություն է ապահովում, հատկապես` ճողվածքների բուժման ժամանակ։ Վերջին տարիներին կիրառության մեջ է մտնել նաեւ օստիոպաթիան, եւ շատ հաճախ այն նույնպես շատ լավ արդյունքներ է ապահովում։ Այսինքն` կիրառում ենք բոլոր այն գիտական մեթոդները, որոնք ընդգրկված են ժամանակակից բուժմոտեցումների պրակտիկայում։

-Օստեոպաթիան  ի՞նչ մեթոդ է,  և որ խնդիրների դեպքում է կիրառվում։                                                            

-Օստեոպաթիան շատ լայն կիրառություն ունի ու  չի ընդգրկում միայն հենաշարժիչ համակարգը, այլ նաեւ ամբողջ օրգանիզմը` բոլոր օրգան համակարգերով։ Օստեոպաթիկ գործառույթներ կան, որոնք կարելի է կիրառել ցանկացած խնդիրների դեպքում, բայց ցավոք,  պետք է նշել, որ այս բուժմեթոդը դեռեւս առողջապահության մեջ պաշտոնապես ընդունված ճյուղ չէ, քանի որ այս բուժմոտեցման տեղեկատվությունը նույնպես բավականին թերի է: Կարող եմ ասել, որ հանրության քիչ զանգվածն է տեղյակ այս մեթոդից, բայց վստահորեն կարող եմ նաև փաստել, որ օստեոպաթայի արդյունավետությունը շատ բարձր է։ Այն իր մեջ չի ընդգրկում կոպիտ բուժմոտեցումներ, այլ հյուսվածքային մակարդակով կատարվող ձեռքի աշխատանք է: Եվ ինչպես վերը նշեցի,  այն ամբողջ աշխարհում բավականին լայն կիրառություն ունի։ Եվրոպական, ամերիկյան առաջատար կլինիկաներում բոլորն ունեն իրենց լիցենզավորված օստեոպատները, որոնք ակտիվ մասնակցություն  ունեն բուժական աշխատանքների մեջ։                                                                                                                                                                

-Բժի՛շկ, մի փոքր խոսեք այն մասին, թե Ձեր կլինիկայում քաշի կարգավորման դեմ ուղղված ինչ ծրագիր է իրականացվում:

-Այն նույնպես գիտական հիմնավորված մեթոդիկա է, և պետք է յուրաքանչյուր բուժառուի համար ցուցաբերվի անհատական մոտեցում։ Առաջնահերթ իրականացվում է ախտորոշում, որի ժամանակ որոշվում են մարմնի տարբեր ցուցանիշները` մարմնի քաշի ինդեքսը, ճարպային եւ ոչ ճարպային, նաև ակտիվ բջջային, հեղուկների` ներբջջային, արտաբջջային, այտուցային մասսաները, որոշվում է կալորիաների ծախսը, մետաբոլիկ տարիքը և այլն: Բացի վերը նշվածներից, շատ ցուցանիշներ են որոշվում, ընդ որում` մեր բժշկական կենտրոնում ընդունելությունը կատարվում է երկու բժիշկների` էնդոկրինոլոգի եւ դիետոլոգի կողմից, եւ ստացած արդյունքի վրա հենվելով, ինչպես նաեւ հաշվի առնելով սոմատիկ վիճակը, ուղեկցող հիվանդությունները, ֆիզիկական տվյալները եւ այլն, յուրաքանչյուր բուժառուի համար տրվում է անհատական սննդակարգ, որը բոլորի համար կարող է լինել խիստ տարբեր: Այս ծրագիրը միտված է բուժառուի քաշի կարգավորման ուղղությամբ, եւ ընդ որում` քաշի կարգավորումը ստացվում է նյութափոխանակության կարգավորման ճանապարհով։ Սա այն ծրագիրն է, որով անցնում են ոչ միայն գեր քաշ ունեցողները, այլեւ` անորեքսիայիով տառապողները։ Անցնելով հետազոտությունը` ստանում են իրենց անհատական դիետան։ Այսինքն` ծրագիրն ուղղված ոչ թե քաշի, այլ նյութափոխանակության կարգավորմանը, արդյունքում քաշի կարգավորումը ստանում ենք երկրորդային, նյութափոխանակության կարգավորման ճանապարհով: Եվ մեթոդի հեղինակները պնդում են, որ ծրագիրը լիովին անցնելու դեպքում, անկախ սննդային վարվելակարգից, մարդը քաշի փոփոխություններ չի ունենում, քանզի նյութափոխանակությունը բարելավվում է այնքանով, որ կարողանում է կարգավորել ցանկացած էքստրեմալ իրավիճակ։ Այն նույնպես բավականին արդյունավետ ծրագիր է և ընթանում է փուլերով. առաջին փուլը 4 շաբաթ տեւողությամբ, 2-րդը`  6, 3-րդը` ավելի երկարատև, եւ յուրաքանչյուր փուլից հետո այդ հետազոտությունը կրկնվում է։ Դիետան հիմնովին փոխվում է, լրիվ այլ սննդակարգ է տրվում, եւ այստեղ շատ կարևոր հոգեբանական պահ կա, որ ցանկացած հերթական հետազոտությունից հետո բուժառուն ինքը կարողանում է թղթի վրա տեսնել, թե որ ցուցանիշը նախկինում ինչքան է եղել, եւ այդ պահին ինչ մակարդակի վրա է այն։ Այսինքն` այստեղ ոչ թե կշեռքն ու հայելին են կարեւոր դառնում, այլ թե ինչ արդյունքի ցուցանիշներ կան այդ պահին, եւ դա շատ լուրջ խթան է հանդիսանում բուժառուների համար` հետագայում ավելի  հետեւողական լինելու։ Շատ հաճախ այս ծրագրին զուգահեռ կիրառվում է նաեւ կինեզոթերապիա, զուտ էներգետիկ ծախսը ապահովելու եւ հենաշարժիչ համակարգը բարելավելու համար, շատ դեպքերում զուգակցվում է ասեղնաբուժությունը, որը նույնպես  արդյունավետ է։                                                       

 -Ձեր կողմից վերը նշված մեթոդները փոխարինո՞ւմ են մեկը մեկին, թե` լրացնում։

-Միանշանակ, դրանք բոլորը մեկը մյուսին լրացնող մեթոդներ են, եւ իհարկե հայտնագործություն չեմ անի, որ ասեմ, որ համակցված թերապիայի արդյունքներն ավելի գոհացուցիչ են։

 -Որպես վնասվածք-օրթոպեդ, ըստ Ձեզ, որ հիվանդություններն են այսօր երիտասարդացում ապրել։                                                                                                                                    

-Պրակտիկապես կարող ենք ասել, որ հենաշարժիչ համակարգի բոլոր խնդիրների տհաճ երեւույթները երիտասարդացում են ապրել։ Դա իհարկե ավելի շատ կապված է մեր տոտալ ադինամիայի հետ, քանզի մենք դադարել ենք շարժվել եւ օրվա հիմնական մասն անցկացնում ենք համակարգչի, պլանշետի  կամ հեռախոսի ընկերակցությամբ, իսկ դա արդեն իսկ հենաշարժիչ համակարգի համար առաջացնում է շատ լուրջ խնդիրներ, ձեւափոխումներ եւ ընդհանրապես հենաշարժիչ համակարգի խաթարում, որը  հիմք է հանդիսանում տարատեսակ հիվանդությունների առաջացման համար։ Այսպես որ,  երբեմն ես ինձ թույլ եմ տալիս ասել, որ պրակտիկապես չկա այսօր մի չափահաս մարդ, որը հենաշարժիչ համակարգի խնդիրներ չունենա. իրականությունը դա է, քանզի մենք շատ ժամանակ ենք տրամադրում տեխնոլոգիաներին թե՛ աշխատանքի վայրում, թե՛ հանգստի ժամանակ, եւ գալիս է մի պահ, որ պետք է առողջության տեսանկյունից, այսպես ասած, դրա պատասխանը տանք։                                                                                                                                      

– Կիֆոզ, սկոլիոզ. կտարբերակե՞ք մեր ընթերցողների համար դրանց զարգացման տեսակները։                                                                                                                                       

- Իրականում դրանք տարբեր պաթոլոգիաներ են։ Նորմայում յուրաքանչյուր մարդու մոտ մենք մասնագիտորեն տեսնում ենք պարանոցային եւ գոտկային լորդոզ, կրծքային կիֆոզ, ինչպես նաեւ սրբոսկրային կիֆոզ։ Եվ նորմայում այդ բնականոն կորությունների անկյունները պետք է իհարկե տատանվեն որոշակի սահմաններում։ Եվ այդ անկյունների փոփոխություններն են, որ արդեն հանդիսանում են հիվանդություն։ Բայց լորդոզն ու կիֆոզը նորմալ բնականոն կորություններ են, որոնք պետք է ունենալ։ Իհարկե, կորությունների փոփոխությունները լինում են տարբեր` նորմայից ավել կամ պակաս։ Անկյունների ավելանալը ստացել է հիպեր անվանումը, այսինքն` հիպերլորդոզ, հիպերկիֆոզ, իսկ երբ այդ անկյունը նորմայից պակաս է լինում, ասում ենք հարթեցում, որը կարող լինել ե՛ւ լորդոզի, ե՛ւ կիֆոզի հարթեցում: Այն նույնպես բավականին բարդ հիվանդություն է։ Կրկին անդրադառնալով համակարգչային տեխնոլոգիաների զարգացմանը` վերջին տարիներին առավել շատ է հանդիպում հենց  հարթեցում ասվածը, մանավանդ` պարանոցային հատվածում, եւ շատ հաճախ ունենում ենք ոչ միայն պարանոցային լորդոզի հարթեցում, նաեւ նույնիսկ այդ լորդոզի տրանսֆորմացիա պաթոլոգիական կիֆոզի: Այսինքն` լորդոզը ոչ միայն հարթվում է, այլեւ սկսում է ձեռք բերել հակառակ կորությունը, եւ  դա այն խնդիրն է, որն իր հետ բերում է այնպիսի գանգատներ, որոնց պատճառով մարդիկ  դիմում են տարբեր բժիշկների` հասկանալու, թե ինչ է կատարվում։ Պարանոցային լորդոզի հարթեցումը իր հերթին կարող է  բերել ցավեր պարանոցում, գլխացավեր, գլխապտույտներ, աղմուկ ականջներում, երբեմն նույնիսկ` ընդուպ  սրտխառնոց։ Նկատվում է նաեւ օրթոստատիկ կլինիկա` տեղից կտրուկ կանգնելիս գլխապտույտ, կարող է աչքերի առջեւ սեւանալ: Եվ այս պաթոլոգիկ վիճակների հետ կապված`  բուժառուներն առաջնահերթ դիմում են թերապեւտի, սրտաբանի, նյարդաբանի, նեյրովիրաբույժի, քիթ-կոկորդ-ականջաբանի օգնությանը. կարող եմ շարունակել նեղ մասնագետների ցանկը, քանզի կլինիկական պատկերն է այդպիսին` ոչ կողմնորոշված։ Եվ առավել հաճախ այդ բուժառուները վերջում են դիմում մեր բուժօգնությանը: Մկանային կարկասի հետ տարվող աշխատանքների արդյունքում բավականին լավ արդյունքներ են գրանցվում։ Եթե բուժում ասելով` մենք հասկանում ենք, որ 50 տարեկան կնոջը պետք է դարձնենք 25 տարեկան, իհարկե դա խելամիտ չէ: Պարզապես, մենք ձգտում ենք ստանալ վիճակ, որի դեպքում բուժառուն հետագայում կապրի  հենաշարժիչ համակարգի առանց ցավային սինդրոմների, գանգատների եւ բողոքի: Դա իրականում հնարավոր է մեր կողմից տարվող բուժումների արդյունքում։                                                                                                                                                                            

 - Ի՞նչ կասեք բժշկի դիմելու, դիմելիության կուլտուրայի մասին։                                                

-Իրականում, կարծում եմ, դիմելիությունը բխում է բուժառուի ունեցած գանգատներից: Եթե նրա մոտ արդեն առկա են գանգատներ, այսպես թե այնպես նա դիմում է բժշկի օգնությանը։ Իսկ ինչ վերաբերում է դիմելիության կուլտուրային, ապա կասեմ, որ վերջին տարիներին դրական տեղաշարժ իհարկե նկատելի է այդ առումով: Նախկինի պես չէ, որ ըստ հայկական մտածելակերպի` դանակը հասներ ոսկորին, նոր դիմեին բժշկի օգնությանը։ Իսկ այսօր շատ հաճախ են լինում դեպքեր, երբ մեզ դիմում է, օրինակ, երիտասարդ կին, որը ցանկանում է մինչ հղիությունը պատրաստել իր օրգանիզմը հղիության` ցանկանալով իր հենաշարժիչ համակարգը բերել պատշաճ վիճակի` գիտակցելով իր սպասելիքը հղիության ընթացքում: Դա իրականացվում է  կանխարգելիչ նկատառումներով. իրականում նա գանգատ չունի, որը, ըստ իս, բավականին գովելի քայլ է, քանզի հղիության ընթացքում սկսվող խնդիրների ժամանակ, կարծես, մեր ձեռքերը կապված են լինում. իրավունք չունենք ամեն հետազոտություն կատարել, քանզի հղիության ընթացքում առաջացած խնդիրների դեպքում նախնական անամնեզ չունենալու առկայության դեպքում սկսում ենք, այսպես ասած, մոտավորապես աշխատել բուժառուի հետ, որն իհարկե այդքան էլ ցանկալի չէ։                                                                                                                                

-Երիտասարդ կադրերի հետ շփվելով՝ ի՞նչ պատկերացում եք կազմում մեր առողջապահության ոլորտի ապագայի մասին։                                                                           

-Կասեմ, որ այսօր ուսանողների քանակը բավականին շատ է, բայց իրականում ձգտող, պրպտող տեսակներ, ըստ իս, ցավոք, քիչ կան։ Ինձ թվում է` այն ուսանողը, որը գիտակցված գնում է այդ քայլին` դառնալ բժիշկ, հաշվի առնելով իրենց սպասվելիք դժվարությունները, իրականում ընդհանուր առմամբ կհասնի իր նպատակին, կդառնա լավագույն մասնագետը, քանզի բժշկությունը ամենամարդասիրական մասնագիտություններից մեկն է։                                                            

-Ի՞նչ նոր ասելիք ունի իր ոլորտում այսօր «Աքսիոմեդ» կլինիկան։                                                                        

-Մեր կլինիկայի գործունեության մեջ այսօր բավականին մեծ առաջընթաց է նկատելի, որը չեմ համեմատի սրանից 10 տարի առաջվա հետ, քանզի այս տարիների ընթացքում բավականին շատ համալրվել է թե՛ տեխնիկական, սարքավորումների, մարզասարքերի եւ թե՛ աշխատանքային թիմը: Այսօր մենք անհամեմատ մեծ ծավալի աշխատանքներ ենք տանում, իսկ աշխատանքային ծավալը նաև նոր փորձ է, նոր գիտելիք, նոր տեխնիկա, նոր բուժմոտեցումների տակտիկա, ընթացիկ, անընդմեջ աճելու, բարելավման արդյունքում։                                                                         

-Արդյո՞ք արտերկրից ունենում եք բուժառուներ։                                                                    

-Այո, շատ հաճախ, ավելի շատ ամռանը, քանզի բոլորիս էլ գիտենք, որ մեր երկրում բժշկությունն ավելի մատչելի է, քան` դրսում։ Նաեւ լինում են  արտերկրացի բուժառուներ, ովքեր մեր երկրում են աշխատում և  ժամանակավոր բնակվելով մեզ մոտ` օգտվում են մեր բուժծառայությունից։                                                                                   

-Իսկ որպես վերջաբան` Ձեր մասնագիտական խորհուրդը  մեր ընթերցողներին։                                                                                                                                                               

-Ուղղակի մեր հանրությանը խորհուրդ կտամ  քիչ զլանալ, շատ շարժվել, ուշադիր լինել առողջության հանդեպ, քանզի մեր օրգանիզմը ունի բավականին հարուստ ռեսուրսներ եւ ռեզերվներ, բայց պետք չէ դրանք վատնել աջ ու ձախ, որովհետև ցանկացած ռեզերվ մի օր սպառվելու է։ Ցանկալի է օրգանիզմին տալ այն, ինչը ինքը մեզանից պահանջում է, քանզի այն չի կարող ծառայել քեզ եւ նեղություն չտալ։ Իրականում մեր հենաշարժիչ համակարգը շատ շնորհակալ համակարգ է. երբ դու իրեն մատուցում ես որեւէ ծառայություն, այն միանշանակ քեզ դրական պատասխան է տալիս։ Իսկ երբ դու անընդհատ, այսպես ասած, իրեն շահագործում ես, այն սկզբնական շրջանում նույն իր ռեզերվների հաշվին կոմպենսացիա է կատարում, բայց պետք է միաժամանակ հասկանալ, որ կոմպենսացիան անսպառ եւ անժամկետ չի կարող լինել, քանզի ցանկացած կոմպեսացիային հետևում է դեկոմպեսացիան, որաի արդյունքում սկսում են կտրուկ ի հայտ գալ խնդիրներ, որոնց լուծումը դառնում է բավականին երկարատեւ եւ դժվարին։ Այնպես որ, առողջ ապրելու համար պետք է  սիրել ու պահպանել մարմինը։ Առողջ եղեք։

 Հարցազրույցը վարեց Լուսինե Գալստյանը

«Հնարավորն ու անհնարն է արվում բարձրակարգ բուժօգնություն մատուցելու համար»

Հայաստանը վերջին տարիներին սրտաբանության ոլորտում արձանագրել է լուրջ հաջողություններ: Մեր երկրում իրականացվում են սրտաբանության վերջին միտումներին համապատասխան բարդագույն վիրահատություններ:

Սրտաբանությունը Հայաստանում զարգացող ճյուղ է, այն պահանջում է արհեստավարժություն, բարձր պատրաստվածություն և բացառիկ հմտություններ:

Վստահաբար կարող ենք ասել, որ այսօր մեր հանրապետությունում ունենք սիրտ-անոթային ծանրագույն հիվանդություններով տառապող մարդկանց էականորեն ապաքինելու, շատ հաճախ նրանց լիովին առողջացնելու հնարավորություն, ինչը, իրավամբ, նաև հեղափոխական համարձակ մտքի արգասիքն է:

Այսօր մեր նվիրյալ բժիշկներն իրենց փորձառության ու ներուժի շնորհիվ իրականացնում են անհնարն ու հնարավորը՝ առաջ գնալու բժշկության անկանխատեսելի  ճանապարհներով, որտեղ փորձում են արժևորել իրենց ծանրակշիռ  ու նվիրական վաստակը:

Ինտերվենցիոն սրտաբան, «Բեսթ Լայֆ» հայ–ճապոնական բժշկական կենտրոնի գլխավոր բժիշկ Կարեն Համբարձումյանը սրտաբանության մեջ մեծ ավանդի և նվիրման համար բազմիցս արժանացել է մեծագույն պարգևների: Բժշկի բացառիկ մարդասեր տեսակը,  անուրանալի ավանդն ու անձնվեր աշխատանքը մարդկային կյանքերի փրկության անօրինակ սխրանք է: Նրա  վաստակը պարզապես անգնահատելի է, իսկ ավյունն ու ջանասիրությունը` օրինակ շատերի համար:

Մարդկային բազմաթիվ կյանքեր փրկած բժիշկ Համբարձումյանի գլխավորությամբ կենտրոնում ցուցաբերվում է լայնածավալ բուժօգնություն` սրտաբանության հիմնական ուղղություններով։ Նրա գլխավորությամբ աշխատակազմը շատ մեծ պատասխանատվությամբ ու բժշկին վայել պատվախնդրությամբ  լուծում է  սրտաբանության  մեջ ծառացած վիրաբուժական և ոչ վիրաբուժական ցանկացած բնույթի խնդիր։

-Պարոն Համբարձումյան, ինչպե՞ս է դրսևորվում առիթմիան, որոնք են առիթմիայի առավել հաճախ հանդիպող նշանները:                                             

- Սրտաբանական հիվանդությունների շարքում մեծ տարածում ունեն սրտի ռիթմի տարատեսակ խանգարումները`  հասարակության մեջ ճանաչում գտած առիթմիա անվանումով։ Գանգատները դրսևորվում են շնչարգելությամբ, սրտի անկանոն աշխատանքով, երբեմն` գլխապտույտով, բուժառուները հաճախ նշում են, որ նկատում են սրտի աշխատանքի ավելի ուժգին լսելիությունը, կամ հակառակը՝ չեն լսում սրտի զարկերը։ Կան առիթմիայի տարբեր տեսակներ` տարբեր վտանգավորության աստիճանի, այսինքն` անվտանգ առիթմիայից մինչև շտապ  հոսպիտալացման կարիք ունեցող առիթմիա։ Շատ է հաճախացել մեր ազգաբնակչության մեջ նախասրտերի շողացող առիթմիան, որի դեպքում նախասրտերն անկանոն կծկումներ են ունենում: Կարևոր է հիշել, որ ցանկացած խնդրի դեպքում պետք է վաղ դիմել բժշկի, որպեսզի ախտորոշվի առիթմիայի տեսակը, և մշակվի բուժմոտեցման համապատասխան ձևը։

-Ո՞ր խնդրի հետևանքով է անձն ունենում սրտխփոց հանգստի ժամանակ:   

-Սիրտը, հանդիսանալով շատ զգայուն օրգան, սրտխփոցի տեսքով արձագանքում է օրգանիզմում տեղի ունեցող ցանկացած փոփոխության, լինի դա օրգանական, օրինակ` ստամոքս-աղիքային տրակտի կամ  վահանաձև գեղձի խնդիրներ, թե` սթրեսային իրավիճակներ:

-Կարծես թե, ազգաբնակչության շրջանում հաճախացել են քնային զարկերակերի հետ կապված խնդիրները: Խնդրում եմ նշեք, որոնք են տվյալ հիվանդության ախտանիշները:  

-Քնային զարկերակի նեղացումը կարող է զարգանալ առանց ախտանշանների և հայտնաբերվի պատահական հետազոտությունների արդյունքում: Եթե բուժառուն ունի որևէ համակարգի անոթային ախտահարում, այսինքն, եթե ունեցել է սրտի իշեմիկ հիվանդություն, սրտի անոթների ախտահարում, ապա անպայման պետք է հետազոտվեն քնային  զարկերակները, կամ հակառակը, եթե ունեցել է ոտքի անոթների խնդիրներ, խցանումներ, պետք է անպայման հետազոտվեն սրտի անոթները կամ քնային զարկերակները:

Ամբողջ անոթային համակարգը փոխկապակցված է, ախտահարման առաջնային պատճառներից է  աթերոսկլերոզ հիվանդությունը կամ լիպիդային փոխանակության խանգարումը, որն արտահայտվում է բուժառուների շրջանում առավել հայտնի խոլեստերինի մակարդակի տատանումներում:

 Մեր բժշկական կենտրոնում սահմանել եմ լիակատար հետազոտման ընթացակարգ, և մեր բոլոր  բուժառուները, որոնք անցնում են սրտային վիրահատություններ, սրտի անոթների ստենտավորում, արդեն իսկ մինչհոսպիտալացման փուլում անցնում են այն բոլոր հետազոտությունները, որոնք ուղղված են հայտնաբերելու ցանկացած անոթային խնդիր: Այդ կապակցությամբ կատարվում են պարանոցի անոթների  (քնային զարկերակների հիվանդությունները հայտնաբերելու նպատակով) և ստորին վերջույթների դուպլեքս հետազոտություն: Այս հետազոտություններն անցավ են, տևողությունը 15-20 րոպե է, բայց մեզ  համար` բավականին ինֆորմատիվ։

Հարկավոր է նշել, որ 80 տոկոս դեպքերում հայտաբերվում են այս կամ այն աստիճանի բարդության խնդիրներ։ Ճիշտ է, ոչ բոլոր դեպքերն են թելադրում վիրահատական միջամտություն, բայց մեծ մասամբ տեսնում ենք ախտահարված քնային զարկերակներ` 40-80 տոկոս նեղացումներով, և այդ 80 տոկոսից մոտավորապես 50-60 տոկոսը կարիք են ունենում ինչ-որ միջամտության, դեղորայքային բուժման կամ քնային զարկերակների ստենտավորման, որը մեր կենտրոնում կատարվում է ամեն օր, փակ կամ բաց եղանակով։

-Ովքե՞ր կարող են դառնալ «Բեսթ Լայֆ» պոլիկլինիկաների շահառուներ։

-Ոչ մի սահմանափակում չկա` մեր կողմից սահմանված, տարածքային և մարզային ցանկացած բուժառու, ով կցանկանա դառնալ «Բեսթ Լայֆ» պոլիկլինիկայի շահառու, կարող է դիմել մեզ, շատ արագ ընթացակարգով կկատարվի գրանցման աշխատանքը օնլայն կարգով, օրեր և ամիսներ սպասելու կարիք չկա։

-Արդյո՞ք ունեն արտոնություններ  պետպատվերի շահառու հանդիսացող քաղաքացիները, եթե բուժօգնություն են ստանում «Բեսթ Լայֆ» բժշկական կենտրոնում։

-Այո ունեն, շուրջ 5 տարի է, ինչ մեր բժշկական կենտրոնում պետպատվերի շրջանակներում ծրագրի շահառուները տարատեսակ խնդիրների դեպքում սպասարկվում են անվճար հիմունքներով: «Փարոսի» շահառուները, ովքեր ունեն   28 և ավելի բալ, իրենց համար բոլոր սրտային վիրահատական միջամտությունները կատարվում են անվճար՝ կորոնարոգրաֆիա, ստենտավորում, բաց վիրահատություն, ռիթմավար սարքերի տեղադրում: Զինվորականները և իրենց ընտանիքի անդամները վերը նշված միջամտությունները նույնպես ստանում են անվճար, հաշմանդամության 1-ին, 2-րդ, և 3-րդ կարգի հաշմանդամերը նույնպես հնարավորություն ունեն օգտվել վերը նշված ծառայություններից, ինչը սահմանված է պետական կարգով։

Ուղղակի, մեր հասարակության մեջ մի թյուր կարծիք կա, որ անվճար ասվածի տակ ամեն ինչն է անվճար, բայց այդպես չէ։ Ենթադրենք, ցանկանում են առանձին հիվանդասենյակ, իհարկե, դա վճարովի է, կամ վիրահատության ժամանակ կամ հետո արյան փոխարինիչների ներարկման կարիք կա, պլազման, արյունը կրկին անվճար չէ։

Պետության կողմից երաշխավորված և սահմանված կարգ կա. օրինակ` դեղորայքային բուժման դեպքում 15.000 դրամ և ավել գնային արժողությամբ թանկ անտիբիոտիկ ստանալու դեպքում, կամ եթե ալբումին պետք է  ներարկել, պետք է վճարել: Այսինքն 90 տոկոս դեպքերում անվճար է, իսկ 10 տոկոս հավելյալ բուժմոտեցումների անհրաժեշտության դեպքում անվճար չէ։

-Տեղյակ ենք, որ համագործակցում ենք սիրտ-անոթային և ինտերվենցիոն սրտաբանության ոլորտում տասնամյակների փորձ ունեցող պրոֆեսոր Մասահիսա Յամանեի հետ, ով Ճապոնիայի Saitama Sekishinkai հիվանդանոցի սիրտ-անոթային բժշկության ավագ խորհրդատուն է։ Կմանրամասնե՞ք այդ համագործակցության արդյունքների մասին։                                                    

-Նախկինում այն բուժառուն, ով ունենում էր սիրտ-անոթային համակարգի խնդիրներ, օրինակ` անոթները փակ էին կամ երկար ժամանակ ունեցել է  քրոնիկ փակ անոթ, այդ դեպքում կատարվում էին բաց վիրահատություններ։ Պրոֆեսոր Յամանեն աշխարհում այն 5-6 նեղ մասնագետներից մեկն է, ով բերեց այս ոլորտի մի նոր ճյուղ, որը կոչվում է քրոնիկ փակ անոթների բացում, ինչպես անտեգրատ, այնպես էլ ռետրոգրատ ճանապարհով։ Հատուկ գործիքների, միկրոկատետրների, ուղելարերի օգնությամբ հակադարձ կամ անտեգրատ եղանակով մտնում և բացվում է այդ փակ անոթը։

Այդ մեթոդը  ներդրվել և կիրառվում է մեր կենտրոնում շուրջ 5 տարի, տարեկան վիրահատում ենք մոտ 70-80 բուժառուների: Մեր իրականությունում սա բավականին լուրջ թիվ է: Եթե նախկինում պետք է կատարվեր բաց եղանակով վիրահատական միջամտություն, այսինքն` կրծքավանդակը հատվեր, բարձր լինեին ռիսկի գործոնները, իրականացվեր  հետվիրահատական ապաքինման բարդ շրջան, ապա հիմա նման հիվանդությունների մեծ մասի բուժումը փակ եղանակով է կատարվում։

Այո, այդ մեթոդի ներդրման մեջ մեծ լումա ունի պրոֆեսոր Յամանեն, ինչպես նաև պրոֆեսոր Ալֆրեդո Գալասին, որոնց հետ մենք տարին 1-2 անգամ պարբերաբար կատարում ենք փորձի փոխանակում. կամ իրենք են գալիս, կամ մեր մասնագետներն են գնում, և այդ մեթոդը, վստահորեն կարելի է ասել, հաջողությամբ կիրառվում է մեր կենտրոնում: 

-Պարոն Համբարձումյան, ձեր բժշկական կենտրոնն արդյո՞ք ունի նոր ասելիք սրտաբանության ոլորտում։                

- Երբ ստեղծեցինք «Բեսթ Լայֆ» բժշկական կենտրոնը, որդեգրեցինք այն քաղաքականությունը, որ չպետք է լինենք  հերթական բժշկական բիզնես կենտրոնը, որոշեցինք լինել մի կենտրոն, որն առաջատարը կլինի ոչ  միայն Հայաստանում, այլ տարածաշրջանում սիրտ-անոթային հիվանդությունների ախտորոշման և բուժման ոլորտում։ Եվ դրա վառ ապացույցն ու գնահատանքն է ISO 9001:2015 միջազգային սերտիֆիկացումը։ Բժշկությունն այսօր մեզ մշտապես պահում է նորարարությունների զարկերակի վրա, անվերջ պահանջում է վերապատրաստում և փորձի փոխանակում:

Շատ դեպքերում մենք ինքնուրույն չենք կարող այդ առաջընթացը գրանցել, քանզի այն կախված է մեծ ֆինանսերի և այլ գործոնների հետ, իսկ ճապոնացի պրոֆեսոր Յամանեն աշխարհահռչակ ճապոնական առաջատար «Ասսա» ընկերության (ամբողջ աշխարհում առաջատարն է քրոնիկ անոթների համար նախատեսված գործիքների արտադրությամբ) առաջատար մասնագետն է  և էքսպերտը այս  ոլորտում: Եվ պարբերաբար նրա այցերը, թրեյնինգները, մաստեր կլասները բերում են մեզ նոր մակարդակի այդ մասնագիտության մեջ: Եվ փառք Աստծո, ինչը, որ կատարվում է աշխարհում քրոնիկ փակ անոթների բացման ուղղությամբ, նույն մակարդակով կատարվում է «Բեսթ Լայֆ» բժշկական կենտրոնում։

Անցած տարի դեկտեմբերին, պրոֆեսոր Յամանեի հետ մեր կենտրոնում կատարեցինք մի շարք բարդագույն վիրահատություններ, և այդ համագործակցության արդյունքում մենք ստեղծեցինք նաև բորտ. երբ խորհրդատվության կարիք է լինում,  կամ երբ լինում են բարդագույն դեպքեր, դիմում ենք պրոֆեսորներ Ալֆրեդո Գալասիին և Յամանեին, կապ ենք հաստատում իրենց հետ և քննարկման արդյունքում` կոնսուլիումի միջոցով, գալով ընդհանուր հայտարարի, տվյալ բուժառուի համար ընտրում ենք բուժման լավագույն տակտիկան: Նշեմ, որ մեր մասնագետներն էլ հմտանում են այդ ուղղվածությամբ, և անցյալ տարի մեր մի քանի մասնագետներ մեկնեցին Ճապոնիա` տվյալ ուղղվածությամբ վերապատրաստման:

-Նշեցիք, որ  «Բեսթ Լայֆ» բժշկական կենտրոնը պաշտոնապես ստացավ ISO 9001:2015 միջազգային սերտիֆիկացում։ Շնորհավորում ենք այդ առիթով և մաղթում նորանոր ձեռքբերումներ։ Կմանրամասնե՞ք:                   

-Մենք որդեգրել ենք հետևյալ գաղափարը, որ պետք է նվազագույն ծախսով ստանանք առավելագույն արդյունք, և եթե մենք գնային քաղաքականությունը փոփոխում ենք՝ գնիջեցման հաշվին, իհարկե չի տուժում որակը:

Մեր բժշկական կենտրոնը հանդիսանում է մի շարք առաջատար ընկերությունների պաշտոնական ներկայացուցիչը, որոնք լավագույնն են աշխարհում։ «Բիոտրոնիկ» ընկերությունը, որը լավագույնն է թե՛ առիթմոլոգիայի ոլորտին վերաբերող արտադրանքով, թե՛ իր ստենտերով, նրանց «Օստերոմիշեն» ստենտն այսօր լավագույնն է ամբողջ աշխարհում, որը  Հայաստանում տեղադրվում է միայն մեր կենտրոնում, և  իրենց դեղապատ «պանտերալյուքս» բալոնները, որոնք կրկին աշխարհում լավագույնն են համարվում, նույնպես կիրառվում են մեզ մոտ:

«ԱՍՍԱ» աշխարհահռչակ ճապոնական ընկերությունն առաջատարն է աշխարհում ինտրերվեցիոն սրտաբանության մեջ իր բժշկական գործիքներով՝ միկրոկատետրների, կատետրների ուղելարերի և այլն բժշկական պարագաների  առումով։ Ինչպես նաև ամերիկյան «Մեդլայն» բժշկական ընկերությունը, որը կրկին լավագույնն է իր արտադրության ոլորտում  ամբողջ աշխարհում բժշկական պարագաների` թանզիֆից, անձեռոցիկից սկսած, տարբեր բժշկական պարագաներով վերջացրած, որոնց ներկողը կրկին մենք ենք։ Եվ արդյունքում այս լավագույն ընկերությունների արտադրատեսակներով, նվազագույն գնով բուժառուներին տալիս ենք առավելագույն արդյունք: Ե՛վ մեր մասնագետները, և՛  բժշկական կենտրոնի կառուցվածքը, լոգիստիկան, պոլիկլինիկան և շտապօգնությունը,  որտեղ  տեղակայված  են  վերակենդանացման բաժանմունքները (դրանք երրորդ մակարդակի են իրենց հագեցվածությամբ) ISO 9001:2015 միջազգային սերտիֆիկացման շնորհմամբ  ստացան ճիշտ և գրագետ աշխատանքի գնահատականը:

Ուսումնասիրում ենք թե՛ տեղային, թե՛ միջազգային առողջապահական շուկան:

Այն բժշկական միջամտությունները, որոնք տալիս են նվազագույն ռիսկ և առավելագույն  արդյունք, միանգամից տեղայնացում ենք մեր կենտրոնում։

Մեր կենտրոնը Հայաստանում միակն է, որը զբաղվում է լուծվող ստենտերի տեղադրմամբ, միակն ենք տարածաշրջանում, որ կիրառում ենք «Շոկվեյ» սարքը, այսինքն, երբ անոթը կարծրացած ու քարացած է, կատարվում է միջամտություն, որը կոչվում է ներանոթային լիտոտրիպսիա, և այդ հատուկ մեթոդով կոտրվում են «կարծրացումները», արդյունքում բացվում է անոթը։

Միակն ենք Հայաստանում, որ կատարում ենք աորտալ փականի պրոթեզավորում հիվանդի սեփական պերիկարդից, որն ունի շատ բարձր ռիսկեր, բայց  նաև`մի շարք առավելություններ։

Նշեմ, որ մեր բժշկական կենտրոնում զարգացնում ենք նաև անոթաբանությունը: Տարբեր տեսակի անոթային խնդիրների դեպքում՝ կրծքային, որովայնի աորտայի խնդիրներ, կատարում ենք էնդոպրոթեզավորում` բաց և փակ եղանակով։  Այսինքն` մենք անում ենք ամեն հնարավորը ու անհնարը, որ մեր հասարակությունը ստանա ամերիկյան և եվրոպական բժշկությանը համընթաց մատչելի արժեքով  բարձրակարգ բուժօգնություն։

 Ունենք շտապօգնության ծառայություն, քանի որ շատ կարևոր է ժամանակին հիվանդին բժշկական կենտրոն հասցնելը, ախտորոշել և տալ անհրաժեշտ բուժօգնությունը։ Շտապօգնություն ծառայությունն անվճար է, և Երևան քաղաքի տարածքում սիրտ-անոթային համակարգի ցանկացած խնդրի դեպքում՝ կրծքավանդակում ցավի զգացում, հևոցի, սրտի անկանոն աշխատանքի դեպքում կարող են արագ զանգել մեր Շտապօգնության ծառայություն, և  մասնագետների բրիգադը, տալով արագ և ճշգրիտ առաջին բուժօգնությունը, անհրաժեշտության դեպքում բուժառուին  միանգամից կտեղափոխի մեր բժշկական կենտրոն` ստանալու անհրաժեշտ անվճար բժշկական օգնություն։

Հասարակությունը պետք է ընտրի այն բժշկական կենտրոնները, որտեղ  սիրտ-անոթային համակարգի խնդիրների դեպքում մատուցվում է ամբողջական բուժօգնություն։

-Եվ որպես վերջաբան` Ձեր մաղթանքն ու հորդորը մեր հանրությանը, մեր ընթերցողներին։

-Մեր հասարակությանը միայն կմաղթեմ համբերատարություն, այն, ինչ մեր ժողովուրդը վերապրեց այս վերջին 4-5 տարիներին, անբուժելի ցավ է. պատերազմ, մեր արցախյան հայրենակիցների տնազրկում, գաղթականներ: Կցանկանամ, որ հավատով լցվենք առ Աստված, լինենք միասնական, միաբան, իրար սիրող, ներող. միաբանության մեջ է մեր հաջողությունը։ Եվ մեր հասարակությունը թող հետևություններ անի այս իրավիճակներից. արժևորենք այն, ինչ ունենք` մի կողմ թողնելով հպարտություն ասվածը,  միմյանց քննադատելն ու փնովելը: Ես լիահույս եմ, որ Աստված դեռ իր վերջին խոսքը չի ասել Արցախ աշխարհի հարցում։ Միգուցե, շատերի համար անտրամաբանական թվա ասածս, բայց ես հավատում եմ, որ Արցախ աշխարհը կրկին մերն է լինելու։

Հարցազրույցը վարեց Լուսինե Գալստյանը

Կասեմ, որ հուրախություն մեզ, մեր բժշկությունը   վստահելի ձեռքերում է

Կոչումով բժշկին բոլոր ժամանակներում էլ բնորոշ են եղել անկեղծ կարեկցանքը, ինքնազոհողությունը, սրտացավությունը, պատասխանատվության բարձր զգացումը, հիվանդի ցավը խորապես վերապրելով` նրան մասնագիտական բարձր պատրաստվածությամբ ապաքինելը:

Այսօր բժիշկը ոչ միայն որակավորված մասնագետ է, այլ նաև  ճակատային պայքարող զինվոր` հանուն առողջության, երկարակեցության, ստեղծագործական կյանքի, հանուն խաղաղության: 

Մեր զրուցակիցն է Բժշկական գիտությունների դոկտոր, Հայաստանի Հանրապետության վաստակավոր բժիշկ, Հայաստանի վիրաբույժների հայկական ասոցացիայի նախագահ, Ռուսաստանի Դաշնության Գիտությունների ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ, Երևանի պետական բժշկական համալսարանի վիրաբուժության ամբիոնի պրոֆեսոր Մուշեղ Միրիջանյանը: Վիրաբուժության մեջ ներդրած  մեծ ավանդի համար բժշկական երկարամյա դարբնոցում մշտապես արծարծվում է մեծանուն վիրաբույժի անունը, ով բժշկագիտության մեջ յուրահատուկ անհատականություն է՝ իր տարբերվող  մտածողությամբ ու հույզերով, իր գործի արժեքով ու ճշտությամբ: Լինելով ճանաչված բժիշկ ու իր ժողովրդի նվիրյալ զավակ՝ նա արդեն երկար տարիների դժվարին աշխատանքային գործունեությամբ, հարուստ կենսագրությամբ մեծապես նպաստել է Հայաստանի առողջապահական համակարգի կայացմանն ու զարգացմանը:  Մեր զրուցակցի համար բժիշկ լինելը վեհ կոչում է, իսկ կատարած մեծածավալ աշխատանքը` իր առջև դրված նպատակի իրականացում:

Բազում պարգևներից և կոչումներից, իր բարձր հեղինակությունից նա երբեք չի մեծամտացել, բժշկությանը սիրահարված  մարդ է՝ միշտ զգոն և աչալուրջ, միշտ աշխատասեր ու պահանջկոտ: Նա ողջ էությամբ տարված է իր աշխատանքով և հավակնություններ չունի` իր անձի շուրջ հերոսական պատմություներ լսելու: Մարդ, որն իր կյանքը նվիրել է մարդկային  կյանքեր փրկելու, նոր կյանք պարգևելու մեծ ու սուրբ առաքելությանը:

-Պարոն Միրիջանյան, խոսենք ձեր կլինիկայի՝ վիրաբուժության դարբնոցի մասին, որը ղեկավարելու մեծագույն և պատասխանատու բեռը երկար տարիներ դրված էր Ձեր ուսերին։

-Ասեմ, որ մեր բաժանմունքը սկսել եմ ղեկավարել 1996 թվականից, երբ պաշտպանեցի դոկտորական թեզ «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնում որպես ամբիոնի աշխատակից, Հովհաննես Վազգենիչի հանձնարարականով տեղափոխվեցի այստեղ`  որպես Հերացի թիվ 1 հիվանդանոցային համալիրի վիրաբուժության կլինիկայի ղեկավար։ Չեմ ցանկանա խոսել մինչ իմ ղեկավարելը կլինիկայի վիճակի մասին. միայն  մի բան կասեմ` այդ տարիներին կլինիկայի վիրասրահը ջեռուցվում էր փայտի վառարանով։ Եվ ստանձնելով մեծ պատասխանատվություն` փորձեցի հունի մեջ դնել առկա իրավիճակը: Այդ տարիներին մեր կլինիկայում աշխատում էին եթե ոչ Հայաստանի, ապա Երևանի լավագույն վիրաբույժները։ Բայց արդեն նրանք մեծահասակ տարիքային շեմին էին, և իհարկե արդեն նկատելի էին որոշ դժվարություններ, քանզի հայկական մտածելակերպում կա այն կարծրատիպը, որ սկսում են արդեն չվստահել տարիքն առած մասնագետներին, որը նկատելի է նաև այսօր: Եթե նախկինում 1 ամսում 80-100 վիրահատություն էին իրականացնում, ապա այսօր երևի թե` 8-10, և այդ կարծրատիպը հաշվի առնելով` ցանկացա իմ ձեռք բերած փորձը փոխանցել իմ ավանդը շարունակողներին` կրթելով ապագա բժիշկների։ Մեր կլինիկայի անունը բարձր էր հնչում շնորհիվ այդ տարիներին մեծ ճանաչում ունեցող վիրաբույժների թիմի՝ Կամիս Մարտիրոսյան, Զարե Աբրահամյան, Պավել Սիմոնյան, Յուրա Կարապետյան և պրոֆեսոր Սուրեն Զախարի Հովհաննիսյան, ով Հայաստանի այդ տարիների լավագույն վիրաբույժներից մեկն էր, պատկառելի հզոր թիմ` Հովհաննես Վազգենիչի ղեկավարությամբ: Այնուհետև իմ ղեկավարման տարիներին փորձեցի նորամուծություններ ներառել մեր կլինիկայում: Իրականում ունեինք լավագույն աշխատանքային թիմ, չէի ասի` շատ երիտասարդ էինք, երիտասարդների շարքերում ես էի, Հրաչյա Բաղդասարյանը և մի շարք լավագույն մասնագետներ: Թող ամպագոռգոռ չթվա, բայց սկսեցինք աշխատել մեծ նվիրվածությամբ` աշխատելով լավագույն արդյունքներ ապահովել, կատարելով ամեն տեսակի վիրահատություններ` որովայնի խոռոչի, ինչու չէ, նաև կրծքավանդակի անհետաձգելի դեպքերի հետ կապված։ Եղել են նաև դեպքեր, որ կատարել ենք սրտի և թոքի դանակահարության և հրազենային վնասվածքներով անհետաձգելի վիրահատություններ։ Ցավոք, այդ տարիներին նման դեպքերը շատ էին, բայց փառք Աստծո, մեր երիտասարդ, բայց հմուտ մասնագետների ներուժի և նվիրումի շնորհիվ հասնում էինք հիանալի արդյունքների։ Կրթվելով և մեծ փորձ ձեռք բերելով իրենց ոլորտում` մեր երիտասարդ կադրերն առաջ շարժվեցին, ցավոք, մի քանիսը գնացին արտերկիր աշխատելու, մնացին նաև այդ լավագույն կադրերից Հովհաննես Հովհաննիսյանը, Կարեն Գրիգորյանը, ով այսօր փոխարինում է ինձ ամբիոնի վարիչի և կլինիկայի ղեկավարի պաշտոններում։ Ես մեծ ուրախությամբ, առանց մեկ վայրկյան կասկածելու, վստահեցի նրան այդ պատասխանատու գործը: Ցանկանում եմ նշել  նաև Արման Կիրակոսյանի, Արամայիս Յուրևիչի, իմ եղբոր տղայի` Արամ Միրիջանյանի անունները, լավագույն աշխատանքային թիմ ունենք` նաև  բուժքույրերի և մայրապետների առումով:  Երախտապարտ եմ բոլորին, որ կարողացել ենք  շուրջ  30 տարիների ընթացքում լավ աշխատանքային թիմ ձևավորելով` հասնել բավականին լավ արդյունքների։ Մեր երիտասարդ վիրաբույժներն այսօր կիրառության մեջ ներդրել են նորագույն մեթոդներով վիրահատական միջամտություններ: Մեր թիմում է  նաև օնկոլոգիական հմուտ վիրաբույժ Գագիկ Աշոտի Համբարձումյանը, ինչպես նաև իր տղան, ովքեր կատարում են լապարոսկոպիկ օնկոլոգիական, օրինակ` հաստաղիքի, հետորովայնային տարածության գոյացությունների, թափածակված խոցի, ճողվածքների, կույր աղիքի վիրահատություններ։ Աշխատում ենք մշտապես լինել վիրաբուժության նորարարությունների զարկերակին: Մեր վիրաբույժերին միշտ հորդորում եմ կլինիկայում ներդնել բոլոր նորարարական մեթոդները, իսկ խոչընդոտների դեպքում դիմել ղեկավարությանը` նոր անհրաժեշտ սարքավորումների ձեռքբերման համար։

-Ըստ Ձեզ` ո՞րն է ձեր բաժանմունքի հաջողության գրավականը։                                                            

-Մեր հաջողության գրավականը աշխատանքային թիմի անվերապահ նվիրումն է, որևէ մեկի մոտ չեմ տեսել թերացում իր աշխատանքի մեջ` սկսած մայրապետներից, քույրերից և բժիշկներից, բոլորը կատարում են անհնարն և հնարավորը իրենց ուսերին դրված գործը պատվով կատարելու համար:

-Ի՞նչ նոր ասելիք ունի այսօր Ձեր բաժանմունքը, և որն է, ըստ Ձեզ, Ձեր ղեկավարած բաժանմունքի առաքելությունը մինչ օրս:

 -Մեր առաքելությունը մարդկանց առողջությունը վերականգնելն է։ Այսօր այդ առաքելությունը պետք է միանա գիտության և արդի նոր տեխնոլոգիաների  ներդրումը. չէ՞ որ մենք նաև բժշկական կարևորագույն ամբիոն ենք ներկայացնում:

-Հաճախ ենք Ձեր մասին լսել հետևյալ արտահայտությունը` պարոն Միրիջանյանը վիրտուոզ վիրաբույժ է և հոգատար ուսուցիչ։

-Շնորհակալ եմ նման գնահատանքի համար, հուսամ, որ իմ անցած ուղին ներդրում է մեր ոլորտում, ուղղակի ես չեմ սիրում իմ մասին ամպագոռգոռ խոսքեր լսել։ Աշխատանքս մինչ օրս մեծ նվիրումով եմ կատարում և  փորձս փոխանցում մեր երիտասարդ կադրերին։

-Ի՞նչ կասեք երիտասարդ կադրերի մասին։ Ապագայում բժշկությունը վստահելի ձեռքերո՞ւմ է:

-Կասեմ, որ հուրախություն մեզ, մեր բժշկությունը  վստահելի ձեռքերում է։ Կարևոր է նաև  կառավարություն աջակցությունը մեր առողջապահական համակարգին, և որ երբեք չմարի հանրության վստահությունը։  Հասարակությունն այսօր ավելի պահանջատեր է դարձել, վստահություն, ցավոք, շատ չեմ տեսնում, պատճառը ես էլ չեմ կարող ասել։ Հավատացեք, մեր բժիշկները մեծ  բուժօգնություն եմ ցուցաբերում`իրականում չունենալով այն տեխնիկական հագեցվածությունը, ինչն առկա է արտերկրում։

-Եթե կրկին մասնագիտություն ընտրելու առջև կանգնած լինեինք, կրկին կընտրեի՞ք վիրաբուժությունը։

-Միանշանակ կրկին ու  կրկին կընտրեի իմ  սիրելի վիրաբուժությունը` բայց առավել կներգրավվեի տեխնիկական հագեցվածության ապահովման գործին` ավելի մեծ արդյունքներ գրանցելու համար։

-Ո՞րն է պարոն Միրիջանյանի համար մասնագիտական դեղատոմսը՝ լավ բժիշկ դառնալու միակ նախապայմանը։

-Հոգատարությունը և գիտելիքների կիրառությունը։

-Ձեր տեսակով պահանջկո՞տ եք Ձեր  և Ձեզ շրջապատող մարդկանց հանդեպ։                   

-Կասեմ, որ բավականին շատ, պաթոլոգիական աստիճանի պահանջկոտ եմ իմ և ինձ շրջապատող մարդկանց հանդեպ:

-Պարոն Միրջանյան, Դուք միշտ հանրության ուշադրության կենտրոնում եք, բազմիցս արժանանում եք մրցանակների, ի՞նչ են տալիս այդ մրցանակները Ձեզ։

-Այդ մրցանակներն ինձ իրականում ոչինչ չեն տալիս, դրանք իմ ժառանգներին և  թոռնիկներին են հպարտանալու առիթ տալու, որ հետագայում ասեն, որ իրենց պապիկը արժանացել է հանրության նման գնահատանքին։

-Ո՞րն է Ձեր ամենակարևոր խորհուրդը, որ տալիս ենք  սկսնակ բժիշկներին։ 

-Առաջինը` լինել  լավ մարդ, մարդասեր ու իրենց աշխատանքի նվիրյալը։

-Ի՞նչ մաղթանք և հորդոր ունենք մեր հասարակությանը, մեր ընթերցողներին:

- Մեր երկրին խաղաղություն եմ մաղթում, մեր հասարակությանը՝ առողջություն, իսկ բժիշկներին` համբերություն, հավատ սեփական ուժերի նկատմամբ և հաստատուն կամք։ Ցանկանում եմ, որ մարդիկ վստահեն բժիշկներին և համբերություն ու լավատեսություն ունենան վաղվա օրվա հանդեպ։ Թող միշտ մեր ավանդական սեղանների շուրջ հնչող առողջության մաղթանքներն իրականանան: Բայց այդ մաղթանքի տակ ամեն ոք իր լուման պետք է ունենա իր առողջության պահպանման համար, առողջ ապրելակերպ սահմանի իր համար: Մաղթում եմ մեր հայ ազգին, որ ոչ ոք  հիվանդ չունենա իր ընտանիքում, իսկ եթե արդեն առկա է խնդիրը, հաղթահարեն առողջ ապաքինման ելքով։

Հարցազրույցը վարեց Լուսինե Գալստյանը

«Առողջությունից զատ, չկա ավելի կարևոր բան, այն մեր գլխավոր արժեքն է»

Առողջապահական համակարգը պարբերաբար նոր նշաձողեր է սահմանում, և  Հայաստանը նույնպես անմասն չի մնում բժշկության բոլոր առաջադեմ մոտեցումները ներդնելուց ու կիրառելուց։ Վաղուց արդեն հայաստանյան առաջատար կլինիկաներում կատարվում են այնպիսի վիրահատություններ, որոնք հնարավորություն են տալիս ձերբազատվել տարբեր հիվանդություններից և կանխարգելել որոշ հիվանդությունների զարգացումն ու խորացումը: Տարեցտարի աճում է ալերգիայի տարբեր տեսակներով տառապող մարդկանց թիվը, և այսօր մոլորակի գրեթե յուրաքանչյուր երրորդ բնակչի մոտ ախտորոշվում է այդ հիվանդությունը: Իմունային համակարգը հուսալի պաշտպանություն է ապահովում արտաքին միջավայրի բացասական ազդեցությունից և խոչընդոտում օտարածին տարրերի ներթափանցումը օրգանիզմ: Նորմալ վիճակում իմունային համակարգի արձագանքը համապատասխանում է օրգանիզմի վրա ախտածին տարրի ազդեցության ուժին: Ալերգիկ բնույթի պաթոլոգիաներից տառապող մարդկանց մոտ նկատվում է իմունային համակարգի բարձր ակտիվություն` նույնիսկ նվազագույն արտաքին ազդեցության դեպքում: Որոշ բժիշկներ այդ հիվանդության լայն տարածումը կապում են բնապահպանական վիճակի վատթարացման, փոշու պարունակության ավելացման հետ ինչպես խոշոր քաղաքներում, այնպես էլ այլ բնակելի տարածքներում:

Մեր զրուցակիցն է Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի ալերգոլոգ-իմունոլոգ  ՄԱՐԳԱՐԻՏԱ  ՀՈՎՆԱՆՅԱՆԸ: Բժշկուհին իր հաջողության գաղտնիքը վաղուց է հասկացել. դա սերն է հիվանդների հանդեպ: Կարող ես լինել հոյակապ բժիշկ, սակայն եթե հիվանդը մարդկային վերաբերմունք չտեսնի, չի ձևավորվի բժիշկ-հիվանդ անչափ կարևոր փոխադարձ կապը:          

-Բժշկուհի, ինչ է անաֆիլակտիկ շոկը, և ինչպես է այն դրսևորվում։  

 -Անաֆիլակտիկ շոկը արտաքին ազդակների հանդեպ մարմնի սուր, ալերգիկ ռեակցիան է. զարգանում է կայծակնային արագությամբ, պատճառ կարող են լինել դեղորայքը, սնունդը, միջատների խայթոցը։

Այն անաֆիլաքսիայի ծանրագույն դրսևորումն է, որը բնորոշվում է զարկերակային ճնշման անկմամբ, հյուսվածքային օքսիգենացիայի խանգարմամբ: Ծանր ալերգիկ ռեակցիա է, որը զարգանում է արագ՝ ընդհուպ մահվան ելքով։ Առաջանում է որոշ նյութերի՝ ալերգենների օրգանիզմ մուտք գործելու դեպքում, որի ախտանիշներն  են ցանը, քորը` լեզվի կամ ըմպանի այտուցով, փսխումով, հևոցով։

 -Դերմատիտի ի՞նչ տեսակներ կան։

-Դերմատիտների` մաշկաբորբների ամենատարածված տեսակներից են ատոպիկ, կոնտակտային, սեբորեային մաշկաբորբը, նեյրոդերմիտը, ինչպես նաև էկզեման։

-Դեղորայքային ալերգիան ի՞նչ պաթոլոգիաների կարող է հանգեցնել։

-Դեղորայքային ալերգիան օրգանիզմի գերզգայունությունն է որոշակի դեղամիջոցների նկատմամբ։ Դա իմունային համակարգի պատասխանն է ալերգենների՝ նույնիսկ նվազագույն քանակի դեպքում։ Հիմնական դրսևորումներից են մաշկային ցանը, քորը, կարող է առաջանալ անգիոայտուց, արագ զարգացող տեսակի ժամանակ ընդհուպ մահվան ելք։ Նաև դրսևորվում է արյունատար անոթների և հոդերի վնասմամբ։

 -Ինչպիսի՞ն են կենցաղային, փոշուց և այլ ծագման ալերգիաների արտահայտման ձևերը։

-Գոյություն ունեն ալերգիկ ռեակցիաներ տան փոշուց, կենցաղային նյութերից, որոնք արտահայտվում են ցանավորումով, քորով, փռշտոցով, ալերգիկ մաշկաբորբի ձևով։

-Եղջերացանի ի՞նչ տեսակներ կան, և ո՞ր դեպքում կարող է այն զարգանալ։                                                 

-Եղջերացանը (լատ.՝ urticaria) ունի սուր և քրոնիկ ձևեր,  արտահայտվում է շոշափելիությամբ, քորի զգացումով, լինում է տեղային և գեներալիզացած։ Առաջացման պատճառներն են սնունդը, դեղորայքը, ցուրտը, արևի ազդեցությունը, ներքին հիվանդությունները։

 -Եթե տեղյակ ենք, որ ալերգիկ ենք, բայց չունենք նման ռեակցիաներ, կարիք կա՞  այցելելու ալերգոլոգի՝ կանխելու համար։

-Այո, պարտադիր պետք է այցելել բժիշկ-ալերգոլոգի և գտնվել ամբուլատոր բուժման հսկողության տակ։

 -Ինչպե՞ս զսպել քորելու կամ փռշտալու ցանկությունը, կամ հնարավո՞ր է դրանց զսպումը, գուցե չի՞ կարելի։                                            

-Զսպելը սխալ է, նաև կարելի է ասել, որ հնարավոր չէ։ Անհապաղ պետք է դիմել ալերգոլոգի։

 - Արդյո՞ք  որոշ մետաղներ կարող են  ալերգիկ երևույթներ առաջացնել:                           

-Այո, գոյություն ունեն մետաղների հետ շփումից (շփումային ալերգիա), հատկապես ոչ թանկարժեք մետաղներից առաջացած ալերգիկ ռեակցիաներ։

- Ի՞նչ կասեք հղիների շրջանում ալերգիկ հիվանդությունների տարածվածության մասին:

-Հղիների մոտ ավելի հաճախ հանդիպող ալերգիկ ռեակցիաները սննդային և սեզոնային են։ Սովորաբար հղիության ժամանակ նոր ի հայտ եկած ալերգիաները անցնում են, սակայն դրանք պահանջում են անընդհատ հսկողություն ալերգոլոգների կողմից և համապատասխան թույլատրելի դիետա։ Իսկ եթե հղիի մոտ ախտորոշված է բրոնխիալ ասթմա, այդ դեպքում կիրառվում է նաև հորմոնոթերապիա։

-Ալերգիաները հիմնական բուժում ունենո՞ւմ են, թե՞ իրենց հետքն ամեն դեպքում թողնում են:

-Հիմնական բուժումը ալերգիաների ժամանակ, ինչպես և բոլոր մնացյալ հիվանդությունների, պարտադիր է, ինչն առաջին հերթին կբերի առողջության բարելավմանը և հետագայում կրկնվելու քչացմանը, ինչու չէ` նաև լիարժեք լավացմանը։

 -Շատերն ինքնաբուժությամբ են զբաղվում հարևանի կամ բարեկամի խորհրդով: Ի՞նչ կասեք մեզանում  տեղ գտած, լավագույն դեպքում՝ դեղատների «խորհրդատվությամբ»  ինքնաբուժության վերաբերյալ:  

-Վերաբերմունքս բացասական է, ինքնաբուժումը չի խրախուսվում, քանի որ այն  շատ դեպքերում ավելի է խորացնում խնդիրը: Այնպես որ, ալերգիկ ֆոնի ի հայտ գալուն պես պետք է անպայման դիմել բժիշկ-ալերգոլոգի: Օգտվելով առիթից՝ հանրությանը հորդորում եմ և ոչ մի հիվանդության դեպքում չզբաղվել ինքնաբուժությամբ, ժամանակին դիմել համապատասխան մասնագետի, ստանալ նրա խորհրդատվությունը, ու եթե կա կարիքը, նաև մասնագիտական օգնությունը: Դա լավագույն երաշխիքն է, որ հիվանդությունն արագ կբուժվի և չի դառնա քրոնիկական: Իսկ ալերգոլոգի առաջնահերթ խնդիրն է ապահովել մարդու կյանքի որակը՝ թեթևացնելով հիվանդության ախտանշանները:

 -Կանդրադառնա՞ք կոսմետիկ միջոցներից ալերգիայի առաջացմանը:                                              

-Դրանք կարող են առաջանալ օծանելիքից, շրթներկից, մազի ներկից, դեմքի կրեմներից և այլն։ Այս դեպքում առաջանում է մաշկի բորբոքում, ցանավորում և քոր։ Անհրաժեշտ է դադարեցնել կիրառել այդ միջոցները և ստանալ համապատասխան բուժօգնություն բժիշկ-ալերգոլոգի կողմից` հետագայում բժշկի հետ ընտրելով համապատասխան հիպոալերգիկ կոսմետիկ միջոցները։

- Որպես մեր զրույցի  վերջաբան` Ձեր մաղթանքն ու հորդորը մեր հասարակությանը։

-Առողջությունը, թերևս, ամեն ինչ չէ, սակայն առանց առողջության, ամեն ինչ ոչինչ է: Չգիտեմ՝ որպես վերջաբա՞ն, հորդո՞ր կամ խնդրա՞նք գուցե, դիմում եմ մեր հասարակությանը, որ գնահատեն իրենց առողջությունը, վստահեն բժիշկներին: Մեր հասարակությանը կհորդորեմ պահպանել առողջությունը, քանզի առողջությունից զատ, չկա ավելի կարևոր բան, այն մեր գլխավոր արժեքն է։ Ես լիահույս եմ, որ ամենամեծ սերը, որը մենք կարող ենք պարգևել մեր ընտանիքին և աշխարհին, մենք ենք՝ առողջ վիճակում։ Միայն առողջ հասարակությունը, առողջ ազգն է ընդունակ բարձր նվաճումների։ Առողջ եղեք:

Հարցազրույցը վարեց Լուսինե Գալստյանը