Բժշկի աշխատանքային ճանապարհը հիվանդի կյանքի եւ առողջության համար ամենօրյա դժվարին պայքար է

Տեսողության տարբեր խանգարումների շտկման մեթոդներն ամբողջ աշխարհում պարբերաբար զարգանում ու նոր նշաձող են սահմանում, եւ  Հայաստանը նույնպես անմասն չի մնում ակնաբուժության ոլորտի բոլոր առաջադեմ մոտեցումները ներդնելուց ու կիրառելուց։ Վաղուց արդեն հայաստանյան ակնաբուժական կլինիկաներում կատարվում են այնպիսի վիրահատություններ, որոնք հնարավորություն են տալիս ձերբազատվել աչքի տարբեր հիվանդություններից եւ կանխարգելել որոշ հիվանդությունների զարգացումն ու խորացումը: Աչքի հիվանդությունների վաղ հայտնաբերման համար խիստ կարեւոր է աշխատանքը սկսել հենց առաջնային օղակներից` պոլիկլինիկաներից: Բժիշկները պետք է մշտապես աչալուրջ լինեն ակնային բարդությունների նկատմամբ:

Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի անոթային պաթոլոգիայի բաժանմունքը վաղուց արդեն կորցրել է անվան էությունը, որովհետեւ հաստատություն դիմում են աչքի բոլոր վիրաբուժական միջամտությունների, աչքի հետ կապված ցանկացած խնդրի դեպքում: Այնտեղ իրականացվում են բոլոր տեսակի կատարակտայի, վիտրեորետինալ, օկուլոպլաստիկ, առաջային հատվածի եւ ակնահատակի լազերային վիրահատություններ: Բաժանմունքը մեծ գործունեություն է ծավալել 90-ական թվականներից, երբ ռազմական հոսպիտալը դեռ ստեղծման փուլում էր, մեծ դերակատարություն է ունեցել նաեւ ապրիլյան քառօրյա պատերազմից տուժածներին բուժօգնություն ցուցաբերելու հարցում: Վերջին պատերազմի ընթացքում ու դրանից հետո ակնաբույժների աշխատանքը բազմապատկվել է: Մեր զրուցակիցն է բաժանմունքի վարիչ, բժշկական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ ԳԵՈՐԳԻ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԸ: Լինելով ճանաչված եւ  հարգված բժիշկ, որպես իր ժողովրդի նվիրյալ զավակ՝ նա երկար տարիների դժվարին աշխատանքային գործունեությամբ, հարուստ կենսագրությամբ մեծապես նպաստել է Հայաստանի առողջապահական համակարգի կայացմանն ու զարգացմանը:  Բժշկի աշխատանքային ճանապարհը հիվանդի կյանքի եւ առողջության համար ամենօրյա դժվարին պայքար է: Մեր զրուցակցի համար բժիշկ լինելը վեհ կոչում է, իսկ կատարած մեծածավալ աշխատանքը` իր առջեւ դրված նպատակի իրականացում:                                                      

-Պարո՛ն Գրիգորյան, պատերազմից տուժած զինծառայողների բուժումը ի՞նչ հիմունքներով է իրականցվում ձեր բաժանմունքում:

-Նախ ասեմ, որ զինվորների բուժումն իրականացվում է բացարձակապես անվճար, եւ մենք արդեն հաջորդ շաբաթվա վնասվածք ստացած զինվորների  ծրագիրն էլ ունենք: 44 օրվա ընթացքում ընդունել ենք 160-ից ավելի աչքի խնդիր ունեցող զինվորականի, 43 օտար, ոչ մագնիսային մարմին ենք հեռացրել աչքերից, չգիտեմ՝ նման վիճակագրություն կա՞ աշխարհում որեւէ տեղ, թե ոչ: Ընդ որում, եթե առաջին պատերազմի ժամանակ հանդիպում էինք երկաթյա մարմինների («Գրադ» եւ այլ մագնիսային զինատեսակներ էին գործում), ապա այս դեպքում առնչվում ենք ավելի շատ ոչ մագնիսայինների հետ, այն էլ՝ շատ անգամ նույն աչքի մեջ ոչ թե մեկ, այլ երկու-երեք օտար մարմին էր լինում:

-Աչքի պրոթեզավորում արվո՞ւմ է ձեզ մոտ:

-Ես արդեն քառասուն տարի նման վիրահատություն անում եմ: Պահպանվում են աչքի չափերը, գույնը՝ ապակյա կամ պլաստիկ տարբերակով:

-Շաքարային դիաբետի դեպքում աչքի ախտահարումը լիարժեք բուժում ունենո՞ւմ է:

-Լիարժեք բուժում լինում է այն դեպքում, երբ հիվանդն այնքան գիտակից է, որ շատ արագ է դիմում բժշկի, բուժում հիվանդությունը, թույլ չի տալիս այն զարգանա: Ցավոք, շատ անգամ մենք հանդիպում ենք այն փուլերում, երբ հիվանդն արդեն զգում է տեսողության նվազումը: Գալիս է մեզ մոտ, տեսնում ենք, որ գործ ունենք արդեն բարդացած վիճակի հետ եւ սկսում ենք իրականացնել ոչ թե իրոք բուժական պրոցեդուրաներ, այլ պահպանող, այսինքն՝ բուժում ենք ընդամենը եղած տեսողությունը պահպանելու համար: Ընդ որում, դա կատարվում է փոփոխական հաջողությամբ՝ նայած ինչ աստիճանի ախտահարում է, եւ ինչպիսի հետեւանքներ դա կունենա հետագայում:

-Կորոնավիրուսի դեպքում ախտահարումն ինչպե՞ս է արտահայտվում:

-Ախտահարումն արտահայտվում է բորբոքումների ձեւով: Կորոնավիրուսը նաեւ վիրուսային կոնյուկտիվիտների առաջացման պատճառ կարող է դառնալ, որն արտահայտվում է հիպերեմիայով՝ աչքերի կարմրությամբ եւ իրեն բնորոշ այլ նշաններով։ Կան նաեւ հետազոտություններ, որ աչքերի ակնահատակում, ցանցաթաղանթում են որոշակի փոփոխություններ առաջանում, տեսողության անկումներ են լինում, կորոնայից հետո ակնոցային փոփոխություններ են լինում: Մի՛ մոռացեք, որ կորոնան, բացի վիրուսային հիվանդություն լինելը, նաեւ հիվանդի վրա հոգեբանական ազդեցություն է թողնում: Անհասկանալի հիվանդություն է, եւ չեմ կարող ասել, որ արհեստածին է, բայց, համենայնդեպս, այնքան երիտասարդ մարդ է մահանում այդ հիվանդությունից: Երկու ծայրահեղություն է. կամ շատ թեթեւ են տանում, կամ՝ շատ ծանր:

-Ուղեկցող հիվանդություն ունենալու դեպքո՞ւմ են ծանր տանում:

-Եթե ուղեկցող հիվանդությունների դեպքում խաթարվում է օքսիգենացիան, թոքերը սկսում են վատ գործել, որի հետեւանքով այլ հիվանդությունները գլուխ են բարձրացնում՝ սկսած սրտամկանից, վերջացրած ինսուլտները եւ այլն: Դրա համար ես, ամեն դեպքում, խիստ կողմնակից եմ պատվաստումներին:

-Բայց բացասական բաներ էլ կան այդ առումով:

-Մենք ունեցե՞լ ենք մինչեւ հիմա վիճակագրություն, թե որքան երեխա է մահացել, ասենք, հասարակ կարմրուկի կամ այլ հիվանդությունների պատվաստումներից: Իմ կարծիքով՝ չենք ունեցել: Ամեն դեպքում ալերգիկ ռեակցիան ալերգիկ ռեակցիա է, եւ այն անմիջապես է սկսվում: Կան բազմաթիվ դեպքեր, երբ ալերգիկ ռեակցիայի պատճառով մահանում են մեղվի խայթոցից:

-Պետպատվերի շրջանակներում վիրահատություններ իրականացվո՞ւմ են:

-Պետպատվերը գործում է, եւ, օրինակ, Արցախի բնակչությունը բացարձակապես օգտվում է պետպատվերից, դա վերաբերում է նույնիսկ լազերային կորեկցիայի ճշտումներին՝ կարճատեսություն, հեռատեսություն եւ այլն:

-Աչքի ո՞ր հիվանդություններն են երիտասարդացում ապրել:

-Գործնականում՝ բոլորը: Եթե մենք առաջ ասում էինք, որ կատարակտան նկատվում է հիմնականում վաթսուն տարեկանից բարձր տարիք ունեցողների մոտ, ապա հիմա հանդիպում ենք նաեւ երիտասարդների մոտ: Ընդհանրապես հիվանդությունները  երիտասարդացում են ապրել, չգիտեմ՝ դա ինչի հետ է կապված, գուցե օդի՞, սննդի՞, ինչ-որ հոգեբանական պահերի՞:

-Կատարակտան իրենից ի՞նչ է ներկայացնում:

-Կատարակտան ոսպնյակի պղտորումներն են: Այն, որպես հիվանդություն, մեր ակնաբուժության մարգարիտն է: Բացարձակապես կույր հիվանդը գալիս է մեզ մոտ եւ այստեղից իր ոտքով հեռանում: Շատ արդյունավետ վիրահատություն է. եթե այլ վիրահատություններ մեծ վտանգներ են պարունակում, ապա բոլորովին այլ է դրությունը կատարակտայի դեպքում:

-Իսկ գլաուկոմայի մասին ի՞նչ կասեք:

-Գլաուկոման սարսափելի, ընդ որում, շատ անգամ՝ անհասկանալի հիվանդություն է: Մի ժամանակ ամեն ինչ կապում էին, այսպես կոչված, անկյան հետ, ասում էին՝ գլաուկոմային անկյուն են քշել: Փոխվել են բուժման մեթոդները, հիմա, այսպես ասած, ավելի խնայող ռեժիմով է արվում ամեն ինչ: 

-Ի՞նչ կասեք որպես վերջաբան:

-Կուզենայի, որպեսզի մեր ազգի տեսած այն մսաղացը, որի հետեւանքով մի գենոֆոնդ կորցրեցինք, այլեւս երբեւէ չկրկնվի: Պատերազմը մարդկանց մոտ մեծ հոգեբանական ճեղքվածք է առաջացրել, եւ կուզենայի, որպեսզի երբեք պարտված վիճակում չլինենք: Ամեն դեպքում փառք մեր զինվորներին, փառք բժիշկներին, որոնք արեցին առավելագույնը: Կցանկանամ, որպեսզի պետությունն ավելի հանդուրժողական, ուշադիր լինի պատերազմի մասնակիցների, խեղում ստացածների նկատմամբ, ժամանակին կարգավորի նրանց սոցիալական վիճակը, թոշակավորման խնդիրը:

 Շնորհակալությո՛ւն, համբերություն իրենց եւ, իհարկե, զոհվածների ընտանիքներին, հարազատներին: Կցանկանայի, որպեսզի երբեք պարտված վիճակում չլինենք: