Յուրաքանչյուր բժշկի համար ամենակարեւորը հիվանդներին առողջ տեսնելն է

Ընտանիքն ու երեխան յուրաքանչյուր մարդու կյանքում գերագույն արժեքներ են, առանց որոնց դժվար թե լինի կատարյալ երջանկություն: Երեխաները մեր կյանքը լցնում են սիրով, ջերմությամբ ու բազմերանգ գույներով: Յուրաքանչյուր կին իր մեջ ծնված օրվանից կրում է մայրական բնազդը, որը տարիքի հետ հասունանում ու ուղեկցում է կնոջը ողջ կյանքում: Թեեւ աշխարհի բոլոր կանայք ծնվում են մայրական բնազդով, բայց ավաղ, նրանցից շատերը ունակ չեն մայրանալու... Ու այստեղից էլ սկսվում է դաժան իրականությունը: Բարեբախտաբար, այսօր  ժամանակակից ախտորոշման ձեռքբերումները թույլ են տալիս բացահայտել առկա շեղումները հղիության դեռեւս վաղ փուլերում, եւ դա հնարավորություն է ընձեռում խուսափել գենետիկորեն հիվանդ երեխա լույս աշխարհ բերելու վտանգից:

Գինեկոլոգի մասնագիտությունը մի կարեւոր առանձնահատկություն ունի, որով այն տարբերվում է մյուս բժշկական մասնագիտություններից:Կինը շարունակաբար շփվում է գինեկոլոգի հետ ե՛ւ պրոֆիլակտիկ, ե՛ւ բուժման նպատակներով կյանքի տարբեր  փուլերում՝ սեռական հասունացման շրջանից մինչեւ ծերություն: Ցանկացած կնոջ համար իր գինեկոլոգը պարզապես բժիշկ չէ. նա կնոջ օրգանիզմի ու խնդիրների մասին գիտի ավելին, քան  շատ հարազատ մարդիկ: 

http://bestgroup.am/  կայքի զրուցակիցն է  «Շենգավիթ» բժշկական կենտրոնի գլխավոր տնօրենի՝ ծննդօգնության գծով տեղակալ, մանկաբարձական բաժնի ղեկավար ԱՇՈՏ ՍԻՐՈՒՆՅԱՆԸ: Բժիշկները, դժվարին պահերին կանգնելով հիվանդի կողքին, կիսում են նրա դժվարությունները` հաճախ անհնարինը դարձնելով հնարավոր:Հենց այդպիսին է մեր զրուցակիցը, որն ամեն կերպ ձգտում է բարելավել պացիենտների հետագա կյանքի որակը:

-Պարոն Սիրունյան,  ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Ուսուցիչ կարող եմ առաջնահերթ համարել իմ հայրիկին, որը 30 տարուց ավելի եղել է Արարատի մարզի գլխավոր մասնագետը մանկաբարձագինեկոլոգիական ոլորտում: Ընդհանրապես մեր ընտանիքում բոլորը եղել են բժիշկներ, եւ ես մշտապես գտնվել եմ բժշկական մթնոլորտում: Օրդինատուրայում ուսանելու տարիներին իմ ուսուցիչը կարող եմ համարել Բագրատ Բորիսի Մկրտչյանին, որից ստացել եմ իմ հիմնական վիրաբուժական ունակությունները:

-Բժիշկ, ի՞նչ փոփոխություն եք տեսնում դիմելիության կուլտուրայի դինամիկայի մեջ:

- Վերջին տարիներին Հայաստանում զարգացել է գինեկոլոգին այցելելու կուլտուրան: Ընդ որում, դիմողների թիվն էլ զգալիորեն ավելացել է: Դա, իմ կարծիքով, պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ հատկապես երիտասարդները շատ են օգտվում ինտերնետ պորտալից՝ փորձելով ավելի տեղեկացված լինել: Իսկ դա մեր աշխատանքը ե՛ւ հեշտացրել է, ե՛ւ, ավելի շատ, դժվարացրել: Պացիենտը գալիս է արդեն տեղեկացված, պատրաստված, ինտերնետ պորտալով փորձում է հասկանալ իր խնդրի լրջությունը: Բայց, ցավոք, շատ քչերն են կարդում այն, ինչը զուտ մասնագիտական է: Փաստորեն, նման մարդիկ արդեն ընդունած են լինում ուրիշների մտքերը, մտահղացումները, եւ շատ դժվար է լինում նրանց հետ աշխատելը, ինչ-որ բան հասկացնելը: Նրանք, այսպես ասենք, շատ կարդացած են, բայց նրանց իմացած տեղեկատվությունը, մեղմ ասած, ոչ ստույգ է: Իհարկե, կան նաեւ ճիշտ տեղեկացված հիվանդներ էլ, որոնց հետ մեր աշխատանքն ավելի հեշտանում է: Բայց կա մի ցավալի փաստ. ցավոք, ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ, կարծես թե, բժիշկն անպաշտպան է, եւ ցանկացած լուրջ կամ ոչ բարդ դեպքերում նա թիրախ է դառնում:  Իրականում ոչ մի բժիշկ, որն իր գործում միշտ ձգտում է հասնել կատարյալին, չի ցանկանա` որեւէ հիվանդ խնդիր ունենա: Բայց  մշտապես վատ դեպքերն են ցունամիի պես տարածվում հանրապետությունով մեկ, լավ դեպքերը երբեք չեն քննարկվում հասարակության կողմից:

-Ըստ Ձեզ, ի՞նչ են տալիս ասոցիացիաները բժիշկներին:

-Ասոցիացիաները շատ բան կարող են տալ բժիշկներին, քանի որ կազմակերպում են սեմինարներ, կոնֆերանսներ, դրսից մասնագետներ են հրավիրում, որոնց արդյունքում տեղի է ունենում փորձի փոխանակություն: Բայց անկեղծորեն ուզում եմ ասել, որ մեզ մոտ ասոցիացիաները դեռ բավականին զարգացած չեն: Ինձ հասած տեղեկատվության համաձայն, կազմակերպվածությամբ աչքի է ընկնում ուրոլոգների ասոցիացիան, մնացածի մասին  չեմ կարող կարծիք հայտնել, քանի որ տեղեկացված չեմ:

-Բժիշկ, ի՞նչ ճանապարհ եք անցել մինչ օրս: Ինչպե՞ս կգնահատեք այն:

-Իմ անցած ճանապարհը չի տարբերում մյուս բժիշկների անցած ճանապարհից, իսկ իմ` բժիշկ դառնալը, կարծես թե, ծրագրավորված էր: Ապրում եմ իմ մասնագիտությամբ, առանց որի իմ կյանքը չեմ պատկերացում, ու եթե ինձ կրկին հնարավորություն ընձեռվեր մասնագիտություն ընտրել, ապա միանշանակ կընտրեի բժշկի մասնագիտությունը: Հիշում եմ` անգամ հերթապահում էի ամիսը 14-18 անգամ, իսկ եթե իրականում աշխատասեր ես, անպայման կհասնեմ քո նվիրակական  երազանքներին:  Նշեմ, որ տարին մի քանի անգամ պարտադիր մասնակցում եմ վերապատրաստումների, որոնցից կառանձնացնեմ 2000 թվականին ԱՄՆ-ի Կալիֆորնիայի նահանգի Օրանժ կոմսության Սենտ-Ջոզեֆ հոսպիտալում «Էնդոսկոպիկ եւ հեշտոցային վիրաբուժություն գինեկոլոգիայում»  թեմայով եւ 2005 թվականին Ավստրիայի Զալցբուրգ քաղաքի Կորնելյան համալսարանում «Մանկաբարձություն եւ գինեկոլոգիա» թեմայով սեմինարները: Անդամակցում եմ Հայաստանի եւ Կանադայի մանկաբարձ-գինեկոլոգների, ինչպես նաեւ ամերիկյան գինեկոլոգ-լապարոսկոպիստների ու ուրոգինեկոլոգիական միջազգային ասոցիացիաներին:

-Բժիշկ, տեղյակ ենք, որ հաճախ եք լինում Գյումրիում:

-Այո, ես մշտապես աշխատանքային  այցերով Գյումրիի ծննդատուն եմ գնում, անցկացնում կոնսուլտացիաներ, որոնց անհրաժեշտությունը շատ կա, ինչպես նաեւ կատարում եմ վիրահատական միջամտություններ: Այդ կանայք բացարձակապես ուշադրությունից դուրս են մնում նաեւ նյութական ծանր վիճակի պատճառով, բայց, բարեբախտաբար, այսօրվա կանայք սկսել են իրենց գնահատել եւ սիրել, սկսել են հետեւողական լինել իրենց առողջության նկատմամբ: Եղել են օրեր, երբ ես 50 կանանց հետ կոնսուլտացիա եմ անցկացրել: Այդ տարածաշրջանը ուշադրությունից դուրս է, եւ, չնայած այնտեղ աշխատում են լավագույն մասնագետներ, բավականին բարձր մանկաբարձագինեկելոգիական ծառայություններ են մատուցում, բայց հիվանդանոցի պայմանները ծայրահեղ ծանր են, անձրեւների ժամանակ կաթոցների պատճառով աշխատանքը պարզապես կաթվածահար է լինում: Կցանկանամ, որ գոնե այս հարցազրույցից հետո մի քայլ արվի այդ տարածաշրջանի համար:

-Բժիշկ, ի՞նչ կասեք երիտասարդ կադրերի մասին:

-Չեմ  կարող բոլորի մասին կարծիք հայտնել, կասեմ միայն, որ մեր «Շենգավիթ» բժշակական կենտրոնում  այնպիսի մի դրվածք կա, որ, երբ գալիս են երիտասարդ կադրեր, մենք ստեղծում ենք բոլոր հնարավոր պայմանները նրանց առաջխաղացման եւ զարգացման համար: Իսկ թե նրանք ինչպես են ընկալում եւ կիրառում այդ ամենը, ինչքանով է իրենց պետք, դա արդեն իրենց խնդիրն է: Կասեմ միայն, որ քիչ են կարդում, չնայած, ճիշտն ասած, իրականում շատ կարդալու անհրաժեշտություն էլ չկա, քանի որ այսօր ինտերնետ պորտալը ողողված է անհրաժեշտ թե բժշկական նեղ մասնագիտական, թե ամենատարբեր տեղեկատվությամբ:

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը հայ հասարակությանը:

-Կցանկանամ, որ լինեն ավելի զգոն, ունենան լուրջ մոտեցում իրենց առողջության նկատմամբ ու բժշկի դիմեն այն դեպքերում, երբ դեպի վտանգ գնացող սահմանագիծը դեռ չեն անցել: Իսկ երբ վտանգները բավականին մեծ են, ակնկալիքները քիչ են լինում: Յուրաքանչյուր բժշկի համար ամենակարեւորը հիվանդներին առողջ տեսնելն է: Եղեք առողջ, սիրեք այն, ինչ ձեզ տրված է Աստծո կողմից:

Ինչքան վաղ հայտնաբերվի խնդիրը, այնքան ավելի հեշտ կլինի բուժօգնություն ցուցաբերելը

Բժշկությունն օրեցօր առաջընթաց է ապրում, եւ արդի նորարարությունների զարկերակին համընթաց պետք է քայլել:Ակնաբուժության ոլորտը պահանջում է առավելագույն մասնագիտական պատրաստվածություն, նվիրվածություն:  http://bestgroup.am/  կայքի  զրուցակիցն է Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի ակնաբույժ, ՀԱՆ աչքի շարժական հիվանդանոցի (ԱՇՀ) համակարգող, Ամերիկայի ակնաբույժների ասոցիացիայի անդամ (AAO) եւ Եվրոպական կատարակտալ-ռեֆրակցիոն վիրաբույժների միության անդամ (ESCRS), բժիշկ-ակնաբույժ, միկրովիրաբույժ ԱՍԱՏՈՒՐ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆԸ: Նա իր գործի նվիրյալներից մեկն է, ում անմիջական մասնակցությամբ բազմաթիվ հիվանդներ վերականգնել են իրենց աչքի լույսը եւ սկսել բոլորովին այլ գույներով ընկալել աշխարհը: Բժշկի լավ կազմակերպած աշխատանքի շնորհիվ կատարվում է հիվանդների ճշգրիտ ախտորոշում եւ հետագա բուժում:

-Մի քիչ կխոսե՞ք «Լույս հայի աչքերին» ծրագրի մասին:

-Պրոֆեսոր Ալեքսանդր Սերգեյի Մալայանի եւ ամերիկահայ բարերար պրոֆեսոր Ռոջեր Օհանեսյանի համատեղ գաղափարի արդյունքում, «Հայկական ակնաբուժական նախագիծ» բարեգործական կազմակերպության նախաձեռնությամբ արդեն 16 տարի է՝ Հայաստանում իրականացվում է «Լույս հայի աչքերին» ծրագիրը: Շարժական ակնաբուժական կլինիկան, որը հագեցած է ահրաժեշտ սարքավորումներով եւ համալրված է համապատասխան մասնագետներով, շրջում է Հայաստանի բնակավայրերում, անվճար բուժզննություններ, անհրաժեշտության դեպքում` նաեւ վիրահատություններ կատարում,  կանխարգելում ձեռքբերովի կուրությունը: Շրջանների բուժկետերում մեր խմբերը կամ տեղի ակնաբույժները նախօրոք իրականացնում են բնակչության բուժզննում` սքրինինգ եղանակով: Մոտավոր որոշվում է հիվանդների թիվը, եւ ուղեգրվող հիվանդներին տրվում է կտրոն, որի վրա նշվում է այցելության օրը եւ ժամը: Պլանավորված ժամանակահատվածում շարժական հիվանդանոցով մեկնում ենք մարզ եւ կատարում գործիքային հետազոտությունները, լազերային միջամտությունները եւ վիրահատությունները: Ընդ որում, վիրահատությունների եւ լազերային միջամտությունների քանակը գրեթե միշտ նախատեսվածից շատ է լինում, բայց մինչեւ հերթագրված վերջին հիվանդը բոլոր վիրահատությունները կատարվում են: Շարժական կլինիկան կշարունակի գործել այն վայրերում, որտեղ ռեգիոնալ ակնաբուժական կլինիկաներ չկան։

-Պարոն Հովսեփյան, ի՞նչ խնդիրներով են ավելի հաճախ Ձեզ դիմում մարզերում:

-Հաճախակի հանդիպող հիվանդությունը կատարակտն է, որի զգալի մասն արդեն գերհասուն բարձիթողի վիճակում է լինում: Վիրահատության ընթացքում դրվում է արհեստական ոսպնյակ: Արդեն մի քանի տարի է, որ առավելապես կիրառում ենք վիրահատության ֆակոէմուլսիֆիկացիոն (առանց կարի) ժամանակակից եւ արդյունավետ մեթոդը,  որի շնորհիվ շատ հաճախ վիրահատության հենց հաջորդ օրը հիվանդի մոտ տեսողությունը 80-100%-ով վերականգնվում է: Հաճախակի են նաև գլաուկոման, մսամոլները, ավելի հազվադեպ` կոպերի խնդիրները:

Տարիներ շարունակ Հայաստանի տարբեր մարզերում «Լույս հայի աչքերին» ծրագիրն իրականացնելու ընթացքում մշտապես ոգեշնչվել ենք հազարավոր մարդկանց շնորհակալական խոսքերից: Սոցիալապես խոցելի անձինք հնարավորություն ունեն անվճար օգտվելու ակնաբուժական ժամանակակից ծառայություններից եւ արդյունքում՝ վերականգնելու իրենց աչքի լույսը:

-Խոսենք արհեստական ոսպնյակի ֆիքսացիայի Ձեր անհատական մեթոդի մասին: Կիրառվո՞ւմ է այդ մեթոդն այսօր ակնավիրաբուժական պրակտիկայում:

-Այս մեթոդը հայտնաբերել եւ կիրառության մեջ եմ դրել 2007 թվականից, երբ Մալայան կենտրոնում հիվանդներիցս մեկի վիրահատության ընթացքում հետին խցիկային ոսպնյակի հենարանի անլիարժեքության պատճառով, ընդունված կանոնների համաձայն, անհրաժեշտ էր գնել նոր առաջային խցիկային մոդելի ոսպնակ: Իսկ դա հիվանդիս համար մատչելի չէր, եւ ես ստիպված էի օգտագործել արդեն ներդրված հետին խցիկային մոդելի ոսպնյակը, որի համար մտածեցի նոր ֆիքսացիայի մեթոդ: Առայսօր մեթոդը կիրառել եմ այն բոլոր բարդ դեպքերի ժամանակ, երբ ոսպնյակի բնական հենարանը շատ թույլ էր կամ իսպառ բացակայում էր: Այս մեթոդն ավելի շատ կիրառվում է անվճարունակ հիվանդների համար, ուստի այդ գաղափարը սկսեց ներդրվել «Լույս հայի աչքերին» բարեգործական ծրագրում:

Վերջին տարիներին նոր ուլտրաձայնային ֆակոէմուլսիֆիկացիայի եղանակն է հիմնականում կիրառվում կատարակտի վիրահատության ժամանակ, ինչն ակնավիրաբուժության մեջ համարվում է ժամանակակից առաջատար եղանակ: Առաջարկված ֆիքսացիայի մեթոդը համադրելի է նաեւ կատարակտի ֆակոէմուլսիֆիկացիայի եղանակով վիրահատության գնացող հիվանդների համար, որոնց մոտ առկա է բնական ոսպնյակի հենարանի թուլություն:

-Բժշկությունը կոչո՞ւմ է, թե մասնագիտություն:

-Բոլոր բժիշկներս էլ Հիպոկրատի երդում ենք տվել եւ ուզում ենք աշխատել ի շահ պացիենտի: Ցանկացած հիվանդի երջանկություն է պատճառում, երբ իրեն աջակցության ձեռք են մեկնում: Հաճելի է, երբ տեսնում ես, որ կարողանում ես հեռավոր գյուղերի բնակիչներին բուժօգնություն ցուցաբերել ու փրկել հետագա կուրացումից, մինչդեռ նրանք օրվա հացը հոգալու խնդիր ունեն եւ ի վիճակի չեն մասնագետի դիմել:

-Բժիշկ, կներկայացնե՞ք Մալայան կենտրոնում առկա նորագույն տեխնոլոգիաներից մեկը:

-Մալայան կենտրոնում գործող առաջատար հանրահայտ «Ալկոն» ֆիրմայի ֆեմտովայրկյանային լազերը տեսողության շտկման բացառիկ սարք է եւ ունի կանխատեսելի ճշգրտություն: Այն հնարավորություն է տալիս ձեւավորել համաչափ բարակ տափակ եղջերաթաղանթային լաթ ամբողջությամբ վերահսկվող տրամագծով, հաստությամբ եւ կենտրոնի տեղակայմամբ: Նրան զուգակցված այլ սարքի (էքսիմերային) միջոցով շտկվում է կարճատեսությունը, հեռատեսությունը եւ ասիգմատիզմը: Ֆեմտովայրկյանային սարքը կիրառվում է նաեւ կերատոկոնուսի ժամանակ կերառինգերի ճշգրիտ տեղադրման համար:

-Իսկ ի՞նչ կասեք առաջնային օղակի մասին:

-Մեր առաջնային օղակներում բավականին բանիմաց բժշիկներ կան, եւ նրանք, անհրաժեշտության դեպքում, հիվանդներին ուղեգրում են ակնաբուժական կլինիկաներ: Մեր դեպքում նախօրոք հերթագրում են հիվանդներին, թղթաբանությունը իրականացնում, եւ մենք ընդունում ենք նրանց: Իհարկե, բժշկի ընտրությունը կարեւոր է:

-Ձեր կարծիքը երիտասարդ սերնդի մասին, ըստ Ձեզ, ի՞նչ ապագա կունենա մեր ակնաբուժությունը:

-Այժմյան սերունդը ձգտող է, պրպտող, ցանկանում է մշտապես քայլել նորարարությունների զարկերակին համընթաց: Այսօր երիտասարդների համար ավելի հասանելի են թե գրականությունը, թե լայնածավալ տեղեկատվությունը: Իսկ մեր ժամանակներում մենք բժշկական գրականություն էինք փնտրում գրադարաններում, որ անհրաժեշտ նյութը կարդանք: Եվ համոզված եմ, որ յուրաքանչյուր պրպտող անձ կհասնի իր նպատակին:

-Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Իհարկե, միանշանակ Ալեքսանդր Սերգեյի Մալայանին եւ Կարեն Ալեքսանդրի Շաղբաթյանին, որոնց տված գիտելիքներն ինձ համար անգնահատելի են:

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը հայ հասարակությանը:

-Ուզում եմ բոլորին ասել, որ հիվանդության կանխարգելումը շատ ավելի դյուրին է, քան բուժումը, ուստի թող պացիենտներն ավելի վստահաբար դիմեն բժշկի, որովհետեւ մենք՝ բժիշկներս, օրնիբուն ջանք չենք խնայում, որպեսզի որակյալ եւ նպատակային բուժօգնություն ցուցաբերենք: Կցանկանամ, որպեսզի ավելի շատ վստահեն ու հարգեն բուժաշխատողներին: Մաղթանքս էլ մշտապես անփոփոխ է. «Առողջ ապրեք, ուշադիր եղեք ձեր առողջության նկատմամբ»: Բոլորին խորհուրդ կտամ շատ հետեւողական լինել իրենց աչքերի առողջության հարցում, կանխարգելիչ նպատակներով գոնե տարին մեկ անգամ անցնել բուժզննում, քանի որ, ինչքան վաղ հայտնաբերվի խնդիրը, այնքան ավելի հեշտ կլինի բուժօգնություն ցուցաբերելը:

 «Գերադասում եմ ռիսկի դիմել, քան թե անգործ նստել»

  Մեր կյանքն այսօր անվերջ պայքար է, եւ մենք հաճախ մոռանում ենք ամենակարեւորի` սեփական առողջության մասին։ Սակայն ինչ-որ պահի մեր օրգանիզմը սկսում է «ըմբոստանալ» նման անխնա վերաբերմունքից, օգնության կարիք ենք ունենում ու ստիպված դիմում ենք համապատասխան մասնագետի: Առողջության վերականգնումը պահանջում է նախ գտնել հիվանդության պատճառը,  ճշտել, թե որ ուղղություններով է այն ազդել, ինչպիսի վնասներ է հասցրել օրգանիզմին, եւ միայն դրանից հետո մշակել բուժման այնպիսի ծրագիր, որը թույլ կտա առանց վնաս հասցնելու առավելագույն օգուտ ստանալ: Չէ՞ որ բժշկության հիմնական կարգախոսն է` չվնասել:

 http://bestgroup.am/  կայքի զրուցակիցն է վնասվածքաբան-օրթոպեդ, «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի ողնաշարի ախտաբանության ծառայության ղեկավար ԿԱՐԱՊԵՏ ՄՈՄՋՅԱՆԸ: Բժիշկ, որն ունի երկար տարիների մասնագիտական փորձ, խղճի թելադրանքով առաջնորդվելու հատկանիշ, հրաշալի պատկերացնում է իր մասնագիտության ամբողջ բարդությունն ու պատասխանատվությունը: Հոյակապ մարդ, որի շնորհիվ բազմաթիվ մարդկային կյանքեր են փրկվել, եւ որի դերն անգնահատելի է բժշկության զարգացման մեջ:

-Բժիշկ, խոսենք Ձեր բաժանմունքի գործառույթների մասին:

-Մեզ կարող են դիմել ողնաշարի հետ կապված ցանկացած խնդրի դեպքում: Ողնաշարի հետ աշխատանքում, ինչպես նաեւ բժշկական յուրաքանչյուր միջամտության դեպքում, ռիսկեր շատ կան, եւ կարեւորն այդ ռիսկերը ճիշտ գնահատելն է: Ես նախընտրում եմ հնարավորության դեպքում վիրահատություն կատարել, քան հրաժարվել դրանից նույնիսկ այն դեպքերում, երբ անբարենպաստ ելքի ռիսկը մեծ է: Լինում են իրավիճակներ, երբ վիրահատություն չկատարելու դեպքում հիվանդին սպառնում է անշարժացում, բայց վիրահատության հաջողության շանսերն էլ 50/50 են: Այդուհանդերձ, ավելի շատ գերադասում եմ ռիսկի դիմել, քան թե անգործ նստել:  

-Պարոն Մոմջյան, Ձեր կարծիքով, այսօր բժիշկները պաշտպանվա՞ծ են:

-Կարելի է ասել` բացարձակ պաշտպանվածություն չկա, ոչ ոք իրեն ապահով չի զգում, քանի որ ասոցիացիաներն անհրաժեշտ մակարդակով չեն գործում: Ամբողջ աշխարհում ընդունված է, որ ասոցիացիաների շնորհիվ բժիշկները պաշտպանված են, իսկ մեզ մոտ, իմ կարծիքով, դրանք դեռեւս շատ թույլ են: Բացի այդ, չկան բժիշկների պարտականությունների, իրավունքների վերաբերյալ հատուկ ուղեցույցներ, որպեսզի հասկանաս` դու իրականում ինչ-որ շեղում կատարե՞լ ես: Բժիշկը պետք է գրանցի,  թե ինչպիսի հիվանդություններ, բարդություններ կան հիվանդի մոտ, եւ հիվանդին էլ տրվի համապատասխան փաստաթուղթ, որպեսզի հետագայում բժիշկը չկանգնի լուրջ խնդրի առջեւ: Ճիշտ է, մենք բանավոր տեղեկացնում ենք հետագա բարդությունների հավանականության մասին,  սակայն հիվանդը երբեմն դա չի էլ հիշում: Վերջերս էլ ոմանք բժշկից գումար կորզելու ոչ պաշտոնական կամ պաշտոնական ճանապարհ են փնտրում դատական միջնորդության միջոցով, եւ այդ խնդիրը գնալով տարածում է ստանում: Իսկ, օրինակ, ՌԴ-ում այդ առումով արդեն պայթունավտանգ իրավիճակ է ստեղծվել. այնտեղ կան հատուկ ծառայություններ, որոնք փնտրում են հիվանդների եւ նրանց առաջարկում, թե բժշկից ինչպես կարող են գումար կորզել: Այսինքն` ոչ թե հիվանդն է իրենց դիմում, այլ իրենք` հիվանդին: Հուսամ, որ մեզ մոտ չեն հասնի այդ աստիճանի, բայց դրա վտանգը, անկասկած, կա:

-Ի՞նչ կասեք դիմելիության կուլտուրայի մասին:

-Այդ առումով շատ փոքր դրական տեղաշարժ կա: Դա այն է, որ ինտերնետ պորտալի օգնությամբ ծանոթանում են իրենց հիվանդության նախապատմությանը, ինչը հաճախ ավելի շփոթեցնում է, քան օգնում, բայց ամեն դեպքում դրանից հետո սկսում են ավելի գրագետ մոտեցում ցուցաբերել եւ իրենց հարցադրումները ճիշտ ձեւակերպել:

-Բժիշկ, ըստ Ձեզ, բժշկությունը կոչո՞ւմ է, թե մասնագիտություն:

-Կարծում եմ`մեկը մյուսին լրացնում են: Լավ եւ կատարյալ մասնագետ դառնալու համար պետք է աշխատես քեզ վրա, իսկ երբ այն քո կոչումն է, մեծ սիրով ու հոգով ես նվիրվում աշխատանքիդ: Եթե զուտ որպես մասնագիտություն ես այն դիտարկում, որ գումար վաստակես, այդ դեպքում խթանը բոլորովին ուրիշ է:

-Ի՞նչ կասեք ձեր ոլորտի երիտասարդ կադրերի մասին:

-Կարելի է տարանջատել երկու խումբ. երիտասարդներ, որոնք ձգտող են, պրպտող, եւ երիտասարդներ, որոնք գիտական ցածր մակարդակ ունեն: Ու, եթե առաջին խմբի երիտասարդները չբավարարվեն եղածով ու շարունակեն առաջընթաց ապրել, մեր բժշկության  ապագան կգտնվի հուսալի ձեռքերում: Մենք էլ մշտապես հետեւում ենք նորարարություններին, մասնակցում կոնֆերանսների, որպեսզի տեղեկացված լինենք, փորձի փոխանակում կատարենք եւ համընթաց քայլենք ժամանակի հետ: Ու նաեւ մեր գիտելիքներն ենք փոխանցում երիտասարդներին: Իրականում բուժման մեթոդիկան չի փոխվում, փոխվում են մոտեցման ձեւերը:  Մեր աշխատանքի մեջ հիմնական սկզբունքային դրույթները նույնն են, պարզապես տեխնիկական հնարավորություններն են ավելի բարելավվել:

-Ընդունված ավանդույթ է, որ երեխաներն ընտրում են իրենց ծնողների ճանապարհը, Ձեր երեխաների դեպքում ինչպե՞ս է:

-Ոչ, երեխաներս ընտրեցին այլ ճանապարհներ: Փոքր տղաս դեռ դպրոցական տարիներից աչքի էր ընկնում տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ասպարեզում եւ իրեն ավելի կատարյալ է զգում ծրագրավորման մեջ:  Իմ արմատներում ոչ թե բժիշկներ, այլ արհեստավորներ են եղել: Պապս քարտաշ է եղել եւ մեծ ավանդ ունի քաղաքի քարային քանդակների գործում. մասնակցել է  Հանրապետության հրապարակի, այն տարիներին Կենտկոմի մի շենքի քանդակային նախշազարդումներին:

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:

-Նախ մեզ` բժիշկներիս կցանկանամ անփորձանք աշխատանք: Կցանկանամ, որ բժիշկները քիչ սխալներ անեն: Կա սխալ, եւ կա բարդություն, որը կարող է լինել ցանկացած պարագայում ոչ միայն մեզ մոտ, այլեւ զարգացած երկրներում: Երբ Ֆրանսիայում մասնակցում էի կոնսուլտացիաների, Փարիզում մեկուկես ամսվա ընթացքում մոտ տասը սխալ վիրահատությունների ականատեսը դարձա: Ձգտում ենք մեր ոլորտը պահել հնարավորինս բարձր դիրքերում, մի փոքր թերացում զգացվում է ֆինանսական առումով. չենք կարողանում նոր գործիքներ ձեռք բերել: Իսկ մեր ոլորտում կատարյալ զարգացում կարող ենք ապահովել նորագույն գործիքների շնորհիվ, որոնք նույնպես պետք է մի քանի տարի հետո փոխարինվեն: Զարգացող տեխնոլոգիաներին սահման չկա. նորից նորը կա, լավից` լավը: Եվ այդ անընդհատ թարմացումների համար այնպիսի գումար է անհրաժեշտ,  որը մեր երկրի համար մեծ թիվ է:  Կցանանամ, որ մեր հասարակությունն ավելի զարգացնի իր ինտելեկտը, որի պակասը հաճախ է զգացվում:  

Ինչպես սիրում եմ ասել` թող միշտ լինեն առողջ, վարեն առողջ ապրելակերպ, որպեսզի ավելի քիչ այցելեն բժիշկների: Եվ առաջնային զբաղվեն կանխարգելիչ բուժմամբ, որպեսզի հետագայում հիվանդություններն ավելի չխորանան

Աշխատանքային փորձ

2009թ. – առ այսօր Վլ.Ավագյանի անվան ԲԿ Անոթային վիրաբույժ

2015թ. – առ այսօր Վարդանանց նորարարական ԲԿ Բժիշկ խորհրդատու

2016թ. – առ այսօր <<SANUS VITA>> ԲԿ Բժիշկ խորհրդատու

Կատարելագործման դասընթաց 13.10.2014թ.-28.11.2014թ. Երևանի Մ.Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարան Ինտերվենցիոն անոթաբանություն թեմայով

Կրթություն

2005-2008թթ. Միքայելյան Վիրաբուժության Ինստիտուտ Կլինիկական օրդինատուրա Անոթային վիրաբուժություն

1999-2005թթ. Երևանի Մ.Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարան Բուժական գործ 1989-1999թթ. Ք.Երևան թիվ 62 միջն. դպրոց

Լեզուների իմացություն հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն

«Կուզեմ, որ աշխարհին նայենք բարի աչքերով»

Հայաստանում ակնաբուժությունը միշտ եղել է բարձր մակարդակի վրա, եւ Ս.Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնն էլ, որտեղ իրականացվում է լայնածավալ ակնաբուժական բուժօգնություն, հագեցած է եվրոպական ու ամերիկյան արտադրության նորագույն բուժսարքավորումներով:

:http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է կենտրոնի գլաուկոմայի բաժանմունքի բժիշկ-օրդինատոր, ակնաբույժ ԱՆՆԱ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆԸ, բժշկուհի, որն ունի վճռականություն, ուղղամտություն, խղճով առաջնորդվելու հատկանիշ: Կայացած կնոջ կերպարը որքան գրավիչ, այնքան էլ երբեմն վախեցնող է թվում, քանի որ հակասում է կարծրատիպային մտածողությանն ու արժեքներին:Սակայն մերօրյա կինը կոտրեց այդ մոտեցումը` ապացուցելով, որ հնարավոր է լինել նվիրված կին, մայր, սիրել ընտանիքն ու երեխաներին, բայց ընտանիքից դուրս ունենալ նաեւ սեփական աշխարհը, ուր դրսեւորվում եւ նյութական են դառնում կնոջ մասնագիտական երազանքները: 

 -Տիկին Գասպարյան, խոսենք ձեր բաժանմունքի գործառույթների մասին, հիմնականում ովքե՞ր կարող են Ձեզ դիմել։

-Մեզ հիմնականում դիմում են գլաուկոմայով եւ կատարակտով տառապող, ինչպես նաեւ այն հիվանդները, որոնք ունեն լորձաթաղանթի հիվանդություններ, մսամոլ եւ այլն։ Բայց վիրաբուժական միջամտություններն իրականացվում են գլաուկոմայի ու կատարակտի դեպքում:

-Գլաուկոման բուժվո՞ղ հիվանդություն է։

- Գլաուկոման հիվանդություն է` պայմանավորված ներակնային բարձր ճնշումով, որը բերում է տեսողական նյարդի ատրոֆիայի եւ չբուժման դեպքում  հնարավոր է բերի կուրության: Այն երեք գործոնի ազդեցությամբ է զարգանում` բարձր ներակնային ճնշում, տեսողական նյարդի վատթարացում եւ ապաճում, տեսադաշտի սահմանափակում։  Բուժել այդ հիվանդությունը հիմնականում հնարավոր չէ, որովհետեւ այն վնասում է տեսողական նյարդը, իսկ նյարդային բջիջները հնարավոր չէ վերականգնել:  Եվ նույնիսկ վիրահատությունից հետո գլաուկոմայի բուժում ասելով պետք է հասկանանք հիվանդությունը ժամանակին կանգնեցնելը: Եթե հիվանդի մոտ ախտորոշվում է գլաուկոմա, ապա նա ամբողջ կյանքում պարտավոր է երկու-երեք ամիսը մեկ ներկայանալ հիվանդանոց: Միայն նման վերահսկողությամբ կարող ենք պահպանել եղած տեսողությունը: Բայց, իհարկե, հիմա շատ հիվանդներ կան, որ ունեն հարյուր տոկոս տեսողություն, եւ այդ տեսողությունը պահպանվում է: Բարեբախտաբար, մեզ դիմում են հիվանդության ավելի վաղ շրջանում, եւ գնալով նվազում է այն հիվանդների թիվը, որոնք գալիս են կորցրած տեսողությամբ: Մինչդեռ մոտ քսան տարի առաջ, երբ նոր էինք սկսում աշխատել, շատ էին ծայրահեղ ծանր վիճակում գտնվող հիվանդները: Օրինակ, որպես կանոն, գալիս էին  մեկ աչքի տեսողությունը կորցրած, եւ միայն այդ ժամանակ էր հայտնաբերվում երկրորդ աչքի գլաուկոման:

-Իսկ կատարակտի մասին ի՞նչ կասեք:

-Կատարակտը, երեւի թե, մեր «ամենալավ» հիվանդություններից է, որի վիրահատությունը կատարվում է տեսողությունը լավացնելու նպատակով: Հիվանդը կարող է բացարձակ կույր գալ, միայն լուսազգացողություն ունենալ, բայց լավ տեսողությամբ հիվանդանոցից դուրս գրվել: Կատարակտի վիրահատությունը շատ շնորհակալ գործ է, որովհետեւ հիվանդը ձեռք է բերում կորցրած տեսողությունը: Որքան էլ պացիենտին բացատրենք, որ գլաուկոմայի դեպքումՙ վիրահատությունը կատարվում է միայն եղած տեսողությունը պահպանելու համար,  միեւնույն է, մարդկային բնույթն այնպիսին է, որ հիվանդը վիճակի լավացում է ակնկալում:

-Իսկ ընդհանրապես դիմելիության կուլտուրայի մասին ի՞նչ կասեք:

-Այսօր մարդկանց զգալի մասն ունի բժշկական ապահովագրություն, սոցիալական փաթեթ, եւ, իհարկե, դիմելիության մակարդակը բարձրացել է: Եթե հետագայում, տա Աստված, բոլորն ապահովագրված լինեն, հավատացեք, զգալիորեն կավելանա դիմողների թիվը:

-Ընդունված ավանդույթ է, որ երեխաները ընտրում են ծնողների ճանապարհը, Ձեր դեպքում ինչպե՞ս է:

-Ծնողներս բժիշկներ չեն, բայց ընտանիքիս անդամները՝ տատիկ-պապիկներս, եղբայրներս, բժիշկներ են: Դուստրս էլ շուտով կավարտվի բժշկական համալսարանը, բայց չգիտեմ՝ ինչ նեղ մասնագիտացում կընտրի: Իսկ որդիս այլ մասնագիտություն է ընտրել:

-Ընտրել եք շատ պատասխանատու աշխատանք, ե՞րբ որոշեցիք դիմել այդ քայլին։

-Երեւի ուրիշ ելք չունեի, այսպես ասած, մտածելու կարիք էլ չկար: Չեմ կարող կոնկրետ ասել, թե երբ եմ այդ որոշումն ընդունել, երեւի մի քիչ եղբայրս էլ է ուղղորդել: Այնպես որ՝ երկրորդ կարծիք չի եղել, փոքրուց մեզ, այսպես ասած, ներարկել են, որ մենք պետք է դառնանք բժիշկ: Համալսարանում ուսանելու տարիներին էլ հստակ որոշումս էր, որ ակնաբույժ եմ դառնալու:

-Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Միանշանակ՝ Ալեքսանդր Մալայանին, քանի որ նրա նման ակնաբույժ ուղղակի չկար հանրապետությունում: Երբ նա վիրահատության ժամանակ նայում է հեռվից ու քեզ ասում՝  ձեռքդ մանրադիտակի տակից երեւում է… Այնքան մանր նկատողություն է… Դա դպրոց է, դպրոց, որը նա է հիմնել:

-Բժիշկ լինելը մասնագիտությո՞ւն է, թե կոչում:

-Ինձ թվում է՝ կոչում, որովհետեւ ցանկացած մասնագիտություն պետք է սիրես, բայց բժշկության մեջ, ու հատկապես գլաուկոմայի դեպքում, շատ են հիվանդները, որոնք, մեկ է, քեզնից գոհ չեն մնում: Ու այստեղ կարող է միայն բժշկի այդ կոչումը փրկել, որ դու կարողանաս համբերատար ամեն անգամ նորից նույնը բացատրել ու նաեւ առանց նյարդայնանալու լսել նրանց:

-Մասնագիտական ասոցիացիաները, Ձեր կարծիքով, ի՞նչ են տալիս ընդհանրապես:

-Ասոցիացիան, իհարկե, շատ հարցեր է լուծում գիտական աշխատանքների, գիտությունը զարգացնելու համար, բայց առաջին հերթին այն պիտի բժշկի պաշտպանը լինի, որովհետեւ,  ցավոք սրտի, այսօր ցանկացած մարդ տեղի-անտեղի դժգոհում, բողոքում է, իսկ բժիշկն անպաշտպան է:

-Ձեզ համարո՞ւմ եք երջանիկ կին:

-Այո՛, որովհետեւ ունեմ մասնագիտություն: Մալայանը մեզ ասում էր` եթե մարդ առավոտյան վեր է կենում եւ լավ տրամադրությամբ գալիս գործի, իսկ երեկոյան գործից հետո լավ տրամադրությամբ գնում է տուն, ուրեմն նա երջանիկ է: Ինձ մոտ դա ստացվել է:

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը հասարակությանը:

-Մենք, իհարկե, տեսնում ենք դրական փոփոխությունները եւ գնահատում դրանք, բայց բժիշկների համար երբեք հեշտ չի եղել եւ հիմա էլ հեշտ չէ: Ես կարծում եմ՝ պարզապես անհամեմատելի են բժիշկների կատարած աշխատանքն ու այն գումարը, որ նրանք ստանում են: Բայց հույս ունեմ, որ ապագայում այդ ամենը կկարգավորվի: Կուզեմ, որ առողջության հետ կապված ինչ-որ խնդիր ունենալու դեպքում մարդիկ անմիջապես դիմեն բժշկի: Պետք է ժամանակին դիմել, որ խնդիրը հեշտ, արագ լուծվի, չբարդանա:

Կուզեմ, որ աշխարհին նայենք բարի աչքերով եւ չմոռանանք, որ աչքերը, լինելով հոգու հայելին, արտահայտում են մարդու հույզերը: Իսկ եթե կա տեսողական խնդիր, որը խոչընդոտում է մարդուն պարզ տեսնել, ընկալել շրջակա միջավայրը, նա արդեն ունենում է ներքին բարդույթներ: Եվ շատ հիվանդներ տեսողության վերականգնումից հետո բոլորովին այլ կերպ են նայում կյանքին: Պահպանեք ձեզ եւ ձեր աչքի լույսը:

Թող մեր բոլորի սրտերը բաբախեն արագ եւ թրթռան միմիայն սիրուց, դրական էմոցիաներից»

Ըստ հիվանդացության եւ մահացության դեպքերի, ներկայումս աշխարհում առաջին հորիզոնականում սիրտ-անոթային հիվանդություններն են:Լ.Ա.Հովհաննիսյանի անվան սրտաբանության գիտահետազոտական ինստիտուտում սիրտ-անոթային ախտաբանության ժամանակ կիրառվող ախտորոշման ժամանակակից, բարձր ճշգրտության մեթոդները եւ բարձրակարգ մասնագիտացված սարքավորումները հնարավորություն են տալիս հիվանդություններն ախտորոշել նրանց զարգացման ամենավաղ շրջանում, իրականացնել ժամանակակից եւ արդյունավետ բուժում, լավագույն բժիշկների կողմից առաջարկվող կանխարգելիչ խորհուրդներ՝ կիրառելի յուրաքանչյուր անհատական դեպքում:

 Հայաստանի ուժը ոչ թե փողն է կամ նավթը, այլ մտավորականներն ու լավ մասնագետները. Հայաստանում կա սրտաբանների հզորագույն բանակ ու ուժեղ դպրոց:http://bestgroup.am/ կայքի  զրուցակիցն է Մ. Հերացու անվան ԵՊԲՀ հետդիպլոմային եւ շարունակական կրթության ֆակուլտետի սրտաբանության ամբիոնի դոցենտ, բժշկական գիտությունների դոկտոր, Լ.Ա.Հովհաննիսյանի անվան սրտաբանության ԳՀԻ-ի գիտաշխատող, բժիշկ-սրտաբան Լուսինե Հազարապետյանը:Բարեհամբույր եւ հետեւողական լինելու, ընդգծված համեստության, ազնվության, պացիենտների նկատմամբ ճիշտ մոտեցման, անձնվեր աշխատանքի, ինչպես նաեւ գերազանց մասնագիտական գիտելիքների շնորհիվ նա սիրված է թե գործընկերների, թե պացիենտների կողմից:

-Տիկին Հազարապետյան, ի՞նչ գործառույթներ են իրականացվում ձեր բաժանմունքում, ովքե՞ր կարող են ձեզ դիմել:

- Ըստ էության, մեր սրտաբանական կլինիկա, բաժանմունք կարող են դիմել բոլոր նրանք, ովքեր ունեն սիրտ-անոթային խնդիրներ (խոսքը վերաբերում է մեծահասակներին), կլինիկայում հասանելի են սիրտ-անոթային հիվանդությունների ախտորոշման եւ բուժման ժամանակակից միջոցները, գործում են ինչպես քրոնիկական սրտային հիվանդությունների բաժանմունքներ, այնպես էլ, հրատապ դեպքում` ինվազիվ (միջամտական) սրտաբանական ծառայություն, որտեղ կատարվում են ժամանակակից սրտաբանական հիմնական միջամտությունները:   

-Ո՞ր սիրտ-անոթային հիվանդություններն են երիտասարդացում ապրել:

-Չնայած սիրտ-անոթային հիվանդությունների ժամանակակից ախտորոշման եւ բուժման մեթոդների զարգացմանը թե Հայաստանում, թե ամբողջ աշխարհում, ցավոք, սրտի իշեմիկ հիվանդությունը երիտասարդացում է ապրել, զարկերակային գերճնշում ունեցողների մեջ էլ են շատացել երիտասարդները:Դա, թերեւս, պայմանավորված է սիրտ-անոթային հիվանդություններին հանգեցնող ռիսկի գործոնների մասին բնակչությանը ոչ պատշաճ իրազեկմամբ:

-Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

- Իմ ուսուցիչը, որի շնորհիվ կատարել եմ իմ առաջին քայլերը սրտաբանության ոլորտում եւ հետագայում մասնագիտացել, կայացել իմ մասնագիտության մեջ, իհարկե, պրոֆեսոր Սվետլանա Վիկտորի Գրիգորյանն է, ով տվել է ոչ միայն մասնագիտական խորը գիտելիքներ, այլ նաեւ սովորեցրել է կլինիկական մտածողություն, որը անփոխարինելի է բժշկի պրակտիկայում:Սովորեցրել է բուժել հիվանդին ոչ թե զուտ ստանդարտ ուղեցույցներով, այլև ցուցաբերել անհատական մոտեցում յուրաքանչյուր պացիենտի նկատմամբ, սիրել նրանց, սիրել մարդկանց ընդհանրապես:Չէ որ բժշկությունն ամենամարդասիրական մասնագիտությունն է, որտեղ սրտացավությունը եւ նվիրումը խաղում են առաջնային դեր:Իսկ գիտական ոլորտում ուսուցիչս ակադեմիկոս Կառլեն Ադամյանն է, ով եղել է իմ գիտական թեզերի ղեկավարը, եւ ում շնորհիվ հաջողությամբ պաշտպանել եմ թեկնածուական եւ դոկտորական ատենախոսություններս:

-Բժշկուհի, մասնագիտական ասոցիացիայի անդա՞մ եք: Ընդհանրապես ասոցիացիաներն ի՞նչ են տալիս բժիշկներին:

-Շատ եմ կարեւորում մասնագիտական ասոցիացիաների գործունեությունը, նրանց դերը անփոխարինելի է  նոր գիտելիքների ձեռքբերման, փորձի փոխանակման եւ շփման հարցերում:Ես Հայաստանի սրտաբանների, եվրոպական սրտաբանների, եվրոպական սրտի ռիթմի խանգարումների ասոցիացիաների անդամ եմ եւ պետք է հպարտությամբ նշեմ, որ ամեն տարի դրանց կողմից իրականացվող ամփոփիչ գիտաժողովներում մեր գիտական աշխատանքները ներկայացվում են ու արժանանում բարձր գնահատանի մեր եվրոպական գործընկերների կողմից:Բացի այդ ամենը, վերջերս ստեղծել ենք «Հանուն հիվանդությունների կանխարգելման» հայկական ասոցիացիան, որի հիմնադիր-նախագահն եմ: Ամբողջ աշխարհում շատ կարեւորվում է հիվանդությունների կանխարգելման դերը բժշկության մեջ:Խոսքը ոչ միայն առաջնային կանխարգելման մասին է, որտեղ մեծ դեր է խաղում ազգաբնակչության լայնածավալ եւ մատչելի իրազեկումը, այլեւ երկրորդային:Ասոցիացիայի ջանքերով առաջիկայում իրականացվելու են ՇՄԶ կրեդիտավորված միջոցառումներ, գիտագործնական  սեմինարներ մեր բժիշկների համար, ինչը շատ կարեւոր է, քանի որ բժիշկը սովորում է ողջ կյանքում:Մանավանդ սրտաբանությունը սրընթաց վերելք է ապրումՙ, եւ անընդհատ կատարելագործվում են սրտի հիվանդությունների ախտորոշման եւ բուժման մեթոդները: 

-Ընտանիքը չի՞ տուժում Ձեր ծանրաբեռնվածությունից:

-Իմ կարծիքով, կինը շատ ճկուն էակ է եւ, ցանկության դեպքում, միշտ կարողանում է գտնել աշխատանքն ու ընտանիքը համատեղելու ճիշտ ուղիներ, ու, ամենակարեւորը, պետք է երկու դեպքում էլ ապահովի պատշաճ որակ:Կարծում եմ` կանայք այդ գործում գիտակ են, եւ ես բացառություն չեմ կազմում:Մի օրինաչափություն եմ նկատել. որքան ծանրաբեռնվածությունը շատ է լինում, մարդ այնքան ավելի ճիշտ է կարողանում տնօրինել իր ժամանակը եւ հասնել լավ արդյունքների:  

-Ձեր արմատներում կա՞ն բժիշկներ:

-Հպարտությամբ ուզում եմ նշել, որ ծնվել եմ բժիշկների ընտանիքում:Ծնողներս բժիշկներ են, եւ կարծում եմ` մասնագիտությանս ընտրության գործում շատ մեծ դեր են խաղացել այդ հանգամանքը, այն մթնոլորտը, որում մեծացել եմ:Պետք է սիրես մասնագիտությունդ, որ նվիրվես եւ հաջողես, առանց սիրելու անհնար է:

-Ի՞նչ սպասելիքներ ունեք առողջապահության նախարարությունից:

-Առողջապահության նախարարությունից հիմնական սպասելիքներս երկուսն են:Առաջինը. շատ կուզենայի, որ դպրոցներում ներդրվեր առողջ ապրելակերպի սկզբունքներ ուսուցանող առարկա, որովհետեւ կարծում եմ` փոքր տարիքում մարդուն կրթելն ավելի հեշտ է եւ արդյունավետ:Եվ երկրորդ. շատ կուզենայի, որ Հայաստանում վերջապես ներդրվեր ապահովագրական բժշկության լայն փաթեթ, որը կներառեր ողջ բնակչությանը, հատկապես` բնակչության առավել խոցելի խմբերին:

-Ի՞նչ կասեք դիմելիության կուլտուրայի մասին. դրական տեղաշարժ կա՞ այդ առումով:

-Իմ կարծիքով, այսօր բժշկին դիմելու կուլտուրան անհամեմատ բարձրացել է, բնակչության որոշ շերտեր արդեն  գիտակցում են առաջին իսկ գանգատի դեպքում բժշկին դիմելու անհրաժեշտությունը:Կարեւոր է, որ մարդիկ հասկանան` ցանկացած հիվանդություն առավել հեշտ է կանխարգելել եւ բուժել հնարավորինս վաղ փուլում:Իսկ ուշ փուլում դիմելու դեպքում եւ ֆինանսական բեռն է ավելի ծանր, եւ արդյունքի հասնելն է շատ դժվար:

- Ձեր մաղթանքը հայ հասարակությանը:

-Ուզում եմ մաղթել մեր բնակչությանը լուրջ մոտեցում սեփական առողջությանը, վստահություն բժիշկների նկատմամբ, հավատ, որ ցանկացած բժշկի համար իր պացիենտի առողջացումը բարձրագույն արժեք է, ձգտման բարձրագույն նպատակ:

Ու թող մեր բոլորի սրտերը բաբախեն արագ եւ թրթռան միմիայն սիրուց, դրական էմոցիաներից:

Գինեկոլոգ-էնդոկրինոլոգ-ռեպրոդուկտոլոգ,

 Կրթություն  

1990-1996Երևանի բժշկական ինստիտուտ, բուժական ֆակուլտետ

1996-1997 Մասնագիտացում ինտերնատուրայում «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի բազայի հիման վրա` պետական առողջապահական ձեռնարկության ընդհանուր պրակտիկայի բժիշկ մասնագիտությամբ

2001-2005 Կլինիկական օրդինատուրա «Մանկաբարձություն և գինեկոլոգիա» մասնագիտությամբ, Ավդալբեկյանի անվան ԱԱԻ բազայի հիման վրա

2009-2010 Կլինիկական օրդինատուրա «Էնդոկրինոլոգիա» մասնագիտությամբ (մանկական էնդոկրինոլոգիա, կլինիկական էնդոկրինոլոգիա` Դիաբետոլոգիայի և ռեպրոդուկտիվ էնդոկրինոլոգիայի ամբիոնի բազայի հիման վրա), Ավդալբեկյանի անվան ԱԱԻ

Բժշկական պրակտիկա  

Ռեպրոդուկտիվ էնդոկրինոլոգիա (հորմոնալ խանգարումները դեռահասության շրջանում, վերարտադրողական և հետկլիմաքսային շրջաններ)

Հորմոններով պայմանավորված գինեկոլոգիական հիվանդություններ (ճարպակալում, դաշտանային ցիկլի խանգարումներ, էնդոմետրիոզ, հիպերանդրոգենիզմ և այլն)

Անպտղության բուժում (արտամարմնային բեղմնավորում, արհեստական սերմնավորում, անպտղության կոնսերվատիվ բուժում), հորմոնալ բեղմնականխիչ միջոցներ

1989-1990 Ասիստենտ՝ Կենսաքիմիայի ֆակուլտետում, Երևանի բժշկական ինստիտուտ

2008-2010 Գինեկոլոգ-էնդոկրինոլոգ՝ «Շենգավիթ» բժշկական կենտրոնում,

2010 թ-ից Գինեկոլոգ-էնդոկրինոլոգ, ռեպրոդուկտոլոգ` «Շենգավիթ» բժշկական կենտրոնում  Վերարտադրողական առողջության բաժանմունք

2017 թվականից `հայ-իսրայելական IVF կլինիկայի գինեկոլոգ-էնդոկրինոլոգ-վերարտադրող,  «Աստղիկ» ԲԿ

2018 թվականից - Պտղաբերության կենտրոն (Fertility Center)

Վերապատրաստումներ  

2008\ Վերապատրաստման դասընթաց՝ «Ուլտրաձայնային ախտորոշումը մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի մեջ» թեմայով, Վերարտադրողական առողջության, պերինատոլոգիայի, մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի հանրապետական ինստիտուտ, Ավդալբեկյանի անվան ԱԱԻ բազայի հիման վրա

2009 Գործնական դասընթաց՝ «Գինեկոլոգիական ուռուցքաբանություն» թեմայով, Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոն, Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարան և «Շենգավիթ» ԲԿ

2009 Դասընթաց՝ «Հիպոթալամո-հիպոֆիզար-մակերիկամային համակարգ, Ֆիզիոլոգիա և պաթոլոգիա» թեմայով, (նախատեսված էնդոկրինոլոգների և մանկաբարձ-գինեկոլոգների համար), Ակադեմիկոս Ս. Ավդալբեկյանի անվան առողջապահության ազգային ինստիտուտ

2012 Վերաորակավորում՝ Ժողովուրդների բարեկամության ռուսական համալսարանի բարձրագույն մասնագիտական կրթության պետական կրթական հաստատություն, Մոսկվա, Ռուսաստան

2012 Վերարտադրողական օժանդակ տեխնոլոգիաների դասընթաց՝ պրոֆեսոր Ե. Ա. Կալինինայի ղեկավարությամբ, Անպտղության բուժումը՝ արհեստական սերմնավորմամբ և արտամարմնային բեղմնավորմամբ՝ ART-ECO վերարտադրողական առողջության կլինիկայում, Մոսկվա, Ախտորոշիչ հիստերոսկոպիա՝ ձվարանների գերխթանում, ձվարանների գերխթանման կանխարգելում և վարում, ֆոլիկուլների ստիմուլյացիա և ուլտրաձայնային մոնիթորինգ, ֆոլիկուլի պունկցիա, սաղմի փոխադրումն արգանդի խոռոչ, պտուղների քանակի նվազեցում բազմապտուղ հղիության դեպքում

Կոնֆերանսներ  

2009 Գործնական դասընթաց՝ «Գինեկոլոգիական ուռուցքաբանություն» թեմայով, Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոն, Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարան և «Շենգավիթ» ԲԿ

2012 Կոնֆերանս՝ «Հակաֆոսֆոլիպիդային սինդրոմ, գենետիկ թրոմբոֆիլիա և թրոմբոհեմորագիկ բարդությունների կանխարգելումը կլինիկական պրակտիկայում» թեմայով, Երևան

2012 Հայ-վրացական կոնֆերանս՝ «Մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի արդիական խնդիրները», Երևան

2012 Ռեպրոդուկտիվ բժշկության հայկական ասոցիացիայի IX-րդ կոնֆերանս, Երևան

2013 «ESHRE 29-րդ տարեկան հավաք», Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն

2016 Մասնակցություն գիտագործնական միջազգային կոնֆերանսին, Երևան, Հայաստան

2016 Գիտագործնական միջազգային կոնֆերանս՝ «Վերարտադրողական բժշկության արձանագրությունները», Երևան, Հայաստան

2016 «ESHR 32-րդ տարեկան հավաք», Հելսինկի, Ֆինլանդիա

2018- ASRM- նախախորհրդարանական դասընթաց (սաղմերի տեղադրում արգանդի խոռոչ)  Կանզաս, ԱՄՆ

 2018- ESHRE- Բարսելոնա, Իսպանիա

 2019- ESHRE- Վիեննա, Ավստրիա