Ժամանակակից  սարքավորումների շնորհիվ հիվանդը նվազագույն ճառագայթում է ստանում

Ճառագայթաբանության հիմնական խնդիրը հիվանդության առավելագույն հստակ ախտորոշումն է, իսկ դա արդյունավետ բուժման անառարկելի հիմքն է: Ապացուցված է, որ ռադիոլոգիայի զարգացումը նկատելիորեն նվազեցրել է մարդկային մահացության տոկոսը, քանի որ հիվանդությունը հնարավոր է լինում ախտորոշել վաղ շրջանում: Բժշկագիտության ոլորտում ռադիոլոգիան համարվում է երիտասարդ ուղղություն, բայց ուրախացնում է այն հանգամանքը, որ նորավարտ բժիշկները բավականին արագ են յուրացնում այս մասնագիտությունը: Դա, անշուշտ, պայմանավորված է նաեւ նորագույն համակարգչային տեխնոլոգիաներով: Այսօր շատերը վախենում են ռենտգեն հետազոտությունից՝ մտահոգվելով, որ ստացած ճառագայթումը կարող է իրենց առողջությանը վնաս պատճառել: Որքանո՞վ է այդ վախն արդարացված:

http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է ԵՊԲՀ ճառագայթային ախտորոշման ամբիոնի ասիստենտ, ռադիոլոգների հայկական ասոցիացիայի անդամ, «Հերացի» թիվ 1 ռադիոլոգիայի կենտրոնի բժիշկ-սոնոգրաֆիստ ՆՈՆԱ ԱՄՈՅԱՆԸ: Երիտասարդ բժշկուհու համար մասնագիտությունն առաջին հերթին մարդուն առողջություն ու ժպիտ պարգեւելու առաքելություն է, իսկ դա իր ոլորտում լավագույնը դառնալու նախապայմաններից է: Ընդհանրապես ամեն ոք մասնագիտական ոլորտ պետք է մտնի հավատով, որ հենց ինքն է փոխելու այն աշխատանքային աշխարհը, որում ապրում է։ 

-Տիկի´ն Ամոյան, բժշկի մասնագիտությունն ամենավեհ ու, միեւնույն ժամանակ, երբեմն անշնորհակալ մասնագիտություն է։ Ե՞րբ որոշեցինք գնալ բժիշկ դառնալու պատասխանատու քայլին:

-Մանկության տարիներին երբեւէ մտքովս չի անցել բժիշկ դառնալ: Հայրիկս սովորել է Բրյուսովի անվան լեզվաբանական ինստիտուտում, եւ ես էլ էի որոշել նրա նման լեզվաբան դառնալ, բայց ընտանիքիս անդամներն ուղղորդեցին դեպի բժշկության հետաքրքիր ու հեքիաթային աշխարհը: Որոշումս կայացնելուց հետո ընդունվեցի Երեւանի Մխիթար Հերացու անվան բժշկական համալսարան, ավարտեցի բակալավրիատը, մագիստրատուրան, թիվ 1 համալսարանական հիվանդանոցում` կլինիկական օրդինատուրան ռադիոլոգ մասնագիտությամբ: Անկեղծորեն ասեմ, որ սկզբում չէի ցանկանում որպես նեղ մասնագիտացում ընտրել ուլտրաձայնային ախտորոշման ուղղությունը, որովհետեւ, այսպես ասած, բուժող բժիշկ դառնալու մեծ ցանկություն ունեի: Բայց երբ 4-րդ կուրսում հանդիպեցի Գայանե Արմենակի Գալստյանին, նա  ինձ օգնեց իմ նեղ մասնագիտացման ընտրության հարցում`ինձ համար դառնալով ե´ւ ուսուցիչ է, ե´ւ մեծ ընկեր, ե´ւ խորհրդատու: Եվ ռադիոլոգիայի ասպարեզում կայանալու համար ես առաջին հերթին շնորհակալ եմ հենց նրան: Նշեմ, որ իմ արմատներում չկան  բժիշկներ, ու ես եւ եղբայրս խախտեցինք այդ ավանդույթը: Եղբայրս` Սայադ Չոլոյանը, ատամնաբույժ է: Հպարտությամբ ուզում եմ ասել, որ մինչ օրս չեմ փոշմանել իմ ընտրության համար:

- Բժշկուհի´, ի՞նչ գործառույթներ են իրականացվում ձեր բաժանմունքում:

-Մեր բաժանմունքում ախտորոշիչ հետազոտման օգնությամբ իրականացվում են տարատեսակ եւ տարաբնույթ հետազոտություններ` որովայնի եւ փոքր կոնքի օրգանների, փափուկ հյուսվածքների, վահանաձեւ գեղձի, պարանոցի օրգանների, կրծքագեղձերի, ոսկրահոդային համակարգի: Եվ միայն խոռոչային օրգանների պատկերը մեզ հստակ տեսանելի չի լինում:

-Սոնոգրաֆիան ունի՞ հակացուցումներ:

-Իրականում սոնոգրաֆիայում հակացուցումներ` որպես այդպիսին, չկան: Մինչ օրս չի արձանագրվել սոնոգրաֆիայի վնասակար ազդեցությունը, որն իրականացվում է ուլտրաձայնային ալիքների ազդեցության տակ: Պացիենտները  հետազոտութուն անցնելուց 6-8 ժամ առաջ  չպետք է ընդունեն սնունդ կամ գազավորված ըմպելիքներ: Իսկ եթե լինում են անկանխատեսելի իրավիճակներ` վթար, տրավմաներ, երբ նախապես հնարավոր չէ պատրաստվել, այդ դեպքերում մեզ տեսանելի է լինում միայն այն, ինչը մեզ հնարավորություն է տալիս տեխնիկան: Պետք է նշեմ, որ իրականում կան բավականին մեծ արգելքներ ուլտրաձայնային հետազոտության ժամանակ, դրանք խոռոչային օրգաններ (ստամոքս-աղիքային  տրակտի գազերը` մեթեորիզմ), գնացող արտեֆակտներ են (օրինակ`  որովայնում կուտակված գազեր), որոնք այդ պահին կարող են խանգարել օրգանի պատկերը լիարժեք ցույց տալուն: Այսօր ռենտգեն հետազոտության ժամանակակից սարքավորումների շնորհիվ հիվանդը նվազագույն ճառագայթում է ստանում, որը չի կարող օրգանիզմի վրա բացասական ազդեցություն ունենալ: Ռենտգեն հետազոտությունը բժշկության մեջ անփոխարինելի դեր ունի, եւ շատ հիվանդություններ անհնար է ախտորոշել առանց այդ մեթոդի: Եվ սխալ է ռենտգենից վախենալն ու խուսափելը. որոշ դեպքերում այն ուղղակի անհրաժեշտ է:  Հարկավ, չարժե առանց պատճառի ռենտգեն անել, սակայն, եթե այդ հետազոտության ցուցումներ կան, պետք չէ դրանից վախենալ, հատկապես, եթե այն կատարվում է նորագույն սերնդի սարքավորումով:

-Տեղյակ ենք, որ ռադիոլոգների հայկական ասոցիացիայի անդամ եք: Ըստ Ձեզ,  ասոցիացիաները ի՞նչ են տալիս բժիշկներին:

-Մեր ասոցիացիան բավականին գիտելիքներ է տալիս,  եւ ամեն անգամ կոնֆերանսների մասնակցելիս հաստատ ինչ-որ բան քաղում ենք, որովհետեւ բժշկությունը հարաբերական գիտություն է, եւ ամեն  պացիենտ  յուրովի մոտեցում է պահանջում, ամեն օրգանիզմ ունի իր յուրահատկությունները: Ռադիոլոգիան օրեցօր առաջընթաց է ապրում, եւ մեր ռադիոլոգները մշտապես մասնակցում են վերապատրաստումների տարբեր երկրներում ու իրենց գիտելիքները, փորձը բերում մեր երկիր: Եվ մեր ասոցիացիան է, որ մեզ հնարավորություն է տալիս այդ փորձի փոխանակությունից օգտվելու ու ծանոթանալու ախտորոշման մեթոդների ավելի ինֆորմատիվ եւ արդիական մոտեցումներին: Եվ ես ասոցիացիայի կողմից կազմակերպված բոլոր կոնֆերանսներին հնարավորինս մասնակցում եմ:
Ռադիոլոգների հայկական ասոցիացիան եվրոպական ասոցիացիայի լիիրավ անդամ է, եւ այսօր մեր երիտասարդ ռադիոլոգներն արտասահմանում ուսում եւ վերապատրաստում ստանալու մեծ հնարավորություններ ունեն:

-Բժշկուհի´, հասցնո՞ւմ եք աշխատանքը համատեղել ընտանիքի հետ: Տեղյակ ենք, որ ունեք երեք փոքրիկ:

-Իհարկե անում ենք ամեն ինչ, որ հասցնենք, բայց, անկեղծ  ասած, որոշ չափով թերացումներ լինում են ժամանակի առումով. չեմ կարողանում շատ ժամանակ տրամադրել իմ փոքրիկներին, որովհետեւ պարտավոր եմ նաեւ իմ բնագավառից ետ չմնալ: Բայց, փառք Աստծո, ամուսնուս հետ հասցնում ենք ամեն ինչ:

-Ո՞ւմ  եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Ես շատ շնորհակալ եմ բոլորին, ովքեր ինձ օգնել են բժշկուհի դառնալու կայացման գործում: Ես օրդինատուրան անցել եմ թիվ 1 համալսարանական հիվանդանոցում, որտեղ ախտորոշիչ ծառայության բոլոր բժիշկները եղել են իմ դասախոսները: Կցանկանամ անպայման առանձացնել Գայանե Արմենակի Գալստյանին, Միքայելյանի անվան վիրաբուժության ինստիտուտից` Արմինե Հայկարամի Պողոսյանին եւ մեր ոլորտի առաջատարներից  մեկը համարվող «Աստղիկ» բժշկական կենտրոնի ուլտրաձայնային ծառայության ղեկավար Ռուզաննա Հարությունի Խոնդկարյանին, ինչպես նաեւ ճառագայթային ախտորոշման ամբիոնի վարիչ Գառնիկ Արայի Ավետիսյանին, ով իր ցուցումներով եւ բոլոր հարցերում ինձ աջակցելով` օգնեց ճառագայթային ախտորոշման բնագավառում որպես մասնագետ իմ հաստատման եւ կայացման գործում, որի համար նրան անչափ շնորհակալ եմ: Մարդիկ, ովքեր, լինելով իրենց ոլորտում լավագույններից լավագույնը, ինձ տվել են լավ գիտելիքների բազա եւ ծանոթացրել ռադիոլոգիայի նեղ մասնագիտացման նրբությունների հետ:

 -Բժշկուհի´, Ձեր կարծիքով ի՞նչ մակարդակի վրա է ռադիոլոգիան  Հայաստանում:

-Ուրախությամբ նշեմ, որ բժշկությունը բավականին արագ տեմպերով զարգացում է ապրում Հայաստանում, եւ նույնիսկ մի տեսակ վախի զգացում էլ կա, որ մի օր ամեն ինչ կարվի  համակարգչի միջոցով: Թեպետ ռադիոլոգիան՝ ճառագայթաբանությունը, մեր երկրում տեխնիկապես չի զիջում որեւէ եվրոպական երկրի, այնուամենայնիվ, ռադիոիզոտոպային դիագնոստիկայում մենք կատարում ենք առաջին քայլերը։ Կցանկանայի, որ մեր բաժանմունքը համալրվեր ժամանակակից եւ լավագույն սարքավորումներով, չնայած, ամեն դեպքում, շատ մեծ է բժշկի գործոնը: Ճիշտ է ասված, որ լավագույն բժիշկը ամենավատ սարքավորումով էլ կտեսնի խնդիրը, սակայն լավագույն սարքավորումը բժշկին հնարավորություն է տալիս ավելի մանրակրկիտ կատարել հետազոտությունը, արգելքները ավելի քիչ են լինում, իսկ հետազոտության արդյունքն իր ինֆորմատիվությամբ` ավելի ծավալուն:

-Տիկի´ն Ամոյան, Ձեզ համարո՞ւմ եք երջանիկ կին:

-Ես ինձ համարում եմ անչափ երջանիկ կին, քանի որ ունեմ երեք հրաշք երեխաներ եւ հրաշալի ընտանիք, լավ, հոգատար ամուսին, ինչը կնոջ համար ամենամեծ ձեռքբերումն է կյանքում: Նշեմ, որ ամուսինս ՀՀ վաստակավոր մարզիկ, սպորտի միջազգային վարպետ, ըմբշամարտի աշխարհի չեմպիոն, Օլիմպիական խաղերի, աշխարհի եւ Եվրոպայի առաջնությունների մրցանակակիր, հունահռոմեական ոճի ըմբիշ Ռոման Ամոյանն է: Նա ինձ միշտ ուժ է տալիս, չի թողնում որեւէ հարցում խնդիր ունենալ եւ ամեն ինչ անում է, որ ինձ լիովին երջանիկ մայր եւ կին զգամ:

-Բժշկուհի´, որպես վերջաբան` Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:

-Կմաղթեմ, որ մեր հասարակությունը լինի ավելի ներողամիտ, բարեկիրթ, բժշկին դիմելու կուլտուրան բարձր մակարդակ ունենա, բժշկի հանդեպ հարգանքն ավելի մեծանա, որովհետեւ բժշկի ուսերին դրված է շատ մեծ պատասխանատվություն: Ճիշտ եւ գրագետ ախտորոշումից է կախված բուժման ճիշտ տակտիկան ու, բնականաբար, հիվանդի ապաքինման եւ վերականգնման մակարդակի բարձրացումը, ու հենց այդ պատճառով տասնապատիկ մեծանում է ռադիոլոգի պատասխանատվությունը: Բոլոր  բժիշկներն էլ հասարակ մահկանացուներ են, ունեն անձնական խնդիրներ ու ներաշխարհ: Էական չէ, թե բժիշկը քանի կյանք  է  փրկում, բայց երբ մի փոքր բացթողում է լինում, դա, ցավոք, նրա  համար դառնում է ճակատագրական: Բոլոր բնագավառներում հաղթանակը բոլորինն է, պարտությունը` մեկինը: Կցանկանամ բոլորին առողջություն, եւ թող ուլտրաձայնային հետազոտության էլ գան միայն կանխարգելիչ ախտորոշման նպատակով եւ ցանկալի հղիության դեպքում` մայրական բերկրանքը զգալու համար: Ամենակարեւորը, իմ կարծիքով, երբեք չհիասթափվելն է։ Ու նաեւ շատ կարեւոր է հասկանալ, որ կյանքի ճանապարհը երկար եւ բարդ է, երբեմն էլ՝ չհուսադրող, սակայն պետք է գիտակցել, որ երբեք եւ ոչ մի այլ երկրում չես գնահատվի այնպես, ինչպես քո հայրենիքում։ Եվ թող երբեք չմարի ձգտումն ու հավատը, եւ, հավատացեք, մշտապես հաջողությունը կժպտա: