Առողջ և գրավիչ ժպիտը յուրաքանչյուր մարդու հաջողության գրավականն է

Գեղեցիկ ժպիտ, սպիտակ և փայլուն ատամնաշար ունենալը համարվում է առաջնային, իսկ դա ոչ միայն բնության պարգև է, այլ նաև անհատի կողմից անձնական հիգիենայի ամենօրյա իրականացման արդյունք, որը էսթետիկ հմայք է հաղորդում յուրաքանչյուրիս: Ատամնաշարի և բերանի խոռոչի հիգիենային հետևելու և մեզ հետաքրքրող այլ հարցերի սպառիչ պատասխանները ստացանք ԵՊԲՀ Թերապևտիկ և ընտանեկան ստոմատոլոգիայի ամբիոնի դասախոս, Երևանի թիվ 1 համալսարանական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկայի երիտասարդ բժիշկ-ստոմատոլոգ ԲԻԱՅՆԱ ՀՈՎԵՅԱՆԻՑ, ով հոգատար ու բարեհամբույր է իր պացիենտների նկատմամբ և ամեն մեկին յուրովի մոտեցում է ցուցաբերում:

-Տիկին Հովեյան, ինչպե՞ս և ինչու՞ ընտրեցիք հենց ատամնաբույժի մասնագիտությունը։

-Դեռ վաղ մանկուց շատ եմ սիրել բժշկությունը: Երբ տատիկիս վիրահատել էին, և նրան տանը վիրակապող էր հարկավոր, այդ դերը մեծ պատասխանատվությամբ ստանձնել էի ես՝ լինելով ընդամենը 13 տարեկան: 2002թ.-ին ընդունվել և 2007թ.-ին ավարտել եմ Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանը, որից հետո երկու տարի ուսանել օրդինատուրա` ընտանեկան ստոմատոլոգիա բաժնում: Անչափ երախտապարտ եմ ծնողներիս, ովքեր չխնայեցին ոչինչ, որպեսզի լիարժեք ուսում ստանամ: Հատկապես երախտապարտ եմ հորս, ում հորդորով էլ ընտրեցի բժիշկ-ստոմատոլոգի մասնագիտությունը: Իհարկե, շատ շնորհակալ եմ ամուսնուցս, ով ոչ միայն չխոչընդոտեց, այլև մինչ օրս աջակցում և նպաստում է իմ կարիերայի առաջընթացին:

- Հասարակության մեջ միշտ եղել է և կա ատամնաբույժին այցելելու վախի զգացումը: Կարո՞ղ ենք վստահորեն ասել, որ արդի ստոմատոլոգիայում բացառապես ցավային զգացում չի կարող լինել պացիենտի մոտ: Ընդհանրապես այսօր ի՞նչ նորագույն մեթոդներ են կիրառվում:

-Միանշանակ կարող եմ հավաստել, որ գիտությունն արագ տեմպերով է առաջ ընթանում, և մենք այսօր ունենք արդի լավագույն դեղամիջոցները, որոնք շատ լավ ազդեցություն են ներգործում, ունեն թմրեցնող հատկություն, ու ցավ հասկացողությունը գործնականում պացիենտների մեծամասնության մոտ բացակայում է: Իհարկե, լինում են դեպքեր, երբ պացիենտի մոտ առկա են լինում թարախային պրոցեսներ, հյուսվածքների անատոմիական առանձնահատկություններ և այլ երևույթներ, որոնք խոչընդոտում են լավ անզգայացմանը: Պարզապես մեր հասարակության մեջ առկա է <<սպիտակ խալաթի>> նկատմամբ վախի, այսպես ասած, ախտանիշը, որը, ինձ թվում է, վերանում է բժշկի մոտ առաջին իսկ այցելությունից հետո, եթե բժիշկը ուշադիր, հոգատար վերաբերմունք և ճիշտ մոտեցում է ցուցաբերում:

-Բժշկուհի, սովորաբար մարդիկ ատամները խոզանակում են օրը երկու անգամ: Դա կարո՞ղ է դառնալ առողջ ատամնաշար ունենալու երաշխիք:

-Նշեմ, որ ընդհանրապես օրվա ընթացքում ատամների երկանգամյա խոզանակումը կլինի բավարար, եթե այն ճիշտ կատարվի: Մեր նպատակներից մեկն այն է, որ մեր պացիենտներին միշտ տեղեկացնենք ատամների խնամքի ճիշտ մոտեցման, ճիշտ խոզանակման մասին: Անչափ կարևոր է ամեն անգամ սնունդ ընդունելուց հետո բերանի խոռոչի ողողում կատարել թեկուզ պարզ ջրով, որպեսզի սննդի մնացորդները չմնան բերանի խոռոչում և չբերեն ատամնաքարերի ու ատամնափառերի առաջացման: Իսկ ամեն ուտելուց հետո ատամներ լվանալը արդեն պարտադիր չէ: Բացի այդ, յուրաքանչյուր մարդ տարին գոնե երկու անգամ` 6 ամիսը մեկ, պրոֆիլակտիկ նպատակներով պետք է այցելի բժիշկ-ստոմատոլոգին` ատամնաքարերի և ատամնափառերի հեռացման համար, որպեսզի ատամների հետագա տնային խնամքը նպատակին ծառայի:

-Որո՞նք են լնդային արնահոսությունների պատճառները:

-Լնդային արնահոսության խնդիրը, ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում, լայն տարածված է: Դրդապատճառները վերը նշված խնդիրներն են, այսինքն` ոչ ճիշտ լվանալը, չհետևելը ատամների խնամքին և, առհասարակ, ստոմատոլոգին չայցելելը: Դա նշանակում է, որ մեր հասարակության մեջ պետք է ձևավորվի այն մտածելակերպը, որ, ինչպես արդեն ասացի, անհրաժեշտ է գոնե տարվա մեջ երկու անգամ կատարել ատամնաքարերի և ատամնափառերի հեռացում: Չմոռանանք, որ դրանք նույնպես նպաստում են լնդային հիվանդությունների առաջացմանը, իսկ առողջ ատամների երկարատև գոյատևման համար անհրաժեշտ են ամուր և առողջ լնդեր: Պետք է հասարակության մեջ ձևավորվի բժշկին ժամանակին դիմելու կուլտուրան, որպեսզի բուժման հետագա գործընթացը լինի ավելի մատչելի ու ոչ բարդ: Բարեբախտաբար, այդ առումով մեզ մոտ դրական միտում է նկատվում, և հուսանք, որ մոտ ապագայում ավելի լավ է լինելու:

-Բերանի խոռոչի հետ կապված ի՞նչ խնդիրներով են ավելի շատ դիմում Ձեզ:

-Քանի որ ես թերապևտ-օրթոպեդ եմ, ինձ դիմում են ռեստավրացիաների, լնդերի բուժման օրթոպեդիկ կոնստրուկցիաների պատրաստման, վերանորոգման և մի շարք այլ ստոմատոլոգիական խնդիրների բուժման համար: Ատամի թեկուզ փոքրիկ կարիեսի կամ մեկ ատամի բացակայություն դեպքում ինչքան շուտ դիմեն, այնքան բուժման գործընթացը կլինի և ավելի քիչ ժամանակատար, և ավելի մատչելի, քանի որ խնդիրը գնալով բարդանալու է: Ես չեմ քարոզում պացիենտների շատացման նպատակով, ուղղակի զգուշացնում եմ նրանց, որ ուշ թե շուտ պետք է կանգնեն ատամները բուժելու կամ վերականգնելու խնդրի առաջ, քանի որ, այսպես ասած, չեն մնալու առանց ատամների:

Իսկ որպես վերջաբան կցանկանամ հորդորել, որ մեր հասարակությունը լրջորեն մոտենա բերանի խոռոչի հետ կապված նույնիսկ չնչին խնդրին և հետևի դրա խնամքին, որպեսզի գործը չհասնի նաև աղեստամոքսային տրակտին, որն էլ կարող է առաջացնել մի շարք հիվանդություններ՝ ստամոքսի գաստրիտ, էռոզիա, խոց և այլն: Յուրաքանչյուր կին մեծ ուշադրություն է դարձնում իր անձնական հիգիենային, հետևում է իրեն, բայց, ցավոք սրտի, այսօր իմ շրջապատում նկատվում է այն վատ երևույթը, երբ ամեն ինչ անում են խնամված երևալու համար, սակայն իրենց ատամների մասին չեն հոգում: Բոլորս էլ գիտակցում ենք, որ առողջ և գրավիչ ժպիտը յուրաքանչյուր մարդու հաջողության գրավականն է: Ժպտացե՛ք, և թող ոչինչ չխանգարի ձեր գեղեցիկ ժպիտին:

Թող մեր հասարակությունը մի քիչ ավելի զգոն լինի իր առողջության նկատմամբ

Անհատի աչքերը, հայացքը սերտորեն կապված են նրա խոսքի հետ, մենք աչքերով ենք գնահատում մարդկանց, զգում նրանց վերաբերմունքը շրջապատող երևույթների նկատմամբ, միաժամանակ տեղեկատվություն հաղորդում մեր մասին: Աչքերը հոգու հայելին են.... Այն ամենը, ինչ կատարվում է մարդու սրտում, միանգամից արտացոլվում է աչքերի մեջ: Ուստի բնական է, որ անչափ կարևորվում է աչքերի խնամքը:

Աչքերի բորբոքային հիվանդությունները շատ տարածված են, և դրանց ախտանշանները կարող են շատ նման լինել միմյանց, ուստի ոչ բոլորն են ի վիճակի տարանջատել դրանք: Այս և այլ հարցերի շուրջ ծավալվեց մեր զրույցը Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի աչքի բորբոքային հիվանդությունների բաժանմունքի ակնաբույժ, բժշկական գիտությունների թեկնածու, Աչքի բանկի տնօրեն ԱՆԻ ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄՅԱՆԻ հետ: Բժշկուհի, ով ոչ միայն իր գործի մեծ գիտակ է, այլ նաև բավականին բարեհամբույր կին, հաճելի զրուցակից, ով կյանքում առաջնորդվում է ազնիվ լինելու սկզբունքով և իր մասնագիտական բարձր որակների ու ազնվության համար վայելում հիվանդների վստահությունը։

-Տիկին Համբարձումյան, կխնդրեինք խոսել այն մասին, թե ակնաբուժական վիրահատական ինչպիսի նորագույն մեթոդներ են կիրառվում ձեր բաժանմունքում, և ինչքանո՞վ է նման վիրահատությունների արդյունավետությունը բարձր:

- Արդեն մոտ մեկ տարի է, ինչ Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնը ձեռք է բերել <<Վերիոն>> անվանումով սարքը, որի շնորհիվ կատարվում է կատարակտի վիրահատության համար տեղադրվող լինզաների ճշգրիտ հաշվարկում: Ընդ որում, այդ սարքը թույլ է տալիս նաև որոշել ավելի ճշգրիտ կտրվածք անելու տեղը, ինչպես նաև հաշվարկում է, թե լինզաները ինչ առանցքով պետք է տեղադրվեն: Չպետք է մոռանալ, որ յուրաքանչյուր անհատի համար կատարվում է հատուկ հաշվարկ, որն էլ մեզ թույլ է տալիս խուսափել հիվանդների մոտ հետվիրահատական աստիգմատիզմ առաջանալուց: Իսկ այն պացիենտների համար, որոնք մինչև վիրահատական միջամտությունն ունեցել են աստիգմատիզմ ու թորիկ (աստիգմատիզմը շտկող) լինզայի կարիք ունեն, կատարվում է ճշգրիտ հաշվարկ, և վերացվում է աստիգմատիզմը: Նշեմ, նաև, որ մեզ մոտ արդեն մի քանի տարի է, ինչ իրականացվում է թափանցիկ կերատոպլաստիկայի վիրահատությունը, իսկ վերջին տարիներին կատարվում նաև կերատոպրոտեզավորում և շերտավոր կերատոպլաստիկայի վիրահատություն: Վերջինիս դեպքում փոխվոմ են եղջերաթաղանթի ներքին և արտաքին շերտերը: Ի դեպ, դրանք իրականում տարբեր վիրահատություններ են համարվում:

-Իսկ ինչպիսի՞ տպավորիչ վիրահատություններ կհիշեք:

-Ամենատպավորիչ վիրահատություններն ինձ համար եղել են այն ժամանակ, երբ վիրահատական գործունեության մեջ արել եմ առաջին քայլերս. առաջին կատարակտան, առաջին կերատոպլաստիկան: Դրանք, իհարկե, առանձնահատուկ չէին. նախկինում շատ էին կատարվում, բայց երբ առաջին անգամ վիրահատությունը դու ես կատարում ամբողջությամբ ինքնուրույն, և դրա արդյունքը բավականին լավն է լինում, այն կարող է դառնալ քեզ համար ամենատպավորիչը: Իսկ այս օրերին, երբ արդեն ունես տարիների աշխատանքային փորձ, տպավորիչ վիրահատություններ կարող են դառնալ ակնաբուժության մեջ նորամուծությունները, նորարարությունները, որոնց շարքում կարող եմ նշել, օրինակ, շերտավոր կերատոպլաստիկան, կերատոպրոտեզավորումը, ինչն արդեն մի քանի տարի է` իրականացվում է մեր հիվանդանոցում:

-Վիրահատությունից հետո երաշխավորվո՞ւմ է, որ հիվանդի մոտ նույն ախտանիշը չի կրկնվի։

-Կատարակտի դեպքում կարող ենք երաշխավորել, որ այն հետագայում չի կրկնվի: Տեսողության անկում կատարակտի վիրահատությունից հետո կարող է լինել այն դեպքում, եթե, իհարկե, պացինետը մեկ այլ հիվանդությամբ է տառապում, այսինքն` գլաուկոմա կամ ցանցաթաղանթի վրա ինչ-որ դիաբետիկ կամ դեգեներատիվ փոփոխություններ ունի: Բայց եղջերաթաղանթի փոխպատվաստման դեպքում ուղղակի անհեթեթություն կլինի երաշխավորել, որ այն նորից չի կրկնվի, որովհետև դա կատարվում է մեկ այլ մարդուց վերցրած բիոմատերիայից, ուստի չի բացառվում օտարումը: Այնպես որ` ամբողջ աշխարհում իրեն հարգող ոչ մի բժիշկ չի կարող հարյուր տոկոսանոց երաշխիք տալ:

- Բժշկուհի, արդյոք կարողանո՞ւմ եք համատեղել աշխատանքը վերապատրաստումների հետ:

-Այո, իրականում ես կարողանում եմ աշխատանքը համատեղել վերապատրաստումների հետ ու նաև ժամանակ եմ հատկացնում իմ ընտանիքին:

-Իսկ որպես վերջաբան` ո՞րն է տեսողության պահպանման Ձեր լավագույն բանաձևը:

- Ցանկություններիցս մեկն այն է, որ մենք կարողանանք Հայաստանում եղջերաթաղանթ հայթայթել, իսկ դրա համար էլ անհրաժեշտ է համապատասխան քարոզ իրականացնել: Կցանկանամ նաև, որ մեր հասարակությունը մի քիչ ավելի զգոն լինի իր առողջության նկատմամբ, ժամանակին դիմի մասնագետներին նույնիսկ այն դեպքերում, երբ ինչ-որ թեթև անհանգստացնող առողջական խնդիր ունի: Վերջապես մեր ժողովրդի մտածելակերպը պետք է հասունանա, և նա պիտի հասկանա, որ տարին գոնե ամենաքիչը մեկ անգամ պետք է պրոֆիլակտիկ նկատառումներով հետազոտությունների ենթարկվի: Ընդ որում, միայն աչքերի մասին չէ խոսքը: Սակայն, ցավոք, շատերը բժշկի են դիմում այն դեպքերում, երբ խնդիրն արդեն շատ է բարդացել: Առողջ եղեք, գնահատեք ինքներդ ձեզ:

Կրթություն, աշխատանքային գործունեություն և պրակտիկա

• 1983թ. ավարտել է Գորիս քաղաքի Ա. Բակունցի անվան N1 միջնակարգ դպրոցը՝ ոսկե մեդալով
• 1989թ. ավարտել է Երեւանի Պետական Բժշկական Ինստիտուտի բուժական ֆակուլտետը
• 1990թ. ավարտել է ինտերնատուրան
• 1991թ. որակավորվել ուլտրաձայնային ախտորոշում մասնագիտությամբ
• 1992թ. -ից մինչ օրս աշխատում է Մոր եւ Մանկան Առղջության Պահպանման ԳՀԿ-ում որպես բժիշկ-սոնոգրաֆիստ

 Անդամակցություններ և կոնֆերանսներ  

        2011 թ. Դեկտեմբեր- ավարտել է Յան Դոնալդի դպրոցի դասընթացը (Դուբրովնիկի համալսարանի Թիֆլիսյան մասնաճյուղում):

       2012 թ. - մասնակցել է ուլտրաձայնանյին ախտորոշման սեմինարին` Երեւանում:

CURRICULUM VITAE

ANI HAMBARDZUMYAN, MD, PhD

Present positions:  Ophthalmologist

Department of Uveitis and External Diseases,

Director of Armenian Eye Bank,

Ophthalmologic Center after Malayan

Fuchiki 30, Yerevan,

374112, ARMENIA

Phone # 374-10-351873

Personal Data

Citizenship:                      Republic of Armenia

Date and Place of Birth:           Jan 27, 1972, Yerevan, Armenia

Cultural background:     Armenian (Armenian Apostolic Christian Church)

Gender:                         Female

Marital status:                Married

Spouse:                          Vahagn S. Sargsyan, DOB Jan, 20, 1967

Children:                        Gevorg Sargsyan, DOB Oct 20, 2001

                                      Haik Sargsyan, DOB April 16, 2003

Home address:               Malian str., 10, Apt  40

                                      Yerevan, Armenia, 375096

Telephones:                   374-94-220958 Cell

                                      374-91-220958 Cell

E-mail:                             Այս էլ-փոստի հասցեն ծածկագրված է թափոնափոստի բոթերից։ Այն տեսնելու համար անհրաժեշտ է միացնել JavaScript։

                                         anihambardz111 @gmail.com

 Education and Trainings

1978-1988            Primary/Secondary/High School #164

                            Yerevan, Armenia

                               Graduated with distinction (Gold Excellency medal)

• Medical Student

Yerevan State Medical University

                             Yerevan, Armenia

                             Faculty of Internal Medicine

                             Diploma of General Practitioner

1994-1995             Clinical Resident

                               Ophthalmologic Center after Malayan

Yerevan State Medical University

                             Yerevan, Armenia

                             Certificate and License of Ophthalmologists

1998                        Licensed surgeon in ophthalmology and microsurgery

• Clinical Fellowship

Central Florida Lions Eye and Tissue Bank,

Tampa, Fl, United States

 2006                        Fellowship of Weill - Cornell  Seminar in Salzburg

 2010                        Clinical Fellowship   

                                 Cataract phacoemulsification          

  Mahatme Eye Bank and Eye Hospital

                                     Nagpur, India

• PhD on silicagel dried amniotic membrane transplantation in various corneal patologies

Professional Experience

1992-1994       Clinical Nurse

                           Ophthalmologic Center after Malayan, Yerevan, Armenia

1994-present    Ophthalmologists

Department of Uveitis and External Diseases,

   Ophthalmologic Center after Malayan, Yerevan, Armenia               

   Main Duties:

Ø  Organization and performing of the diagnostics and treatment of patients with various pathologies and diseases of the Eyes

Ø  Surgical treatment of the different Eye External disease: Cataracts, Trauma, Keratoplastics and further rehabilitation. Non surgical - Investigation and treatment of patients with vision pathology

Ø  Regular doctor practice with hospital duties, night shifts, emergency medical service duties, patients consulting etc.

• Special interest in Eye tissue banking, transplantations, novel treatment methods including cell cultures and amniotic membrane transplantions

2004-present     Armenian Eye Bank Director

2016                     Experience and Potential of GCP Clinical Trials in Armenia workshop conducted

                              by FMD KL Europe   

Other Skills

Languages:                 Armenian (native, fluent), English (fluent), Russian (fluent),

Computer skills:         Office Applications (Microsoft Office, including word processing,   spreadsheets, design), Microsoft Windows, Windows XP, Excels, PowerPoint presentations, Adobe Photoshop applications, Statistical applications, Internet /E-mail applications

Association membership

1996                   Member of Armenian Ophthalmological Association

2016-present     Member of   Editorial Board of the Global Journal of Medicine and Public Health,

                            India.

Conferences

2017 8th  International Conference “Modern Aspects Of Rehabilitation In Medicine”, Yerevan

2017 25th Annual meeting of Armenian Eye Care Project (oral presentation), Yerevan

2016    8 th Global Ophthalmology Meeting,  Chicago, USA (video presentation) 

2016   14th International Conference on Ophthalmology, Yerevan

2014   XIII International Ophthalmology Congress, Yerevan

2012 20th year AECP congress Yerevan, Armenia

2012 40th nordic   congress of ophthalmology Helsinki, Finlandia, oral presentation

2007 4th International Young Medics Conference, Yerevan, Armenia

2007 Armenian-German International Ophthalmology Congress, Yerevan, Armenia

2007 4th International Young Medics Conference, Yerevan, Armenia

2007 Armenian-German International Ophthalmology Congress, Yerevan, Armenia

2007 AECP 10th International Ophthalmology Conference, Yerevan, Armenia

2007 Second International Medical Congress of Armenia, Yerevan, Armenia

2005 3rd International Young Medics Conference, Yerevan, Armenia

2003   Panarmenian International Surgical Congress, Yerevan, Armenia

2003   2nd International Young Medics Conference, Yerevan, Armenia

 SCIENTIFIC  NOVELTY

2006               Amniotic membrane preservation on silicagel; patent N 2087 A2

Chronological List of Publications

1. Galstyan LH, Hambardzumyan AV. On Function of Eye Tissue Bank at Republic Ophthalmology Hospital, Actual Problems of Ohthalmology, 1995, Yerevan, p31
2. Malayan AS, Galstyan LH, Hambardzumyan AV. Results of penetrating keratoplasty in patients with keratoconus. Proceedings of Yerevan State Medical University Anniversary Book,  Yerevan, 2000, 218-219
3. Vardanyan AG, Hovakimyan AV, Hambardzumyan AV. Results of surgical treatment of retinal detachments complicated with proliferative vitreoretiopathies with the use of perfluropropane (C3F8) gas, Medical Science Monitor, International Medical Journal for Experimental and Clinical Research, Jul-Aug, 2000, 704-7*
4. Vardanyan AS, Galstyan LH, Hambardzumyan AV. The use of brefosclers in surgery of progressing myopia. Proceedings of Avetisov Jubelee Conference, Moscow, 2001, 33
5. Vardanyan AG, Hambardzumyan AV. Our exirience of use of the silicone oil 1000 in surgical treatment of proliferative diabetic rethinopathy complicated with tractional retinal detachment, Surgery Vestnik of Armenia, #3, 2001, 34-38
6. Vardanyan AG, Hovakimyan AV, Hambardzumyan AV. The removal of protrused to retina intraocular forign bodies with use of temporary substitutes of vitreous,  Modern Technologies in Diagnostics and Surgical Treatment of Eye Trauma, Moscow, 2001, 53-5
7. Malayan AS, Galstyan LH, Vardanyan AS, Hambardzumyan AV. Penetrating keratoplasty in corneal dystrophies, Medical Science of Armenia, 2002, Yerevan, XLII, No 3, 74-6
8. Malayan AS, Galstyan LH, Hambardzumyan AV. Therapeutic Keratoplasty in corneal ulcers, Proceedings of International Ukranian Ophthalmology Conference, Odessa, 2004, 27-28*
9. Hambardzumyan AV, Hovakimyan AV. Amniotic Membrane Transplantations in Armenia, Yerevan State Medical University Jubelee Conference Proceedings Book,Yerevan, 2005, 53-54*
10. Hambardzumyan AV, Hovakimyan AV. The prevalence, associated ocular findings and visual outcomes in patients with idiopathic intermediate uveitis in Armenia, III Young medics International Conference Abstract Book,  2005, 78*
11. A. Hambardzumyan, A. Hovakimyan: The Usage of Amniotic Membrane in Ophthalmology; Materials of the International Scientific Conference  devoted to the 75th anniversary of the Medical University of Armenia, Yerevan. Page 63-64, 2005
12. Амбарцумян А.В. , Овакимян А,В,  Галстян Л,А; Малаян А.С Наш опыт применения трансплантации амниотической мембраны, печатная статья. Материалы конференции, Ереванский государственный медицинский университет им. М.Гераци., Ереван 2007 ст 158
13. A.Hovakimyan, A. Hambardzumyan: Our Experience Of  Amniotic Membrane Transplantation In Various Pathologies; AECP 10th International Ophthalmology Conference, Yerevan, Armenia, Page 8, 2007
14. A. Hambardzumyan, A. Malayan, A Hovakimyan; The Efficacy of Amniotic Membrane Transplantation in Delayed Neurotrophic Corneal Ulcers at Malayan Ophthalmologic Center;  AECP 10th International Ophthalmology Conference, Yerevan, Armenia, Page 7, 2007
15. A. Hovakimyan, A. Hambardzumyan: Investment of New Surgical Methods in Treatment of Corneal Diseases at Malayan Ophthalmologic Center; Second International Medical Congress of Armenia, Yerevan, Armenia, Page178-179,  2007
16. A. Malayan, A. Hovakimyan, A. Hamardzumyan: Clinical Outcomes of Amniotic Membrane Transplantation in Neurotrophic Corneal Ulcers; Second International Medical Congress of Armenia, Yerevan, Armenia, Page 179,  2007
17. A. Hovakimyan, A. Hambardzumyan, H. Sofyan, S. Martirosyan: The Efficacy of Amniotic Membrane Transplantation in Patients with Carcinoma in Situ; ;  4th Young Medics International Conference, Yerevan, Armenia, Page 38, 2007
18. A. Hovakimyan, A. Hambardzumyan: The Efficacy of Amniotic Membrane Transplantation in the Treatment of Corneal Diseases at Malayan Ophthalmologic Center; 4th Young Medics International Conference, Yerevan, Armenia, Page 38, 2007
19. A. Hovakimyan A. Hambardzumyan, Z.Dravadjyan: A case report of acanthameoba keratitis associated with fungal infection, V International Scientific Conference , “Proliferative syndrome in opthalmology” p 160-164, Moscow 2008
20. A.Hovakimyan, A. Hambardzumyan. « Clinical outcomes of amniotic membrane transplantation in patients with corneal perforations», Medicinski Vestnik Erebuni N 3(35), p293, Yerevan 2008.   
21. A. Hambardzumyan: Amniotic membrane transplantation in necrotizing herpetic keratitis, ІV International Conference, Modern aspects of rehabilitation in medicine, p320, Armenia, 2009
22. A. Hambardzumyan: Multilayer amniotic membrane transplantation in neurotrophic ulcer of different etiology, Russian national ophthalmological forum, Moscow 2009, p 251-255
23. Z.Dravadjyan, A. Hambardzumyan, A. Hovakimyan: Amniotic membrane usage in corneal perforation, Russian national ophthalmological forum, Moscow 2009, p 280-284
24. A.V.Hambardzumyan: «Results of sillicagel dried  amniotic membrane transplantation in  various corneal pathologies in Armenia»,  oral presentation,  XXXX Nordic Congress of Ophthalmology, Su-Sw 1-6, p 31, Paasitorni, Helsinki, Finland
25.   Դ.Ռ.ՍԻՄՈՆՅԱՆ, Ա.Վ. ՀՈՎԱԿԻՄՅԱՆ, Ա.Վ. ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄՅԱՆ         ՎԵԳԵՆԵՐԻ ԳՐԱՆՈՒԼԵՄԱՏՈԶՈՎ ՀԻՎԱՆԴԻ ՄՈՏ ԱՄՆԻՈՏԻԿ  ԹԱՂԱՆԹԻ ԿԻՐԱՌՈՒՄԸ ՆԵԿՐՈԶՎՈՂ ՍԿԼԵՐԻՏԻ ԴԵՊՔՈՒՄ [Թիվ 1 Համալսարանական Կլինիկական Հիվանդանոցի Հիմնադրման 100-ամյակին Նվիրված Գիտաժողով ՙԿլինիկական Բժշկագիտության Արդի Հիմնախնդիրները՚ 2014, 400-404] 
26.  Ani Hambardzumyan, S.Martirosyan and A.Hovakimyan “Presumed copper keratopathy from prolonged sunflower seeds usage”, video presentation, 8th Global Ophthalmology Meeting July 18-19, 2016, Chicago, USA
27. Ani V.Hambardzumyan, A.S.Malayan, A.A. Kirakosyan, A.V.Hovakimyan,“Clinical course and treatment of Mooren’s idiopathic ulcer”, oral presentation, 8th  International Conference “Modern Aspects Of Rehabilitation In Medicine”, pages 15-18, 13th  September,Yerevan  

International publications are in Bold font

Բժշկի աշխատանքի ամենաբարձր գնահատականը՝ սեփական արդյունքներով ուրախացնելն ու ուրախանալն է

Մարդիկ տարբեր միջոցներ են կիրառում՝ իրենց արտաքինն օր օրի ավելի գեղեցիկ տեսնելու համար։ Վերջերս գեղեցիկին ձգտելու մղումն էլ ավելի մեծ թափ է առել՝ մարդիկ չեն վախենում վիրահատական միջամտությունների ենթարկվել, միայն թե իրենց երազած արտաքինն ունենան։ Ուրախալի է, որ այդ ամենին զուգահեռ զարգանում է նաեւ ժամանակակից բժշկությունը՝ առաջարկելով առողջական խնդիրների նորանոր լուծումները։

«Արմենիա» բժշկական կենտրոնի դիմածնոտային վիրաբուժության բաժանմունքում իրականացվում են ոչ միայն մարդկանց արտաքին գեղեցկությունն ապահովող վիրահատական ու բուժական միջամտություններ, այլեւ բազմաթիվ վերականգնողական եւ բնածին, ինչպես նաեւ ձեռքբերովի արատների վիրահատական ուղղումներ։

Բաժանմունքը գործում է 1995 թվականից։ Այստեղ իր համեստությամբ ու խոսուն գործերով աչքի է ընկնում դիմածնոտային վիրաբույժ Արթուր Խաչատրյանը։ Նա իր ձեռքբերումները կապում է բաժանմունքի վարիչ Արթուր Պապիկյանից ուսանած ու նրա օրինակով հմտացած լինելու հետ։ Առանձնահատուկ ուշադրությամբ է հետեւում իր հիվանդներին, առանց նեղսրտելու բացատրում նրանց առողջության ու գեղեցկության վերականգնման հետ կապված բոլոր ցուցումների մասին։ Վիրաբույժն անդամակցում է «Ստոմատոլոգիական կրթություն և գիտություն ասոցիացիային», «Հայաստանի ստոմատոլոգների ասոցիացիային», «Հայ ստոմատոլոգների միությանը» եւ «Դիմածնոտային և բերանի խոռոչի վիրաբույժների հայկական ասոցիացիային»,հանդիսանում է «Երիտասարդ հետազոտողների միության» հիմնադիր անդամ։ Չնայած իր երիտասարդ տարիքին՝ հեղինակ է արդեն 2 գիտական աշխատության։

Ներկայացնում ենք Bestgroup.am-ի հետ բժիշկի հետաքրքիր ու բազմաբնույթ զրույցը։

- Ինչո՞վ է առանձնահատուկ Ձեզ համար Ձեր մասնագիտությունը՝ դիմածնոտային վիրաբուժությունը։

- Դեռ 10-րդ դասարանում հենց այս բաժանմունքում վիրահատվել եմ, խնդիր ունեի ծնոտի հետ կապված՝ նորագոյացություն կար, հեռացրեցին։ Այդ օրվանից սկսած այս բաժանմուքն ինձ համար հոգեհարազատ միջավայր դարձավ։ Հետագայում նաեւ ինքնաբերաբեր ընտրեցի դիմածնոտային վիրաբույժի մասնագիտությունը։ Շատ եմ սիրում մասնագիտությունս։ 2009 թվականից այս բաժանմունքում եմ։

-Շա՞տ են Ձեզ դիմում։

Բավականին։ Եթե հաշվի առնենք այն հանգամանքը, որ այսօր Հայաստանում դիմածնոտային վիրաբույժները շատ են, ուստի նրանցից ամեն մեկին պետք է որ քիչ քանակությամբ հիվանդ բաժին ընկնի, ապա ես դժգոհ չեմ։ Ինձ մոտ բավականին շատ է հաճախելիությունը։

- Ի՞նչ խնդիրներով են հիմնականում դիմում Ձեզ։

Դիմածնոտային, ինչպես նաեւ պարանոցի տարատեսակ խնդիրներով՝ սկսած բորբոքային հիվանդություններից, նորագոյացություններից, պլաստիկաներից, մինչեւ ատամների, բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի և ծնոտոսկրերի տարատեսակ խնդիրների հետ կապված վիրահատական միջամտությունների, ինչպես նաև ատամնային իմպլանտացիայի համար։

- Կա՞ն այնպիսի վիրահատություններ, որոնք բացառապես Ձեր բաժանմունքում են իրականացվում։

Մենք ունեն մեթոդ եւ սարք, որի օգնությամբ կատարում ենք ծնոտների տարբեր արատների վերականգնում՝ ատամից ստացված ոսկրանյութի միջոցով։ Օրինակ՝ հիվանդը դիմում է մեզ, ունի ծնոտոսկրերի հետ կապված խնդիր, որի վերացման համար անհրաժեշտ է իրականացնել ոսկրային տրանսպլանտացիա, եւ բացի այդ, զուգահեռ առկա է հեռացման ենթակա ատամ։ Այս դեպքում մենք խնդրի վերացման համար օգտագործում ենք ոսկրային պատվաստանյութը, որը ստանում ենք հեռացված ատամից։ Ունենք սարք, որը ատամից ստանում է այդ պատվաստանյութը, այն միակն է Հայաստանում։ Մինչեւ հիմա հայտնի ոչ մի ոսկրային պատվաստանյութով իդեալական արդյունք չի ստացվել՝ ծնոտների դեֆեկտը վերացնելու գործառույթով, բոլորն էլ ունեն թերություններ։ Այդ պատվաստանյութերի մի մասը չափազանց թանկ են հիվանդների համար, մյուսները ունեն զգալի որակական խնդիրներ։ Մենք օգտագործում ենք սեփականը, քանի որ այն մեծ առավելություն ունի այն առումով, որ կողմնակի ազդեցություններ չի ունենում։ Այս սարքն, իհարկե, լայն կիրառում ունի, օգտագործում ենք կիստաների հեռացման, տարբեր ոսկրային արատների վերացման, հայմորյան ծոցերի հատակի բարձրացման, տարատեսակ ոսկրային աուգմենտացիաների և այլ միջամտությունների ժամանակ։

Տեղեկացնեմ նաեւ, որ մեր բաժանմունքում կատարում ենք ծնոտի ռեկոնստրուկտիվ վիրահատություն՝ նորագոյացությունների հեռացումից հետո։ Նորագոյացության հեռացումն ու ռեկոնստրուկցիան կատարվում է միաժամանակ։ Օրինակ՝ եթե անհրաժեշտ է ծնոտի կեսի, կամ մի մասը, անգամ ամբողջ ծնոտի հեռացում կատարել, միաժամակ կատարում ենք փոխպատվաստում ոտքի, կողոսկրի կամ այլ ոսկորից վերցված հյուսվածքի միջոցով։ Մենք փորձում ենք այնպիսի հյուսվածք վերցնել, որպեսզի փոխպատվաստման դեպքում այն լիարժեք գործի, այդ իսկ պատճառով ոսկրային հյուսվածքը վերցնում ենք անոթի հետ միասին՝զարկերակի ու երակի։ Այն փոխպատվաստելիս միացնում ենք պարանոցի տարբեր անոթների հետ, որպեսզի այդ նոր տրանսպլանտատը լինի լիարժեք արյունամատակարարված հյուսվածք։ Դա ամբողջ աշխարհում համարվում է գերժամանակակից մոտեցում։ Այս բացառիկ վիրահատությունների նախաձեռնողը բաժանմունքի վարիչն է ու իրականացվում է թիմային աշխատանքի շնորհիվ։ Հնարավոր է, որ մեկ վիրահատության ժամանակ բժիշկների 3 խումբ աշխատի։ Մի խումբը հեռացնի ուռուցքը, մյուսը վերցնի փոխպատվաստման ենթակա հյուսվածքը, մյուս խումբն էլ արդեն տեղադրի այն՝ խոշորացման տակ կատարելով անոթների բերանակցում։

- Խոսեցիք առավելությունների մասին, կխոսե՞ք նաեւ խնդիրների մասին, որոնց դուք հանդիպում եք Ձեր գործունեության ժամանակ։

Ամենից առաջին խնդիրն այն է, որ ունենք բժիշկների վերապատրաստման ու կատարելագործման խնդիր։ Բժիշկները ցանկություն ունեն, սակայն հնարավորություն չունեն կատարելագործվելու՝ լրացնելու իրենց մասնագիտական բացերը։ Այս հարցում շատ կարեւոր են արտասահմանյան համագործակցությունները։ Հայաստանում որեւէ բժիշկ չի կարող այստեղի գիտելիքներով միշտ աշխատել, եթե նա չփորձի արտասահմանյան փորձը ներդնել, ուղղակի ճահճացած վիճակում կհայտնվի։

Ես փորձում եմ հնարավորինս շատ արտասահմանյան գործընկերներ ձեռք բերել, սակայն խիտ գրաֆիկիս պատճառով չեմ հասցնում հաճախակի մեկնել վերապատրաստման։ Առաջիկա տարվա ընթացքում պատրաստվում եմ այցելել մի քանի երկիր՝ իրականացնել փորձի փոխանակում, ձեռք բերել գործընկերներ, եւ տարբեր հիվանդանոցներում հաղորդակցվել մեր ոլորտի մասնագետների հետ։

Ունենք նաեւ տեխնոլոգիաների հագեցվածության խնդիր։ Բուժկենտրոնները թերի են սարքավորումների առումով, մասնավոր կլինիկաները ինչքան էլ հագեցած լինել, չունեն համապատասխան մասնագետները։

-Դուք կատարում եք նաեւ պլաստիկ վիրահատություններ։ Բացի ավանդական հայկական քիթը հոլիվուդյան փոքրիկ քիթիկների փոխելուց, էլ ինչպիսի՞ պլաստիկ վիրահատություններ եք անում։

Պլաստիկ վիրահատությունների մասին խոսելիս՝ առաջինը հենց քթի վիրահատությունն է աչքիդ առաջ գալիս։ Հայաստանում քթի պլաստիկ վիրահատություն կատարում են ոչ միայն դիմածնոտային վիրաբույժները, այլեւ պլաստիկ եւ ԼՕՌ վիրաբույժները։ Համադրելով այս բոլոր մասնագետների տվյալները՝ տեսնում ենք, որ քթի պլաստիկան ամենից շատն է իրականացվում Հայաստանում։ Պետք է հաշվի առնենք նաեւ մեր քթերի ազգային առանձնահատկությունները, ուղղակի այս վիրահատությունները չեն պակասում։

Քթից հետո դիմում են ականջների փոքրացման կամ լոշտակության վերացման համար։ Կատարում ենք նաեւ արատների վերացում։ Լինում է ականջի բացակայություն, հազվադեպ հանդիպող է, բայց այդ թերությունն էլ ենք վերացնում։

Կատարում ենք դեմքի մաշկի ձգում, դեմքի տարբեր հատվածների լիֆտինգներ՝ սեփական հյուսվածքներով եւ արհեստական նյութերով։ Իրականացնում ենք նաեւ շրթունքների մեծացում։ Այս միջամտությունների համար վերջին 2 ու կես տարում դիմելիությունն ավելացել է։ Շեշտեմ, որ պլաստիկ վիրահատություն իրականացնելու համար ինձ համար կարեւոր է այն, որ ես օգնեմ այն պացիենտներին, ովքեր ունենք դրա իրական կարիքը։

Ցանկացած տեսակի իմպլանտների տեղադրում ենք կատարում։ Բարդ իմպլանտացիայի ժամանակ կատարում են ոսկրային աուգմենտացիայի տարատեսակ վիրահատություններ։ Շատ են հարցնում՝ բա՞ որ իմպլատը չկպնի։ Պատասխանեմ, որ այսօր նման խնդիր չկա, քանի որ ժամանակակից բոլոր իմպլանտները բիոիներտ են և հաջողության բարձր տոկոսները պայմանավորված են իրավիճակի ճիշտ գնահատականից, իմպլանտացիայի մեթոդի ընտրությունից և իհարկե մասնագետի փորձից։

-Եղե՞լ է Ձեր պրակտիկայում, որ հիվանդը դժգոհ լինի Ձեզանից զուտ այն պատճառով, որ դուք պարզապես չեք ցանկանում վիրահատել նրան։

Մինչեւ հիվանդի հետ աշխատելը, ես բավական երկար ժամանակ նրա հետ խոսում եմ եւ բացատրում, թե մենք ինչ կարող ենք իրեն տալ։ Այդ խոսակցության ժամանակ փորձում եմ հասկանալ, թե ինչ է հիվանդն ինքն ուզում, սպասում ինձնից։ Այսօր շատ հիվանդներ, որոնք ունենք բավականին դժվար էսթետիկ քթեր, ուզում են վիրահատությունից հետո նրանց քիթը, ինչպես իրենք են ասում, դառնա «պուճուրիկ հոլիվուդյան քիթիկ»։ Իսկ շատ հաճախ վիրահատությունից առաջ էլ պարզ է, որ իրենց ուզածը չի կարող լինել։ Ինձ համար ամենակարեւորն այն է, որ հիվանդը մինչ վիրահատությունն ինձ հետ համագործակցի եւ ենթարկվի իմ առաջարկած պայմաններին, ինչի արդյունքում մենք կունենանք նախավիրահատական համաձայնություն։ Մենք մոդելավորում ենք, իհարկե, պացիենտի քիթը՝ համակարգչի օգնությամբ, ցույց ենք տալիս, թե մոտավորապես ինչ ձեւի քիթ պետք է լինի, բայց փորձը ցույց է տալիս, որ ցույց տվածը եւ վիրահատությունից հետո ստացվածը երբեմն չի գոհացնում այցելուին, որովհետեւ մինչ մոդելավորման ժամանակ հաշվի չի առնվում մաշկի հաստությունը, դիմագծերի, դիմախաղի մկանների տարբեր փոփոխություները եւ այլն, ինչը շատ կարեւոր նշանակություն ունի։ Այն հիվանդը, որն ինձնից պահանջում է բավականին մեծ ու ֆանտաստիկ արդյունքներ, իսկ ես վստահ եմ, որ այդ արդյունքները չեմ բավարարելու, ուղղակի չեմ վիրահատում։ 15 այցելուից 1-2-ին մերժում եմ հենց այդ պատճառով։ Մերժում եմ վիրահատել նաեւ այն պատճառով, որ, օրինակ, աղջիկներ կան, որ գալիս են քթի վիրահատության համար եւ հաշվի չեն առնում, որ իրենց դեմքի ոչ համահունչ տեսքը քթով չէ պայմանավորված, իրենք առհասարակ տգեղ դիմագծերով կարող են լինել, իսկ քթի վիրահատությունը հնարավոր է ոչինչ չփոխի նրանց դեմքի վրա։ Այս ոլորտում մի փոքր էլ հոգեբանական պահ կա՝ հաճախ աղջիկներ են գալիս, որ գեղեցիկ են ու գեղեցիկ քթի վրա ցանկանում են մինիմալ փոփոխություններ անել, իսկ այդ աշխատանքն ավելի բարդ է, քան տգեղ քիթ վիրահատելը։ Լինում են նաեւ պացիենտներ, որ ես գիտեմ՝ ինչ էլ անեմ, նրանք դժգոհ են լինելու ինձնից, իրենց հետ չեմ աշխատում պարզապես։

- Ի՞նչ տրամադրությամբ եք մտնում վիրահատարան, ի՞նչ եք անում մինչ վիրահատարան մտնելը։

Շատ բարձր տրամադրությամբ եմ մտնում վիրահատարան։ Սկզբից ստանդարտ գործողություններ եմ կատարում՝ բոլոր վիրաբույժների նման ախտահանում եմ ձեռքերս, հագնում եմ համապատասխան համազգեստս ու մտնում եմ վիրահատության։ Ընթացքում նախընտրում եմ հանգիստ երաժշություն լսել։ Տրամադրությունս էլ ավելի է բարձրանում վիրահատության ավարտին, երբ տեսնում եմ, որ հասել եմ նախապես պլանավորած արդյունքին։

- Ի՞նչ կմաղթեք մեր հասարակությանը։

Կուզեմ, որ առհասարակ Հայաստանում ավելի բարձր գնահատեն բժիշկի աշխատանքը, որովհետեւ այն այսօր մի տեսակ հետին պլան է մղվել։ Մարդիկ գալիս են մեզ մոտ այն տրամադրությամբ, կարծես եկել են մեքենա վերանորոգողի մոտ։ Կուզեի՝ այս հոգեբանությունը մարդկանց միջից դուրս գար։ Մեծ ցանկություն ունեմ, որ մարդիկ հասկանան, որ բժիշկը սթրես է ապրում ամեն հիվանդի հետ միասին, մի քանի անգամ ավելի մեծ սթրես է ապրում արդեն վիրահատության ժամանակ։ Խելացի մարդն ու բժիշկը միշտ նժարի վրա է դնում իր կողմից մարդուն տված վնասն ու օգուտը։ Ինչքան էլ ասում են, որ վիրաբույժները սառնասիրտ են, դա այնքան էլ այդպես չէ, իրենք սառնասիրտ են գործի մեջ, սակայն կյանքում առհասարակ բարի մարդիկ են։

ԲԻԱՅՆԱ ՀՈՎԵՅԱՆ ԱՇՈՏԻ

Տարեթիվ,ամսաթիվ,ծննդավայր

1985թ.հունիս18,ք.Երևան

Կրթություն

1992-2002 թթ.- ք. Երևան, թիվ 181 միջնակարգ դպրոց։

2002-2007 թթ.- ԵՊԲՀ-ի Ստոմատոլոգիական ֆակուլտետ

Մասնագիտությունը՝բժիշկ ստամատոլոգ:

2007-2009թթ.-Երևանի թիվ 1 համալսարանական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկայում կլին.օրդինատուրա:

Աշխատանքային գործունեություն

2009-2017թթ.-Երևանի թիվ 1 համալսարանական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկայում որպես բժիշկ ստամատոլոգ:

2011-2014թթ.-Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի թերապևտիկ և ընտանեկան ստոմատալոգիայի ամբիոնում

որպես ավագ լաբորանտ:

2014-2015թթ.-Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի թերապևտիկ և ընտանեկան ստոմատալոգիայի ամբիոնում

որպես ասիստենտ:

2015-2017թթ.-Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի թերապևտիկ և ընտանեկան ստոմատալոգիայի ամբիոնում

որպես դասախոս:

Գիտական գործունեություն

Երկու հոդվածի համահեղինակ

Անդամակցություն

2011թ-ից - <<Ստոմատոլոգիական կրթություն և գիտություն ասոցիացիայի>> անդամ

Վերապատրաստում

2017թ. – կատարելագործվել է ԵՊԲՀ-ի դասախոսների որակաորման և

վերապատրաստման բաժնում ուսումնառելով <<Ստոմատոլոգիայի

ժամանակակից հարցերը >> թեմայով

Լեզուների իմացություն - Հայերեն (մայրենի), Ռուսերեն (ազատ) Անգլերեն (ազատ):

Անձնական տվյալներ

Ամուսնացած է ,ունի երկու երեխա

Ք.Երևան,Րաֆֆու 47 շ.բն.7

Հեռ: (+374) 91379922

E-mail: Այս էլ-փոստի հասցեն ծածկագրված է թափոնափոստի բոթերից։ Այն տեսնելու համար անհրաժեշտ է միացնել JavaScript։

Ինչ սիրում եք, դա արեք եւ ինչ անում եք, դա սիրեք. չեմ սիրում ոչ ոքի սթրեսի ենթարկել

Բժշկությունում ոչ ինվազիվ ախտորոշման ասպարեզում ուլտրաձայնային հետազոտությունը (ՈՒՁՀ, սոնոգրաֆիա) ամենաինֆորմատիվ մեթոդներից է: Այն լայնորեն կիրառվում է ամենատարբեր հիվանդությունների ախտորոշման համար, ինչին նպաստում են հետազոտման արդյունքների ճշգրտությունը, մեթոդի մատչելիությունը, հակացուցումների բացակայությունը: Հետազոտության ժամանակ կիրառվող ուլտրաձայնային ալիքների չափաքանակն անվնաս է մարդու առողջությանը: Ուլտրաձայնային հետազոտությունը կիրառվում է հիվանդությունների ախտորոշման, ախտաբանական գործընթացի պարբերական հսկողության եւ բուժման արդյունքների գնահատման նպատակով:

Ուլտրաձայնային հետազոտությունը հատկապես կարեւոր է հղիության հսկողության ժամանակ։ Այն մեծ քանակությամբ ինֆորմացիա է տալիս դեռ չծնված պտղի զարգացման մասին։ Ուստի Մոր եւ Մանկան Առողջության Պահպանման Գիտահետազոտական կենտրոնում հատուկ տեղ են հատակացնում ուլտրաձայնային հետազատությանը։ Այս կենտրոնում արդեն 27 տարի է ուլտրաձայնային հետազոտության պատասխանատուներից է բժիշկ-սոնոգրաֆիստ Նելլի Հովհաննիսյանը։ Նա իր այցելուներին դիմավորում է անկեղծ ժպիտով ու հոգատար հայացքով։ Ամեն հղիին առանձնահատուկ ուշադրությամբ է հետազոտում եւ որպես իր հարազատի վերաբերվում։ Բժշկուհու աշխատասենյակի պատին գրված է նրա աշխատելու կարգախոսն անգլերենով՝ «Ինչ սիրում եք, դա արեք եւ ինչ անում եք, դա սիրեք»։ Կենտրոնի բժիշկներն էլ տիկին Հովհաննիսյանի հետ հաճույքով են աշխատում, քանի որ նա կարողանում է բոլոր հիվանդների հետ լեզու գտնել։

Bestgroup.am-ը նրա աշխատանքի, այցելուների եւ բազմաթիվ այլ հետաքրքիր հարցերի մասին զրուցել է Նելլի Հովհաննիսյանի հետ։ Նշենք, որ նա 2011 թվականի դեկտեմբերին ավարտել է Յան Դոնալդի դպրոցի դասընթացը, իսկ 2012-ին՝ մասնակցել է ուլտրաձայնային ախտորոշման սեմինարին` Երեւանում:

- Բժշկուհի, ինչո՞ւ ընտրեցիք հենց այս մասնագիտությունը, ինչո՞վ էր այն գրավիչ Ձեզ համար։

Դեռ ուսանող տարիներից ինձ հետաքրքրել է դիագնոստիկան, ախտորոշումը, այն շատ ավելի հետաքրքիր էր թվում ինձ համար։ Դրա համար էլ ես որոշեցի ուսումս շարունակել դիագնոստիկայի ուղղությամբ։ Ուսումս ավարտելուց հետո, հենց սկզբից եկա այս կենտրոնում աշխատելու։ Արդեն 27 տարի է Մոր եւ Մանկան Առողջության Պահպանման Գիտահետազոտական կենտրոնի ուլտրաձայնային հետազոտությունն իրականոցնող բժիշկներից եմ։

- Մի փոքր կպատմե՞ք Ձեր պրակտիկայում գրանցված ամենից ուրախալի, դրական դեպքի մասին։

Այդպիսի դեպքեր շատ են եղել։ Ցավոք, եղել են նաեւ տխուր դեպքեր։ Կոնկրետ չեմ կարող առանձնացնել որեւէ մեկը, քանի որ մեր մասնագիտությունն այնպիսին է, որ եւ ուրախ լուրեր ենք հայտնում, եւ տխուր։ Գերակշռողն, իհարկե, ուրախ լուրերն են։ Սակայն, ցավով, պետք է նշեմ, որ վերջին տարիներին բավականին ավելացել են արատավոր պտուղներով հղիությունները։ Արատները տարբեր են լինում։ Դրանց ավելացման պատճառը միգուցե քիմիական նյութեր պարունակող սնունդն է կամ օդի աղտոտվածությունը, կամ մարդկանց սթրեսային վիճակներն են նպաստում, որպեսզի պտղի մոտ զարգացման արատներ առաջանան։ Այնուամենայնիվ, կարծում եմ, որ ավելի շատ դիագնոստիկան, ախտորոշումն է բարելավվել, չէ որ օգտագործում ենք ժամանակակից լավագույն տեխնիկան։

- Հղիության սելեկտիվ ընդհատումների մասին կխոսե՞ք։ Որքան տեղյակ եմ՝ մինչեւ 12 շաբաթական հղիությունը ծննդկանին չեք հայտնում պտղի սեռը։

Մինչեւ 13 շաբաթականը չենք հայտնում։ Սակայն, ցանկանում եմ կարեւորել, որ համաձայն չեմ այն կարծիքի հետ, թե հղիությունների ընդհատումները կապված են պտղի սեռի հետ։ Համենայնդեպս Երեւանում այդպես չէ։ Ճիշտը, որ ասեմ, իմ պրակտիկայում հազվադեպ են լինում մարդիկ, որ ցանկանում են իրենց հղիությունն ընդհատել պտղի սեռով պայմանավորված։ Ես ունեմ պացիենտներ, որոնք ունենում են 4-րդ, անգամ 5-րդ աղջիկ երեխան։ Այս պահին ունեմ հղի, ով սպասում է իր 5-րդ աղջիկ երեխային։ Անկեղծորեն եմ ասում՝ մեզ մոտ գրանցված հղիների շրջանում շատ-շատ են այնպիսի զույգերը, որոնք ունենում են իրենց 3-րդ աղջիկը։ Միգուցե իրենց հոգու խորքում կուզեին, որ տղա ունենային, չգիտեմ, հաշվի առնելով հայկական ընտանիքներում ընդունված մտածելակերպի։

- Ձեր գործունեության մեջ ինչպիսի՞ խնդիրների եք հանդիպում, ասենք՝ տեխնիկայի կամ Ձեր հիվանդների դժգոհությունների հետ կապված։

Բարեբախտաբար մեր տեխնիկան, որով անցկացնում ենք ուլտրաձայնային հետազոտություն, համարվում է լավագույններից մեկը։ Ես աշխատում եմ «Ջեներալ Էլեկտրիկի» սարքով, բնականաբար, դա չի կարող խնդիրներ առաջացնել։ Ժամանակին մենք նման տեխնիկա չունեինք, ուստի եւ պտղի զարգացման շատ արատներ մեզ համար տեսանելի չէին, իսկ այսօր մեր կենտրոնում ուլտրաձայնային հետազոտությամբ հայտնաբերվում են պտղի զարգացման անգամ չնչին շեղումներ։ Իսկ իմ գործունեության հետ կապված մեր հիվանդների դժգոհության դեռ չեմ հանդիպել։ Ես երբեք ոչ մեկի ազդեցությամբ խորհուրդներ չեմ տվել եւ չեմ տալիս։ Ես գտնում եմ, որ բժիշկի կոչումն այն է, որ միշտ օբյեկտիվ լինի եւ ճիշտ խորհուրդ տա այցելուին։ Ընդհանրապես հղիության ընդհատում խորհուրդ տալիս ենք այն ժամանակ, երբ տեսնում ենք, որ կյանքի հետ անհամատեղելի արատ կա պտղի մոտ։

- Ձեր կարգախոսն է՝ «Ինչ սիրում եք, դա արեք եւ ինչ անում եք, դա սիրեք»։ Բոլոր ոլորտներում եք այդ կարգախոսով շարժվում։

Այո։ Իմ այցելուների մի մասը հաճախ ինձ մոտ են գալիս զուտ նրա համար, որ ես իրենց օգտակար խորհուրդ տամ, որպեսզի նյարդային վիճակից դուրս գան։ Ընդհանրապես չեմ սիրում ոչ ոքի սթրեսի ենթարկել, անգամ վատ լուր հայտնելիս հիվանդներս հոգեպես հանգիստ են ընդունում։ Չեմ սիրում մարդկանց ցավ պատճառել։

- Ի՞նչ կմաղթեք մեր ընթերցողին։

Միշտ առողջ լինել, բժիշկի գալ միայն հղիության հետազոտման ու հսկողության եւ լավ լուրերի համար։

Ինձ համար առաջնային է դիմա-ծնոտային բնածին արատների վերացումը. դիմա-ծնոտային վիրաբուժ, բժիշկ-էսթետիստ Իռեն Ռաֆաելովա

Մարդը միշտ ձգտում է կատարելության, գեղեցիկ լինելուն ու երիտասարդ մնալուն։ Էսթետիկ եւ դիմա-ծնոտային վիրաբույժները վերացնում են դեմքի ու ծնոտի հետ կապված արտաքին թերությունները, արատները, շտկումներ ու կորեկցիաներ են կատարում, որպեսզի այցելուն իրեն ավելի գեղեցիկ ու կատարյալ զգա։ Կոնկրետ Էսթետիկ վիրաբուժությունը բժշկության այն ճյուղերից է, որը զբաղվում է մարդու արտաքինի բարելավմամբ՝ դեմքի և մարմնի խնդրահարույց հատվածների վիրահատական միջամտությամբ` շտկման ճանապարհով: Դիմա-ծնոտային վիրաբուժությունը վիրաբուժական գիտության բաժիններից է, որն ուսումնասիրում եւ բուժում է բերանի խոռոչի օրգանների, դեմքի, պարանոցի փափուկ հյուսվածքների և դեմքի ոսկորերի հիվանդություններն ու վնասվածքները:

Դիմա-ծնոտային արատներն ու թերությունները վերացնելը, մարդկանց դեմքի գեղեցկությունը ապահովելը «Բեգլարյան» կենտրոնի դիմա-ծնոտային վիրաբուժ, բժիշկ էսթետիստ Իռեն Ռաֆաելովայի իսկական առաքելությունն է։ Նա իր աշխատանքին եւ այցելուներին մոտենում է սիրով ու հոգատարությամբ։ Վիրահատական սենյակ մտնում է միայն բարձր տրամադրությամբ, որպեսզի կատարված աշխատանքը հաջողվի։ «Հայաստանի Ստոմատոլոգների Ասոցիացիայի» անդամ է, «Դիմա-Ծնոտային և Բերանի Խոռոչի Հայկական Ասոցիացիայի» իրական անդամ։ Նա ամեն օր ու ժամ իր վրա աշխատում է ու կատարելագործվում, համարում է, որ այն մասնագետը, որն իր վրա չի աշխատում, թեկուզ մեկ տող չի ցնականում իր գիտեցածի վրա ավելացնել, առաջ չի կարող գնալ։ Բոլոր այցելուները գոհ ժպիտով են դուրս գալիս բժշկուհու հիվանդասենյակից, իսկ կատարված վիրահատություններից հետո նա միայն ջերմ խոսքեր է լսում։

- Բժշկուհի, ի՞նչ խնդիրներով են հիմնականում Ձեզ դիմում։

Դիմա-ծնոտային վիրաբուժությունը շատ լայն մասնագիտություն է եւ ճյուղավորված։ Ես ինձ համար ընտրել եմ դիմածնոտային շրջանի զարգացման արատները վերացնելու աշխատանքը։ Վիրահատությունները կատարում ենք մենք, մեր բաժանմունքում։ Ես անձամբ զբաղվում եմ կոսմետիկ, էսթետիկ ճյուղով, որը նույնպես շատ ընդգրկուն է։ Կատարում եմ ոչ միայն վիրահատական միջամտություններ, այլեւ ինյեկցիոն միջոցներ եմ կիրառում։ Կատարում ենք քթի, ականջների, կոպերի պլաստիկաներ, իսկ էսթետիկ վիրաբուժության մեջ շեշտը դրել ենք կոնտուրային, բոտուլինոթերապիայի, պլազմոլիֆտինգի ինյեկցիոն եւ ոչ ինյեկցիոն միջամտությունների վրա։ Կատարում ենք նաեւ ատամնային իմպլանտացիա։

Նշեմ, որ ինձ համար առաջնային է դիմա-ծնոտային բնածին արատների վերացումը։ Դրանք առաջանում են պտղի մոտ՝ ներարգանդային կյանքի առաջին եռամսյակում, երբ ձեւավորվում է դիմա-ծնոտային շրջանը։ Կատարում ենք շտկումներ եւ դրանից բխող բոլոր վիրահատությունները՝ դեֆեկտը վերացնելու, ֆունկցիան վերականգնելու եւ անպայման կոսմետիկ վերականգնումն ապահովելու համար։ Զուգակցված բուժում է կատարվում, այսինքն՝ կոնկրետ դեֆեկտ ունեցող օրգանը պետք է ունենա նորմալ անատոմիական ձեւ եւ անպայման իր ֆունկցիան կատարի լիարժեք։ Տեղեկացնեմ, որ բնածին արատների մեջ գերակշռող է վերին շրթունքի, քիմքի ճեղքվածքը։ Եթե վերին շրթունքի ճեղքվածքի հետ լինում է նաեւ քիմքի ճեղքվածք, ապա պետք է կատարվի վիրահատական փուլային կոնկրետ բուժում։ Սկզբում կատարվում է վերին շրթունքի պլաստիկա, հետո քիմքի պլաստիկա, այնուհետեւ արդեն քթի պլաստիկա։ Այն դեպքում, երբ բավական մեծ է լինում շրթունքի եւ քիմի ճեղքվածքը, դեֆորմացվում է նաեւ քիթը։ Մինչեւ երեխայի 6, 6 ու կես տարեկանը լրանալը կատարում ենք քթի ծայրի շտկում, իսկ 18 տարեկանից բարձր արդեն կատարում ենք ոսկրային պլաստիկա։

Նշեմ նաեւ, որ մեզ դիմում են բորբոքային խնդիրներով՝ քթային ծոցերի բորբոքումներով, տրավմաների եւ ուռուցքների դեպքում։ Մենք չարորակ ուռուցքներով չենք զբաղվում, անգամ դիագնոզված չարորակ ուռուցքներով, որովհետեւ դրա իրավունքը չունենք։

- Խոսեցիք նորածինների պլաստիկ վիրահատությունների մասին, ուստի հետաքրքիր է, թե արդեն մեծ տարիքում ի՞նչի համար են հիմնականում դիմում Ձեզ։

Դիմում են քթի, ականջների խնդիների, իսկ ավելի մեծ հասակում դիմում են բլեֆառոպալստիկային (վերեւի եւ ներքեւի կոպերի պլաստիկա) համար, այսինքն՝ կոպերի իջեցման հետ կապված։ Երիտասարդները դիմում են մաշկի խնամքի հետ կապված, կատարում ենք բոտուլինոթերապիա, կորեկցիաներ պլաստիկ վիրաբուժական միջամտությամբ։ Ավելի լուրջ պաթոլոգիաներով էլ են գալիս մեզ մոտ, ինչպիսին են օրինակ՝ ֆեյսլիֆտինգները, որով մոտ ապագայում կսկսեմ զբաղվել։

- Շա՞տ են Ձեզ դիմող կանայք, որոնք ցանկանում են պահպանել իրենց երիտասարդությունը։

Այո, շատ-շատ են։ Ես միայն այստեղ չեմ աշխատում, նաեւ «Ռատինա» էսթետիկ կենտրոնի բժիշկ-էսթետիստն եմ եւ կոնկրետ այդ խնդիրներով եմ զբաղվում։

- Լինում է, որ դիմում են Ձեզ, իսկ դուք հրաժարվում եք վիրահատել, ասում եք՝ ամեն ինչ նորմալ է, պետք չէ ոչ մի միջամտություն կատարել։

Այո, իհարկե։ Բազմաթիվ այդպիսի դեպքեր են լինում, որովհետեւ հիվանդի սպասելիքն ու այն, ինչ դու կարող ես տալ, պետք է իրար համապատասխանեն։ Եթե հիվանդը պահանջում է գեր արդյունք, իսկ դու գիտես, որ դա անհնար է, ավանտյուրայով զբաղվել չի կարելի։ Բժշկությունն այդ միջավայրը չէ, որտեղ դու կարող ես այցելուի վստահությունը չարաշահել։ Ամեն մասնագետ գիտի՝ որ տարիքում, ինչ տվյալների դեպքում, կլինի լավ արդյունք։ Լինում են, իհարկե, դեպքեր, որ անկանխատեսելի արդյունք է գրանցվում, որովհետեւ բժշկության մեջ ոչ մի բացարձակ բան չկա։

- Ինչ խորհուրդ կտաք՝ արժե դիմել դիմա-ծնոտային պլաստիկ միջամտությունների։

Եթե պացիենտի ներաշխարհի հետ կա դիսհարմոնիա, դա պետք է շտկել։ Արտասահմանում հենց այդպիսին է մոտեցումը այս բժշկության նկատմամբ։ Շատ զարգացած երկներում պլաստիկ վիրաբուժներն իրենք են ընտրում իրենց պացիենտներին, այսինքն այն մարդկանց են ընտրում, որոնց արտաքին եւ ներքին աշխարհների կոնֆլիկտը բերում է հոգեհուզական ընկճվածության եւ դա շտկելով միայն կարելի է հասնել ինդիվիդումի ինքնահաստատման։ Եթե դա թերի է, ուրեմն պետք է շտկվի։ Ես ինքս էլ դա համարում եմ ճիշտ։ Եթե մարդն անկայուն է իր որոշումների մեջ՝ այսօր ուզում է, վաղը չի ուզում, միանշանակ խորհուրդ եմ տալիս չդիմել, չանել վիրահատություն։

- Ի՞նչ եք հիմնականում լսում Ձեր այցելուներից վիրահատությունից հետո։

Ինքնագովազդով չեմ ուզում զբաղվել։ Բնականաբար կան նաեւ մարդիկ, ում հետ աշխատելը ոչ միշտ է 100 տոկոս արդյունք տալիս, բայց մաքսիմալ աշխատում ենք ճիշտ պլանավորել աշխատանքը։ Ընտրում ենք այնպիսի մեթոդիկա, որ տվյալ պացիենտի համար լինի մաքսիմալ էֆֆեկտիվ, որպեսզի արդարացնենք նրա սպասելիքները։ Նշեմ, որ վիրահատությունը միայն գործի կեսն է։ Շատ մեծ նշանակություն ունի հետվիրահատական խնամքը, հիվանդի մտածելակերպը, հիվանդի մակարդակը, որովհետեւ երբ դու հիվանդին նախքան վիրահատության գնալը հայտնում ես հետվիրահատական ցուցումների մասին, պատահում է, որ նա դրան մատների արանքով է նայում, շատ բաներ խախտում է, շատ բաներ, որոնք չի կարելի, անում է, բնականաբար արդեն գործը չի կարող լավը համարվել։

- Կոլեգաների հետ համագործակցության մասին կխոսե՞ք։

Մենք բաժանմունքում ունենք շատ լավ կոլեկտիվ, համերաշխ ընտանեկան թիմով աշխատում ենք։ Ամեն մեկս ունենք մեր նեղ ուղղվածությունը, հմուտ ենք կոնկրետ ճյուղում, եւ պետք եղած դեպքում մեկս մյուսին փոխարինում ենք։ Դիմա-ծնոտային եւ քիթ-կոկորդի մասնագետները միշտ իրար հետ համագործակցում են, որովհետեւ եթե մեկս ավելի հմուտ ենք այս գործի մեջ, ապա մյուսը՝ մյուս ճյուղում։ Միշտ դա հարգում ենք։ Եթե ես գիտեմ, որ այսինչ բանը իմ կոլագան ավելի լավ է անում, քան ես, ես դիմում եմ իրեն, որպեսզի շահի պացիենտը։ Թիմը պետք է այդպես աշխատի, իսկ եթե դու աշխատում ես որպես անհատ, դու չես կարող լավ արդյունքի հասնել։

-Երբ մտնում եք վիրահատարան, ի՞նչ տրամադրություն է ձեզ տիրում։

Ամեն ինչ ուղղված է դեպի այդ գործունեությունը։ Երբեք տխուր չեմ մտնում վիրահատարան։ Եթե անգամ ունեմ խնդիրներ, երբեք դա ինձ հետ չեմ տանում վիրահատարան, քանի որ այդ նեգատիվը վատ է անդրադառնում հիվանդի վրա։ Ես շատ վատ եմ վերաբերվում նրան, որ երբ հիվանդին տանում են վիրահատարան, հիվանդի հարազատները լաց են լինում։ Դա անընդունելի եւ ընկճող հանգամանք է։ Ամեն ինչ պետք է լինի պոզիտիվ ֆոնի վրա։ Եթե դու լավ տրամադրված ես, պոզիտիվ ես անում աշխատանքդ, ավելի լավ արդյունք է գրանցվում։

- Ինչո՞ւ ընտրեցիք հենց այս մասնագիտությունը։

Ես միշտ իմացել եմ, որ վիրաբույժ եմ դառնալու։ Առաջին կուրսից ես գիտեի, որ ես երբեք թերապեւտ չեմ դառնա, որովհետեւ խառնվածքիս հետ մի քիչ ներդաշնակ չէր։ Ես ավելի ակտիվ եմ, նախընտրում եմ անել աշխատանքս եւ արդյունքը հնարավորինս շուտ տեսնել։ Ցանկություն կար նաեւ դատական բժիշկ դառնալու, այն էլ ընտանիքս դեմ կանգնեց։ Իմ աչքի առաջ ունեցած մասնագիտություններից սա ամենականացին էր։

- Ի՞նչ կմաղթեք մեր ընթերցողին։

Վիրաբուժության դիմելիս առաջին հերթին անհրաժեշտ է կատարել ճիշտ ընտրություն։ Պետք է իմանաք Ձեր խնդիրը եւ խնդիրը լուծելու լավ մասնագետ գտնեք։ Երկիրը շատ փոքր է ու բժշկական ասպարեզում տեղյակ են՝ ով ինչում է առավել հմուտ։ Կոնկրետ բժիշկի գնալուց առաջ, պետք է նրա մասին հետաքրքրվել։ Չգնալ ամեն պատահած բժիշկի մոտ եւ ունենալ սթրես, այսինքն սպասելիքների չարդարացվածության պատճառով ընկնել ապրումների մեջ։ Եթե դուք ունեք խնդիր, որը պետք է լուծվի, ապա դա պետք է լուծվի ճիշտ մասնագետի կողմից։ Անհրաժեշտ է, որ պացիենտը համոզված լինի, որ իր ընտրած բժիշկն արդարացնելու է իր սպասելիքները։

CURRICULUM VITAE

ԱՆՁՆԱԿԱՆ ՏՎՅԱԼՆԵՐ`

Ազգանուն, անուն, հայրանուն` Խաչատրյան Արթուր Արմենի

Ծննդյան ամիս, ամսաթիվ` 27 հոկտեմբերի, 1990թ.

Ծննդյան վայր` ք. Թալին, Հայաստանի Հանրապետություն

Հասցե` ք.Երևան ,Եր. Քոչարի փ., 21շ., 52բն.

Հեռախոսահամար` (093) 14-00-41

E-mail` Այս էլ-փոստի հասցեն ծածկագրված է թափոնափոստի բոթերից։ Այն տեսնելու համար անհրաժեշտ է միացնել JavaScript։

ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆ`

1997-2007թթ. №1 միջն. դպրոց, ք. Թալին, Հայաստան;

ավարտել եմ գերազանցությամբ

(բարձր առաջադիմության և օրինակելի վարքի համար

պարգևատրվել եմ ոսկե մեդալով)

2007-2011թթ. Երևանի Մ. Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան,

Ստոմատոլոգիական ֆակուլտետ,ստոմատոլոգիայի բակալավրի

մասնագիտական կրթության դիպլոմ

2011-2013թթ. Երևանի Մ. Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան,

Ստոմատոլոգիական ֆակուլտետ,ստոմատոլոգիայի մագիստրոսի

մասնագիտական կրթության դիպլոմ

ՇԱՐՈՒՆԱԿԱԿԱՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆ`

2013թ.-2016թ․ Երևանի Մ. Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարանի

կլինիկական օրդինատուրա դիմածնոտային վիրաբուժություն

մասնագիտությամբ,<<Արմենիա>> Հ.Բ.Կ., Երևան, Հայաստան

2016թ․-առ այսօր Երևանի Մ. Հերացու անվան Պետական ԲժշկականՀամալսարանի

դիմածնոտային և պլաստիկ վիրաբուժության ամբիոնի ասպիրանտ,Երևան,Հայաստան

ԱՆԴԱՄԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ`

2009թ.-մինչ այժմ <<Ստոմատոլոգիական կրթություն և գիտություն ասոցիացիա>>

2010թ.-2014թ. <<Հայաստանի ստոմատոլոգների ասոցիացիա>>

2015թ.-մինչ այժմ <<Հայ ստոմատոլոգների միություն>>

2017թ․- մինչ այժմ <<Դիմածնոտային և բերանի խոռոչի վիրաբույժների հայկական ասոցիացիա>>

ՏՊԱԳՐՎԱԾ ԱՇԽԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ`

1. Քթի ծայրային արատի վերականգնում պարամեդիալ ճակատայի լաթով, Երևանի Մ. Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան,(գիտական հոդված), 24-26 մայիսի 2012թ., Երևան, Հայաստան

2. Խեմոդեկտոմաների բուժման մեր փորձը,<<Տեսական և կլինիկական բժշկության հարցեր>> գիտագործնական հանդես №3 (99), 51-60 էջեր ,2015թ., Երևան, Հայաստան

ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՊՐԱԿՏԻԿԱ`

1. Դիմածնոտային վիրաբույժ , <<Արմենիա>> ՀԲԿ դիմածնոտային վիրաբուժության բաժանմունք, 01.09.2013թ. – առ այսօր, Երևան, Հայաստան

2. Վիրաբուժական ծառայության ղեկավար , <<Վան Մեդ>> բժշկաստոմատոլոգիական կենտրոնում,20․09․17- առ այսօր,Վանաձոր, Հայաստան

ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԳԻՏԱԿԱՆ ԿՈՆՖԵՐԱՆՍՆԵՐ և ՍԵՄԻՆԱՐՆԵՐ`

1.Երևանի Մ. Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարանի հիմնադրման

90 ամյակին նվիրված միջազգային վեհաժողով , 6-8 հոկտեմբերի 2010թ., Երևան,

Հայաստան

2.Երևանի Մ. Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարանի ստոմատոլոգիական ֆակուլտետի 50-ամյակին նվիրված երկրորդ միջազգային վեհաժողով, 24-26 մայիսի 2012թ.,Երևան ,Հայաստան

3. 4րդ Պան-հայկական ստոմատոլոգիական ֆորում, 8-րդ ստոմատոլոգիական միջազգային վեհաժողով, 1-6 հոկտեմբերի 2012թ. ,Երևան-Արցախ

4. Առաջին Հայ-Վրացական համազգային ստոմատոլոգական վեհաժողով, 3-րդ միջազգային ստոմատոլոգիական վեհաժողով, 22-23 մայիսի , 2013թ.,Երևան ,

Հայաստան

5.4-րդ միջազգային ստոմատոլոգիական վեհաժողով,<<Ստոմատոլոգիայի և դիմածնոտային վիրաբուժության ժամանակակից խնդիրները>>, 22-24 մայիսի 2014թ.,

Երևան,Հայաստան

6. Իմպլանտատների միջոցով ժամանակակից կոմպլեքս բուժման մեթոդները, 26-27 հունիսի 2015թ., Երևան, Հայաստան

7. Պարոդոնտալ վիրաբուժության ակտուալ խնդիրները, 13 սեպտեմբերի 2015թ., Երևան, Հայաստան

8. Nobel Biocare Symposium Russia ,9-11 հունիս Մոսկվա, ՌԴ

ՕՏԱՐ ԼԵԶՈՒՆԵՐԻ և ՀԱՄԱԿԱՐԳՉԻ ԻՄԱՑՈՒԹՅՈՒՆ`

1. Ռուսերեն, անգլերեն, գերմաներեն (բառարանի օգնությամբ)

2. Microsoft Office Word, Microsoft Office Excel, Microsoft Office PowerPoint, Microsoft Office Access, Internet

Ընտանեկան կարգավիճակ

Ամուրի