Շատ եմ ցավում, երբ երիտասարդ բժիշկների ներուժը չեն փորձում օգտագործել

Սիրտ-անոթային հիվանդությունները եղել եւ, ցավոք, շարունակում են մնալ լուրջ խնդիր ամբողջ աշխարհում:Բայց, եթե զարգացած երկրներում վերջին տարիներին նկատվում է հիվանդացության եւ մահացության որոշակի նվազման միտում (ի հաշիվ կենսակերպի փոփոխության, մի շարք ռիսկի գործոնների ազդեցության նվազման եւ այլն), ապա զարգացող երկրներում, ինչպիսին Հայաստանն է, այդ ցուցանիշներն ունեն բարձրացման միտում: Սիրտ-անոթային հիվանդությունների զգալի մասը բազմապատճառային հիվանդություններ են, այսինքն` այդ հիվանդությունների զարգացման համար անհրաժեշտ է 1-ից ավելի գործոնների ազդեցություն, որոնք անվանվում են ռիսկի գործոններ:
Բարձրակարգ մասնագետներով համալրված «Նորք-Մարաշ»  բժշկական կենտրոնը միշտ  հագեցած է եղել ժամանակակից սարքավորումներով, եւ բնական է, որ այդ հաստատությունը երբեք չի զիջել առաջատար դիրքերն իր բնագավառում: http://bestgroup.am/ կայքի  զրուցակիցն է մանկական եւ մեծահասակների սրտաբան, «Նորք-Մարաշ» բժշկական կենտրոնի առիթմոլոգիական ծառայության ղեկավար ՏԱԹԵՎԻԿ ՀՈՎԱԿԻՄՅԱՆԸ:Հոգատար, գրագետ եւ մարդկային ամենակարեւոր հատկանիշներով օժտված բժշկուհի, որը, չնայած իր երիտասարդ տարիքին, հաստատուն քայլերով իր տեղն է զբաղեցնում սրտաբանության ոլորտում:
Բժշկուհի, որի երկարատեւ, անմնացորդ աշխատանքը, ինչպես նաեւ բժշկագիտության զարգացման գործում ներդրած ավանդը մշտապես բարձր են գնահատվել եւ այսօր էլ գնահատվում են հանրության կողմից:

-Տիկին Հովակիմյան, խոսենք ձեր բաժանմունքի գործառույթների մասին:

-«Նորք-Մարաշ» բժշկական կենտրոնի առիթմոլոգիայի բաժանմունքը զբաղվում է ամբուլատոր եւ ստացիոնար առիթմոլոգիական ցանկացած գործունեությամբ, իրականացվում են ինչպես ամբուլատոր պացիենտների հսկողություն, վարում եւ բուժում, տարատեսակ հետազոտություններ, այնպես էլ` ստացիոնար բուժում` ներառյալ տարբեր տիպի միջամտություններ:Ամբուլատոր հետազոտությունների մեջ, որոնք սպեցիֆիկ են առիթմոլոգիական պրակտիկայում, մտնում են հոլտեր մոնիթորինգը պացիենտի ԷՍԳ-ի երկարատեւ՝ 24-ժամյա անընդհատ գրանցումով, էվենթ-մոնիթորինգը, ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության  թեստը առիթմոլոգիական թեքումով եւ այլ գործառույթներ:Ստացիոնար միջամտությունները կարելի է բաժանել երկու խոշոր խմբերի:Նրանից մեկը իմպլանտացվող էլեկտրոնային սարքերի տեղադրման վիրահատություններն են, մյուսը` տարբեր տիպի ռիթմի խանգարումների այրման վիրահատությունները, որոնք կոչվում են աբլացիա:Ներկայումս ռիթմի գրեթե բոլոր խանգարումների դեպքում կարելի է դրանք միջամտական եղանակով վերացնել` կատետրների օգնությամբ մտնելով սիրտ, հայտնաբերելով տվյալ օջախը, որից առաջանում է ռիթմի խանգարումը:Մեր կենտրոնում կատարվում են նաեւ իմպլանտացվող էլեկտրոնային սարքերի տեղադրումներ, որոնք նախատեսված են տարբեր գործառույթներ իրականացնելու համար։Նրանցից ամենապարզ տեսակներն ունեն շարունակական մոնիթորինգի գործառույթ եւ պայքարում են հազվասրտության կամ բրադիկարդիայի դեմ:

Դրանցից մեկ դասով ավելի բարձր են գտնվում կարդիովերտեր-դեֆիբրիլյատորները, որոնք, բացի ռիթմը վարելու գործառույթից, կարողանում են միջամտել եւ հարկ եղած դեպքում ընդհատել կյանքին վտանգ սպառնացող ռիթմի խանգարումները` դրանով իսկ իրականացնելով սրտային հանկարծամահության կանխարգելում:

3-րդ տիպի սարքը կոչվում է փորոքների կծկումները վերասինքրոնիզացնող սարք, որը նաեւ պացիենտի մոտ բարելավում է սրտային անբավարարության կարգավիճակը։

-Բժշկուհի, ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:
-Ճիշտն ասած, ուսուցիչներս շատ են եղել տարբեր մասնագիտացումների առումով:Ինչ վերաբերում է առիթմոլոգիային, ապա կասեմ, որ իմ առաջին եւ շատ գնահատված ուսուցիչը բժիշկ Սմբատ Ջամալյանն է եղել, որն այս օրերին Հայաստանում չի ապրում, բայց նրա խորհուրդները մինչ օրս կիրառում եմ եւ դեռ պիտի շատ երկար տարիներ կիրառեմ:
-Ձեր կարծիքով, ի՞նչ են տալիս ասոցիացիաները մեր բժիշկներին:
-Ասոցիացիաների նպատակը, իմ կարծիքով, մի քանիսն է:Առաջինը եւ կարեւորագույնը այն է, որ բժիշկները տվյալ բնագավառում կարողանան թիմային աշխատանք կատարել, ինչը միաժամանակ կբարելավի բուժման արդյունքները: Երկրորդը. ասոցիացիան կարող է լինել հզոր գործիք որոշ տեսակի ռեսուրսներ կառավարելու եւ ճիշտ ուղղությամբ օգտագործելու համար: 
-Իսկ ի՞նչ կասեք երիտասարդ կադրերի մասին:
-Երիտասարդներին շատ-շատ եմ սիրում, բարձր եմ գնահատում այն, որ, լինելով անփորձ, ամեն դեպքում փորձում են ուշադրության կենտրոնում պահել պացիենտին:Ու, եթե ճիշտ տեղում գտնվեն եւ ավագ բժիշկների խորհուրդներին հետեւեն, ապա, կարծում եմ, նրանց աշխատանքը շատ արդյունավետ կարող է լինել:Ավաղ, Հայաստանի Հանրապետությունում լուրջ խնդիր եմ տեսնում. զգալի բանիմաց ուղեղների արտահոսք կա, որը պայմանավորված է բժշկի մասնագիտությունը թերագնահատելու հանգամանքով:Իսկ դրա պատճառները բազմաթիվ են, եւ ես շատ եմ ցավում, երբ երիտասարդ բժիշկների ներուժը չեն փորձում օգտագործել, ու նրանք արտագաղթի ճանապարհն են փնտրում:
-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք առողջապահության նախարարությունից:
-Կարծում եմ` նախարարության նախատեսած թիրախային նպատակների իրականացումը թույլ կտա Հայաստանում զարգացնել առողջապահության համակարգը, հատկապես խոսքը վերաբերում է միասնական առողջապահական ծածկույթի ստեղծմանը:Ցավոք, սրտաբանությունն այսօրվա դրությամբ շարունակում է մնալ թիվ մեկ «մարդասպանը» մեր երկրում, եւ ցանկանում եմ, որ ավելի մեծ ուշադրություն դարձվի այս ոլորտին:
-Ի՞նչ կասեք մեր երկրում բժշկական տուրիզմի մասին: 
-Բժշկական տուրիզմը, իմ կարծիքով, կարող է լավ զարգանալ այն երկրներում, որոնք բավարար ռեսուրսներ ունեն առաջին  հերթին իրենց քաղաքացիների ծախսերը հոգալու համար:Մեր տարածաշրջանի իմաստով կոնկրետ մեր հիվանդանոցը բավականին զարգացած է, հաճախ ենք ունենում պացիենտներ հատկապես մոտակա տարածաշրջաններից`Վրաստանից, Աբխազիայից, Ռուսատանից եւ այլն: Իսկ ավելի հեռու երկրներից  պացիենտներ բերելու համար, կարծում եմ,  դեռ որոշակի քայլեր ունենք անելու:
-Ի՞նչ կասեք դիմելիության կուլտուրայի մասին. դրական տեղաշարժ կա՞ այդ առումով:
-Իհարկե, որոշակի տեղաշարժ նկատելի է, քանի որ այսօր պացիենտներն ավելի շատ են ուշադրություն դարձնում կանխարգելիչ բժշկությանը:Ու այլեւս շատ չեն վախենում, երբ իրենց առաջարկվում է կատարել որեւէ միջամտություն, որը իրականում կարող է որոշակի դրական տեղաշարժ առաջացնել առողջական վիճակի մեջ:Բայց, ավաղ, բազմաթիվ խնդիրներ էլ եմ տեսնում այդտեղ, շատ քայլեր ունենք անելու այս ուղղությամբ: Ինտերնետ պորտալն այսօր շատ հզոր գործիք է, որը ունի թե իր դրական, թե բացասական  կողմերը. միշտ չէ, որ այն ճիշտ ուղղությամբ է տանում հասարակությանը:
-Բժիշկներն այսօր գնահատվա՞ծ են:
-Մեծ ցավ եմ ապրում, երբ խոսում եմ այդ հարցի մասին:Կցանկանամ, որ պետական մարմինների կողմից մեր երկրում քայլեր իրականացվեն բժիշկների դերի բարձրացման առումով, որպեսզի մեր լավագույն բժիշկները չհիասթափվեն: Պետք է գնահատել բժշկին, որպեսզի ապագայում չկանգնենք ինտելեկտի կորստի առջեւ
-Ինչպե՞ս եք կարողանում համատեղել ընտանիքը աշխատանքի հետ:
-Դա շատ դժվար է, բայց կանանց բնորոշ մի շատ կարեւոր հատկանիշ կա. դա միաժամանակ մի քանի բան անելու ընդունակությունն է:Այսօր հայ կինն ավելի ազատ եւ ինքնուրույն է, կայացած: Իրականում մեկ պարզ ճշմարտություն կա. ինչքան ծանրաբեռնված ես լինում, այնքան ավելի արագ ես աշխատում եւ ամեն ինչ հասցնում:Իսկ օրվա գերլարված վիճակից հետո իմ անդորրը գտնում եմ տանը` իմ երեխաների եւ ամուսնու կողքին:
-Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:
-Կցանկանայի խնդրել մեր հայրենակիցներին, որ ուշադիր լինեն իրենց առողջության նկատմամբ, խնդրի դեպքում չհուսահատվեն եւ ժամանակին դիմեն գրագետ մասնագետներին:Հիշեք, որ դրական տրամադրվածությունը բարեհաջող բուժման եւս մեկ շատ կարեւոր գրավականն է, այդ իսկ պատճառով հավատացեք ձեր օրգանիզմի հնարավորություններին:Առողջ եղեք, սիրեք ձեզ:

Լավագույն ուղեղների համար պիտի պայմաններ ապահովել, որ չգնան   

Դիմածնոտային վիրաբուժությունն ուսումնասիրում և բուժում է բերանի խոռոչի օրգանների, դեմքի, պարանոցի փափուկ հյուսվածքների, դեմքի կմախքի ոսկրերի հիվանդություններն ու վնասվածքները: Այդ ոլորտն այսօր համարվում է ժամանակակից բժշկության ամենաբարդ և պահանջված ուղղություններից մեկը:

http://bestgroup.am/ կայքի  զրուցակիցն է բժշկական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, «Բեգլարյան» եւ «Շենգավիթ» բժշկական կենտրոնների, ինչպես նաև Երևան քաղաքի գլխավոր մանկական դիմածնոտային վիրաբույժԸ: Բժիշկները՝ Հիպոկրատի երդվյալները, նրանք են, ովքեր, դժվարին պահերին կանգնելով հիվանդի կողքին, կիսում են նրա դժվարությունները` կատարելով վիրահատություններ, հաճախ անհնարինը դարձնելով հնարավոր: Բաժանմունքում ներդրվում են ճանաչում ունեցող վիրաբուժական մեթոդներ, որոնք վիրաբույժներին հնարավորություն են տալիս իրականացնել բուժման առավել արդյունավետ միջամտություններ: Բաժանմունքի մասնագետների բարձր որակավորումն ու փորձառությունն այս ոլորտում թույլ են տալիս իրականացնել նույնիսկ ամենաբարդ վիրահատական միջամտությունները, որոնք ընդգրկում են վերականգնողական և էսթետիկ վիրաբուժության ողջ ծավալը: Մեր զրուցակցի «ոսկի ձեռքերի» և բացառիկ գիտելիքների շնորհիվ իրականացվում են բնածին արատով երեխաների վիրահատություններ՝ նրանց տալով կյանքը լիարժեք վայելելու հնարավորություն:

-Պարո՛ն Քոչարյան, կխնդրեի խոսեիք դիմածնոտային վիրաբուժության մասին. Հայաստանում այսօր ի՞նչ մակարդակի վրա է այն գտնվում:

-Դիմածնոտային վիրաբուժությունը Հայաստանում այսօր գտնվում է բավականին բարձր մակարդակի վրա: Բայց միգուցե ավելի արդյունավետ կլիներ տվյալ ոլորտի աշխատանքը, եթե ավելանային օժանդակ հետազոտման մեթոդները, որոնք թույլ կտային կատարել ավելի լիարժեք ախտորոշումներ:

-Ձեր բաժանմունքի գործառույթներից խոսենք: Հիմնականում ովքե՞ր կարող են ձեզ դիմել:

-Մեր բաժանմունքը զբաղվում է մանկական դիմածնոտային լայնածավալ խնդիրներով, բայց մեր հիմնական ուղղությունը բնածին արատներն են: Մենք արդեն քսանհինգ տարի զբաղվում ենք այդ խնդրով ու, փառք Աստծո, կարողացել ենք բավականին լուրջ արդյունքի հասցնել այդ պրոֆիլը Հայաստանում:

-Դիմելիության կուլտուրայից  ի՞նչ կասեք:

-Պետք է միշտ հասկանալ, թե ով է մեզ դիմում: Նրանք հիմնականում ընկճված, սթրես ապրող մարդիկ են, որ, երեխային բնածին արատով տեսնելով, մտածում են` կյանքը վերջացած է իրենց համար: Մենք էլ աշխատում ենք հնարավորինս օգտակար լինել նրանց:

-Ըստ Ձեզ, մասնագիտական ասոցիացիաներն ընդհանրապես ի՞նչ են տալիս բժիշկներին:

-Ես կարծում եմ` ասոցիացիաները ոչինչ չեն տալիս բժիշկներին, և դա այսօրվա իրական պատկերն է: Այն տեղեկատվությունը, որը ստանում ենք նրանցից, հանգիստ կարող ենք ինտերնետից էլ ստանալ:

-Ո՞ւմ  եք  համարում Ձեր  ուսուցիչը:

-Շատ բարդ հարց տվեցիք: Նեղ մասնագիտական կրթությունս ստացել եմ Խարկովում` հրեա մասնագետների մոտ:

-Ի՞նչ կասեք ներկա սերնդի, բժշկության ապագայի մասին:

-Այսօր դեռ չեմ տեսնում զարգացման լուրջ միտումներ: Եթե, օրինակ, համեմատենք քսան տարի առաջվա ու հիմիկվա բուհ ընդունվելու գործընթացը, ապա կտեսնենք, որ այն ժամանակ լուրջ մրցակցություն կար: Բացի այդ, հիմա դասավանդող դասախոսների մակարդակն էլ շատ բարձր չէ: Հասարակ օրինակ բերեմ. այսօր համալսարանում դասախոսում են «Հայբուսակ» և նման կարգի բուհեր ավարտած մարդիկ: Ես կարծում եմ` այսօր բավականին թույլ է հսկողությունը դասախոսական կազմի նկատմամբ, չի կատարվում լիարժեք ատեստավորում:

-Ընդունված ավանդույթ է, որ երեխաները ընտրում են ծնողների ընտրած ճանապարհը, Ձեր երեխաների դեպքում ինչպե՞ս է:

-Ոչ, երեխաներս իմ ընտրած ճանապարհով չեն գնացել: Ես կարծում եմ` դա պարտադիր և ինքնանպատակ չէ: Ամեն մարդ ունի իր ճանապարհը: Մանավանդ մեր մասնագիտությունը պահանջում է հոգեբանորեն պատրաստ լինել, քեզ ստիպելով չես կարող: Դա հասկանալով` ես ազատություն եմ տվել երեխաներիս մասնագիտության ընտրության հարցում, և նրանք ընտրել են բժշկության հետ բացարձակապես կապ չունեցող մասնագիտություններ:

-Բժշկությունը կոչո՞ւմ է, թե մասնագիտություն:

- Բշկությունը պետք է մարդու մեջ լինի: Սա այն ոլորտն է, որ պիտի կարողանաս նվիրվել դրան, իսկ եթե չնվիրվես, կդառնաս շարքային ինչ-որ մի բան ու չես հասկանա` բժի՞շկ ես, թե ոչ: Պիտի բժշկության մեջ արածիդ արդյունքը ոչ միայն դու տեսնես, այլ նաև հանրությունը: Տեսնի ու համապատասխան գնահատականը տա:

-Առողջապահության նախարարությունից ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք:

-Ես բացարձակապես չեմ տեսնում որևէ քայլ, որը մշակված է նախարարության կողմից և ուղղված է առողջապահության ոլորտը բարելավելուն: Կարծում եմ` պետք է ընդհանուր մակարդակը բարձրացնելու ծրագիր լինի, բայց նայեք, թե ինչ է կատարվում մեր մարզերում: Կան նույնիսկ ժամանակակից սարքավորումներով հիվանդանոցներ, բայց արի ու տես` բժիշկ չկա, զրո, անգամ կասեի` խայտառակ մակարդակ: Պայմաններ պետք է ստեղծել, հրավիրել երիտասարդ լավ բժիշկների մի քիչ ավելի բարձր աշխատավարձով, և կարծում եմ` այդ դեպքում բավականին շատ մարդ կգնա մարզեր, ու դրանից ընդհանուր մակարդակը կբարձրանա: Բայց այդ ամենը չի արվում, և բժշկությունը միայն Երևանի մի քանի կլինիկայով կամ մի քանի բաժանմունքով չի զարգանա: Իմիջիայլոց, այս խնդիրը նույնիսկ զարգացած Եվրոպայում է առկա, բայց այնտեղ գոնե փորձում են ինչ-որ ձևով մարդկանց շահագրգռել, ուղարկել շրջաններ, որ կարողանան ապահովել այնտեղի բժշկական մակարդակը: Իսկ մեզ մոտ այդ ուղղությամբ ոչ մի քայլ չի արվում, և այդ ժամանակ բնական հարց է առաջանում՝ իսկ ո՞րն է առողջապահության նախարարություն պահելու իմաստը, եթե առողջապահության ընդհանուր մակարդակը չի բարձրանում:

-Ամեն դեպքում հասարակությունը համաբուժարանին, այսպես ասած`առաջնային օղակին շատ կարևորություն չի տալիս, դա ինչի՞ հետ է կապված:

 -Շատ բան պետք է փոխվի ընդհանուր բժշկական կուլտուրան բնակչության մեջ էլ զարգացնելու համար: Օրինակ, զարգացած երկրներում երեխան պարտավոր է վեց ամիսը մեկ, անկախ պրոբլեմից, գնա, ասենք, ատամնաբույժի մոտ: Դրանով պետությունը աջակցում է, որ այդ երեխաները հետո էլ պրոբլեմ չունենան: Դա ծրագիր է, իսկ այստեղ նման բան գոյություն չունի:

-Իսկ ուղեղների արտահոսք կա՞:

-Լավագույն ուղեղների համար պիտի պայմաններ ապահովել, որ չգնան: Եթե լինեն ապահով, ոչ մի տեղ էլ չեն գնա: Ո՞ւմ համար է հաճելի գնալ ուրիշ երկիր, դառնալ երրորդ կարգի մարդ: Հավատացեք՝ ոչ մեկի;

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:

-Ես լուրջ հույսեր ունեմ, որ մեր երկրում ամեն ինչ շատ լավ պիտի լինի: Եթե կարողանան հանցագործ խավի ստեղծած պրոբլեմներն ու դրանց հետևանքները վերացնել, կարծում եմ`մեր երկրին բավականին լուրջ ապագա կսպասի, որովհետև մեր ազգը խելքի, աշխատասիրության, մակարդակի պակաս չունի:

«Բժիշկը կարող է բուժել հիվանդությունը, բայց նա չի կարող ձեզ առողջություն տալ»

Ամբողջ աշխարհում մահացության հիմնական պատճառներից են լյարդի հիվանդությունները, և փոխպատվաստումը դրանցից շատերի բուժման ամենաարդյունավետ մեթոդն է, որը սկիզբ է առել 1967 թվականին, երբ Թոմաս Սթարզլը և նրա թիմը իրականացրեցին դիակային լյարդի առաջին բարեհաջող փոխպատվաստումը:Տարիների ընթացքում այս միջամտությունը զարգացել է օրգանների պահպանման, վիրաբուժական տեխնիկայի, նախավիրահատական խնամքի և իմունոսուպրեսիայի կատարելագործման շնորհիվ:Առկա մարդկային ու տեխնիկական ռեսուրսները, քաղաքականությունը, օրենսդրությունը, հանրության լայն շերտերի իրազեկվածությունը, նույնիսկ կրոնական հայացքները հանգեցրել են փոխպատվաստման  բարեհաջող իրականացման տարբեր մեթոդների մշակմանը ամբողջ աշխարհում:

Հայաստանի պատմության մեջ առաջին անգամ կատարվել է լյարդի փոխպատվաստում՝  կենդանի դոնորից ռեցիպիենտին։ 56 տարեկան կնոջ դոնորը եղել է նրա 20-ամյա դուստրը:Վիրահատությունը ամբողջովին անվճար կատարվել է «Աստղիկ» բժշկական կենտրոնում, ռուս գործընկերների` Մոսկվայի Բուռնազյանի անվան պետական գիտական կենտրոնի մասնագետների օգնությամբ,ՀՀ առողջապահության նախարարության աջակցությամբ:Առողջապահության նախարարությունը, կարևորելով փոխպատվաստումային բժշկության զարգացումը, այս տարվա հունվարից սկսել էր համագործակցությունը Բելառուսի և Ռուսաստանի գործընկերների հետ։Նախատեսվում է նաև 2020 թվականի բյուջեում ավելացնել փոխպատվաստումների համար հատկացվող միջոցները, որպեսզի հնարավոր լինի ավելի շատ միջամտություններ կատարել՝ փրկելով ավելի շատ կյանքեր:

«Միքայելյան վիրաբուժության ինստիտուտում լյարդի վիրաբուժությունն ունի բավականին երկար տարիների պատմություն, որը սկիզբ է առել դեռևս 80-ական թվականներին: Մեր բաժանմունքը միակն էր մեր երկրում, որը զբաղվում էր պորտալ հիպերտենզիայի վիրաբուժությամբ:Այդ ախտանիշն առաջանում է այն հիվանդների մոտ, որոնք տառապում են լյարդի ցիռոզով:Միշտ երազել ենք լյարդի փոխպատվաստման ուղղությունը զարգացնելու մասին, որովհետև այն կարևորագույն խնդիրներից մեկն է մեր երկրում, ու մեծ դժվարությամբ,փոքր քայլերով առաջ ենք ընթանում»,-պատմում է http://bestgroup.am/ կայքի  զրուցակից` Միքայելյան վիրաբուժության ինստիտուտի լյարդի վիրաբուժության և հեպատոլոգիայի բաժանմունքի վարիչ ՍԵՐԳԵՅ ՀԱԿՈԲՅԱՆԸ:Ապա շարունակում է.

 -Ինչպես ասում են` առաջին քայլը եղավ, և հիմա մենք բավականին ակտիվ այդ ուղղությամբ աշխատում ենք:Նախապատրաստվում ենք հոկտեմբեր ամսին ևս իրականացնել այդ բացառիկ վիրահատության հաջորդ քայլերը, հավանական է` Մոսկվայի մեր գործընկերները օգնեն, քանի որ առաջին վիրահատությունն է, ուզում ենք մեզ կողքից օգնող լինի մինչև մենք համապատասխան փորձ ձեռք բերենք:Դա ինձ համար շատ ուրախալի փաստ է, քանի որ մենք տարիներ շարունակ  խոսում էինք, երազում դրա մասին:Իհարկե, փոխպատվաստման հարցերը լիարժեք լուծված կլինեն այն դեպքում, երբ մենք կարողանանք, տրանսպլանտացիա կատարելով, մահացած մարդուց վերցնել օրգանը:Բայց այդ ուղղությամբ դեռ շատ աշխատանքներ պետք է տարվեն, քանի որ դա ոչ միայն բժշկական, այլև հոգեբանական, իրավական լուծումներ է պահանջում:Սակայն հույս ունեմ` մի օր էլ դա կլինի:Մենք հիմա գործ ենք ունենում կենդանի դոնորի հետ, որը համաձայնում է օրգանի կեսը տալ իր հարազատին:Եվ վիրահատության նախապատրաստվողների դոնորները նույնպես հարազատներ են: Իհարկե, մարդկային տեսանկյունից դա շատ հուզիչ փաստ է, բայց դրա տակ բժշկական իմաստով շատ մեծ ռիսկեր կան. պիտի հարազատը լիարժեք համապատասխանի վիրահատվողին, դոնորի մոտ ամեն ինչ պիտի անցնի իդեալական, առանց բարդության:Իսկ այդ ամենը շատ մեծ պատասխանատվություն է պահանջում:Առաջին վիրահատության ժամանակ Հայաստանում չէի, բայց հոկտեմբերին ներկա կլինեմ միանշանակ և մեծ սպասումով:

-Երիտասարդ կադրերի հետ շփվելով` ի՞նչ մակարդակի վրա եք տեսնում մեր ապագա բժշկությունը:

-Անկեղծ կլինեմ` հակասական. կան փայլուն մասնագետներ և, ցավոք, ուղղակի այս մասնագիտոթյունն ընտրողներ:Մենք ունենք մի շատ մեծ խնդիր, որի մասին բազմիցս խոսել եմ. մենք շատ բժշկական համալսարաններ ունենք:Ես համոզված եմ, որ Հայաստանի պես փոքր երկրին այդքան բժշկական կրթական հաստատություն պետք չէ, որովհետև ոչ մեկը չգիտի, թե ինչ որակի դասավանդում է իրականացվում այնտեղ, ընդհանրապես ինչ են պատրաստում:Եվ ոչ պետական բուհ ավարտած այդ մարդիկ գալիս են, ասենք, կլինիկական օրդինարտուրա ու մեզնից «պահանջում», որ երկու-երեք տարվա ընթացքում իրենց մասնագետ դարձնենք:Մինչդեռ մասնագետ դառնալու համար բավականին երկար ճանապարհ պիտի անցնեն, ի սկզբանե հիմք ունենան, առանց որի ոչնչի չեն կարող հասնել:Նրանք չեն էլ հասկացել` ուր են գնում, ինչի համար:Ջրի հոսքով գնում են, իսկ թե ուր են հասնելու, Աստված գիտի:Կան նաև արտակարգ շնորհալի երիտասարդներ, որոնց հետ հաճելի է շփվել, խոսել, նրանք մարդիկ են, որ պատահական չեն ընտրել այս մասնագիտությունը, այլ սրտանց սիրել են այն և ամեն ինչ անում են լավագույն բժիշկ դառնալու համար:

-Բժիշկ լինելը կոչո՞ւմ է, թե՞մասնագիտություն:

-Ինձ թվում է` երկուսը միաժամանակ:Մարդը պիտի սիրի այս աշխատանքը, հակառակ դեպքում ինքը կամ տանջվելու է ամբողջ կյանքում, կամ ուղղակի դժբախտ մարդ է դառնալու:Այս մասնագիտությունը ամեն մարդու համար չէ, այն Աստծո կողմից տրված պարգև է, շնորհ:

-Ընդունված ավանդույթ է, որ երեխաներն ընտրում են իրենց ծնողների ուղին, Ձեր երեխաների դեպքում ինչպե՞ս է:

-Երեխաներիցս մեկն ընտրել է իմ ուղղությունը, մյուսը` ոչ:Սովորաբար բժիշկների ընտանիքում մեծացած երեխան նախնական պատկերացում է ունենում այս մասնագիտության մասին, և ընտրությունն էլ լինում է գիտակցական:Իհարկե, չեմ ասում, որ բժիշկ ծնող չունեցողների ընտրությունը անգիտակցական է, որ իրենք չեն կարող լավ բժիշկ լինել:Բայց, որպես կանոն, բժիշկների երեխաները մի քիչ ավելի պատրաստված են թեկուզ հոգեպես:

-Իսկ Ձեր ուսուցիչ ո՞ւմ կարող եք համարել:

-Ես սովորել եմ Ռուսաստանում, իմ ուսուցիչներն այնտեղից են, և անուններ տալը, կարծում եմ, անիմաստ է: Հայաստանում աշխատելիս նույնպես ուսուցիչներ ունեցել եմ: Նրանցից էին պրոֆեսոր Թամրազյանը, ակադեմիկոս Միքայելյանը, ում անունը կրում է մեր բուժհաստատությունը:

-Իսկ որպես վերջաբան ի՞նչ կցանկանաք ասել պացիենտներին, մեր հասարակությանն ընդհանրապես:

-Պացիենտից պահանջվում է համբերատարություն իր ախտանիշների նկատմամբ և, իհարկե, կարգապահություն, օրինակ՝ ճիշտ հետևի դեղի ընդունման ժամին, կարգին:Այդ ամենը հենց այնպես չի ասվում. ամեն հիվանդություն ունի իր բուժման սխեման, և, եթե բուժումը կրի տարերային բնույթ, այն անօգուտ է:Այդ սխեմաներին, ալգորիթմներին տիրապետում է բժիշկը, և միայն վստահության դեպքում է դա կատարում պացիենտը:Ըստ իս, յուրաքանչյուր բժիշկ պետք է ճիշտ ախտորոշի հիվանդին և, ներդնելով այսօրվա պահանջներին համապատասխան հմտություններն ու փորձը, արհեստավարժորեն բուժի նրան, որպեսզի հիվանդներն առողջ վերադառնան իրենց բնականոն կյանքին:

 Ժողովուրդը մտածում է, որ բժիշկը կարող է իրեն առողջություն տալ:Ոչ, բժիշկը կարող է միայն որոշ սինդրոմներ բուժել, առողջությունը պիտի մարդը ինքը վաստակի:Ինչպես ասում էր ակադեմիկոս, հայտնի վիրաբույժ Ամոսովը. «Բժիշկը կարող է բուժել հիվանդությունը, բայց նա չի կարող ձեզ առողջություն տալ»:Եվ սա պետք է գիտակցի մեր հասարակության յուրաքանչյուր անդամ:

Ակնաբույժ

 Աշխատանքային փորձ

09.2018թ.- ﬕնչ օրս  - «Բժշկական գենետիկայի և առողջության առաջնային պահպանման կենտրոն», 34/3 Աբովյան փ․Երևան, ՀՀ

Ակնաբույժ

2009 - 2017թ.«Հատուկ պոլիկլինիկա» ՓԲԸ                                                                 

Կրթություն

1993-1999թթ.- Երևանի Մ.Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան, ֆակուլտետ՝ բուժական գործ

1999-2002թթ. - Երևանի Մ.Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան, ընտանեկան բժշկության  ամբիոն, կլինիկական օրդինատուրա

2005-2007թթ. - Ակադեﬕկոս Ս.Ավդալբեկյանի անվան Առողջապահության ազգային ինստիտուտ,ակնաբուժության ամբիոն կլինիկական օրդինատուրա

Դասընթացներ/կոնֆերանսներ

2012թ. - «Արցունքային համակարգի պաթոլոգիա»                                                           

Կատարելագործման դասընթաց

2013թ. - «Տեսողական օրգանի ալերգիկ հիվանդություններ»                                               

Կատարելագործման դասընթաց

2014թ. - «Կատարակտի ֆակոէմուլսիֆիկացիա»                                                              

Կատարելագործման դասընթաց

2016թ. - ISSAM-ի X Միջազգային Կոնգրես -Երևան

2016թ. - «Ապագայի բժշկություն ,համատեղ հայացք համընդհանուր խնդիր»                                   

Երիտասարդ բժիշկների հայկական ասոցիացիայի գիտաժողով

2017թ. - «Գլխի և պարանոցի օրգանների հիվանդություններ»                                             

Երիտասարդ Ակնաբույժների Հայկական Ասոցիացիա, միջազգային գիտաժողով,

2018թ. - Հայկական ակնաբուժության նախագծի և Լոս Անջելեսի մանկական հիվանդանոցի 16-րդ ﬕջազգային համաժողով

2018թ. - «Աչքի ﬕկրովիրաբուժության հիմունքներ»                                                         

Կատարելագործման դասընթաց

2019թ. - Հայկական ﬕջազգային ակնաբուժական կոնֆերանս, AIOC II                                

2019թ. - Հայկական ակնաբուժության նախագծի և Լոս Անջելեսի մանկական                          

Հիվանդանոցի 17-րդ ﬕջազգային համաժողով

 Մասնագիտական հմտություններ

Վիզիոﬔտրիա,օՖթալմոսկոպիա,տոնոﬔտրիա, բիոﬕկրոսկոպիա

Աչքի ախտորոշիչ սարքավորուﬓերի հետ աշխատելու փորձ ավտոկերատորեֆրակտոﬔտրիա,պերիﬔտրիա,B-scan սոնոգրաֆիա)

Աչքի հիվանդությունների ախտորոշում և բուժում

Այլ հմտություններ

Լեզուների իմացություն․ հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն

Համակարգչի իմացություն․ MS Word, Excel

Ընտանեկան կացություն․ Ամուսնացած է, ունի երեք երեխա

Կրթություն

2018-առ այսօր  Շենգավիթ ԲԿ <<Տեսողության լազերային կորեկցիայի>> բաժանմունքի բժիշկ-ակնաբույժ

2015թ.- 2018 Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարան, Հետբուհական և շարունակական կրթության ֆակուլտետի մանկական ակնաբուժության ամբիոնի կլինիկական օրդինատոր, շնորհվել է բժիշկ-ակնաբույժի որակավորում

2013-2015թթ. Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարան, Ընդհանուր բժշկության ֆակուլտետ, շնորվել է բժշկի որակավորում (դիպլոմ թիվ AD № 088620)

2008-2013թթ. Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարան, Ընդհանուր բժշկության ֆակուլտետ, բակալավրի աստիճան (դիպլոմ թիվ AB № 176007)

2000-2006թթ. ՀՀ, ք. Էջմիածին, Մ. Եկմալյանի անվան թիվ 1 երաժշտական դպրոց (դիպլոմ գերազանցության)

1998-2008թթ. ՀՀ, ք. Էջմիածին, Ռաֆայել Պատկանյանի անվան թիվ 9 միջնակարգ դպրոց (ատեստատ գերազանցության)

Մասնակցություն 

2017թ. «Հետազոտությունների առանձնահատկություն­ները երեխաների մոտ>> ԵԲՀԱ 4-րդ տարեկան գիտական գիտաժողով (զեկուցող)

2016թ. «Հայաստանում նեոնատոլոգիայի զարգա­­­ցումը» թեմայով համաժողով

Յուրաքանչյուր բժշկի համար ամենակարեւորը հիվանդներին առողջ տեսնելն է

Սիրտ-անոթային հիվանդությունները մշտապես բազմաթիվ կյանքեր են խլում։ Բժշկության այս ոլորտն անընդհատ զարգացման եւ նոր տեխնոլոգիաների ու դեղորայքների կիրառման կարիք ունեցել է եւ ունի։
Ոլորտի զարգացման համար կարեւորվում են բազմաթիվ խնդիրներ, ու պետք է մասսայականացնել սիրտ-անոթային հիվանդությունները կանխարգելող միջոցառումները եւ մեծացնել առողջ ապրելակերպի մասին տեղեկատվությունը։
Ինչ վերաբերում է սիրտ-անոթային հիվանդությունների երիտասարդացմանը,  ապա, սրտաբանների կարծիքով, ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում նկատվում է այդ հիվանդությունների երիտասարդացում, ինչը պայմանավորված է նյարդահոգեբանական ծանրաբեռնվածությամբ, լարվածությամբ, ինչպես նաեւ ոչ առողջ ապրելակերպով:
Սրտաբանությունը մշտապես զարգանում, վստահորեն ընթանում է նորարարություններին ընդառաջ: Ուրախալի փաստ է  նաեւ այն, որ վերջին տարիներին երիտասարդներն ավելի հետեւողական են եւ հաճախ են անցնում բուժզննում, ինչը հնարավորություն է տալիս երիտասարդ տարիքում կանխել հիվանդության հետագա զարգացումը:

http://bestgroup.am/ կայքի  զրուցակիցն է սրտաբանության մեջ մեծ ներդրում ունեցող, իր գործի նվիրյալ, «Նորք-Մարաշ» բժշկական կենտրոնի սրտային վիրաբույժ, սիրտ-անոթային վիրաբուժության ծառայության ղեկավար, ՀՀ ԱՆ սրտի վիրաբուժության գծով խորհրդական ԳԱԳԻԿ ՀԵԲՈՅԱՆԸ: Բժիշկը պատրաստ է օրվա ցանկացած ժամին օգնել իրեն դիմող ցանկացած պացիենտի: Հոյակապ մարդ, որի շնորհիվ բազմաթիվ մարդկային կյանքեր են փրկվել, եւ որի դերը, անձնուրաց նվիրումը անգնահատելի են սրտաբանության զարգացման մեջ:

-Պարոն Հեբոյան, ի՞նչ գործունեություն է ծավալվում բաժանմունքում, եւ ովքե՞ր կարող են Ձեզ դիմել:

-«Նորք-Մարաշ»  բժշկական կենտրոնի սիրտ-անոթային վիրաբուժության ծառայությունը ստեղծվել է Հայաստանում սրտային վիրաբուժության դպրոցի հիմնադիր, Ալբերտ Սթարի անվան ակադեմիական կենտրոնի (Պորտլենդ, ԱՄՆ) առաջատար սրտի վիրաբույժ Հագոբ (Հրայր) Հովագիմիանի գլխավորությամբ` հայ բժիշկների հետ համատեղ: Ծառայությունը համալրված է բարձր որակավորում ունեցող մասնագետներով եւ հագեցած է նորագույն սարքավորումներով: Կենտրոնում կատարվում են բոլոր տեսակի սրտի վիրահատություններ` անկախ պացիենտի տարիքից, քաշից եւ հիվանդության բարդությունից (բացառությամբ սրտի փոխպատվաստումը): Բաժանմունքում մատուցվող ծառայությունների որակը համապատասխանում է միջազգային չափանիշներին: Ու պատահական չէ, որ Կենտրոնում բուժում են ստանում ոչ միայն Հայաստանի Հանրապետության, այլեւ օտարերկրյա  պացիենտներ: Բաժանմունքը զբաղվում է սիրթ-անոթային բոլոր այն հիվանդություններով, որոնք վիրաբուժության կարիք ունեն թե՛ մեծահասակների, թե՛ մանկական, թե՛ նորածնային խմբերում:

-Բժի՛շկ, կվերհիշե՞ք Ձեր կողմից իրականացված առաջին վիրահատությունը, որը տպավորիչ էր Ձեզ համար:

-Ես առաջին վիրահատությունն իրականացրել եմ բժիշկ Արա Անանյանի գլխավորությամբ: Իհարկե, դա ինձ համար բավականին հուզիչ եւ տպավորիչ պահ էր ու այն դարձել է վառ հիշողություն:

-Ընտրել եք շատ պատասխանատու եւ ռիսկային աշխատանք, ե՞րբ եւ ինչպե՞ս գնացիք այդ քայլին:

-Անկեղծ ասած, սրտային վիրաբույժ դեռ շատ վաղուց էի որոշել դառնալ, չնայած այդ ժամանակ` դպրոցական տարիներին, երեւի թե, չէի էլ պատկերացնում, թե ինչ մեծ պատասխանատվություն եմ փորձում վերցնել իմ ուսերին: Դպրոցն ավարտելուց հետո ուսանել եմ Մխիթար Հերացու անվան բժշկական համալսարանում, այնուհետեւ սրտային վիրաբուժության օրդինատուրան անցել «Նորք-Մարաշ» բժշկական կենտրոնի բազայում, ապա նեղ մասնագիտական շարունակական կրթություն ստացել նույն բժշկական կենտրոնում`Հրայր Հովագիմիանի առաջնորդած եւ գլխավորած դպրոցում: Մարդ, ով իմ ուսուցիչն է սրտային վիրաբուժության մեջ (եւ ոչ միայն սրտային վիրաբուժության մեջ): Շնորհակալ եմ նաեւ այն բոլոր ավագ բժիշկներին, որոնք միշտ ինձ աջակից են եղել, ինձ տվել են շատ մեծ գիտելիքների բազա: Կցանկանամ նշել նաեւ, որ շատ շնորհակալ եմ Աստծունայն բանի համար, որ իմ կողքին կան շատ լավ ընտանիք եւ լավ ընկերներ, որոնք ըմբռնումով են մոտենում իմ աշխատանքին, ներողամտորեն վերաբերվում իմ բացակայություններին: Իմ առօրյա գերլարված աշխատանքից հետո իմ անդորրը գտնում եմ ընտանիքում` իմ փոքրիկ տղայի հետ:

-Մասնագիտական ասոցիացիայի անդա՞մ եք:

-Այո՛, վիրաբուժության ասոցիացիայի անդամ եմ: Ընդհանրապես ասոցիացիաները բժշկական հասարակության մեջ շատ լուրջ դեր ունեն, մասնագիտական շատուշատ հարցերի հարթակ են համարվում եւ անհրաժեշտ են մասնագիտական զարգացման համար:

-Շփվելով երիտասարդ կադրերի հետ` ի՞նչ կասեք նրանց մասին:

-Մեր ապագա բժշկությունը տեսնում եմ բավականին խոստումնալից դիրքերում եւ հուսալի ձեռքերում, որովհետեւ ունենք բավականին շատ լավ երիտասարդ մասնագետներ, որոնք աչքի են ընկնում ժամանակակից մտածելակերպով, նվիրված են գործին եւ սիրում են իրենց մասնագիտությունը, ունեն շատ մեծ ներուժ: Մնում է միայն, որ պետական մակարդակով այնպիսի հնարավորություններ ստեղծվեն, որպեսզի մեր համակարգը կարողանա արագ զարգանալ: Ես, լինելով առողջապահության նախարարի սրտային վիրաբուժության մասով խորհրդական, շատ մեծ հույսեր ունեմ առողջապահության նախախարության հետ կապված,  որտեղ տարվող աշխատանքերը եւ դրանցից բխող արդյունքերն արդեն իսկ խոստումնալից են: Բավականին լուրջ գործեր կան արված եւ պլանավորված:

-Բժշիկ, ի՞նչ խնդիրներ եք տեսնում ձեր ոլորտում:

-Իրականում որոշակի ախտորոշումներ կան, որոնք կյանքի համար սպառնալիք են հանդիսանում: Նկատի ունեմ առաջին հերթին աորտայի շերտազատումը եւ հույս ունեմ` մի օր այնպիսի համակարգ կունենանք, որ աորտայի շերտազատումը պետական հոգածությամբ լուծվելիք խնդիր կդառնա: Բժիշկը եւ պացիենտը վիրահատությունն արագ կազմակերպելու համար շատ կարճ ժամանակ ունեն, որպեսզի հետագայում հիվանդի ապրելու հավանականությունը մեծ լինի: Հետեւաբար, կցանկանամ, որ ֆինանսական հարցեր շատ չծագեն,  իսկ պետության կողմից մշակվի ավտոմատ մեխանիզմ:

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը եւ հորդորը հայ հասարակությանը:

-Հորդորս եւ մաղթանքս այն է, որ մեր հասարակությունն առողջական խնդիր ունենալու դեպքում անհապաղ բժշկի դիմի: Բայց պրակտիկան ցույց է տալիս, որ մարդիկ մեզ դիմում են շատ բարձիթողի իրավիճակներում, երբ արդեն թե՛ վիրահատական միջամտության վտանգն է ավելի մեծ, թե՛ կյանքի որակի բարելավման խոստումներն են պակասում: Կցանկանամ, որ լինեն ավելի զգոն, ունենան լուրջ մոտեցում իրենց առողջության նկատմամբ ու բժշկի դիմեն այն դեպքերում, երբ դեպի վտանգ գնացող սահմանագիծը դեռ չեն անցել: Իսկ երբ վտանգները բավականին մեծ են, ակնկալիքները քիչ են լինում: Յուրաքանչյուր բժշկի համար ամենակարեւորը հիվանդներին առողջ տեսնելն է: Եղեք առողջ, սիրեք այն, ինչ ձեզ տրված է Աստծո կողմից:

Education

 The National Institute of Health named after Academician S. Avdalbekyan (15 November - 30 December 2010)

Improvement on "Surgical Interventions in Outpainted-polyclinic Ophthalmology"

Armenian Medical Association (2006)

Regular Member of Armenian Association

Yerevan State Medical University after Mkhitar Heratsi (1997-2000)

Clinical Residency/Ophthalmology

Clinical Internship (1996-1997)

Qualification of the Doctor of Common Practice

Yerevan State Medical University after Mkhitar Heratsi (1990-1996)

Medical Faculty

Yerevan Secondary School No. 132 after Admiral Isakov (1978-1988)

Language Proficiency

Armenian       -           Native

Russian           -           Fluent

English            -           Fluent

 Membership of Professional Bodies

 N/A

 Years Within the Firm

 8 years

Key Qualifications (relevant to the project):

Physician-ophthalmologist

Professional trainings with students

Professional Experience

Physician-ophthalmologist (2000 - Present)

Ophthalmic Center after S. V. Malayan, Yerevan, Armenia

• Treatment
• Microsurgery
• LASIK with cataract and glaucoma

United States Department of Commerce; Training (8 August - 5 September 2009)

SABITH Hospital Administration Program for the Caucasus and Western Eurasia

Medical Conferences

17th International Ophthalmology Conference (22-23 July 2019)

Yerevan, Armenia

Armenian Ophthalmological Conference and 16th International Ophthalmology Conference (25 September 2018)

Yerevan, Armenia

15th International Ophthalmology Conference (24-25 July 2017)

Yerevan, Armenia

Conference on "Modern Methods of Correction of Refractive Errors" (22 June 2017)

Armenian Association of Ophthalmologists, Yerevan, Armenia

14th International Ophthalmology Conference (1 July 2016)

Yerevan, Armenia

ECRS Conference (2015)

Madrid, Spain

13rd International Ophthalmology Conference (22-23 September 2014)

Yerevan, Armenia

11st EGS Congress (7-11 June 2014)

Nice, France

Round Table on Glaucoma (April 2013)

Dubai, UAE

Round Table on Glaucoma (May 2011)

Prague, Czech Republic

1st Joint Congress on Ophthalmology (28-29 September 2007)

Yerevan State Medical University after Mkhitar Heratsi, Yerevan, Armenia

10th International Ophthalmology Conference (26-27 June 2007)

Ophthalmic Center after S. V. Malayan, Yerevan, Armenia

Panarmenian International Surgical Congress (1-3 October 2003)

Yerevan, Armenia

Related Information - Articles

      The painting of histological changes of trabecular machine with pseudoexfoliative glaucoma associated with cataract.

• Pseudoexfoliation syndrome-risk development of eye diseases. Ophthalmic surgery problems.
• Metabolic changes in pseudoexfoliation syndrome. Pharmaco Correction tendency.
• Prevalence of pseudoexfoliation syndrome in Armenian population.
• Pseudoexfoliation syndrome-related morphological and functional changes in trabecular networks with glaucoma associated with cataract.

Կայացած պետության հիմնական գրավականը առողջ հասարակությունն է

Սրտի անխափան աշխատանքն ու արյունատար անոթների նորմալ գործունեությունը, կարելի է ասել, առողջության գրավականն են, բայց, ցավոք, վերջին տարիներին սրտային հիվանդություններով տառապող մարդկանց թիվը կտրուկ ավելացել է: Ընդ որում, մեզ մոտ հիվանդությունը գնալով երիտասարդանում է, ինչը սրտաբանները բացատրում են նաեւ այն հանգամանքով, որ հայերը վերջին տարիներին փոխել են իրենց ապրելակերպը. եթե նախկինում շատերն էին զբաղվում ֆիզիկական աշխատանքով եւ առողջ ապրելակերպ էին վարում, ավելի քիչ էին ծխում, ապա հիմա այդ ամենն այլեւս չկա: Բժիշկների ներկայացմամբ, բացի այն, որ մարդիկ հիվանդանում են անտեղյակությունից, մեծ դեր է խաղում նաեւ ժառանգական նախատրամադրվածության գործոնը: Սրտաբանների համոզմամբ, մարդիկ չգիտեն, թե իրենց ապրելակերպից ինչն է խիստ վնասում առողջությանը, տեղյակ լինելու դեպքում էլ անուշադրության են մատնում այդ հանգամանքը: Էկոլոգիան, ծխելը, ճարպային սննդի չարաշահումները, քաշի ավելացումը, սթրեսները, չափից ավելի նստակյաց կյանքը հիմնական պատճառներն են, որոնք հանգեցնում են սրտային հիվանդությունների:

<Աստղիկ> բժշկական կենտրոնը համարվում է մեր հանրապետությունում առաջատար բժշկական կենտրոններից մեկը, որտեղ իրականացվում են տարբեր նեղ մասնագիտական բուժօգնություն, ցանկացած հետազոտություն ու միջամտություն:Ինչքան էլ հարուստ լինեն տեխնիկական ու մասնագիտական հմտությունները, միեւնույն է, լինում են դեպքեր, երբ պացիենտի անհատականությունը առաջ է բերում խնդիրներ: Դրա համար ուշադրություն կենտրոնում են գտնվում հիվանդության կանխարգելումը, դեղորայքային բուժումն ու դինամիկ հսկողությունը: Մեր հանրապետությունում կան շատ լավ սրտաբաններ, բայց, ամեն դեպքում, բժիշկները հաճախ դիմում են երկրորդ կարծիքի օգնությանը, չեն զլանում մի քանի անգամ տարբեր օղակներով ստուգել իրենց: Այսօրվա հիմնահարցերից մեկը պացիենտին կրթելն է: Նա պետք է, այսպես ասած, ճանաչի իր հիվանդությունը, իմանա` ինչից զգուշանալ, ինչին ուշադրություն դարձնել: Պետք է զարգացնել բժշկին, մասնագետին դիմելու մշակույթը, որի պակասը, շատ հաճախ, անդառնալի հետեւանքների է հանգեցնում:

http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է <Աստղիկ> բժշկական կենտրոնի սրտաբան-առիթմոլոգ ԳԱՅԱՆԵ ԱՂԱԲԱԲՅԱՆԸ:Չնայած բավականին երիտասարդ տարիքին` նա տիրապետում է բժշկի իսկական որակներին` միեւնույն ժամանակ պահպանելով կնոջը բնորոշ նուրբ եւ փխրուն հատկությունները:

-Բժշկուհի՛, խոսենք առիթմիայի տեսակների մասին:

-Առիթմիան սրտի ռիթմի բնականոն աշխատանքի խանգարումն է: Եթե հարցին փիլիսոփայորեն մոտենանք, ապա առիթմիայով օրգանիզմը ազդակ է տալիս, որ ինչ-որ բան այն չէ, ու մասնագետի դիմելու կարիք կա: Առիթմայի տեսակները շատ բազմազան են. հիմնականում տարբերում ենք վերփորոքային եւ փորոքային առիթմիաներ: Փորոքային առիթմիաները համարվում են ավելի չարորակ առիթմայի տեսակ, իսկ վերփորոքայինը` ոչ: Փորոքային առիթմիաները շատ ավելի բարդ են եւ պատկանում են կյանքին վտանգ սպառնացող առիթմաների դասին:

-Սիրտ - անոթային ո՞ր հիվանդություններն են երիտասարդացում ապրել:

-Ցավոք, պետք է նշեմ, որ սրտի իշեմիկ հիվանդությունը սրտամկանի ինֆարկտի տեսքով հանդիպում է՝ սկսած 22 տարեկան պացիենտների մոտ, ընդ որում, որքան երիտասսրդ է պացիենտը, այնքան շատ է վատ ելքի հավանականությունը:

-Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Բարեբախտաբար, իմ ուսուցիչները շատ են եղել կյանքիս ընթացքում, քանի որ վերապատրաստումներն էլ բավականին շատ են եղել: Հայաստանում ինձ ուսուցիչ համարում եմ Շահեն Խաչատրյանին, որի մոտ անցել եմ օրդինատուրա եւ բավականին լուրջ գիտելիքներ եմ ստացել ինվազիվ սրտաբանության ոլորտում:

-Ի՞նչ տարբերություններ կան մեր եւ արեւմտյան երկրների առողջապահական համակարգերի միջեւ։ Որքանո՞վ է ապահովագրական բժշկությունը կիրառելի մեր երկրում:

-Կարծում եմ՝ ապահովագրությունը ամենամեծ խնդիրն է մեր երկրում: Երբ երկու տարի առաջ Թայվանում վերապատրաստման էի, ինձ շոկի մեջ գցեց այն փաստը, որ, ունենալով Հայաստանի չափ տարածք եւ 23.5 միլիոն բնակչություն, երկու ամսվա ընթացքում այնտեղ գրանցվեց երկու սուր ինֆարկտի դեպք, մինչդեռ մեր հանրապետության միայն <Աստղիկ> բժշկական կետրոնում ամեն օր միջինը գրանցվում է սուր ինֆարկտի երեք դեպք: Պարզից էլ պարզ է, որ մեր երկրում հասարակությունը թեկուզ պրոֆիլակտիկ բուժզննման նկատառումերով չի դիմում բժշկի, չի անցնում նվազագույն հետազոտությունները, ինչի արդյունքում ունենք ներկայիս պատկերը:

-Ինչպիսի՞ նախանշաններ են լինում առիթմիաների ժամանակ:

-Նկատվում է սրտի անկանոն աշխատանք, ինչպես պացիենտներն են նշում, սրտի կանգի զգացողություն, որից հետո սիրտն սկսում է ավելի արագ բաբախել, եւ այդ պարագայում արդեն պետք է անպայման դիմել բժշկի, լինել սրտաբանի հսկողության տակ: Դրա պատճառները շատ տարբեր կարող են լինել, եւ պարտադիր չէ, որ այն լինի սրտային խնդիր: Առիթմիաները կարող են ի հայտ գալ արտասրտային, էնդոկրին համակարգի, արյան տարբեր խնդիրների առկայության դեպքերում:

-Ովքե՞ր են գտնվում ռիսկի խմբում:

-Առիթմաների դեպքում ռիսկի խմբում գտնվող կին-տղամարդ հարաբերակցությունը համարյա թե հավասար է, ի տարբերություն իշեմիկ հիվանդությունների, որոնց դեպքում ավելի շատ թիրախային խումբ կազմում են տղամարդիկ: Մինչդեռ կան առիթմիաների տեսակներ, որտեղ կանայք մեծամասնություն են կազմում: Տարիքային առումով ռիսկային խումբը, ինչպես բոլոր սրտային հիվանդությունների ժամանակ, քառասունն անց տարիքն է, իսկ չարաշահումների, կենսակերպի առումով՝ ալկոհոլը, ծխախոտը, գիրությունը, ճարպակալումը, էնդոկրին խնդիրների ուղեկցությունը:

-Որքա ՞ն վտանգավոր են առիթմիաները:

-Ինչպես վերեւում նշեցի, գլոբալ առումով երկու տեսակի առիթմիա կա, իսկ ընդհանրապես գոյություն ունեն առիթմիաների մի քանի տասնյակ տեսակներ, որոնց թվում կան վտանգավոր եւ ոչ վտանգավոր տեսակներ, իսկ վտանգավորության աստիճանը կարող է որոշել միայն առիթմոլոգ-սրտաբանը՝ ելնելով հետազոտության արդյունքներից:

-Հնարավո՞ր է դեղորայքով վերահսկել առիթմիան:

-Այո՛, առիթմիայի որոշ տեսակներ հնարավոր է վերահսկել դեղերի միջոցով, բայց, իհարկե, բուժման այլ մեթոդներ նույնպես գոյություն ունեն, օրինակ՝ ռադիոհաղորդչական աբլյացիան, նախապես կատարվում է էլեկտրոֆիզոլոգիական հետազոտություն, որի շնորհիվ հայտնաբերելով առիթմիայի օջախը՝ հնարավորություն ենք ունենում այն այրել: Որոշ առիթմիաների արդյունավետությունը 70/30 տոկոս է, բայց կան ավելի բարդ առիթմիաներ, որոնց բուժման արդյունավետությունը 50/50 է: Իհարկե, կան նաեւ ավելի բարորակ առիթմիաներ, որոնց էֆեկտիվ բուժման դեպքում ստանում ենք 97 տոկոս արդյունավետություն:

-Ինչպե ՞ս է իրականացվում էլեկտրաֆիզիոլոգիական հետազոտությունը:

-էլեկտրաֆիզիոլոգիական հետազոտությունը միջամտական գործընթաց է, որն իրականացվում է տեղային անզգայացմամբ, ազդրային երակի միջոցով, եւ այն կարճ է տեւում:

-Էլեկտրաֆիզիոլոգիական հետազոտությունը անհարմարավե՞տ է:

-Կարծում եմ՝ այն քիչ անհարմավետություն կպատճառի պացիենտին, կարեւորը տեղեկացված լինելն է եւ բուժման գրագետ տակտիկա ընտրելը:

-Ի՞նչ ռիսկեր ունի ռադիոհաճախականային աբլյացիան:

-Ռադիոհաճախականային աբլյացիան, կախված առիթմիայի տեսակից, ռիսկային կարող է լինել այնպես, ինչպես որ բոլոր վիրահատական միջամտությունների բարդությունների դեպքում: Բայց ռիսկերը տարբեր են՝ սկսած ԱՎ հանգույցի այրումից, որը կարող է բերել լրիվ ԱՎ  պաշարման, եւ այն պահանջում է սրտի ռիթմը վարող սարքի իմպլանտացիա: Կարող են առաջանալ նաեւ այլ խնդիրներ, բայց այդ բարդությունները չեն գերազանցում մեկ տոկոսը, որը բավականին փոքր թիվ է՝ սրտի հետ կապված միջամտությունների համար ամբողջ աշխարհում: Հետեւաբար, բարդությունները շատ քիչ են հանդիպում, քանի որ մեր կլինիկան հագեցած է բոլոր անհրաժեշտ բաժանմունքներով, սարքավորումներով, եւ ցանկացած խնդիր գտնում է իր արագ լուծումը մեր բժիշկների թիմի արդյունավետ աշխատանքի շնորհիվ:

-Խոսենք վերապատրաստումներից:

-Ինվազիվ առիթմիոլոգիայի գծով վերապատրաստում 2 ամիս անցել եմ Թայվանում, որտեղ մասնակցել եմ վիրահատությունների, եղել եմ Եվրոպայում, ինչպես նաեւ Ռուսաստանի Դաշնության Մոսկվա քաղաքում: Այդ երկրներում տեխնիկան ավելի գերհագեցած է, բայց մտածելակերպը, մոտեցումները լրիվ նույնն են, ինչ մեզ մոտ է:

-Ի՞նչ գործունեություն է ծավալվում ձեր բաժանմունքում:

-Քանի որ մեր բաժանմունքը բավականին բազմապրոֆիլ է եւ Հայաստանում ամենահին առիթմիոլոգիական կենտրոնն է եղել, ուստի այն համալրված է բարձրակարգ առիթմոլոգներով, հագեցած է ժամանակակից սարքավորումներով: Ունենք առիթմիոլոգիական բաժանմունք, ինվազիվ սրտաբանության, սրտային վիրաբուժական բաժանմունք, ինչպես նաեւ մանկական սրտաբանության բաժանմունք, որտեղ իրականացնում ենք թե վիրահատական, փոքր միջամտական, թե ուղղակի թերապեւտիկ բուժօգնություն, այսինքն՝ բոլոր սիրտ-անոթային խնդիրներով մենք զբաղվում ենք:

-Բժշկուհի, կհիշե՞ք Ձեր առաջին հիվանդին:

-Սրտաբանության ինստիտուտում էի, իսկ պացիենտը Սեւանից էր՝ Սամվել անունով, եւ բուժվում էր սրտային անբավարարության դեմ: Կենտրոնում այդ տարիներին հնարավորությունները շատ քիչ էին, բուժման եւ տեխնիկայի առումով շատ ավելի բարդ էր սկսնակ սրտաբանի համար, քան հիմա է, բայց մեծ հաջողություն էր ինձ համար, որ մեկ ամիս անց հանդիպեցի արդեն ապաքինված պացիենտի հետ: Հիշեցնեմ, որ նրան ընդունել էինք ծայրահեղ ծանր վիճակում:

-Մասնագիտական ասոցիացիայի անդա՞մ եք:

-Այո՛, եվրոպական եւ հայկական ասոցիացիաների անդամ եմ: Դրանց շնորհիվ ավելի տեղեկացված ենք լինում բոլոր հնարավոր փոփոխությունների մասին, իսկ բժշկությունը, այդ թվում՝ սրտաբանությունը արագընթաց զարգացում է ապրում, եւ անհրաժեշտ է նորարարություններին համընթաց քայլել թե՛ վիրահատական, թե՛ դեղերի գործածության առումներով: Իսկ մենք առաջնորդվում ենք եվրոպական ուղեցույցներով:

Պաշտոն Մ.Հերացու անվ.ԵՊԲՀ հետդիպլոմային և շարունակական կրթության ֆակուլտետի սրտաբանության ամբիոնի դոցենտ, Լ.Ա.Հովհաննիսյանի անվ. Սրտաբանության ԳՀԻ գիտ.աշխատող, բժիշկ - սրտաբան

Գիտական կոչում  բժշկական գիտությունների դոկտոր, դոցենտ

Կրթություն

1986-1996թթ. - ք. Երևան,  թիվ 172միջն. դպրոց,

1996-2002թթ. - Մ.Հերացու անվ. ԵՊԲՀ` գերազանցության դիպլոմ

2002-2005թթ. - ՀՀ ԱՆ Ս.Խ. Ավդալբեկյանի անվ. ԱԱԻ սրտաբանության ամբիոն՝ կլինիկական օրդինատուրա՝ սրտաբանի որակավորում

2008թ.- ՀՀ ԱՆ ԱԱԻ Սրտաբանության ամբիոնի <<Էխոսրտագրության>>  մասնագիտությամբ մասնագիտացում՝ էխոսրտագրության բժշկի որակավորում

2012-2013թթ.- ԵՊԲՀ  ռադիոլոգիայի ամբիոնի՝ «Սոնոգրաֆիա» մասնագիտությամբ մասնագիտացում՝ բժիշկ-սոնոգրաֆիստի որակավորում

2016թ. - ԵՊԲՀ դասախոսների որակավորման բարձրացման բաժնի ամբողջական ուսումնական ծրագիր

Աշխատանքային գործունեություն

2005-2011թթ. -ՀՀԱՆ Ս.Խ. Ավդալբեկյանի անվ. ԱԱԻ  սրտաբանության ամբիոն՝ ասիստենտ

2011-2014թթ. - ԵՊԲՀ  հետդիպլոմային և շարունակական կրթության ֆակուլտետի սրտաբանության ամբիոնի ասիստենտ

2014թ.-ից - ԵՊԲՀ հետդիպլոմային և շարունակական կրթության ֆակուլտետի սրտաբանության ամբիոնի ավագ դասախոս

2005թ.-ից - Լ.Ա. Հովհաննիսյանի անվ. Սրտաբանության ԳՀԻ սրտի ռիթմի խանգարման բաժանմունք՝ բժիշկ-սրտաբան, գիտ. աշխատող

Գիտական գործունեություն

2011թ. - պաշտպանել  է թեկնածուական ատենախոսություն՝ ստանալով  բժշկական  գիտությունների  թեկնածուի  գիտական  աստիճան

2015թ. - ՀՀ ԲՈՀ որոշմամբ ստացել է դոցենտի  գիտական  կոչում

2017թ. - պաշտպանել  է  դոկտորական  ատենախոսություն՝ստանալով բժշկական գիտությունների դոկտորի գիտական կոչում

55 հրատարակված գիտական աշխատանքների և 1  ուսումնա-մեթոդական  ձեռնարկի հեղինակ

Հասարակական գործունեություն

2018.-ից «Հանուն Հիվանդությունների Կանխարգելման Հայկական Ասոցիացիայի»  հիմնադիր նախագահ

Պարգևներ

2013թ. - Համաշխարհային հայկական կոնգրեսի, Ռուսաստանի հայերի միության, ՀՀ Սփյուրքի նախարարության և ՀՀ Գիտությունների Ազգային Ակադեմիայի կողմից հայտարարված «Լավագույն գիտական աշխատանք» համահայկական մրցանակաբաշխության խրախուսական մրցանակ

Մասնագիտական  գործունեություն

2004թ.-ից` Հայաստանի և Եվրոպայի սրտաբանների ասոցիացիայի պրոֆեսիոնալ անդամ

2008թ.-ից . Եվրոպայի առիթմոլոգների  ասոցիացիայի անդամ

2015թ.-ից ԵՊԲՀ հետդիպլոմային և շարունակական կրթության մեթոդական խորհրդի անդամ

2018թ.-ից Լ.Հովհաննիսյանի անվ. Սրտաբանության ԳՀԻ մասնագիտական խորհրդի անդամ

Մասնակցություն բազմաթիվ վեհաժողովների և վերապատրաստումների Հայաստանում և արտասահմանում ՝Փարիզ, Մյունխեն, Հռոմ, Բարսելոնա, Լիսաբոն, Աթենք

Անձնական տվյալներ

Ամուսնացած է, ունի 1դուստր: