1978-1988թթ.-ք.Երևան Գոգոլի անվան թ.35 միջն. դպրոց;

1988-1994թթ.- ԵՊԲՀ , բուժական ֆակուլտետ “Բուժական գործ” մասնագիտություն`գերազանցության դիպլոմ

1994-1995թթ. ք.Երևան Առողջապահության ազգային ինստիտուտ ,Կլինիկական օրդինատուրա “Ճառագայթային ախտորոշում” մասնագիտությամբ

1997/ապրիլ-մայիս- ք.Երևան Հայ-Ամերիկյան համալսարանական մամոֆրաֆիկ կենտրոն -Կրծքագեղձի քաղցկեղի վաղ ախտորոշման կուրս,ներառյալ մամոգրաֆիան, կրծքագեղձերի ուլտրաձայնային հետազոտությունը և կլինիկական հետազոտությունը, մասնագիտացում

2000թթ  - Վաշինգտոն,ԱՄՆ , Վաշինգտոնի կենտրոնական հոսպիտալի կրծքագեղձերի առողջության կենտրոն

Կրծքագեղձի առողջության հարցեր – կատարելագործում

1999/ նոյեմբեր-դեկտեմբեր- ք.Երևան Առողջապահության ազգային ինստիտուտ  «Ռենտգեն ախտորոշման արդի հարցերը» - կատարելագործում

2002/հուլիս-օգոստոս- Վաշինգտոն,ԱՄՆ , Վաշինգտոնի կենտրոնական հոսպիտալի կրծքագեղձերի առողջության կենտրոն

Կրծքագեղձի առողջության հարցեր, ներառյալ մամոգրաֆիան, կրծքագեղձերի ուլտրաձայնային հետազոտությունը և  վակումային բիոպսիան մասնագիտացում

2005/ սեպտեմբեր-հոկտեմբեր - Երևան, Առողջապահության ազգային ինստիտուտ  «ՀՇ ախտորոշման արդի հարցերը» - կատարելագործում

2010/սեպտեմբեր-հոկտեմբեր-ք.Երևան,  Առողջապահության ազգային ինստիտուտ  «ՀՇ ախտորոշման արդի հարցերը» - կատարելագործում

2011/ մայիս/- Զալցբուրգ,Ավստրիա, Ճառագայթային ախտորոշման կատարելագործման կուրս Զալցբուրգի կենտրոնական հոսպիտալի ճառագայթաբանության բաժանմունքում

2015/դեկտեմբեր Թեկնածուական ատենախոսության «Երեխաների հիդրոցեֆալիայի

 տիպերի ժամանակ կլինիկական, համակարգչային շերտագրման և

նեյրոսոնոգրաֆիկ չափանիշերի համեմատական գնահատականը»թեմայով

Աշխատանքային գործունեություն`

1995-1997թթ.”Դիագնոստիկա” ԲԸ, բժիշկ ռադիոլոգ

1997-2001թթ. Հայ-Ամերիկյան համալսարանական մամոֆրաֆիկ կենտրոն, բժիշկ ռադիոլոգ

2001-2005թթ. Հայ-Ամերիկյան առողջության կենտրոն, բժիշկ- ռադիոլոգ

2005 թ -ից «Սուրբ Աստվածամայր»  ԲԿ բժիշկ- ռադիոլոգ, 2009թթ- ՀՇ բաժանմունքի վարիչ

2013-2017թթ. “Էրեբունի” ԲԿ ՀՇ բաժանմունքի վարիչ

2017թ-ից “Էրեբունի” ԲԿ, մամոգրաֆիկ ծառայության ղեկավար

Ակադեմիկ գործունեություն /դասավանդում/

2006-2011թթ. Առողջապահության ազգային ինստիտուտ Ճառագայթային ախտորոշման ամբիոնի ասիստենտ

2011-ից – մինչ օրս  ԵՊԲՀ-ի հետբուհական և շարունակական ուսուցման Ճառագայթային ախտորոշման ամբիոնի դասախոս

Ակադեմիկ գործունեություն /դասավանդում/

2006-2011թթ. Առողջապահության ազգային ինստիտուտ Ճառագայթային ախտորոշման ամբիոնի ասիստենտ

2011-ից – մինչ օրս  ԵՊԲՀ-ի հետբուհական և շարունակական ուսուցման Ճառագայթային ախտորոշման ամբիոնի դասախոս

Մասնագիտական ասոցիացիաներում անդամակցություն

1996 – 2005թթ. Ճառագայթաբանության ասոցիացիայի անդամ

2016-ից Հայ ռադիոլոգների ասոսիացիայի անդամ

Անձնական տվյալներ`

Ամուսնացած է, ունի 1 դուստր և 1 որդի

• Բուժման մեթոդներ
  • Թերապևտիկ բուժում՝ ատամների
  • Պրոթեզավորում՝ ատամների
  • Վերականգնում (ռեստավրացիա)՝ ատամների, էսթետիկ
• Հիվանդությունների բուժում
  • Բուժում՝ բերանի խոռոչի (ստոմատոլոգիական) հիվանդությունների / ստոմատոլոգի ծառայություններ

 Հղիության հավանականությունը շատ անհատական է յուրաքանչյուրի համար

Հղիությունը կնոջ կյանքում համարվում է նորմալ  ֆիզիոլոգիական վիճակ,  սակայն  բժշկական տեսանկյունից  այն դիտվում է որպես սահմանային  դրություն, քանի որ այդ շրջանում կարող են «վերակենդանանալ» մինչ հղիությունն ընկած ժամանակահատվածում կնոջ կյանքում հանդիպած հիվանդությունները կամ ի հայտ գալ նոր խնդիրներ: Առհասարակ, եթե հղիությունն ընթանում է հարթ, միեւնույն է, օրգանիզմում տեղի են ունենում մի շարք բարդ հորմոնալ, նյարդային եւ ֆիզիոլոգիական փոփոխություններ, որոնք, բնականաբար, կարող են առաջացնել առողջական խնդիրներ:  Հոգեբանական տեսանկյունից հղիության ընթացքում նյարդահոգեբանական փոփոխությունները հիմնավորված են հորմոնալ ֆոնի փոփոխություններով, որոնք առաջացնում են մի շարք  էմոցիոնալ հոգեվիճակներ: Չափից ավելի հետազոտությունները սովորաբար խրախուսելի չեն. շեղում են բժշկի ուշադրությունը, եւ բժիշկները հաճախ առաջնորդվում են, այսպես ասած, «արձանագրային ալգորիթմներով»: Իսկ ընդհանրապես մանկաբարձությունը համարվում է ոսկե հավասարակշռության գիտություն, քանի որ կշեռքի նժարի վրա դրված է երկու մարդու կյանք՝ մոր եւ երեխայի: Կեսարյան հատման ճանապարհով ծննդաբերությունը մանկաբարձության մեջ համարվում է մայրական տրավմա, եւ այդ իսկ պատճառով  զարգացած երկրներում փորձում են նվազագույնի հասցնել նման ճանապարհով ծննդաբերության դեպքերի տոկոսային հարաբերակցությունը, իսկ մեզ մոտ, կարծես, հակառակ պատկերն է: Ծննդաբերության ընթացքում երբեմն գերագնահատում են պտղի, այլ ոչ թե մոր  դերը, մինչդեռ մանկաբարձության մեջ հավասարաչափ խոցելի են  մայրն  ու պտուղը, եւ առանց տրավմաների կնոջ ծննդաբերությունը  յուրաքանչյուր բժշկի սրբազան պարտքն է:

http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի մանկաբարձ-գինեկոլոգ ԴԱՎԻԹ ԱԲՈՎՅԱՆԸ` բավականին հաճելի մարդ եւ զրուցակից,  բժիշկ, ով կարողանում է իր աշխատանքը կատարել բարձր մասնագիտական հմտությամբ, իսկ իրեն դիմող կանանց տալիս է հոգեբանական ուժ եւ հավատ՝ ապրելու իրենց բաժին հասած կյանքը իմաստավորված ու բովանդակալից:

-Պարո´ն Աբովյան, մանկաբարձագինեկոլոգիական  ի՞նչ խնդիրներով են հիմնականում դիմում:

 -Մեզ հիմնականում դիմում են նորմալ եւ ոչ նորմալ հղիության ընթացքով կանայք, որոնք ունեն տարբեր պաթոլոգիական խնդիրներ եւ խնամքի կարիք: Դիմում են նաեւ գինեկոլոգիական հիվանդություններով տառապող կանայք:

-Բժի´շկ,  կա՞ արդյոք նախատեսված շեմ, որից հետո արդեն անհնար է հղիանալը:

-Իրականում այդ շեմ ասվածը գոյություն չունի, եւ հղիության հավանականությունը շատ անհատական է յուրաքանչյուրի համար:  Իհարկե, ցանկալի է, որ կինը հղիանա բնական ճանապարհով, որովհետեւ տարիքին զուգահեռ պաթոլոգիաներն են ավելանում, եւ արտամարմնային բեղմնավորման ժամանակ դեղորայքային միջոցներն ավելի շատ են կիրառվում: Եթե ձվարանների ռեզերվը նորմալ է, այդ դեպքում հղիանալու հավանականությունը շատ մեծ է` անկախ տարիքից: Իսկ տարիքային շեմը բարձրանալով` կարող է բարձրանալ ժառանգական հիվանդությունների ռիսկը, որի պատճառով մենք իրականացնում ենք սքրինինգային ծրագրեր: Ու, եթե նախկինում այն կատարվում էր 35 տարեկանից բարձր տարիքի կանանց մոտ, ապա այսօր այն իրականացվում է բոլորի մոտ: Մենք հաշվում ենք ժառանգական հիվանդության եւ անհատական ռիսկերը` դրան գումարած տարիքը, հանձնած թեստերի արդյունքները, ինչպես նաեւ սոնոգրաֆիան, որի օգնությամբ  շատ բան ենք տեսնում հղիության առաջին եռամսյակում: Հաշվի են առնվում հասակը, քաշը, նույնիսկ մաշկի գույնը, ծրագրի միջոցով կատարվում է հաշվարկ, եւ այդ ամենի արդյունքում իմանում ենք ռիսկային մակարդակը: Ու, եթե ռիսկերը լինում են բարձր, մենք շարունակում ենք հետազոտությունները: Կա նաեւ ոչ ինվազիվ ախտորոշման միջոց, երբ հղիի արյան միջոցով են որոշում պտղի բջիջները: Իհարկե, դա թանկ միջամտություն է, ոչ բոլորին է հասու, բայց, եթե ռիսկը բարձր է, մենք վերցնում ենք պտղաջրերը, եւ կատարվում է գենետիկ հետազոտություն, որը մեզ տալիս է արդեն հարյուր տոկոսանոց պատկեր: Այսինքն` կա՞ Դաունի կամ ուրիշ քրոմոսոմային համախտանիշ, թե ոչ: Այն հանդիպում է շատ հղիների մոտ եւ տարիքային սահմանափակում չունի: Ընդ որում, եթե այսօր արտերկրում այդ հիվանդության նկատմամբ մոտեցումը բավականին փոխված է, ապա հայ հասարակության համար այն համարվում է դատավճիռ: Օրինակ, Ֆրանսիայից մենք ունեցել ենք պացիենտ, որն այնտեղ անցել է մի շարք հետազոտություններ, որոնց արդյունքում նրա պտղի մոտ ախտորոշվել է Դաունի համախտանիշ, եւ կնոջը նույնիսկ շնորհավորել են այդ կապակցությամբ: Դա նրանց մոտ համարվում է նորմալ երեւույթ, եւ անգամ չեն թույլատրում ընդհատել հղիությունը: Եթե վաղ շրջանում պտղի մոտ Դաունի համախտանիշը  զուգակցվում է սրտի արատի հետ, միայն այդ դեպքում է թույլատրվում հղիության ընդհատումը: Նրանց մոտ այդ երեխան համարվում է հասարակության նորմալ անդամ, իսկ մեր երկրում նրա համար ամենուր խնդիրներ են ծագում:

Երբ մենք նոր-նոր քայլեր էինք անում բժշկության ասպարեզում, եւ ես 1999 թվականին Շվեդիայում ուսանում էի, լինում էին դեպքեր, երբ պտուղը մահանում էր ներարգանդային կյանքում: Բայց երեխայի լույս աշխարհ գալուց հետո նրան տալիս էին մորը, միասին լուսանկարվում էին, երեխային տանում տուն, նկարները փակցնում պատերին, ապա նոր միայն հուղարկավորում: Իսկ հայ մայրերը նույնիսկ չեն կարողանում երեխային տեսնել մահացած վիճակում, ինչը իրականում նրանց համար ահավոր սթրես է, իրավիճակ, երբ այն կարող է ընդմիշտ մնալ նրանց հիշողությունների մեջ: Այնտեղ մեզ ավելի նուրբ ձեւերով համարեցին աբորիգեններ:

Ինչ վերաբերում է բժշկության մեջ նորարարություններին թե´ տեխնիկապես,  թե´ գիտական մոտեցումներով, ապա մենք այսօր համաչափ քայլում ենք եվրոպական չափանիշներին համապատասխան, եւ հղին պետք է պարտադիր իրազեկված լինի իր հղիության ընթացքի մասին, որպեսզի որեւէ տհաճ անակնկալ չլինի երեխայի ծննդից հետո: Չնայած, ճիշտն ասած, աշխարհի ցանկացած երկրում կա այդ խնդիրը, եւ լավագույն մասնագետն էլ կարող է սխալվել: 

-Բժի´շկ, իսկ ո՞րն է եղել Ձեզ համար ամենատպավորիչ կամ առաջին վիրահատությունը:

-Եղել են վիրահատություններ, երբ ստիպված դիմել ենք կրկնակի կեսարյան հատման, բայց պարզվել է, որ երեխան արդեն դուրս է եկել, կեսարյանի սպին լրիվ տարամիտվել եւ բացվել է: Երբեմն էլ շոկ եմ ապրել, երբ լրիվ նորմալ, հանգիստ կեսարյան հատում ենք կատարել, մոր առաջնային ծնունդն էլ եղել էր նորմալ, բնական ճանապարհով, բայց որովայնը բացելուց հետո այնտեղ արյուն եմ տեսել: Մենք մինչ այդ ոչ մի միջամտություն չէինք արել, ձվարանների եւ փողերի վիճակը նորմայում էր, բայց պարզվեց, որ նախկինում միոմայի հեռացումից հետո հետին պատին մեծ անցք էր առաջացել, ինչը հղի էր անդառնալի հետեւանքներով: Նման անկանխատեսելի իրավիճակների ենք երբեմն ականատես լինում մեր պրակտիկայում:

-Իսկ ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Ինչ-որ չափով ուսուցիչ համարում եմ բոլոր նրանց, ում հետ աշխատել, շփվել եմ, քանի որ բոլորից էլ սովորելու բաներ ունենք: Բայց, ամեն դեպքում, իմ առաջին ուսուցիչը «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի ծննդատան գլխավոր բժիշկ Անդրանիկ Պողոսյանն է, ում մոտ օրդինատուրան եմ անցել: Ուսուցիչ եմ համարում նաեւ շատ հիանալի անձնավորություն, լավ մասնագետ Սերջո Ֆերացանին, ով Իտալիայում ուսանելու տարիներին ինձ շատ բաներ սովորեցրեց իմ նեղ մասնագիտացման մեջ: Ընդհանրապես իտալացի բժիշկներն ինձ շատ բան  են տվել, օրինակ, կարող եմ նշել նաեւ Լեանորդո Կաֆորիոյին, Մարկո Դեսանտիսին, բժիշկ Նոյային,  ով ավերիչ երկրաշարժից հետո ժամանել էր Հայաստան: Բոլորն էլ բարձր որակավորում ունեցող մանկաբարձ-գինեկոլոգներ են, որոնց մոտ շատերը կերազեին ուսանել, գիտելիքների պաշար ստանալ: Կառաձնացնեմ նաեւ Անտոնիո Տեստինին, ով ձվարանների նորագոյացությունների ախտորոշման հարցում թիվ մեկ մասնագետներից  է համարվում, ում հետ մենք շատ լավ ընկերներ ենք, եւ մեր շփումը մշտական բնույթ է կրել:

Իսկ ուսանելը պետք է լինի մշտապես, պետք է նորարարություններին համընթաց քայլես, որպեսզի զգաս ժամանակի զարկերակը: Ու այդ նպատակով մշտապես մասնակցում ենք կոնգրեսների, որտեղ կարող է նորություն չլինի մեզ համար այդ պահին, բայց բժիշկների հետ շփումը եւ փորձի փոխանակումը միշտ էլ անչափ օգտակար են:  

-Ինչպե՞ս որոշեցիք դառնալ մանկաբարձ-գինեկոլոգ:

-Ասեմ, որ դա շատ պատահական է ստացվել: 1987-1989 թվականներին ես ծառայում էի Գյումրիում, եւ բանակում կար մի բուժքույր, ով ինձ ուղղորդեց, որ դառնամ գինեկոլոգ: Ես այդ ժամանակ ֆելդշեր էի, առաջին կուրսն էի ավարտել, ոչ փորձ ունեի, ոչ շատ գիտելիքներ բժշկության մեջ. այդ տարիներին կարգին բժշկական գրականություն էլ չկար: Երկու տարի հերթապահություն եմ կատարել ավտոմատը ձեռքիս, իսկ ինձ մեծացրել էին «շատ փափուկ»: Եվ անչափ շնորհակալ եմ բանակից, որ ինձ ամուր հիմքերի վրա դրեց, դարձրեց ավելի իրատես կյանքի հանդեպ: Ես սկսեցի տարբերել լավն ու վատը, եւ այդ պահից սկսած` ուղեղիս մեջ դաջված էր, որ միանշանակ պետք է դառնամ գինեկոլոգ:

-Ի՞նչ կարծիք ունեք մշտապես կատարելագործվելու վերաբերյալ:

-Բժիշկներիս նպատակը մշտապես կատարելագործվելն է, նոր բուժական մեթոդներին տիրապետելը, ժամանակակից բժշկության մասին իրազեկվելը, նորարարություններին հետեւելը, բժշկագիտության զարգացմանը համահունչ քայլելը: Գինեկոլոգիայի եւ մանկաբարձության ոլորտներն այսօր դինամիկ զարգանում են, եւ մենք ջանում ենք բուժօգնությունը կազմակերպել միջազգային չափանիշներին համապատասխան: Գինեկոլոգիական հիվանդությունների կանխարգելման եւ բուժման հիմնական ուղղությունը գինեկոլոգիական հիվանդությունների ժամանակին հայտնաբերումն ու ախտորոշումն է: Հաճախակի հանդիպում են արգանդի վզիկի քաղցկեղը, լորձաթաղանթի բարորակ նորագոյացությունները, արգանդի միոմաները, եւ այս պարագայում շատ է կարեւորվում դրանց վաղ փուլում հայտնաբերումը:

-Բժի´շկ, ի՞նչ է իրենից ներկայացնում արգանդի միոման:

-Արգանդի միոման բարորակ գոյացություն է, որը կարող է առաջանալ, օրինակ, մեկ բջիջի վնասվելուց: Դրան կարող են նպաստել  ոչ ռեգուլյար սեռական կյանքը եւ այլ ուրիշ հանգամանքներ: Միոման կարող է արտահայտվել տարբեր ձեւերով,  տեղակայմամբ, որից էլ կարող են առաջանալ հետագա բարդացումներ: Կարող են արյունահոսության բերել կամ սեղմվել հարակից ներքին օրգանների վրա, կարող են ցավեր առաջացնել սնուցման խանգարման պատճառով, կարող են անեմիայի պատճառ դառնալ: Ու, նայած իրավիճակին, լուծվում է խնդիրը: Կինը կարող է ունենալ միոմա եւ, ամբողջ կյանքը ապրելով, չիմանա դրա գոյության մասին: Լինում են նաեւ դեպքեր, երբ մի փոքր միոման էլ կարող է բերել արյունահոսության, եւ ստիպված դիմում են վիրահատական միջամտության: Կան նաեւ դեղորայքային որոշ բուժումներ, որոնք իրականում շատ արդյունավետ չեն եւ հիմնականում իրականացվում են չափերի փոքրացման համար, որպեսզի հետագայում կատարվի լապարասկոպիկ, այլ ոչ թե բաց վիրահատություն: Այսօր ունենք մի քանի տեսակի բուժման մոտեցումներ, եւ թիվ մեկը, ամեն դեպքում, բաց եւ փակ վիրահատություններն են, կատարվում է նաեւ արգանդային անոթների սելեկտիվ էմբոլիզացիա: «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնում միոմայի վիրահատական միջամտություններն իրականացվում են շատ բարձր մակարդակով, արյան հոսքը դեպի միոմա արգելափակվում է: Նոր մեթոդներ են համարվում նաեւ  գերձայնային ազդեցության տակ իրականացվող գոծողությունները: Եթե միոման արգանդի վրա է, խոռոչ չի հասել, փոքր չափեր ունի, տարին 5 միլիմետրից ավելի չի մեծանում, նրան կարելի է պարբերաբար հետեւել, եւ այն կսկսի փոքրանալ, երբ կինը կլինի արդեն դաշտանադադարի մեջ: 

Այսօր «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնն ապահովված է անհրաժեշտ տեխնիկայով: Ցանկանում եմ շնորհակալությունս հայտնել «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի գլխավոր տնօրեն, պրոֆեսոր Հարություն  Քուշկյանին եւ «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի գոծադիր  տնօրեն, պրոֆեսոր Միքայել Մանուկյանին, ովքեր ամեն ինչ անում են կլինիկայի աշխատանքները կատարյալին հասցնելու համար:

-Որպես վերջաբան`Ձեր մաղթանքը:

-Կցանկանայի, որ մեր հասարակությունը երախտամոռ չլինի, ամեն անձ փորձի յուրովի լավատես լինել եւ բարին արարել իր շրջապատում: Եվ արտերկրում նույնպես իրենց լավագույն ձեւով դրսեւորեն, բարի ու հոգատար լինեն նաեւ այլազգիների նկատմամբ, լինեն անշահախնդիր, փորձեն իրենց շրջապատը դարձնել ավելի կատարյալ, ավելի լավը: Երբ մեր հասարակության  մեծամասնությունն ապահովված լինի, աղքատն էլ լավ կապրի: Թող մարդիկ լինեն հարուստ ոչ թե միայն ֆինանսապես, այլ նաեւ հոգեպես, ու, երբ մարդ մեծ ձգտում ունի, կհասնի ամեն ինչի, եւ այդ դեպքում ֆինանսը մեծ դեր չի խաղում: Այսօր ինտերնետ պորտալը շատ բան է տալիս մեզ, եւ մարդը կարող է գտնել ցանկացած գրականություն, կարդալ ու սովորել:

Եվ, երբ մարդիկ ձգտում են կատարյալին, Աստված նրանց բարին արարելու հնարավորություն է տալիս:   

Բժիշկներն ավելի շատ մտածում են հիվանդի առողջության վերականգնման,  լավացման, նրա կյանքի մասին

Հայաստանում մահվան յուրաքանչյուր երկրորդ դեպք պայմանավորված է սրտանոթային հիվանդություններով, որոնց թիվը, դժբախտաբար, օրեցօր ավելանում է: Իսկ սրտի վիրահատությունն էլ աշխարհում համարվում է ամենաթանկերից մեկը: Ներկայիս ապրելակերպը, վատ էկոլոգիան նպաստում են, որ այս ռիսկային խումբն ավելի երիտասարդանա, ստենտավորումն էլ կատարվում է սրտամկանի ինֆարկտի առաջացումը կանխելու, հիվանդի կյանքը փրկելու համար, եւ այն պետք չէ շփոթել զոնդավորման հետ, որը բացում է տարածք ստենտի համար: Ստենտը մետաղյա կամ պլաստմասե խողովակ է, որը տեղադրվում է անատոմիական անոթի կամ լուսանցքի մեջ, որպեսզի այն բաց եւ անցանելի լինի: Կա տարբեր նպատակներով օգտագործվող ստենտների լայն տեսականի, այդ թվում` ընդլայնվող պսակային, անոթային եւ ուղեղային ստենտներից մինչեւ պարզ պլաստիկ ստենտներ, որոնք ապահովում են երիկամի եւ միզապարկի միջեւ մեզի հոսքը: Ստենտը պետք է տարբերվի նաեւ շունտից, դրանք կարող են պատրաստվել նմանատիպ նյութերից, բայց կատարել երկու տարբեր գործառույթներ:

Վերջին տարիներին մեր երկրում բավականին լուրջ առաջընթաց է տեղի ունենում սրտաբանության ասպարեզում, ինչի արդյունքում էլ մարդիկ ավելի վստահ են դիմում մեր բժիշկներին` հավատալով նրանց մասնագիտական եւ մարդկային որակներին: http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է Երեւանի սրտաբանության գիտահետազոտական ինստիտուտի ինտերվենցիոն սրտաբանության, կլինիկական էլեկտրաֆիզիոլոգիայի եւ ճառագայթային ախտորոշման բաժանմունքի  ինվազիվ սրտաբան ՆԻԿՈԼԱՅ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԸ: Չնայած երիտասարդ տարիքին, նա արդեն ունի բավական մեծ աշխատանքային փորձ, վարպետություն, աչքի է ընկնում գործի նկատմամբ նվիրվածությամբ: Բժշկի կայացմանը նպաստել են նաեւ լավագույն դասախոսների մոտ սովորելն ու միջազգային մասնագիտական միջոցառումներին ակտիվորեն մասնակցելը: Ինվազիվ սրտաբանությունը պահանջում է խորը մասնագիտական գիտելիքներ, հմտություն, փորձ, նաեւ մարդկային բարձր հատկանիշներ, որպեսզի հնարավոր լինի փրկել մարդկային կյանքը:

-Պարո´ն Հովհաննիսյան, սրտամկանի ինֆարկտի դեպքում ստենտավորումը ցուցվա՞ծ է, թե ոչ:

-Սրտամկանի ինֆարկտի դեպքում միանշանակ ցուցված է առաջնային կորոնոգրաֆիա, որպեսզի իրականացվի սրտի անոթների հետազոտություն` տեսնելու համար անոթների ախտահարվածության աստիճանը, ինֆարկտի համար պատասխանատու անոթը: Սուր ինֆարկտի դեպքում այն լինում է փակ կամ 99 տոկոսով  նեղացած, եւ պետք է կատարել անգիոպլաստիկա եւ ստենտավորում:

-Բժի´շկ, հիմնականում քանի՞ ստենտ է ցուցված տեղադրել:

-Սուր ինֆարկտի դեպքում հիմնականում ցուցված է ստենտավորել պատասխանատու անոթը, 50 տոկոս դեպքերում` երկրորդը, քանի որ կարող են հանդիպել խաչմերուկային նեղացում կամ երկարավուն նեղացում, երբ մեկ ստենտը իր հնարավորություններով չի կարող բավարարել:

- Կա՞ն արդյոք հակացուցումներ ստենտավորման համար:

-Ստենտավորման համար կան հարաբերական հակացուցումներ, որոնցից են, օրինակ, բարձր արյունահոսության ռիսկերը, քանի որ ստենտավորումից առաջ  եւ հետո օգտագործվում են հակամակարդիչներ, հակատրոմբոցիտային դեղորայքային միջոցներ, ինչպես նաեւ երիկամային սուր եւ քրոնիկական անբավարարվածությունը:

- Վերջին տարիներին ստենտավորման մեջ որո՞նք են համարվում նորագույն ձեռքբերումները:

-Վերջին  տարիներին մշակվում են ավելի որակյալ, ավելի հեշտ տեղադրվող, ավելի քիչ տրավմատիկ ստենտներ, որպեսզի անոթի պատը չվնասեն, որ ավելի պակասեն հետագա նեղացումների ռիսկայնությունները: Լուրջ ձեռքբերումներից են նաեւ հատուկ լուծվող ստենտները, որոնք դեռ գիտական մշակման են ենթարկվում: Տեղադրվելով անոթի մեջ` մինչեւ 6 ամիս ժամկետում ստենտը լուծվում է,  եւ անոթն ունենում է ավելի լիարժեք վիճակ առանց մետաղական կոնստրուկցիայի: Ցավոք, դրանք Հայաստանում դեռ շատ չեն:

-Կա՞ արդյոք անվճար հիմունքներով ստենտավորման պետական ծրագիր:

- Պետության կողմից կա ծրագիր, որի շրջանակներում ST բարձրացմամբ սրտամկանի սուր ինֆարկտի դեպքում իրականացվում է ստենտավորում (Stent for life), եւ դրա օգնությամբ շատ մարդկանց կյանքեր են  փրկվել  ու դեռ փրկվելու են: 2018 թվականի հուլիսի մեկից ստենտավորում կատարվում է արդեն դեղապատ ստենտով, իսկ նախկինում միայն ոչ դեղապատ ստենտներ էին կիրառվում: Պետպատվերի շրջանակներում կան  սոցիալական հատուկ խմբեր, առաջնայինը «Փարոս» ծրագրում ընդգրկված մարդիկ են, զինծառայողները եւ նրանց ընտանիքի անդամները, սոցփաթեթի շահառուները:

-Բժի´շկ, ստենտավորո՞ւմ, թե բաց  վիրահատություն, ո՞րն է ավելի նախընտրելի սրտամկանի ինֆարկտի դեպքում:

-Այդ հարցը քննարկվում է կորոնարոգրաֆիայից հետո, երբ լինում են բազմանոթային ախտահարումներ, ախտահարված անոթեր: Կան հատուկ միջազգային նորմատիվներ (SYNTAX score), որոնցով ցուցված է հաշվարկել ախտահարված անոթների տեղակայումը, ախտահարման տոկոսները, հաշվի առնել նաեւ հիվանդի ընդհանուր վիճակը` կատարելով էխոսրտագրություն: Եվ այդ ամենից հետո նոր միայն որոշվում է` շունտավորո՞ւմ կատարել, թե ստենտավորում:   

- Ինչպե՞ս է հետագայում իրականացվում ստենտավորված հիվանդի հսկողությունը:

-Հսկողությունն առաջին մի քանի օրն իրականացվում է հիվանդանոցային պայմաններում` ըստ հիվանդի ընդհանուր վիճակի,  հիմնականում` մինչեւ հինգ օր: Այնուհետև բուժումը շարունակվում է տնային պայմաններում:

-Բժի´շկ, հաճա՞խ են տալիս այն հարցը, թե ստենտավորումից հետո իրենց ինչքան կյանք է սպասվում:

-Այդ հարցը, երեւի թե, միայն մեր հայ հասարակության մեջ է առաջանում. մոտ 50-60 տոկոսը այդ հարցը տալիս է` կախված հիվանդի վիճակից, նրա կյանքի որակից, ապրելակերպից: Ընդհանրապես ստենտ տեղադրվում է ամբողջ կյանքի համար, բայց հիվանդը պետք է իրեն հետեւի, անհրաժեշտ դեղորայքը ընդունի, առողջ ապրելակերպ վարի, չծխի, խմելը չչարաշահի, բժշկի հսկողության տակ լինի: Այսօր բավականին շատ են սիրտ-անոթային խնդրով տառապող հիվանդները, բայց, բարեբախտաբար, ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ մեր երկրում լուծման ելքեր կան: Բոլոր անհրաժեշտ վիրահատական միջամտությունները մեր հանրապետությունում իրականացվում են, պարզապես նորարարությունների ներդրման, ինչպես նաեւ ստենտավորման հարցերում անհրաժեշտ է պետության աջակցությունը: Արդեն 5-6 տարի պետության աջակցությամբ անվճար հիմունքներով իրականացվում է ստենտավորում, սակայն կան խնդիրներ կարդիոստիմուլյատորների եւ կարդիովերտեր-դեֆիլիատորների (ICD) եւ սրտի ռեսինխրոնիզացիոն թերապիայի (CRT) սարքերի համար, որոնք ցուցված են սրտի դանդաղ ու արագ աշխատանքի, սրտային անբավարարության, կյանքին վտանգ սպառնացող առիթմիաների (փորոքային տախիկարդիաների եւ փորոքների ֆիբրիլյացիա), հանկարծակի սրտային մահը կանխելու նպատակով: Դրանք, այսպես ասած, կյանք փրկող սարքեր են, որոնք, ցավոք, շատ քիչ դեպքերում են հասանելի դառնում պետական աջակցությամբ:

-Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Իմ առաջին ուսուցիչը հայրս է` Աշոտ Հովհաննեսյանը, ով նաեւ մեր բաժանմունքի ղեկավարն է, ինչպես նաեւ պապիկս, ով նույնպես բժիշկ է, եւ տատիկս, ով, ցավոք, այս պահին չի տեսնում իմ գործունեության ընթացքը: Եվ կավելացնեմ նաեւ ինձ ուսուցանող բժիշկներին, որոնց աշխատանքի համար ես միշտ շնորհակալ եմ, երախտապարտ:

-Բժի´շկ, ո՞րն եք համարում Ձեր ամենամեծ  ձեռքբերումը:

-Իմ մեծ ձեռքբերումը համարում եմ այն փաստը, որ նման երիտասարդ տարիքում, փառք Աստծո, կարողանում եմ բարեհաջող իրականացնել սրտամկանի համար նախատեսված բարդ վիրահատական միջամտությունները: Աշխատանքին զուգահեռ հասցնում եմ գնալ նաեւ վերապատրաստումների եւ հենց նոր եմ վերադարձել Բուդապեշտ քաղաքից, որի SEMMELWEIS համալսարանական կլինիկայի կարդիովասկուլյար կենտրոնում շուրջ երկու ամիս լուրջ վերապատրաստում անցա, կատարեցի ավելի բարդ ստենտավորումներ, քրոնիկական անոթների վերաբացում, ներկա եղա նորարարության` աորտալ փականի ներանոթային վիրահատությունների (TAVI), միթրալ փականի կլիպպինգի (VSD): Ասեմ նաեւ, որ մեր բաժանմունքում մշտապես իրականացվում է փորձի փոխանակություն արտերկրի բժիշկների` հիմնականում Դանիայի, Գերմանիայի առաջատար պրոֆեսորների հետ, որոնք, տարին մեկ կամ երկու անգամ այցելելով մեր կլինիկա, կատարում են բոլոր անրաժեշտ հետազտությունները եւ բարդ վիրահատական միջամտությունները սրտանոթային հիվանդությունների դեպքում:

-Որպես վերջաբան ի՞նչ կմաղթեք մեր հասարակությանը:

-Ցանկանում եմ դիմել մեր հասարակությանը եւ ասել, որ չվախենան բժշկությունից, բժիշկներից եւ կանխարգելիչ նպատակով այցելեն բժշկի տարին գոնե մեկ կամ երկու անգամ, ամեն չնչին գանգատի դեպքում նույնպես դիմեն բժշկի: Իհարկե, մենք պատկերացնում ենք խնդրի ֆինանսական կողմը, բայց միշտ չէ, որ բժիշկը առաջնահերթ մտածում է ֆինանսի մասին: Բժիշկներն ավելի շատ մտածում են հիվանդի առողջության վերականգնման, լավացման, նրա կյանքի մասին, եւ բժշկի երջանկության գրավականը ոչ միայն լավ հայ, այլ նաեւ լավ մասնագետ լինելը, մասնագիտական աշխատանք, սեփական աշխարհ ունենալն է, որն ինքն է կերտել:

Բժշկությունը աստվածահաճո, աստվածատուր մասնագիտություն է

Տեսողության տարբեր խանգարումների շտկման մեթոդներն ամբողջ աշխարհում պարբերաբար զարգանում ու նոր նշաձող են սահմանում, եւ Հայաստանը նույնպես անմասն չի մնում ակնաբուժության ոլորտի բոլոր առաջադեմ մոտեցումները ներդնելուց ու կիրառելուց։ Վաղուց արդեն հայաստանյան ակնաբուժական կլինիկաներում կատարվում են այնպիսի վիրահատություններ, որոնք հնարավորություն են տալիս ձերբազատվել աչքի տարբեր հիվանդություններից եւ կանխարգելել որոշ հիվանդությունների զարգացումն ու խորացումը։

Մեր երկրում ակնաբուժությունը միշտ եղել է բարձր մակարդակի վրա, իսկ Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնը Հայաստանի ամենամեծ բազմապրոֆիլ ակնաբուժական հաստատությունն է` հագեցած ժամանակակից սարքավորումներով, որոնցով իրականացվում է միջազգային չափանիշներին համապատասխան ախտորոշիչ, բուժիչ եւ գիտահետազոտական գործունեություն: Կենտրոնում աշխատում են բարձրակարգ մասնագետներ, որոնց մեծ մասը որակավորվել է արտասահմանում, մասնավորապես` ԱՄՆ-ում: Հենց նրանց շնորհիվ իրականություն են դառնում հրաշքները. մարդկանց է վերադարձվում ամենաթանկը` աչքի լույսը: Կենտրոնի բժիշկները հետեւում են ակնաբուժության վերջին նվաճումներին` անընդհատ գործի դնելով բուժման նոր ու արդի մեթոդներ: http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցը բժշկական գիտությունների դոկտոր, Երեւանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի ակնաբուժական ամբիոնի պրոֆեսոր, ակնաբույժ, Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի աչքի բորբոքային հիվանդությունների բաժանմունքի ղեկավար ԱՆՆԱ ՀՈՎԱԿԻՄՅԱՆՆ է: Բժշկուհին հնարավորություն է ունեցել վերապատրաստվել ԱՄՆ-ում (Fellowship UCSF-ում եւ Cincinati Eye Institute-ում), բազմիցս հանդես է եկել ելույթներով եւ տպագիր աշխատանքներով: Բժշկուհի, ում շնորհիվ արդեն վերականգնվել է բազմաթիվ մարդկանց աչքի լույսը, կատարվել են նորագույն մեթոդներով վիրահատություններ, ակնաբուժության մեջ ամենաբարդերից համարվող եղջերաթաղանթի փոխպատվաստումներ: Բժշկուհին իր հաջողության գաղտնիքը վաղուց է հասկացել. դա սերն է իր հիվանդների հանդեպ: Կարող ես լինել հոյակապ բժիշկ, սակայն, եթե հիվանդը մարդկային վերաբերմունք չտեսնի, չի ձեւավորվի բժիշկ-հիվանդ անչափ կարեւոր փոխադարձ կապը:

-Տիկի´ն Հովակիմյան, ինչպե՞ս, ե՞րբ որոշեցիք ընտրել այդ պատասխանատու մասնագիտությունը:

-Բժշկի մասնագիտություն ընտրելու ցանկությունը, անկեղծ ասած, դեռ մանկապարտեզ հաճախելու ժամանակ է առաջացել: Չնայած ծնողներս բժիշկ չեն, բայց դպրոցական տասը տարիների ընթացքում իմ այդ ցանկությունը դարձավ վերջնական որոշում: Երեւի թե դա ի վերուստ տրված զգացողություն է: Մայրս որոշ չափով մոտ էր բժշկությանը. նա ՌԴ Սանկտ Պետերբուրգ քաղաքում պաշտպանել է իր դիսերտացիան բժշկական աշխարհագրություն մասնագիտությամբ, իսկ այդ տարիներին Հայաստանում չկար նման ճյուղ: Նա ոսումնասիրել է Սեւանի ավազանում առկա հիվանդացությունները: Ես որոշել էի ընտրել սրտաբանության, արյունաբանության կամ նյարդաբանության ոլորտներից մեկը, սակայն մայրս միշտ ինձ ուղղորդում էր դեպի ակնաբուժությունը, քանի որ, ըստ նրա, այն բժշկության մեջ ամենաազնվական ոլորտն է: Բացի այդ, ամենից կարեւորը աչքի լույսն է: Եվ ես անչափ շնորհակալ եմ մորս այդ ուղղորդման համար, որովհետեւ, երբ մարդուն վերադարձնում ես աչքի լույսը, նրա աչքերում տեսնում անսահման ուրախությունն ու երախտագիտությունը, այդ ամենը փոխանցվում է քեզ: Եվ ստացած դրական էներգիան քեզ հնարավորություն է տալիս օգնել մեկ այլ հիվանդի, վերադարձնել նրան աչքի լույսը: Ընդհանրապես մենք շատ մեծ էներգիա ենք ծախսում, հատկապես վիրահատության ժամանակ աննշան վրիպումը կարող է ճակատագրական լինել, եւ դու պարտավոր ես միշտ զգոն լինել, չլիցքաթափվել մինչեւ վիրահատության ավարտը: Բժշկությունը աստվածահաճո, աստվածատուր մասնագիտություն է. չէ որ բժշկելը նաեւ Քրիստոսի գործն էր:

-Տիկի´ն Հովակիմյան, խոսեք Ձեր ղեկավարած բաժանմունքի գործառույթների մասին:

-Մեր բաժանմունքը կոչվում է աչքի բորբոքային հիվանդությունների բաժանմունք, սակայն նմանատիպ հաստատություններն արտերկրում կոչվում են արտաքին աչքի, եղջերաթաղանթի, անոթաթաղանթի բաժանմունք, ինչն ավելի ամբողջական է ներկայացնում հաստատության գործառույթները: Այստեղ կատարվում են ամենատարբեր վիրահատություններ, եղջերաթաղանթի փոխպատվաստումներ: Մեզ մոտ կիրառվում են նաեւ եղջերաթաղանթի փոխպատվաստման նորագույն շերտավոր մեթոդները` առաջային լամելար եւ հետին էնդոտերիալ կերատոպլաստիկան: Եղջերաթաղանթի հայթայթման նպատակով մենք համագործակցում ենք Վաշինգտոնի <<Sight Life International Eye Bank>>-ի` Աչքի հյուսվածքների բանկի հետ, որին տալիս ենք մեր պատվերները: Մեզ տարեկան 200-250 մարդկային հյուսվածք են մատակարարում: 2005թ. առաջին անգամ Հայաստանում` մեր բաժանմունքում, ներդրվեց ամիոտիկ թաղանթի փոխպատվաստումը:: Այդ թաղանթը ստանում ենք կեսարյան հատումներից, եւ հատուկ մշակում անցնելուց հետո այն տեղադրվում է աչքի մակերեսին` այն բոլոր դեպքերում, երբ կան չլավացող խոցեր, վերքեր, էռոզիաներ, քիմիական այրվածքներ, տարբեր տեսակի բորոբոքային հիվանություններ: Թաղանթը պատվում է աչքին, այն ունի մի շարք բուժիչ հատկություններ` հակաբորբոքային, հակասպիական եւ այլն, որոնք արագացնում են վերքերի ապաքինումը: Մեր բաժանմունքում իրականացվում են մի շարք նորագույն եւ գերժամանակակից մեթոդներ, օրինակ, ֆակոէմուսիֆիկացիայի միջոցով իրականացվում է կատարակտայի բուժումը, այսինքն` հեռացվում է պղտորված ոսպնյակը, եւ դրա փոխարեն` տեղադրվում արհեստական ոսպնյակ: Կատարակտան ոսպնյակի պղտորումն է, որի դեպքում հաճախ մարդիկ ասում են` աչքիս փառ եկավ: Մասնավորապես, առանց կարի մեթոդով շատ փոքր կտրվածքով մուտք ենք գործում աչքի խոռոչ, ոսպնյակը հեռացվում է ուլտրաձայնով, եւ տեղադրվում է արհեստական ոսպնյակ: Վիրահատական միջամտությունը տեւում է 6-10 րոպե` տեղային կաթիլների տակ, նույնիսկ չենք սրսկում, եւ հիվանդը կես ժամից տուն է վերադառնում: Տեսողությունը վերականգնվում է 1-2 օրվա ընթացքում: Տեղադրվում են տարբեր տեսակի ոսպնյակներ` մոնոֆոկալ, մուլտիֆոկալ, տորիկ։ Մուլտիֆոկալ ոսպնյակների միջոցով հիվանդը կարողանում է տեսնել ինչպես հեռու, այնպես էլ միջին եւ մոտիկ տարածությունների վրա: Տորիկ լինզաները համարվում են աստիգմատիկ ոսպնյակներ եւ տեղադրվում աչքի խոռոչում: Մուլտիֆոկալ եւ տորիկ ոսպնյակները հաճախ պատվիրվում են Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում։ Մեզ մոտ նաեւ իրականացվում է մսամոլի հեռացում հիմնականում աուտոտրանսպլանտացիայով, որը հետագայում ապահովում է գեղեցիկ կոսմետիկ տեսք, ինչպես նաեւ կանխում է հետագա կրկնման հավանականությունը: Կատարում ենք նաեւ կոպի փոքրիկ գոյացությունների` ճարպագեղձի խցանումների հեռացում, որը կոչվում է խալազիոն:

Մեր բաժանմունքում կատարվում է նաեւ տատուաժ կույր աչքերին (տրավմայի, գլաուկոմայի եւ այլ պատճառներով չտեսնող աչքեր): Երբ եղջերաթաղանթը գույնը փոխել է. մեկ աչքը կարծես երկնագույն է, իսկ մյուսը` սեւ կամ շագանականագույն, ապա իմիտացիա է արվում` կարծես սեւ բիբ ենք ներկում շագանակագույնի կողքը` կոսմետիկ տեսքը վերականգնելու նպատակով: Դա էլ մոտ 30 րոպե տեւողությամբ միջամտություն է: Մեր բաժանմունքում նաեւ առաջին անգամ ներդրվեց լիմբալ ցողունային բջիջների աուտոտրանսպլանտացիան, երբ մեկ աչքից ցողունային բջիջները փոխպատվաստվում են մյուս աչքին: Դա նույնպես կատարվում է հիմնականում աչքերի քիմիական այրվածքների ժամանակ։ Ուզում եմ առանձնացնել առաջին անգամ մեր տարածաշրջանում ներդրված եւ միայն մեր կենտրոնում իրականացվող բոստոնյան առաջին տեսակի կերատոպրոտեզավորումը` արհեստական եղջերաթաղանթի տեղադրումը:: Այն ԱՊՀ տարածաշրջանում միայն Մոսկվայում եւ մեզ մոտ է իրականացվում, եւ այս 10 տարիների ընթացքում մեզ մոտ 26 մարդու մոտ է տեղադրվել, իսկ Մոսկվայում` ավելի քիչ: Երբ քիմիական այրվածքից մարդու աչքի մակերեսը խիստ անոթավորված է, ապա նման դեպքերում սովորական մեթոդով կերատոպլաստիկան արդյունավետ չի լինի, որովհետեւ, ինչպիսի թաղանթ էլ տեղադրես, անոթները «կգրոհեն» եւ կպղտորեն այն: Իսկ երբ տեղադրում ենք արհեստական եղջերաթաղանթ, մարդկային անոթը չի կարողանում քիմիական նյութի վրա աճել, բբի դիմացը մնում է բաց, եւ մարդը տեսնում է: Մենք ունենք դեպք, երբ 16 տարվա կուրություն ունեցող հիվանդը նման միջամտությունից հետո սկսել է տեսնել: Սա տարածաշրջանում իսկապես բացառիկ նվաճում է վիրահատության բնագավառում: Մեր արդյունքները տպագիր ներկայացրել ենք 2012թ.-ին`ԱՄՆ-ում: Հայաստանն իր փորձով աշխարհում երրորդն է համարվում: Եթե ԱՄՆ-ը առանձնացնենք, ապա Սաուդյան Արաբիայից հետո մենք Հնդկաստանի հետ հավասար ենք քայլում: Իսկ ինչ վերաբերում է անոթաղանթի բորբոքումներին, ապա մեր բաժանմունքն ունի գենետիկական լաբորատորիայի հետ համագործակցելու համաձայնություն արյան գենետիկ թեստերի կիրառման վերաբերյալ` ուվեիտների ախտորոշման մակարդակն առավելագույնս բարձրացնելու նպատակով (HLA-B27, HLA-B51 եւ այլն): 2001 թվականից առաջին անգամ Հայաստանում` մեր բաժանմունքում, ներդրվել են նաեւ եղջերաթաղանթի քերուկի հետազոտությունը եւ դրա մանրադիտակային զննումը, որն առավելագույնս բարձրացնում է ախտորոշման ճշգրտությունն ու ուղղորդված բուժման արդյունավետությունը եղջերաթաղանթի բորբոքային ախտահարումների ժամանակ:

Մեր բաժանմունքում միշտ լինում են երիտասարդ կադրեր, մեզ մոտ անդադար ընթանում է ուսուցողական շարունակական գործընթաց: Ամեն օր ունենում ենք 60-80 հիվանդ, եղել են օրեր, որ նույնիսկ 100 մարդ ենք ընդունել: Վիրահատության օրերին, կախված դրանց բարդության աստիճանից, լինում է մոտավորապես 10-20 վիրահատություն:

-Բժշկուհի´, հասցնո՞ւմ եք աշխատանքին զուգահեռ մասնակցել վերապատրաստումների:

- Մենք` բժիշկներս, ամեն տարի մասնակցում ենք վերապատրաստման, կոնֆերանսների, մեր գիտելիքների բազան անընդմեջ թարմացվում է, որովհետեւ, եթե տեղում դոփենք, պարզապես պացիենտ չենք ունենա. ամենուր ակնաբուժական կենտրոններ են բացվում: Հպարտությամբ կարող եմ ասել, որ Մալայան բժշկական կենտրոնի բոլոր բաժանմունքների ղեկավարները վերապատրաստված են, ստացել են լուրջ կրթություն: Մեր կլինիկայի կայացման, զարգացման գործում անչափ մեծ է տնօրեն Ալեքսանդր Մալայանի դերը, ով ճիշտ կադրային քաղաքականություն է վարել եւ վարում է, բոլոր կադրերը վերադարձել են սովորելուց հետո եւ արդեն սովորեցնում են երիտասարդ կադրերին: Մեր կենտրոնը միջազգային չափանիշներին համընթաց քայլում է, եւ դրանում մեծ ներդրում ունեն ինչպես Ալեքսանդր Մալայանը, այնպես էլ` «Հայկական ակնաբուժության նախագծի» հիմնադիր-նախագահ Ռոջեր Օհանիսյանը:

-Բժշկուհի´, որո՞նք եք համարվում Ձեր բնավորության թույլ եւ ուժեղ կողմերը:

-Երեւի թույլ եմ խղճից. եթե ինձ մոտ են բերում աչքերի բորոբոքային պրոցեսով կամ ծանր վնասվածքով երեխայի, բուժօգնություն ցուցաբերելու առաջին իսկ պահից աչքերս թրջվում են, եւ ինձ հազիվ տիրապետում եմ, որ ոչ մեկը դա չնկատի: Երեւի համառությունն ու սկզբունքայնությունը, մասնագիտությանս մեջ անընդհատ առաջ գնալու տենչը, մեր ոլորտի նորարարություններից ետ չմնալը, պատասխանատվության մեծ զգացումն են իմ ուժեղ կողմերը: Եվ ինձ մոտ ամեն օր 30 րոպե ընթերցանությանը տրամադրելու, իմ բնագավառի նորություններին ծանոթանալու սովորություն է ձեւավորվել: Ես ձգտում եմ հասնել ամենակատարյալին: Կասեմ, որ համբերատար եմ եւ գթասիրտ, ունեմ մեծ կամքի ուժ, դիմացկունություն եւ, որքան էլ հոգնած լինեմ, աշխատում եմ սպասարկել մինչեւ վերջին պացիենտը:

-Առօրյա լարվածությունից հետո որտե՞ղ եք գտնում Ձեր հանգիստը:

-Ունեմ վեցամյա դուստր, ով իմ կյանքի էությունն է, պատախանատվության մեծ զգացում ունեմ նրա հանդեպ եւ անդորրս գտնում եմ տանը` նրա հետ: Իսկ տղաներս մեծ են, այս պահին ուսանում են ԱՄՆ-ում: Ի դեպ, ես երբեք երեխաներիս չեմ պարտադրել իմ կարծիքը մասնագիտության ընտրության հարցում. ինչ ի վերուստ տրված է, այն էլ կլինի: Ամուսինս էլ բժիշկ է` վիրաբույժ-օրթոպեդ, սակայն տղաներս չցանկացան ընտրել բժշկության ոլորտը:

- Որպես վերջաբան ի՞նչ կմաղթեք մեր հասարակությանը:

-Կցանկանայի մեր հայրենակիցներին հորդորել, խնդրել, որ ժամանակին դիմեն բժշկի: Ցավալին այն է, որ մարդիկ ամեն ինչի համար գումար կարողանում են հայթայթել, իսկ առողջության դեպքում խնայում են` մինչդեռ առողջությունը ամենաթանկ բանն է այս կյանքում: Ու հատկապես աչքն անչափ զգայուն, նուրբ օրգան է, եւ երբեմն լինում են դեպքեր, երբ բժշկությունը ոչինչ չի կարող անել արդեն անդառնալի փոփոխությունների դեմ: Բոլորս էլ հասկանում ենք, որ ամեն ինչի հիմքում սոցիալական վիճակն է, սակայն, երբ աչքի լույսը կորցնում են, միեւնույն է, պետք է վաղ թե ուշ դիմեն բժշկի: Ուստի խորհուրդ կտայի տեսողության հետ կապված առաջին իսկ փոքր խնդրի դեպքում անմիջապես դիմել ակնաբույժի:

Բոլորին մաղթում եմ առողջություն: Թող 2019 թվականը մեր ազգի համար լինի պայծառ, հույսերի արդարացման տարի, թող ամեն մեկը կարողանա գտնել իր խաղաղությունը, անդորրը թե´ աշխատավայրում, թե´, առավելապես, ընտանիքում: Կցանկանամ, որ լինենք ավելի համբերատար, ուժեղ, դիմացկուն, ազգը լինի լավատես. երբ մարդը լավատես է, ամեն ինչի մեջ լավն է տեսնում, կարծես թե Աստված էլ բարին է տալիս: Իսկ եթե ամեն ինչի մեջ վատն է տեսնում, կյանքն էլ կդառնա գորշ, ինքն էլ շրջապատի եւ ընտանիքի համար կլինի տհաճ կերպար: Թող լինի խաղաղություն, Աստված բարի աչքով նայի բոլորիս:

Իլիզարովի հայտնի մեթոդը համարվում է օրթոպեդիկ վիրաբուժության պատմության խոշոր բացահայտումներից մեկը

Հայ վաստակավոր բժիշկների հսկայական փորձն ու գիտելիքները, արտացոլվելով ժամանակակից բժշկության մեջ, այսօր էլ ունեն ոչ միայն պատմական ու տեսական, այլեւ կիրառական նշանակություն: Նրանց կատարած ամենաբարդ, անհավանական վիրահատությունների մասին վկայում են օրհասական վիճակում հայտնված, բայց մեր հայրենակիցների «ոսկե ձեռքերի» շնորհիվ երկրորդ կյանք ստացած հիվանդներն ու նրանց հարազատները:

Անցյալում գոյություն ունեին տարատեսակ օրթոպեդիկ հիվանդությունների՝ վերջույթների զարգացման բնածին արատների, վերջույթների դեֆորմացիաների, ոսկրային վարակների, վերջույթների անհավասարության ու կոտրվածքների բուժման համար նախատեսված սակավաթիվ հասանելի մեթոդներ: Սովորաբար այս հիվանդություններն անբուժելի էին համարվում, իսկ ոսկրային վարակների դեպքում հաճախ միակ լուծումը վերջույթների հեռացումն էր: Գավրիլ Իլիզարովը՝ օրթոպեդ-վիրաբույժը Ռուսաստանից, հեղաշրջում կատարեց այս ոլորտում՝ ստեղծելով արտաքին ուղղիչ օղակաձեւ սարք, որը հնարավություն էր տալիս երկարացնել եւ ուղղել  մարդու ոսկորներն ու փափուկ հյուսվածքները: Իլիզարովի սարքը ձեւավորող կառուցվածքների բազմաֆունկցիոնալությունը թույլ է տալիս այդ սարքի կիրառումը տարատեսակ վնասվածքների եւ օրթոպեդիկ շեղումների դեպքում: Իլիզարովի մեթոդն այսօր կիրառվում է ամբողջ աշխարհում եւ մեծ ազդեցություն ունի ժամանակակից ոսկրաբանության եւ վնասվածքաբանության վրա: 

http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցը Երեւանի «Վերջույթների վերակառուցման եւ երկարացման կենտրոնի» (ԵՎՎԵԿ) տնօրեն, «Արմավենի» բարեգործական հիմնադրամի հիմնադիր-նախագահ, բժշկական գիտությունների դոկտոր, վնասվածքաբան-օրթոպեդ, պրոֆեսոր ԱՐՇԱԿ ՄԻՐԶՈՅԱՆՆ է, ով սոցիոլոգիական հարցումների եւ փորձագիտական գնահատման արդյունքում արժանացել է «Տարվա օրթոպեդ-վնասվածքաբան» կոչմանը: Հայաստանում նա անուրանալի ավանդ ունի Իլիզարովի մեթոդի ներդրման մեջ: Առողջապահության կազմակերպման, բժշկագիտության զարգացման գործում անգնահատելի ավանդ ունեցող, Ճանաչված եւ բազմաշնորհ մասնագետ, «ոսկե ձեռքերով» բժիշկ, ում մոտ բուժվելու են գալիս ոչ միայն Հայաստանից, այլեւ աշխարհի ամենատարբեր ծայրերից: Աղքատության մեջ ապրելն էապես մեծացնում է տարատեսակ հիվանդությունների, այդ թվում` հենաշարժական համակարգի խնդիրների առաջացման հավանականությունը,  եւ «Արմավենի» բարեգործական հիմնադրամի առաքելությունը Հայաստանում առաջադեմ օրթոպեդիկ բուժումը անապահով ընտանիքներին հասանելի դարձնելն է: Ինչպես նշում է մեր զրուցակիցը, իրենց առաքելությունն է աջակցել հաշմանդամներին քայլել հպարտ՝ ընձեռելով նրանց լիարժեք եւ արժանապատիվ կյանքի հնարավորություն: Նա վստահ է, որ, եթե բարձր սոցիալական պատասխանատվություն ունեցող յուրաքանչյուր ոք իր գործունեության շրջանակում եւ հնարավորության սահմաններում մասնակցի սոցիալական ծրագրերին, Հայաստանը կդառնա ավելի լավ երկիր բոլորի համար:  Վաստակավոր բժշկի համար բժիշկ լինելը վեհ կոչում է, իսկ բարեգործություն կատարելը՝ բնական ցանկություն: «Արմավենի» հիմնադրամի միջոցներով կիրառվում է հենաշարժական համակարգի պաթոլոգիաների բուժման Իլիզարովի առանձնահատուկ մեթոդը, որը հնարավորություն է տալիս հասնելու փայլուն արդյունքների: Այս մեթոդի կիրառումը հաջող եւ հաճախ անփոխարինելի բուժում է առաջարկում բնածին եւ ձեռքբերովի օրթոպեդիկ խախտումների դեպքում, ինչպես, օրինակ, բնածին կոնքազդրային հոդախախտ, բնածին ծուռթաթություն, օստեոմիելիտ, բնածին անոմալիաներ, վերջույթների դեֆորմացիաներ, վնասվածքների հետեւանքներ եւ այլ պաթոլոգիաներ:

-Պարո´ն Միրզոյան, խոսենք Ձեր հիմնադրած «Վերջույթների վերակառուցման եւ երկարացման կենտրոնի» եւ Իլիզարովի մեթոդի արդիական կիրառելիության մասին:

- Ես բախտ եմ ունեցել գրեթե ինը տարի աշխատել Կուրգանում` հանճարեղ Գ. Իլիզարովի անմիջական ղեկավարությամբ:  Ունեմ նաեւ աշխատանքային փորձ ԱՄՆ-ում եւ Դանիայում, իսկ 2000 թ.-ից հիմնադրել եւ մինչ օրս ղեկավարում եմ «Վերջույթների վերակառուցման եւ երկարացման կենտրոնը», որի գործունեության հիմքում դրված է Իլիզարովի հայտնի մեթոդը: Այն թույլ է տալիս անհրաժեշտ ձեւ եւ երկարություն տալ ցանկացած սեգմենտի: Ամբողջ աշխարհում մեթոդի հնարավորությունների շնորհիվ այն համարվում է օրթոպեդիկ վիրաբուժության խոշոր բացահայտումներից մեկը: Արեւմտյան երկրներում առաջինն այդ մեթոդը կիրառող իտալացի բժիշկները Գ.Ա. Իլիզարովին անվանեցին <<Օրթոպեդիայի Միքելանջելո>>, որովհետեւ կարելի է «քանդակել» վերջույթների ցանկացած ձեւ եւ տեսք: Կենտրոնը հայտնի է ոչ միայն Հայաստանում, այլ նաեւ ամբողջ աշխարհում, եւ մեզ մոտ բուժվել են այցելուներ ավելի քան 22 երկրից: Օրինակ, այս պահին բուժման մեջ են գտնվում 3 այցելու Ճապոնիայից, մեկական` ԱՄՆ-ից, Իրանից եւ Հունգարայից, որոնք մեզ դիմել են հասակը երկարացնելու եւ ոտքերի տեսքը գեղեցկացնելու համար: Մանրամասն տեղեկատվություն նրանք ստանում են մեր`  www.legslengthen.com  կայքի միջոցով: Լինելով տարածաշրջանում առաջատարը օրթոպեդիայի այդ բնագավառում` Կենտրոնն առաջարկում է բնածին եւ ձեռքբերովի օրթոպեդիկ խնդիրներով երեխաների եւ մեծահասակների բուժման ժամանակակից մեթոդներ:  Մեր փորձը ներառում է այդ բնագավառում 40 տարվա ինտենսիվ աշխատանք: Մեր որակավորման աստիճանը թույլ է տվել  ներկայացնել Իլիզարովի մեթոդը տարբեր միջազգային կոնգրեսներում, ինչպես նաեւ որակավորման բարձրացման նպատակով անցկացնել դասախոսություններ եւ ցուցադրական վիրահատություններ Ավստրալիայում, Դանիայում, Նորվեգիայում եւ ԱՄՆ-ում: Էսթետիկ եւ օրթոպեդիկ ցուցումներով ստորին վերջույթների երկարացման սկզբունքները շատ հարցերում համընկնում են, սակայն կան որոշակի տեխնիկական եւ հոգեբանական տարբերություններ:

-Փաստորեն, զբաղվում եք բժշկական տուրիզմո՞վ:

- Այո´, մենք նշանակալի ներդրում ունենք Հայաստանի բժշկական տուրիզմի ոլորտում: Ես շատ ուրախ եմ, որ արտերկրից գալիս են մեր ատամնաբույժների, պլաստիկ վիրաբույժների մոտ, ինչը խոսում է այդ ոլորտների` զարգացած լինելու մասին: Բայց մեր դեպքում վիրաբուժության ծավալն է բավականին մեծ. օրինակ, հասակը 12 սմ երկարացնելու համար գալիս են մեզ մոտ, ամենաարագ մեթոդի դեպքում մնում մեր երկրում առնվազն 5-6 ամիս, իսկ դասական մեթոդի դեպքում` մոտ մեկ տարի: Եվ բնական է, որ այդ մեկ տարվա ընթացքում այցելուն ծանոթանում է հայկական մշակույթի, խոհանոցի եւ, ինչու ոչ, մեր մարդ տեսակի հետ: Մենք նրանց տանում ենք Հայաստանի տեսարժան վայրեր, նրանք բնակվում, սնվում են Հայաստանում, ինչը մեր երկրին ֆինանսական միջոցներ է բերում:

-Բժի´շկ, խոսենք Դանիայում հիմնադրված մասնաճյուղի մասին:

- 1995թ. ինձ հրավիրել էին Դանիա, եւ այդ թվականի վերջերից մինչեւ 1997թվականն աշխատել եմ այնտեղ` օգնելով դանիացիներին` զարգացնելու եւ տարածելու Իլիզարովի մեթոդը Սկանդինավյան երկրներում:

-Տեղյակ ենք, որ աշխատել եք նաեւ Միքայելյանի անվան վիրաբուժության ինստիտուտում:

-1988թ. երկրաշարժի հենց հաջորդ օրը ես իմ ընկեր բարեգործների հետ 18 հոգանոց թիմով եկա Հայաստան, օդանավակայանում բաժանվեցինք երեք խմբի, եւ իմ խումբը գործունեություն ծավալեց Միքայելյանի անվան վիրաբուժության ինստիտուտում: Երբ Ալեքսանդր Լվովիչը տեսավ այդ մեթոդի հնարավորությունները, այսինքն` թե մենք որքան ենք պայքարում ամեն մի վնասված վերջույթի համար եւ ինչքան քիչ անդամահատում ենք կատարում, ստեղծեց բաժանմունք, որտեղ աշխատեցի մինչեւ 1992  թվականը` ներդնելով եւ տարածելով Իլիզարովի մեթոդը Հայաստանում: Այն ժամանակ Իլիզարովի մեթոդի հնարավորություններն արտասովոր էին, եւ բժիշկները հիմնականում դրան վերաբերվում էին թերահավատորեն: Սակայն մեթոդի հնարավորություններն այնքան ակնառու էին, որ 1992-1994թթ. Արցախի պատերազմական գործողությունների ընթացքում մեծաքանակ վիրավորների բուժման հարցում մեթոդը լայնամաշտաբ կիրառվում էր Երեւանի հիմնական կլինիկաներում, որը, համոզված եմ, բազմաթիվ վերջույթներ փրկեց անդամահատումից:

-Հայաստանում Իլիզարովի մեթոդը կիրառվում է միայն Ձե՞ր կենտրոնում:

-Տարբեր կլինիկաներ կիրառում են Իլիզարովի մեթոդը վնասվածքների եւ որոշ ոսկրաբանական հիվանդությունների բուժման ժամանակ: Սակայն, իմ տեղեկություններով, ոչ այն մեծ ծավալով, ինչ որ իրականացվում է մեզ մոտ: Դա նաեւ վերաբերվում է Իլիզարովի մեթոդի կիրառմանը ստորին վերջույթների էսթետիկ վիրաբուժության մեջ: Օրինակ, հասակի ավելացում, ազդր-սրունք համաչափության շտկում, սրունքների ձեւի կամ տեսքի բարելավում: Կախված ցուցումներից եւ նրանից, թե այցելուն ինչ նպատակներ է դնում, առաջարկում ենք Իլիզարովի դասական, Իլիզարով-ինտրամեդուլյար ձող եւ այլ ժամանակակից մեթոդներ:

-Բժի´շկ, ո՞րն է եղել Ձեզ համար ամենատպավորիչ վիրահատությունը:

-Անշուշտ, գրեթե 40 տարվա աշխատանքային փորձի եւ բազմաթիվ հիվանդների բուժման ընթացքում եղել են տասնյակ դեպքեր, որոնցից յուրաքանչյուրն առանձնահատուկ է, սակայն չեմ կարող ընտրել որեւէ կոնկրետ դեպք եւ ասել` սա ամենատպավորիչն է:

-Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Միանշանակ` Իլիզարովին: Ես հպարտանում եմ, ինձ բախտավոր եմ համարում, որ հնարավորություն եմ ունեցել գրեթե 10 տարի աշխատել այդ հանճարեղ եւ յուրահատուկ մարդու ղեկավարությամբ: Համարում եմ ինձ բախտավոր, որովհետեւ Իլիզարովի հետ շփվել եմ ոչ միայն աշխատանքային պայմաններում, այլեւ  անմոռանալի են կյանքի դասերը, որոնք ստացել եմ այդ հանճարեղ եւ իմաստուն մարդուց:

-Ընդունված ձեւաչափ է, երբ բժիշկների երեխաները ընտրում են իրենց ծնողների ընտրած ուղին, Ձեր դեպքում ինչպե՞ս է:

-Երեխաները չեն ընտրել իմ ուղին. տղաս մաթեմատիկոս է, իսկ դուստրերս` համակարգչային ծրագրավորող: Ավագ դուստրս նաեւ երաժշտական պրոդյուսերական աշխատանքի հետ կապ ունի եւ հիմա ստանում է հիվանդանոցային ադմինիստրատորի դասընթացներ: Երեքն էլ լավ լսողություն ունեն, անտարբեր չեն երաժշտության նկատմամբ:

-Որպես վերջաբան, ի՞նչ կմաղթեք մեր հասարակությանը:

-Մեր հայրենակիցներին կմաղթեմ լինել քրիստոնյա, ինչը միայն եկեղեցի այցելելով չէ: Եվ չմոռանանք, որ մենք ազգովի կանգնած ենք նախադեպը չունեցող վերելքի շեմին:

Gynecologist

EXPERIENCE

2013-now           “Nairi” Medical Center                                                                                              Yerevan, Armenia

Gynecologist in Oncogynaecological Service      

• Colposcopy, colposcopy-guided LEEP/punch biopsy, DEC, US-guided pelvic tumors TRU-CUT biopsy, US-guided breast tumor TRU-CUT biopsy/tumor  needling;
• Breast tumor surgeries _ benign tumors removal, breast cancer surgery (lumpectomy, RM, SLNB, ALND)
• Endoscopy _ hysteroscopy, hysteroresectoscopy, myomectomy, laparoscopy (biopsy, tubectomy, cystectomy, adnexectomy, chromosalpingoscopy)
• Open/abdominal surgeries _ tubectomy, cystectomy, adnexectomy, myomectomy, supracervical uterine amputation, hysterectomy
• Vaginal surgery _ IV 0 Pelvic organs prolaps correction by Neygebauer Le Fort (vaginal obliteration)
• First assistant during oncogynaecological surgeries (cervical uterine ovarian vulvar and breast cancers_ NSRH, total infra/supra levatorial exenteration surgeries, surgical staging TLH BSO PLND/PALND omentectomy, cytoreductive surgery, RV inguinal LND, lumpectomy/RM ALND and urogynaecological surgeries)

2012-2013         “Shengavit” Medical Center                                                                                           Yerevan, Armenia

Obstetrician-gynecologist

• Colposcopy, colposcopy-guided LEEP, hysteroscopy, hysteroresectoscopy, myomectomy, breast tumor surgeries
• Breast and pelvic tumor TRU-CUT biopsy with US control, colposcopy-guided cervical punch biopsy,
• First assistant during oncogynaecological surgeries, gynecological and urogynaecological surgeries
• Consultancy.

EDUCATION

2008-2012         YEREVAN STATE MEDICAL UNIVERSITY                                                            Yerevan, Armenia

Resident in the field of Obstetrics and Gynecology

2002-2008         YEREVAN STATE MEDICAL UNIVERSITY                                                        Yerevan, Armenia

                        Doctor of Medicine in the field of General Medicine     

PROFESSIONAL DEVELOPMENT

2018                   5rd annual meeting,  Armenian Association of Young Doctors

                           Oral presentation _ “Role of Pelvic Endoscopy in Fertility”                                              Gyumri, Armenia

2018                   Modern revised approaches in the treatment of breast cancer

                            Oral presentation _ “ Pathologic Complete Response (pCR) after Neoadjuvant Chemotherapy and Long-Term Outcomes Among Young Women with Breast Cancer”                                                                Tsaghadzor, Armenia

2017                    3rd ESGO workshop in Armenia

                           “ The  Updates in Gynecological Oncology for Opinion Leaders” (with ESGO Elected President Professor     Dennis Querleu & ESGO Council member Dimitrios Haidopulos)                                                        Tsaghadzor, Armenia

2016                    1st annual meeting, Young Oncologists Group of Armenia (YOGA) 

                            Oral presentation _ “Sentinel Node Concept”                                                                     Yerevan, Armenia

2016                    “Multidisciplinary approach (Ultrasound, CT, MRI, surgery) of the diagnosis and    treatment of  ovarian  tumors” workshop,  Oral presentation _ “Tumor Markers”                                                                           Yerevan, Armenia

2016                    3rd annual meeting,  Armenian Association of Young Doctors, 

                            Oral presentation _ “Tumor Markers”                                                                                Yerevan, Armenia

2015                   Laparoscopic treatment in oncogynecology                                                                            Tbilisi, Georgia 2015                 POP and urogynecology conference                                                                                    Yerevan, Armenia 2015                 “Fertility preservation” scientific-practical international conference                                 Yerevan, Armenia 2014                         Antiphospholipid syndrome, genetic trombophilia and profilaxis thrombohemorrhagic complications in                                                                                                          clinical practice                                                                                                                Yerevan, Armenia 2014                   4rd international video workshop on radical surgery in gynaecological oncology ESGO                                                                                                                                                               Prague, Czech Republic 2014                   1st ASCO multidisciplinary cancer management course                                                     Yerevan, Armenia 2010                   Modern aspects of reproductive health, VII International conference                                Yerevan, Armenia 2010                   KYBELE current problems in obstetric anesthesia                                                             Yerevan, Armenia 2010                   International congress dedicated to the 90th Anniversary of YSMU Foundation, Urogynecology                                                                                                                                                                                      Yerevan, Armenia 2010                     Organizing committee member at ESGO first basic course in gynaecological oncology    Yerevan, Armenia                                                                                                                                                                     2009                        ESGO (European Society of GYN Oncology) workshop                                                   Yerevan, Armenia 2009              The first Armenian-Russian Men's Health Conference                                                       Yerevan, Armenia

PUBLICATION LIST  

                        3-rd International Medical Congress of Armenia

• N 259. NERVE-SPARING VERSUS CLASSICAL OKABAYASHI RADICAL HYSTERECTOMY, COMPARISON OF RADICALITY AND FUNCTIONAL OUTCOMES (ID: 70)

Stepanyan A., Asilbekyan G., Lekhlyan A.

Yerevan State Medical University after M. Heratsi, “Shengavit” Medical Center. Yerevan, RA

• N 260. ELECTROSURGICAL TECHNIQUE OF PELVIC AND PARA-AORTIC SYSTEMIC LIMPHADENECTOMY PERFORMED FOR GYNAECOLOGICAL MALIGNANCIES (ID: 71)

Stepanyan A., Asilbekyan G., Lekhlyan A..

                        Yerevan State Medical University after M. Heratsi, “Shengavit” Medical Center. Yerevan, RA

MEMBERSHIP

ENYGO National representative in Armenia 2015-now

European Society of Gynaecological Oncology (ESGO) since 2010

Young Oncologists Group of Armenia (YOGA) since 2016

Armenian Association of Young Doctors (AAYD) since 2016

OTHER

Languages         Fluent: English, Russian and Armenian

IT skills              Advanced Internet user, Microsoft Office