Ադենոիդներից մինչև քթային արյունահոսություն երեխաների մոտ. ինչ խորհուրդ է տալիս բժիշկը

Միջնապատի ծռություն, ադենոիդներ, օտիտ, տոնզիլիտ՝ սրանք ախտորոշումներ են, որոնք ծանոթ են բազմաթիվ ծնողների, ովքեր իրենց երեխային տարել են քիթ-կոկորդ-ականջաբանի մոտ, իսկ հատկապես տարատեսակ վիրուսների սրման շրջանում դրանցից խուսափելը գրեթե անհնար է լինում՝ հատկապես փոքր երեխաների պարագայում:

Ծնողներին հաճախ են անհանգստացնում այս ու նմանատիպ խնդիրները, և նրանք պատասխանները երբեմն փորձում են գտնել ծանոթների շրջանում, երբեմն էլ՝ համացանցում, որտեղ իսկապես տեղեկատվական հեղեղ է: Սակայն, բնականաբար, ցանկացած խնդրի դեպքում ամենաճիշտ քայլը միանգամից բժշկին դիմելն է՝ թե՛ հետագա բարդություններից խուսափելու և թե՛ հարցերին գրագետ պատասխաններ ստանալու համար:

«Արաբկիր» բժշկական համալիրի, «Վարդանանց» նորարարական բժշկական կենտրոնի և Երկրորդ բուժմիավորման քիթ-կոկորդ-ականջաբան Նունե Մալխասյանն արդեն երկար տարիներ ամենայն սիրով և հոգատարությամբ ընդունում է բազմաթիվ հիվանդների, իսկ վերջին երեք տարիներին՝ հատկապես մանկական տարիքի պացիենտների, որոնք դիմում են իրեն ԼՕՌ համակարգի ամենատարբեր խնդիրներով:

Բանիմաց և հմուտ բժշկուհին իր գրագետ խորհուրդներով և բուժման ճիշտ եղանակներով առողջություն է պարգևում երեխաներին և հանգստություն՝ նրանց ծնողներին:

http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է քիթ-կոկորդ-ականջաբան Նունե Մալխասյանը:

-Բժշկուհի՛, Ձեզ ամենից շատ ո՞ր տարիքի երեխաներն են դիմում և ի՞նչ խնդիրներով:

-Ավելի հաճախ դիմում են նորածնից մինչև երկու-երեք տարեկան երեխաներ, որոնց մոտ հիմնականում լինում են օտիտներ, սուր շնչառական վարակներ, սուր տոնզիլիտներ… Երեխաները քթահոսություն են ունենում, ինչի պատճառով լորձային արտադրությունը կարող է անցնել դեպի ականջ, քանի որ երեխաների մոտ եվստախյան խողովակը մի քիչ ավելի կարճ և լայն է: Իսկ վիրահատական միջամտություններ կատարում ենք չորս և բարձր տարիքի երեխաներին, քանի որ վիրահատել կարելի է չորս տարեկանից հետո:

-Նկատի ունեք՝ որևէ պաթոլոգիայի դեպքու՞մ, ոչ թե որպես վիրուսի հետևանք:

-Այո, կոնկրետ քրոնիկ տոնզիլիտներ, ադենոիդներ, քթի միջնապատի ծռվածություն, քթի պոլիպներ, հայմորյան ծոցերի բորբոքումներ… Լինում են դեպքեր, երբ կարող է պահանջվել վիրահատություն:

-Ի՞նչ են ադենոիդները, և ո՞ր տարիքից կարելի է վիրահատել:

-Ադենոիդը հյուսվածք է, որը կարող է գերաճած և մեծացած լինել կամ մնալ նորմալ չափի: Ադենոիդ հյուսվածքը մտնում է լիմֆոիդ օղակի շարքի մեջ: Այդ օղակի մեջ են մտնում նաև քմային նշիկները, լեզվային նշիկը, եվստախյան փողի նշիկները: Ռինոսկոպիայի ժամանակ խոանների դիմաց երևում է ադենոիդ հյուսվածքը՝ քթըմպանի հետևի պատին: Իրենից ներկայացնում է լիմֆոիդ հյուսվածք, որը մասնակցում է օրգանիզմի իմունիտետի զարգացմանը: Եթե ադենոիդները չեն խանգարում երեխային, վիրահատելու կարիք չկա:

-Ի՞նչ նկատի ունեք՝ խանգարել ասելով, ծնողը կարո՞ղ է հասկանալ, որ դա երեխային խանգարում է:

-Երեխան դժվարաշնչություն է ունենում, հաճախակի, երկարատև քթահոսություն, որի պատճառը անհայտ է: Օրինակ՝ երեխան գրիպոզ վիճակում չէ, բայց քթից անընդհատ հոսում է, կամ երբ վիրուսով է հիվանդանում, քթահոսությունը երկարատև է լինում: Այս գանգատների պատճառը ադենոիդ հյուսվածքն է, երեխան սկսում է հիմնականում շնչել բերանով, ինչի հետևանքով երեխայի ծնոտի ձևը փոխվում է, դա կոչվում է ադենոիդիկ դեմք: Ադենոիդով երեխաները կարող են ունենալ լսողության խանգարումներ, դժվարալսություն, գիշերները խռռացնել, նրանց մոտ կարող է լինել քնի ապնոէ: Ապնոէն քնի ընթացքում  կարճատև շնչառական դադար է՝ մի քանի վայրկյանից մինչև մի քանի րոպե տևողությամբ:

-Իսկ ինչո՞վ է պայմանավորված այդ հյուսվածքի մեծ կամ փոքր լինելը:

-Դա ուղղակի օրգանիզմի առանձնահատկություն է, հաճախակի հիվանդացող երեխաների մոտ ադենոիդները չեն հասցնում փոքրանալ, ամեն հաջորդ հիվանդություն է՛լ ավելի է մեծացնում ադենոիդները: Կա երեխա, որի ադենոիդները կյանքի ընթացքում կարող են մեծանալ` երկրորդ աստիճանից փոխվել երրորդի:

-Իսկ ո՞ր աստիճանի դեպքում են վիրահատում:

-Եթե առաջին, երկրորդ աստիճանի է, փորձում ենք կոնսերվատիվ բուժում անել, այսինքն՝ կաթիլներով, պրեպարատներով, որոնք օգտագործելու դեպքում դրական դինամիկա է նկատվում, և երեխան ավելի քիչ է հիվանդանում, ադենոիդներն էլ ժամանակի ընթացքում հետ են զարգանում: Այդ ժամանակ վիրահատելու կարիք չկա, իսկ երկրորդ, երրորդ և ավելի աստիճանների դեպքերում դեղորայքային բուժումը չի օգնում, դրա համար պետք է վիրահատել, որ երեխայի շնչառությունը կարգավորվի, և նա չունենա թթվածնային քաղց, գլխացավեր, հիշողության, ուշադրության վատացում և այլ գանգատներ:

-Ինչպե՞ս է ախտորոշվում ադենոիդների առկայությունը:

-Ախտորոշում ենք հիմնականում ռենտգենով, մատնային հետազոտությամբ, ռինոսկոպիայով, էնդոսկոպիայով, ինչպես նաև՝ անհրաժեշտության դեպքում համակարգչային տոմոգրաֆիայով: Կան հատուկ բառեր, որոնք երեխան կրկնում է, և ադենոիդները ավելի լավ են երևում:

Մատնային հետազոտություն ներկայում հաճախ չեն կիրառում, քանի որ ավելի բարձր է տրավմատիզացիայի հավանականությունը: Էնդոֆիբրոսկոպիայի ժամանակ քթային անցուղիով մուտք են գործում քթըմպան, և ադենոիդները ավելի պարզ են երևում:

-Երբ իսկապես խնդիրներ կան, երեխան դժվար է շնչում, ե՞րբ կարելի է վիրահատել:

-Վիրահատում ենք չորս տարեկանից բարձր երեխաներին, սակայն լինում են դեպքեր, երբ ցուցում է հանդիսանում վիրահատել ավելի ցածր տարիքի երեխաների: Շատ ծանր դեպքեր են լինում, երբ երեխան քթով ընդհանրապես չի շնչում, խեղդվում է, այդ դեպքում անում ենք պոլիսոնոգրաֆիա, այսինքն՝ քնի ընթացքում ստուգում ենք՝ թթվածնային քաղցը ո՛ր աստիճանի է, և եթե ծանր է, ապա արդեն կա ցուցում վիրահատության:

-Հետվիրահատական բարդություններ լինու՞մ են:

-Իհարկե, կարող են հանդիպել՝ կախված օրգանիզմի առանձնահատկություններից, սպիերը կարող են արագ լավանալ, իսկ երբեմն՝ առաջանալ կելոիդներ: Կախված մաշկից և լորձաթաղանթից՝ կարող են առաջանալ կպումներ: Կելոիդները երբեմն ենթակա են վիրահատման:

-Տիկին Մալխասյան, խնդրում եմ, անդրադարձեք նաև երեխաների քթային արյունահոսություններին, քանի որ դա էլ է հաճախակի հանդիպող խնդիր, և վստահ եմ՝շատերը կցանկանան ճիշտ տեղեկություններ ստանալ այս մասին:

-Քթային արյունահոսությունը շատ հաճախ հանդիպող պաթոլոգիա է: Այն ավելի հաճախ ամռանն է հանդիպում, պատճառը օդի չորությունն է, դրան միանում է տաքությունը, և լորձաթաղանթը չորանում է: Քթի միջնապատի լորձաթաղանթի վրա կա հանգույց՝ մազանոթների խուրձ: Չորության ֆոնին քթի լորձաթաղանթին առաջանում են կեղևներ, որոնք կարող են պոկվել, և պատճառ հանդիսանալ արյունահոսությունների:

Սակայն կան հիվանդություններ, որոնց ժամանակ ևս լինում են քթային արյունահոսություններ: Որպեսզի դրանք հերքենք, սկզբնական շրջանում պետք է արյան ընդհանուր քննություն անել՝ ավելի ճիշտ ու ամբողջական ախտորոշման համար: Եթե լաբորատոր քննությունը նորմայի սահմաններում է, շեղումներ չկան, ապա արյունահոսությունը կապում ենք արդեն հանգույցի հետ, նշանակում ենք փափկացնող կաթիլներ, իսկ անհրաժեշտության դեպքում հանգույցը այրում ենք արծաթի նիտրատով:

-Այս ամենը, ինչ նշեցիք, նաև գիշերային պատահական արյունահոսությունների՞ն է վերաբերում:

-Այո, արյունահոսությունը պատահական կարող է սկսվել գիշերը, որովհետև երեխան կարող է շարժվել, դիպչել քթին և, մեխանիկորեն վնասելով, հանգեցնել արյունահոսության: Դրա համար փափկացնող կաթիլներ ենք նշանակում, նաև՝ վիտամիններ (օր.` ասկորուտին):

-Դա ո՞ր տարիքին է վերաբերում:

-Երեք-չորս տարեկանից կարող է սկսվել, նույնիսկ լինում են դեպքեր, որ ավելի վաղ տարիքում է լինում: Փոքր տարիքում առավել վտանգավոր է: Այդ դեպքերում ավելի զգոն ենք հետազոտում, որովհետև պատճառը կարող է որևէ հիվանդություն լինել:

-Իսկ միջնապատի ծռվածության պատճառով կարո՞ղ է լինել քթային արյունահոսություն:

-Այո, կարող է լինել միջնապատի ծռվածության պատճառով, հատկապես եթե թեքվածությունը հենց այդ մասում է, կամ թեքվածության պատճառով կարող է չորություն առաջանալ և հանգեցնել լորձաթաղանթի վնասման:

-Իսկ այս վիճակը, որ երեխաների մոտ պարբերաբար կարող է արյունահոսություն լինել, մինչև ո՞ր տարիքն է տևում:

-Այն նույնպես օրգանիզմի առանձնահատկություն է: Կարող է անցնել կամ պակասել հասունացման շրջանին զուգընթաց:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաք՝ կանխարգելելու համար քթային արյունահոսությունը:

-Աղաջրով, ծովային աղի լուծույթներով օրը մեկ-երկու անգամ մաքրել քիթը, եթե չորություն են զգում, ապա կարող են օգտագործել փափկացնող յուղային կաթիլներ: Շատ արդյունավետ է վազելինը, որը կարելի է ձեռք բերել դեղատներից:

-Բժշկուհի, արդեն քանի տարի է՝ տարբեր վիրուսներ են տարածվում՝ ադենովիրուսներ և այլն, դրանց հետևանքով երեխաների մոտ ԼՕՌ համակարգի ի՞նչ հիվանդություններ են զարգանում:

-Հիմնականում օտիտ, ավելի մեծ տարիքում կարող են զարգանալ սինուսիտներ, տոնզիլիտներ, թարախային անգինաներ:

-Այս ամենն ախտորոշելու համար ժամանակակից սարքավորումներ են հարկավոր, այդ առումով հայաստանյան կլինիկաներում վիճակը նորմա՞լ է:

-Այո, բարձրակարգ բժշկական սարքավորումները և նորագույն տեխնոլոգիաներն ապահովում են հիվանդների լիարժեք հետազոտում: Մեր բժիշկներն էլ հաճախակի վերապատրաստումներ են անցնում, թեև համավարակի պատճառով վերջին երկու տարիներին օնլայն վերապատրաստումների ենք մասնակցում, փորձում ենք ժամանակին հնարավորինս համընթաց քայլել, ժամանակակից մեթոդներին, նորույթներին ծանոթանալ:

-Խոսեցինք համավարակի մասին. կորոնավիրուսից ի՞նչ բարդություններ են լինում ԼՕՌ համակարգում:

-Հիմնական բարդությունը հոտառության կորուստն է կամ աղավաղումը, երբ մարդը կարող է որևէ տհաճ հոտ զգալ կամ ընդհանրապես չզգալ: Համի ու հոտի բացակայությունը խիստ անհատական է, կարող է տևել մեկ օրից մինչև ամիսներ: Կորոնավիրուսի ժամանակ կարող է զարգանալ ֆարինգիտ, որն ուղեկցվում է ուժեղ ցավով:

-Տիկին Մալխասյան, ի՞նչ կմաղթեք մեր ընթերցողներին:

 -Հնարավորինս զերծ մնան հիվանդություններից և անհրաժեշտության դեպքում դիմեն բժշկի, որպեսզի հիվանդությունը չբարդանա և ստանա ճիշտ բուժում: Առողջ եղեք:

Սա իմ կոչումն է. բժիշկ-ճառագայթաբանը՝ իր մասնագիտության մասին

Բժշկությունն օրըստօրե զարգանում է՝ մարդկությանը թույլ տալով այլևս չվախենալ այս կամ այն հիվանդությունից, քանի որ հայտնաբերվել է բուժման միջոցը: Գնալով կատարելագործվում են նաև բժշկական տեխնոլոգիաները. մարդն իր ուղեղի անսահման հնարավորությունների գործադրմամբ հորինում ու ստեղծում է այնպիսի սարքավորումներ, որոնք թույլ են տալիս մարդու օրգանիզմն ուսումնասիրել անգամ ներսից: Այսօր այդպիսի զանազան հնարավորություններ կան՝ մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիա, կոմպյուտերային տոմոգրաֆիա, սոնոգրաֆիա և այլն: Եվ հիմնականում հենց այս մեթոդներն են, որոնք հստակ ու վերջնականապես կարողանում են ախտորոշել՝ առկա՞ է արդյոք մարդու մոտ այս կամ այն հիվանդությունը, թե՞ ոչ:

Անկախ ախտորոշումից՝ բժիշկը պիտի կարողանա հիվանդությունն այնպե՛ս ներկայացնել պացիենտին, որ նա երբեք չմտածի, թե դա դատավճիռ է: Բժիշկ-ճառագայթաբան և բժիշկ-սոնոգրաֆիստ Եվա Ռևազյանը, որն աշխատում է ոչ միայն մեծերի, այլև երեխաների հետ՝ սկսած նորածնային տարիքից, կարողանում է հիվանդներին այնպիսի մոտեցում ցուցաբերել, որի շնորհիվ բարեհամբույր և սրտացավ բժշկուհու մոտից բոլոր պացիենտները հեռանում են հանգիստ և հույսով ու հավատով առ այն, որ իրենց հիվանդությունը բուժելի է, և իրենք, անշուշտ, կապաքինվեն:

http://bestgroup.am զրուցակիցն է Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի բժիշկ-սոնոգրաֆիստ, «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի բժիշկ-ճառագայթաբան, «Վալիդուս» բժշկական կենտրոնի բժիշկ-սոնոգրաֆիստ, ՀՀ ԱՆ «Ակադեմիկոս Ս․ Ավդալբեկյանի անվան առողջապահության ազգային ինստիտուտ» ՓԲԸ-ի դասախոս և պարզապես՝ անչափ հմայիչ ու բարի հայուհի Եվա Ռևազյանը:

-Բժշկուհի՛, նշեք, խնդրեմ, թե ինչո՛վ է զբաղվում բժիշկ-ճառագայթաբանը, և ինչով՝ բժիշկ-սոնոգրաֆիստը:

-Ես, որպես բժիշկ-սոնոգրաֆիստ, զբաղվում եմ բոլոր խոշոր և մանր հոդերի ու մկանների, ինչպես նաև՝ նորածինների և հղիների սիմֆիզների ու նյարդերի սոնոգրաֆիկ հետազոտություններով, իսկ որպես բժիշկ-ռադիոլոգ՝ կատարում եմ գլխուղեղի, ողնաշարի և հոդերի ու մկանների ՄՌՏ հետազոտություն:

Սոնոգրաֆիկ հետազոտությունն իր առաձնահատկություններն ունի, ՄՌՏ-ն՝ իր:

-Ո՞րն է ավել արդյունավետ:

-Սոնոգրաֆիկ հետազոտությունն ունի մի շարք առավելություններ: Նախ՝ այն բացարձակ անվնաս է, չի ճառագայթում, կատարվում է ռեալ ժամանակահատվածում, հետազոտության ժամանակ կարող ենք կատարել բազմաթիվ պրոբաներ, հետևել ջլի աշխատանքին, համեմատել աջ և ձախ սիմետրիկ հոդերը մեկը մյուսի հետ և այլն:

ՄՌՏ հետազոտությունն այդ առումով մի քիչ զիջում է սոնոգրաֆիկ հետազոտությանը. ՄՌՏ-ով չենք կարող համեմատություն կատարել, ՄՌՏ հետազոտությունը տևում է քիչ ավելի երկար, այն ունի որոշ հակացուցումներ, օրինակ՝ նոր վիրահատված, ստենտավորված պացիենտներին մինչև 15-րդ օրը հետազոտելու իրավունք չունենք, նաև մետաղական պրոթեզներ ունեցող պացիենտներին չի կարելի հետազոտել մագնիսի պատճառով… Պրոթեզները, էնդոպրոթեզները, սրտի պեյսմեկերները, ականջի լսողական սարքերը և այլն՝ դրանց առկայությունը դարձնում է հետազոտությունը անհնար:

Բացի այդ՝ ՄՌՏ հետազոտության կատարելու համար կարևորագույն պայման է հիվանդի բացարձակ անշարժ պառկելը: Այդ պատճառով նորածիններին, փոքր երեխաներին, ցնցումներ ունեցող պացիետներին չենք կարող կատարել ՄՌՏ հետազոտություն (ՄՌՏ կարող ենք կատարել անզգայացմամբ), իսկ սոնոգրաֆիկ հետազոտություն կարող ենք կատարել անգամ շարժվող, լացող երեխային:

Սոնոգրաֆիայի մյուս առավելությունն այն է, որ այստեղ տարածական խնդիր չկա՝ ի տարբերություն ՄՌՏ-ի, որի ժամանակ պացիենտները նեղ խողովակի մեջ են պառկում, ինչը շատ դժվար է կլաուստրոֆոբիկների համար. նրանք գրեթե չեն դիմանում 15-20 րոպե՝ ՄՌՏ հետազոտություն կատարելիս:

-ՄՌՏ-ի մասին, կարելի է ասել, առասպելներ են տարածված: Կարո՞ղ ենք պնդել, որ այն լիովին անվտանգ է:

-ՄՌՏ հետազոտությունն օֆիցիալ համարվում է անվտանգ, այն կարող ենք կատարել նորածիններին, միջին տարիքի մարդկանց, մեծերին, ծերերին, կարող ենք հստակ կատարել հղիներին՝ առանց կոնտրաստային նյութի ներարկման, այն չի ճառագայթում, ոչ մի կողմնակի էֆեկտ չի առաջացնում, համարվում է բացարձակ անվնաս հետազոտություն՝ ի տարբերություն ԿՏ և ռենտգեն հետազոտությունների, որոնք ճառագայթում են:  ՄՌՏ-ն կարող ենք կրկնել բազմաթիվ անգամեր՝ մեկ օր հետո, մեկ շաբաթ հետո՝ չվախենալով նրա բացասական ազդեցություններից, հետևանքներից: Կարող ենք մի քանի անգամ հետազոտել՝ անգամ կոնտրաստով: Ճիշտ է, տրավմաների դեպքում առաջնային ցուցված է ԿՏ հետազոտությունը, սակայն հղիության առկայության պարագայում, երբ հակացուցված են ԿՏ-ն ու ռենտգենը, կատարում ենք ՄՌՏ և դարձյալ կարողանում ենք պատասխանել շատ հարցերի:

Իսկ սոնոգրաֆիկ հետազոտության ժամանակ մենք կարող ենք ուսումնասիրել հոդերի բոլոր փափուկ կոմպոնենտները՝ ի տաբերություն ռենտգենի և ԿՏ-ի, որոնք կարողանում են վիզուալիզացնել ոսկրային համակարգը՝ պարզելու համար՝ արդյոք կա՞ կոտրվածք և այլն: Մինչդեռ հոդերի սոնոգրաֆիկ հետազոտության միջոցով կարողանում ենք վիզուալիզացնել փափուկ հյուսվածքները, ջլային, կապանային համակարգը, սինովյալ թաղանթները, հոդաշապիկը, մենիսկալ ապարատը, մկանային համակարգը:

Բազմաթիվ սպորտսմենների մոտ, օրինակ, մկանային խնդիրներ են լինում, և շատ կարևոր է ճիշտ ժամանակին դիագնոզել, տարբերակել մկանային վնասվածք և մկանային ձգվածություն հասկացությունները, որովհետև դրանք տակտիկական տարբեր բուժումներ են պահանջում, նաև սպորտով զբաղվելու կամ դադարեցնելու հարց պետք է որոշվի, դրա համար այդ դիֆերենցումը շատ կարևոր նշանակություն ունի, որը սոնոգրաֆիկ հետազոտությունից բացի՝ ՄՌՏ-ի միջոցով ևս կարող ենք կատարել:

-Բժշկուհի, Ձեզ համար ո՞ր հետազոտությունն է ավելի հետաքրքիր՝ սոնոգրաֆիա՞ն, թե՞ մագինսառեզոնանսային տոմոգրաֆիան, և առհասարակ՝ ի՞նչն է գրավում Ձեզ Ձեր մասնագիտության մեջ, ինչու՞ ընտրեցիք այս մասնագիտությունը:

Ինչ վերաբերում է հարցին, թե վիզուալիզացիայի ո՛ր տարբերակն է ինձ համար ավելի հետաքրքիր, նշեմ, որ ՄՌՏ-ն այլ աշխարհ է, սոնոգրաֆիան՝ մեկ այլ, յուրաքանչյուրով տարբեր բաներ ենք ակնկալում տեսնել: Դժվարանում եմ առաձնացնել, ուղղակի ՄՌՏ-ում պատրաստի պատկերներ ենք ստանում, ապարատը ստանում է պատկերները, որոնք մենք պարզապես թերթում ենք և տեսնում խնդիրը, իսկ սոնոգրաֆիկ հետազոտությունն ունիկալ է նրանով, որ մենք ինքներս ենք ստեղծում, ստանում մեր պատկերները և դրանով համապատասխան ախտորոշում կատարում:

Մանկուց երազել եմ զբաղվել բժշկությամբ, մեծացել եմ բժշկի ընտանիքում, հայրս իր գործին նվիրված բժիշկ է, միշտ տեսել եմ և ինձ շատ-շատ է դուր եկել մարդկանց օգնելու, միշտ պատրաստ լինելու նրա կարողությունը: Ես ինքս շատ մարդասեր եմ ու նույնիսկ մանկուց, երբ իմ ներկայությամբ որևէ մեկը վատ էր զգում, կամ որևէ միջադեպ էր լինում, ներքուստ ինչ-որ բան ինձ ուղղակի մղում էր այդ ուղղությամբ: Եվ ես հասկացա, որ դա իմ կոչումն է: Անցա այս աշխատանքին՝ հասկանալով, որ իմ մասնագիտությունը շատ կարևոր է, որոշիչ, օգնում է շատ կյանքեր փրկել, մարդկանց ճիշտ ուղու վրա կանգնեցնել…

Շատ կարևոր է ճիշտ խոսելը պացիենտի հետ: Անկախ այն բանից, թե ինչ ենք ախտորոշել, շատ կարևոր է դա ճիշտ մատուցելը՝ ինչ է կատարվում, ինչ կարելի է անել, ինչ կլինի հետո, և ում պետք է դիմել, որպեսզի հիվանդը ճիշտ ընկալի, հասկանա, չշփոթվի, գիտակցի, թե ինչ է կատարվում իր հետ և չհուսահատվի; Օրինակ՝ իմ պացիենտները, անկախ դիագնոզից, միշտ հեռանում են բավարարված, հանգիստ և մեծ հույսով ու հավատով լի:

-Սահուն մոտեցանք մեր մյուս հարցին. այսպես ասած՝ վատ ախտորոշումներն ինչպե՞ս եք հայտնում պացիենտին, դժվա՞ր է:

-Նախ՝ ինքս եմ շատ ծանր տանում, երբ «վատ» ախտահարումներ եմ տեսնում պացիենտների մոտ, հատկապես, երբ տարիքային շեմն ավելի ցածր է լինում:  Առաջին հերթին փորձում եմ հաղթահարել իմ էմոցիաները, այնուհետև խոսում եմ նախ հարազատների հետ, բացատրում, հուշում հետագա քայլերը՝ ուղղորդելով համապատասխան մասնագետների մոտ, և հարազատների որոշմամբ է լինում՝ տեղեկացնե՞լ պացիենտին իր ախտորոշման մասին, թե՞ ոչ: Շատ դեպքերում հարազատները պարզապես չեն ցանկանում, որ պացիենտն իմանա իր ախտորոշման մասին:

-Իսկ տոկոսային առումով ավելի շատ «լավ»՝ դրակա՞ն ախտորոշումներ են լինում, թե՞ «վատ»՝ բացասական:

-Ավելի շատ դրական ախտորոշումներ են լինում: Հատկապես քովիդային պայմաններում, երբ բոլորը մի քիչ ահաբեկված և շփոթված են, առավել ևս՝ երբ քովիդով հիվանդանալուց հետո բոլորի մոտ անհասկանալի գլխապտույտներ և գլխացավեր են լինում, շատերն անհանգստացած դիմում են մեզ՝ գլխուղեղի ՄՌՏ հետազոտություն կատարելու նպատակով, և մենք հիմնականում ժխտում ենք վտանգավոր պաթոլոգիաների առկայությունն ու հանգստացնելով՝ ճանապարհում մեր պացիենտներին:

-Ո՞ր հիվանդությունների ախտորոշումներն են ավելի հաճախակի դարձել:

-Դիագնոստիկ մեթոդների զարգացման ֆոնին, ցավոք, սկսել է շատ ախտորոշվել ցրված սկլերոզը: Ցավալի փաստ է, որ միջազգային գրականության մեջ էլ է նշված, և իմ դիտարկումները ևս փաստում են, որ դա հայերի մոտ շատ է հանդիպում:

-Ինչո՞վ է դա պայմանավորված:

-Առայժմ դժվարանում ենք ասել, երևի գենետիկան է:

-Բժշկուհի՛, ի՞նչ կմաղթեք մեր ընթերցողներին:

-Բոլորին կմաղթեմ սիրել իրենց, հետևել առողջությանը և այցելել բժշկի ոչ միայն խնդիրների առկայության դեպքում, այլև պրոֆիլակտիկ նպատակներով, քանի որ վաղ ախտորոշման դեպքում բուժման ելքը միանշանակ ավելի բարենպաստ է լինում:

Եթե հոգեբանները կարողանում են «ներսից տեսնել» մարդու հոգին, ապա բժիշկ-ռադիոլոգները կարողանում են տեսնել մարմինը: Իսկ եթե ավելի պարզ, ապա այս հարցում բժիշկներին օգնության է գալիս ռադիոլոգիան, որը թույլ է տալիս այսպես ասած՝ թափանցել մարդու օրգանիզմ և հետազոտել նրա ներքին օրգանները՝ բացարձակապես առանց կտրվածքի:

Այսօր, բարեբախտաբար, ժամանակակից բժշկությունն այնպիսի առաջընթաց է ապրում, որ ՄՌՏ, ԿՏ, սոնոգրաֆիա և այլ տարօրինակ բառերն ու հապավումներն այլևս չեն առաջացնում շփոթմունք կամ անորոշություն, քանի որ նորագույն հետազոտական հնարավորությունների մասին տեղեկություններն օրըստօրե ավելի ու ավելի են շատանում՝ փաստելով բժշկության անդադար զարգացումը:

Անշուշտ, հիանալի է, երբ բժշկության այս կամ այն ոլորտ գնալով զարգանում է, և հայտնվում են նորանոր սարքավորումներ, որոնք թույլ են տալիս հայտաբերել անգամ չարաբաստիկ հիվանդություններ՝ միաժամանակ հնարավորություն ստեղծելով բուժել դրանք՝ վաղ ախտորոշման շնորհիվ: Սակայն այս ամենը լիարժեք չէր լինի առանց կատարյալ գիտելիքների տեր բժշկի:

Այդպիսին է Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի բժիշկ-սոնոգրաֆիստ, «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի բժիշկ-ճառագայթաբան, «Վալիդուս» բժշկական կենտրոնի բժիշկ-սոնոգրաֆիստ, ՀՀ ԱՆ «Ակադեմիկոս Ս․ Ավդալբեկյանի անվան առողջապահության ազգային ինստիտուտ» ՓԲԸ-ի դասախոս և պարզապես՝ երիտասարդ, գեղեցիկ և հոգատար բժշկուհի Եվա Ռևազյանը, որին դիմում են ամենատարբեր խնդիրների դեպքում:

Այսպես՝ բժշկուհին կատարում է ուսահոդի, արմնկահոդի, ճաճանչ-դաստակային հոդի, կոնքազդրային, ծնկան և սրունք-թաթային հոդերի ուլտրաձայնային հետազոտություն, ինչպես նաև մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիա՝ ՄՌՏ, հղիների սիմֆիզի՝ ցայլոսկրի հետազոտություն, նորածինների կոնքազդրային հոդերի հետազոտություն և բազմաթիվ այլ հետազոտություններ, որոնց շնորհիվ հնարավոր է դառնում ախտորոշել ու բուժել ամենատարբեր հիվանդություններ:

Եթե ձեզ անհանգստացնում են նման խնդիրներ, ապա հապաղել պետք չէ, վստահորեն կարող եք դիմել Եվա Ռևազյանին՝ զանգահարելով +374 93 74 75 05 հեռախոսահամարով, և գրանցվել հետազոտության համար:

Որքան շատ է լինում տեղեկատվությունն այս կամ այն բանի մասին, այնքան ավելի բարդ է չխճճվելն ինֆորմացիոն հորձանուտում:

Այսպես է նաև վահանաձև գեղձի հետ կապված խնդիրների պարագայում, քանի որ վահանագեղձի հիվանդությունները մեզանում, ցավոք, իսկապես տարածված են, իսկ դրանց մասին տեղեկություններով ողողված է ողջ համացանցը: 

Վստահ ենք, որ կարդալով այս տողերը՝ ինքներդ էլ մտաբերեցիք Ձեր ծանոթներին կամ հարազատներին, որոնք ունեն վահանաձև գեղձի այս կամ այն խնդիրը, իսկ միգուցե հենց Դու՞ք եք տառապում նման խնդրով: Չէ՞ որ վահանագեղձի հիվանդությունների ախտանշաններն այնքան տարբեր են, որ առաջին հայացքից հեշտությամբ կարելի է շփոթել բոլորովին այլ հիվանդությունների հետ:

Այսպես՝ վահանաձև գեղձի պաթոլոգիաների մասին կարող են վկայել այնպիսի նշաններ, ինչպիսիք են գերհոգնածությունը, քնկոտությունը, կոկորդում խեղդոցի կամ օտար մարմնի զգացողությունը, չափից շատ մազաթափությունը, սրտխփոցը, մաշկի չորությունը, եղունգների փխրունությունը, քաշի կորուստը կամ կտրուկ գիրացումը, ձեռքերի դողը, տրամադրության հաճախակի փոփոխությունը և այլն…

Սակայն հարկավոր չէ զբաղվել գուշակությամբ, անհրաժեշտ է դիմել մասնագետի, քանի որ բուժման արդյունավետությունը կախված է առաջին հերթին ճիշտ ախտորոշումից:

Ճառագայթաբան, սոնոգրաֆիստ Մելինե Գևորգի Նավասարդյանը կօգնի Ձեզ հասկանալ անհանգստացնող խնդիրների պատճառները՝ մատուցելով արագ, որակյալ, մատչելի, արդյունավետ, անցավ և ամենակարևորը՝ ճշգրիտ բժշկական օգնություն՝ ուլտրաձայնային հետազոտության միջոցով, որը վահանաձև գեղձի հանգույցների, աուտոիմուն թիրեոիդիտի (հաշիմոտոյի թիրեոիդիտի) և այլ հիվանդությունների հայտնաբերման արդյունավետ մեթոդներից է:

Ուլտրաձայնային հետազոտությունը վահանաձև գեղձի խնդիրը հայտնաբերելու լավագույն մեթոդներից է. գնահատվում են վահանաձև գեղձի կառուցվածքը, դիրքը, չափերը, անոթավորումները և օջախների առկայությունը: Ժամանակին արված ուլտրաձայնային հետազոտությունը թույլ է տալիս կանխարգելել մի շարք հիվանդություններ և իրականացնել ճիշտ բուժում:

Եթե դուք ունեք նմանատիպ խնդիրներ, կարող եք դիմել բազմաթիվ վերապատրաստումներ անցած գրագետ և խելացի բժշկուհի Մելինե Գևորգի Նավասարդյանին՝ զանգահարելով +374 91 00 06 62 համարով, և նախապես գրանցվել:

Ցանկանում եմ, որ շատ առիթներ լինեն՝ միմյանց ասելու՝ «աչքդ լույս լինի». Լուսինե Համլետի Բեկիրսկա-Թամազյան

Նրան անվանում եմ «Հայաստանի աչքի լույս», «Լուսատու», «Լուսավոր», և իսկապես՝ նա մարդկանց աչքի լույս է պարգևում…

Լուսինե Բեկիրսկա-Թամազյան՝ անվանի ծնողների ոչ պակաս անվանի դուստր, Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի աչքի էքսիմեր-լազերային բաժանմունքի վարիչ, Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի լազերային և նորագույն տեխնոլոգիաների բաժանմունքի ակնաբույժ, միկրովիրաբույժ, սիրված և ճանաչված բժշկուհի, որն արդեն քանի՜ տարի, աշխատելով թե՛ մեծերի, թե՛ մանուկների հետ, վերադարձնում է նրանց տեսնելու աստվածատուր շնորհը: Պատահական չէ, որ նրա դռան մոտ ամեն օր հսկայական հերթեր են գոյանում, բժշկուհու մոտ հաջողությամբ վիրահատված մարդիկ այսօր արդեն իրենց երեխաներին են բերում, ինչպես նաև մտերիմներին ու ծանոթներին խորհուրդ տալիս դիմել հենց նրա՛ն:

Մենք նույնպես դիմեցինք բժշկուհուն, սակայն ոչ թե բուժվելու, այլ մեր ընթերցողների համար նրա՝ որպես հայ կնոջ, հայ մայրիկի կերպարը փոքրիշատե բացահայտելու նպատակով:

Եվ այսպես՝ Bestgroup.am-ի զրուցակիցն է Լուսինե Բեկիրսկա-Թամազյանը:

-Բժշկուհի, չէինք կարող առաջին հարցը չսկսել Ձեր ծնողներից, որովհետև Դուք ծնվել և մեծացել եք հայտնի բժիշկների ընտանիքում. որքանո՞վ է դա Ձեզ համար պարտավորեցնող:

-Հաճելի է, որ մեր հասարակությունը դա գնահատում է: Բազմաթիվ դրական արձագանքները հաշվի առնելով՝ որքան էլ փորձում ես քո գործում լինել հնարավորինս արհեստավարժ և բարեխիղճ, ամեն դեպքում՝ վերջնական գնահատականը տալիս է քո հիվանդը, և եթե կան մարդիկ, որոնք դա գնահատում են, տեսնում կամ որևէ կերպ արձագանքում, իհարկե, հատուկ շնորհակալություն նրանց:

Նշաձողը, որը ծնողներս են սահմանել, ինձ համար շատ պարտավորեցնող է, և կարող եմ ասել՝ շատ դեպքերում դու չգիտես՝ դա ինչքանով է քեզ օգնում ձգվելու, հասնելու նորանոր բարձունքների… Որոշ դեպքեր են լինում, որ դու, ուզենալով համապատասխանել և բարձր պահել քո ազգանունը, փորձում ես անել անհնարինը, և կարծում եմ՝ դա, իհարկե, դրական և ոգեշնչող պահն է այդ ամեն ինչում: Հետաքրքիր է, սակայն, որ իմ ծնողները, լինելով բժիշկներ, դեմ էին, որ ես նույնպես բժիշկ դառնամ:

Հայրիկս հայտնի գիտնական, պրոֆեսոր, ԱԺ պատգամավոր, վիրաբույժ Համլետ Թամազյանն է: Երկար տարիներ ղեկավարել է Միքայելյանի անվան վիրաբուժության ինստիտուտը, նոր շունչ ու ոգի է տվել այդ կլինիկային և բացել է բազմաթիվ նոր բաժիններ: Հայրիկիս բոլոր սաներն ամենուր բարձր են պահում նրա պատիվը, և նրանց բոլորին էլ շնորհակալություն, որ հիշում են, քանի որ հայրիկս լավ խոսք ուներ՝ պիտի հիշես, որ հիշվես, և, բացելով բազմաթիվ բաժիններ և դրանք անվանակոչելով հայտնի հայ բժիշկների անուններով, հավերժացրեց նրանց հիշատակը հաջորդ սերունդների համար:

Բացի անմիջապես իր հետ աշխատող բժիշկներից՝ նա ունեցել է և վիրաբույժների դպրոց: Հայրս ասում էր, որ վիրաբույժը պիտի կրթվի հիվանդանոցում, քնի այնտեղ, արթնանա, բոլոր վիրաբուժական միջամտություններին մասնակցի, որ դառնա վիրաբույժ:

Մայրիկս «Բեգլարյան» կենտրոնի կոնսերվատիվ բաժնի վարիչ, դոցենտ, վաստակավոր բժիշկ, գինեկոլոգ Անժելա Թամազյանն է: Շատ ավելի բարձր նշաձող էլ նա է սահմանել: Լինելով գինեկոլոգ-մանկաբարձ՝ մայրիկս միշտ ասում էր՝ մենք պատասխանատու ենք երկու կյանքի համար: Եվ եթե վիրաբույժի մոտ գալիս է հիվանդը, որը տկար է, ունի հիվանդություն և պիտի բուժվի, ապա գինեկոլոգ-մանկաբարձի մոտ գալիս է առողջ, ուրախ կինը՝ հույսով, որ պիտի երկուսով վերադառնա տուն: Դրա համար պատասխանատվությունը շատ մեծ է…

Ամեն դեպքում՝ ես դարձա ակնաբույժ, և շատ ուրախ եմ իմ ընտրության համար, որովհետև ակնաբուժության մեջ կա և՛ թերապիա, և՛ վիրաբուժություն, հատկապես աչքի էքսիմեր-լազերային վիրահատությունները, որոնք հիմնականում 18-55 տարեկաններին ենք անում, և նրանք վերագտնում են իրենց տեսողությունը, աչքի լույսը, և մենք իրենց հետ ուրախանում ու ոգեշնչվում ենք:

-Ի՞նչ խորհուրդ է տվել Ձեր հայրիկը, որին մինչ օրս հետևում եք:

Ինքը միշտ ասում էր՝ եղիր խիստ, բայց արդար. համենայն դեպս՝ փորձում եմ: Եվ ընդհանուր մեր բժշկական պոստուլատներից ես, իհարկե, մի քանիսն եմ ինձ համար վերցրել որպես նշանաբան, և դրանք բոլոր բժիշկներին են վերաբերում: Առաջինը՝ մի՛ վնասիր, եթե չես կարող օգնել, աշխատիր չվնասել: Երկրորդը՝ այրվում եմ՝ լուսավորելով. հայրիկս շատ էր ասում՝ այրվում եմ մոմի նման, այդպիսի խոսք կա, որ դու լույս ես տալիս, բայց ինքդ այրվում ես:

-Դուք առաջիններից էիք Հայաստանում, որ 2001-ին կիրառել եք կարճատեսության, հեռատեսության և աստիգմատիզմի լազերային շտկումը: Դժվա՞ր է որևէ հարցում առաջինը լինել:

-Ես դպրոցից սովորել եմ, որ պիտի լինեի գերազանցիկ, ավարտեի ոսկե մեդալով, կարմիր դիպլոմով՝ ինստիտուտը… Մի անգամ մայրիկս տուն եկավ և ինձ տեսավ հայելու դիմաց քայլելիս, ասաց՝ ի՞նչ է պատահել, այդ ի՞նչ ես անում, ասացի՝ ռազմագիտություն եմ պարապում. բոլոր դասերս վերջացրել էի, մնացել էր դա (ծիծաղում է.-խմբ.): Այնպես որ՝ գերազանցիկի սինդրոմն ինձ մի կողմից խանգարել է, մյուս կողմից՝ օգնել, որովհետև ես իրոք սովորել եմ… Միշտ վերցնում եմ պատասխանատվությունն ինձ վրա: Եվ աչքի էքսիմեր-լազերային վիրահատությունները երբ առաջին անգամ 2001-ին՝ 20 տարի առաջ,  սկսեցինք անել Հայաստանում, շատ մեծ պատասխանատվություն էր, քանի որ մենք կարող էինք կայացնել և կարող էինք տապալել այդ գործընթացը: Հայաստանը փոքր երկիր է, Ռուսաստան կամ Ամերիկա չէ, իսկ մենք բոլորս մեկս մյուսիս հարազատներն ենք, բարեկամները… Եթե որևէ բան հաջողվում է, շատ  լավ է, և եթե կան խնդիրներ, դա լավ չէ, և լավ չէ ոչ թե ինձ համար՝ անձնապես վատ զգալու առումով, այլ վատ է ընդհանուր գործի համար, որը կարող էր ունենալ շատ լավ ապագա, բայց դու քո ոչ պրոֆեսիոնալիզմով տապալեցիր, ձախողեցիր այն: Բայց ընդհակառակը, մենք կարողացել ենք կայացնել, և հիմա ես մեծ գոհունակությամբ եմ ընդունում հիվանդներին, որոնք արդեն իրենց երեխաներին են բերում վիրահատութան: Տարիներ առաջ իրենք են վիրահատվել, հետո այդ ընթացքում մենք իրենց հետևել ենք, զննել, բուժել, և հիմա նախկին պացիենտները բերում են իրենց երեխաներին: Ինձ համար դա շատ մեծ վստահության քվե է, որովհետև տարիների ընթացքում իրենք եկել-գնացել են, տեսել են իմ վիրահատած բոլոր հիվանդներին, զրուցել են… Դա մեր հայկական մենթալիտետն է, չէ՞, իմանան, զննեն, ամեն դեպքում՝ դա շատ գնահատելի է ինձ համար, նամանավանդ, երբ քո կոլեգաներն են վստահում իրենց և իրենց հարազատների տեսողությունը…

-Տեղյակ ենք, որ Դուք նաև առաջիններից եք, որ կերատոկոնուսի բուժման մեթոդն եք կիրառել Հայաստանում:

-Այո, 2009 թվականից, արդեն տասներկու տարի է՝ մենք առաջինն էինք, որ սկսեցինք կիրառել նախկինում չբուժվող կերատոկոնուս հիվանդության բուժման մեթոդը: Հիվանդությունը բնորոշ է հայերին, հրեաներին, հին ազգերին, այն ինչ-որ մուտացիայի ենթարկված գեն է, և, մեկից մյուսին փոխանցվելով, այդ հիվանդությունը փոխանցվում է: Մենք ամուսնանում ենք մեր ազգի ներսում, այլ ազգերի հետ չենք խաչասերվում, և այդ հիվանդությունը շատ դեպքերում փոխանցվում է և չի զտվում: Այն նախկինում համարվում էր անբուժելի:

2009 թվականից մենք բուժում ենք այդ հիվանդությունը՝ կատարելով վիրահատություն՝ քրոսլինքինգ, և ունենք շատ փայլուն տվյալներ: Քրոսլինքինգ անում ենք, որպեսզի կանգնեցնենք հիվանդությունը, որը շատ ավելի ագրեսիվ ընթացք է ունենում երիտասարդների մոտ, հղիների, դեռահասների… Որքան շուտ է ախտորոշվում և վիրահատվում, կանգնեցվում այդ պրոցեսը, այնքան տվյալներն ավելի լավն են լինում:  

-Խոսեցինք այն մասին, որ Ձեր պացիենտներն արդեն իրենց երեխաներին են բերում Ձեզ մոտ: Գիտենք, որ Դուք էլ երեխաներ ունեք, մեծ, հայկական ընտանիքի մայրիկ եք: Ինչպե՞ս եք համատեղում աշխատանքն ու ընտանեկան կյանքը:

-Երեխաներս արդեն բավականին մեծ են: Ավագ որդիս՝ Դավիթը, 33 տարեկան է, Էդգարը՝ միջնեկը՝ 30 տարեկան, և դուստրս՝ Միմին, 26 տարեկան: Նրանք մեծացան մեզ հետ, մեր աշխատանքի, իմ սովորելու ընթացքում ծնվեցին, ինձ հետ համարյա ավարտեցին ինստիտուտը… Իրենք չեն խանգարել, շատ դեպքերում օգնել են, բայց ես, թող ամպագոռգոռ չհնչի, փորձել եմ իրենց կյանքում ունենալ մաքսիմալ մասնակցություն: Մենք բաց չենք թողել ոչ մի բան. մասնակցել ենք բոլոր հասարակական միջոցառումներին, ես եղել եմ նաև դպրոցի հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ՝ համարյա 17 տարի, իմ երեխաների հետ մասնակցել եմ բոլոր թատերական, երգչախմբային, պարային համերգներին, նրանք հեռուստատեսությունում ունեցել են իրենց ծրագրերն ու մասնակցությունը, և ես ու ամուսինս իրականում  տվել ենք իրենց երջանիկ ու կայացած մանկություն: Իրենք էլ մեզ սևերես չեն արել, դարձել են պարկեշտ և ազնիվ մարդիկ, և կարող եմ ասել, որ դրանով ես, որպես մայրիկ, և ամուսինս՝ որպես հայր, կատարել ենք մեր առաքելությունը և սովորեցրել ենք իրենց՝ ինչպես կուզեք, որ ձեզ վերաբերվեն, նույնպես և դուք վերաբերվեք ձեր կողքինին:

-Ձեր երեխաներից որևէ մեկը բժի՞շկ է:

-Երեխաներիս մեջ բժիշկ չկա, և ես շատ գոհ եմ, հիմա հասկանում եմ իմ ծնողներին՝ ինչու՛ էին իրենք դեմ, որ ես բժիշկ դառնամ, որովհետև դու ամեն հիվանդի հետ մահանում ես և նորից առողջանում, ողջանում, նրանց հետ ցավ քաշում… Չնայած եթե իրենք կատարեին ընտրություն, ես դեմ չէի լինի: Իրենցից ամեն մեկն իր բնագավառում կայացել է. մեծ տղաս՝ Դավիթը, իր կնոջ՝ Արմինեի հետ հիմնել է ժամանցի վայրեր՝ «Կոնգ» և «Մամբա», որոնք բավականին հայտնի դարձան կարճ ժամանակում: Միջնեկ տղաս՝ Էդգարը, աշխատում է արտասահմանյան կազմակերպությունների հետ, հայ-ամերիկյան կազմակերպության անդամ է, իսկ աղջիկս՝ Միմին, լինելով հոգեբան, ընտրեց երաժշտության ոլորտը, և հիմա էլեկտրոնային երաժշտության դիջեյ է, գրում է երաժշտություն, կազմում է երաժշտական սեթեր և երիտասարդների շրջանում բավական ճանաչված է:

-2020-ին Դուք ճանաչվել եք «Տարվա հայուհի». ո՞վ է հայ կինը՝ հայուհին, և ի՞նչ առաքելություն ունի նա:

-Ես չեմ սիրում ոչ մի ամպագոռգոռ բառ, բայց կարծում եմ, որ հայ կինն իրականում տեղ ունի, որ իր առջև խոնարհվենք: Ես ուզում եմ իմ խոնարհումն ու շնորհակալությունը հայտնել պատերազմում զոհված մեր տղաների մայրիկներին, մենք միշտ էլ կարմիր գորգեր պիտի փռենք նրանց ոտքերի տակ՝ անկախ ամեն ինչից և երբ էլ լինի:

Ես հիշում եմ մեր ցուրտ ու մութ տարիները, երբ հայ կինը վերցրեց իր ուսերին և տարավ ամենամեծ ծանրությունն ու բարդությունը, երբ տղամարդիկ առանց աշխատանքի էին, չկային լույս, ջուր, մութ էր … Կանայք գնացին այնպիսի աշխատանքների, որ չէր անի ոչ մի ուրիշ ազգության կին. մեկնեցին արտասահման՝ այնտեղ աշխատելով որպես դայակ, մեկ ուրիշի տանն անելով գործեր, որոնք ամուսիններն իրենց տանն էլ թույլ չէին տալիս անել… Պահեցին… Հայ կինը և՛ մարտնչող է, և՛ ստեղծող, և՛ հոգատար… Եվ բարի են հայերը, ոչ միայն հայ մայրերը… Գիտեք, մեր վիրահատությունների 90 տոկոսը կատարվում է մեր հիվանդների՝ մեկը մյուսին տեղեկացնելու միջոցով: Մենք չենք սիրում, երբ մեկը մյուսի կյանքին խառնվում է, բայց, լավն ու բարին ցանկանալով, միմյանց ասում են՝ ինչու՞ ես ակնոց կրում, արի տանեմ իմ բժշկի մոտ, թող վիրահատի: Արտասահմանում նման բան չկա, դու իրավունք չունես խառնվելու դիմացինի կյանքին: Երբեմն մենք նեղվում ենք, որ մեր կյանքին խառնվում են, բայց դա գալիս է նաև բարին կամենալուց, մարդկային լինելուց, այս մեր բոլոր որակները ուրիշ ազգ լիներ՝ ամեն տեղ կասեր, դրոշակ կսարքեր, իսկ մենք ասում ենք՝ մեջընկան ենք. եկեք մյուս կողմն էլ տեսնենք…    

-Ձեր տեսակը հուշում է, որ Դուք հայրենասեր եք. ի՞նչ է հայրենիքը Ձեզ համար:

-Երբեմն թևաթափ եմ լինում (ծանր հոգոց է հանում.-խմբ.)… Հայրենիքն ինձ համար այն է, որ ես հանգիստ սրտով ու հոգով ապրեմ, այն է, որ ես, հետ կանչելով իմ հարազատներին, բարեկամներին, ընկերներին, որոնք լքել են երկիրը, չմտածեմ՝ արդյոք ճի՞շտ եմ անում… Նախկինում շատ եմ նեղվել այն բանից, որ շատ են մեկնում, էմիգրացիան իրոք շատ է… Հայրենասիրական ոգով իմ գրած բանաստեղծություններով էլ նրանց հետ եմ կանչել, բայց հիմա՝ չգիտեմ… Ամեն դեպքում՝ մեր հայրենիքը շատ լավն է, մենք այնպե՛ս կարող ենք այն ծաղկեցնել, ոտքի կանգնեցնել, մեր հայրենիքի մեջ այդ ուժը կա, այնքա՜ն լավ երիտասարդություն ունենք՝ պայծառ աչքերով, պայծառ ուղեղներով, իրենք պիտի չգնան այստեղից, իրեք պիտի մնան այստեղ: Դրա համար ես ցանկանում եմ, որ մեր հայրենիքն այնքա՛ն ամուր լինի, որ բոլորը, որ դրսում ապրում են, ասում են, չէ՞, տասը միլիոն ենք, հետ գան, որ այստեղ էլ տեղ չլինի, մենք բարձրահարկ շենքեր կառուցենք, որ տասը միլիոն մարդու տեղավորենք:

-Բժշկուհի՛, ի՞նչն է պետք աչքի լույսի պես պահել-պահպանել կյանքում:

-Հոգու լույսը. չէ՞ որ աչքերը հոգու հայելին են, երբ աչքերը պայծառ են, հոգին մաքուր է, իսկ եթե հոգին մաքուր չէ, դա արտահայտվում է աչքերում:

-Նշեցիք, որ բանաստեղծություններ եք գրում, Ձեր ցանկացած բանաստեղծությունից մի փոքրիկ հատված կներկայացնե՞ք մեր ընթերցողների համար:

-Իմ հին ու նոր հայրենիք

Մութ, աշուն, մի օր անձրևոտ,

Քո աչքերն են, որ երազկոտ

Նայում են ու չեն հասկանում,

Որտեղից է ջուրն այս հոսում…

                 * * *

Գուցե Աստվածն է արտասուք թափում

Նորից ու նորից նա չի հանդուրժում՝

Պաշտոնյաները մեկ-մեկ են գալիս,

Թալանում երկիրն ու հայդա՝ Փարիզ:

Մարդ չմնաց մեր քարոտ երկրում,

Չվում են, գնում, անհետք կործանվում…

Կործանվու՞մ, ինչու՞, լավ կյանք են անում,

Ապրում, աշխատում, թոռներ մեծացնում,

Հետո էլ գալիս ու այստեղ թաղվում:

Դրա համար չէր Մեծ Տիգրան պայքարել,

Մեծացրել երկիրը, բարիքով լցրել:

Արշակունյաց տոհմի որդիները բոլոր

Կյանք տվեցին, ինչու՞, որ այսօր…

Չկարողանանք գոյություն պահպանել,

Մի փոքրիկ ազգի քանակը պահել:

Չենք ուզում երկիր ծովերից մինչ ծով,

Մի փոքրիկ Սևան քաղցրահամ ջրով:

Ուրիշ երկիր էլ չենք ուզում իսկի,

Զանգեզուր ունենք՝ մեջը լի ոսկի:

Չե՞նք կարող հանել, երկիրը պահել,

Թե՞ չունենք արդեն էլ դյուցազուններ,

Բազուկները պինդ, առնական դեմքով,

Մաքուր հայացքով, պայծառ ուղեղով:

Այստեղ են նրանք, ձեր շուրջը նայեք,

Հայկ Նահապետի ծոռները ահեղ:

Նա, ով չգնաց, հողը չլքեց,

Ով որ մութ օրով գիր ու գիրք արեց,

Մի բուռ չոր փայտով օջախը վառեց,

Տունը տաքացրեց, զավակներ ծնեց:

Տառերը մեր հին ու կախարդական

Չեն կորցրել ուժը: Դեպի ապագան

Ճանապարհ հարթենք մենք մեր ուժերով՝

Մեր հին գեներով, ծանր անցյալով,

Մռայլ ներկայով, հույս ապագայով՝

Այս նոր ու բարի հազարամյակով:

-Շնորհակալություն…  Իսկ ի՞նչ կմաղթեք մեր ընթերցողներին:

-Ես եկել եմ մի եզրակացության, որ մեր հայկական, տրադիցիոն «աչքդ լույս լինի» արտահայտությունը շատ կարևոր է, մանավանդ՝ ակնաբույժի կողմից, որի անունն է Լուսինե (ժպտում է.-խմբ.): Հիվադներիցս մեկն ասաց՝ ես գիտեմ, թե Ձեր անունն ինչու՛ է Լուսինե: Իրականում հայրիկս է դրել՝ Լուսինե Զաքարյանի անունով: Հիվանդիս հարցրեցի՝ և ինչու՞, ասաց՝ Դուք լույս եք տալիս…

Ես ցանկանում եմ, որ շատ առիթներ լինեն՝ միմյանց ասելու՝ «աչքդ լույս լինի»…

Ականջի բարդ վիրահատություններ կատարելու առումով Անդրկովկասում առաջատարը Հայաստանն է. Աշխեն Բալբաբյան

 Երեք տարբեր օրգաններ՝ մեկ համակարգում. ճիշտ եք, խոսքը ԼՕՌ համակարգի մասին է՝ քիթ-կոկորդ-ականջ: Թերևս չկա ոչ ոք, ով կյանքում երբևէ առնչված չլինի այս երեք օրգաններից որևէ մեկի հիվանդությանը: Եթե ոչ այլ ինչ, ապա գոնե վիրուսներ բոլորս էլ տանում ենք, իսկ դրանք, այսպես թե այնպես, որևէ կերպ ախտահարում են քիթը, կոկորդը, ականջը, կամ էլ՝ երեքը միասին: Սա էլ երևի թե բախտի բան է. ով վիրուսից ավելի հեշտ է ազատվում, նրա բախտը բերում է: Սակայն հիվանդությունը հաղթահարելու գործում  առավել մեծ հաջողություն է ունենում նա, որին հանդիպում է իսկապես որակյալ մասնագետ:

Աշխեն Բալբաբյանի մասին, անշուշտ, շատերը լսած կլինեն, իսկ շատերն էլ անձամբ պատիվ ունեցած կլինեն իրենց շնորհակալությունը հայտնելու բժշկուհուն՝ այս կամ այն հիվանդությունից բարեհաջող բուժվելու կապակցությամբ: Ի դեպ՝ Աշխեն Բալբաբյանն այս տարի «Որակի նշան» մրցանակաբաշխությանը ճանաչվել է լավագույն բժիշկ, ինչին էլ իրավամբ արժանի է, և սա կփաստեն նրա բազմաթվ հիվանդները:

Մեղմ ժպիտով, հանգիստ բնավորությամբ և յուրաքանչյուր այցելուի նկատմամբ բարեհամբույր բժշկուհին թե՛ իր վերաբերմունքի, թե՛ իր մասնագիտական բարձր որակների շնորհիվ սիրված է շատ-շատերի կողմից, և իսկապես նրա՛նց բախտն է բերում, որոնք դիմում են հենց Աշխեն Բալբաբյանին:

http://bestgroup.am/ կաjքի զրուցակիցն է «Էրեբունի բժշկական կենտրոնի» օտորինոլարինգոլոգիայի բաժանմունքի քիթ-կոկորդ-ականջաբան, աուդիոլոգ, Բժշկական գենետիկայի և առողջության առաջնային պահպանման կենտրոնի կոնսուլտանտ, ծառայության ղեկավար Աշխեն Բալբաբյանը:

-Բժշկուհի՛, երեք տարբեր օրգանների հետ գործ ունեք՝ քիթ, կոկորդ, ականջ: Ձեզ առավելապես ի՞նչ հիվանդությունների դեպքում են դիմում:

-Հիմնականում ականջի խնդրով՝ բորբոքային խնդիրներ և այլն, հետո նոր քիթ և կոկորդ, քանի որ ես ավելի շատ մասնագիտացած եմ լսողության հետազոտությունների և ականջի հիվանդությունների դիագնոստիկայի ուղղությամբ:

-Հետաքրքիր է, երբ այս երեք օրգաններից որևէ մեկն ախտահարվում է, պարտադի՞ր է, որ մյուս երկուսը կամ մեկը նույնպես, այսպես ասած, հիվանդանան:

-Դրանք սովորաբար շաղկապված են, որովհետև, օրինակ, ականջի բորբոքային հիվանդություները, որպես կանոն, հաջորդում են տարած վերին շնչուղիների վիրուսային կամ բակտերիալ հիվանդություններին կամ ախտահարումներին: Ու թեև կարող ենք գործ ունենալ միայն ռինոսինուսիտների, տոնզիլիտների հետ, սակայն սովորաբար դրանք մեկը մյուսով պայմանավորված հիվանդություններ են:

-Իսկ ԼՕՌ համակարգի հիվանդություններն ավելի շատ ձեռքբերովի՞ են լինում, թե՞ բնածին:     

-Բորբոքային հիվանդությունները հիմնականում լինում են ձեռքբերովի՝ պայմանավորված օրգանիզմի իմուն համակարգի վիճակով, իսկ ծանրալսությունները լինում են և՛ ձեռքբերովի, և՛ բնածին՝ պայմանավորված, օրինակ, հղիության հատկապես առաջին եռամսյակում մոր տարած վիրուսով կամ այլ հիվանդություններով, որոնք բերում են պտղի զարգացման խանգարման, ինչն էլ հանգեցնում է ծանրալսության, ինչպես նաև՝ պայմանավորված ժառանգական նախատրամադրվածությամբ:

-Հայաստանում ԼՕՌ համակարգի օրգանների, մասնավորապես՝ ականջի բարդ վիրահատություններ արվու՞մ են:

-Այո, անշուշտ, մեր կլինիկայի համապատասխան բաժանմունքում արվում են լսողութան վերականգնման բոլոր վիրահատությունները, կարող եմ ասել անգամ, որ ամբողջ Անդրկովկասում հենց մեզ մոտ են արվում ականջի տարբեր վիրահատություններ, օրինակ՝ կոխլեար իմպլանտացիա և ներքին ականջի այլ անոմալիաներով պայմանավորված վիրահատություններ, և Հայաստանը հաստատ հետ չի մնում, եթե նույնիսկ առաջ էլ չէ այլ երկրներից:

-Իսկ տեխնիկապես հագեցա՞ծ են մեր բժշկական կենտրոնները:

-Այո, Երևանում հիմնականում տեխնիկապես ամբողջովին հագեցած են, ինչն էլ թույլ է տալիս կատարել քթի, կոկորդի, ականջի հիվանդությունների վիրաբուժական միջամտություններ: Իսկ մարզերում կան հիվանդանոցներ, որոնք չունեն համապատասխան հագեցվածություն և ունեն մասնագետների կարիք: Դա է պատճառը, որ հիվանդները ստիպված են լինում երկար ճանապարհ կտրել և հասնել Երևան:

-Իհարկե, շատ լավ է, երբ և՛ մասնագետներն են փայլուն, և՛ տեխնիկան է գերժամանակակից, սակայն երևի թե կան հիվանդություններ, որոնք չեն բուժվում…

-ԼՕՌ համակարգում անբուժելի հիվանդությունները վերաբերում են ուռուցքներին, քրոնիկ սենսոնևրալ ծանրալսություններին, հանդիպում են նաև քիթըմպանի ուռուցքով հիվանդներ: Մեզ դիմել են էքսուդատիվ օտիտի կապակցությամբ, և ԿՏ, ՄՌՏ հետազոտությունների արդյունքում հայտնաբերվել է քիթըմպանի ուռուցք: Նաև մեծ խնդիր է համարվում քրոնիկ  սենսոնևրալ ծանրալսությամբ հիվանդների վարումը: Տվյալ դեպքում հիվանդներին ցուցված է ադեկվատ լսապրոթեզավորում (լսողական սարքերի կրում), որն ինչ-ինչ պատճառներով անընդունելի է հիվանդների կողմից: Դրա համար շատ կարևոր է ճիշտ ժամանակին դիմելը, քանի որ երբ հիվանդի մոտ լսողության վատացումը նոր է սկսվում, սկզբնական փուլում բուժելու դեպքում դրական արդյունք ենք գրանցում, և հիվանդները չեն ունենում քրոնիկ ծանրալսություն:

-Կա՞ն հիվանդություններ, որոնցով դիմելիությունը տարիների ընթացքում ավելի հաճախակի է դարձել:

-Բավականին հաճախացել է աուտիզմով տառապող հիվանդների քանակը: Հիմնականում դա բացատրվում է միջավայրի ախտոտվածությամբ՝ հատկապես ծանր մետաղներով, որը, իր հերթին, հանգեցնում է գենետիկ մուտացիաների: Հիմնականում մեզ դիմում են այն ծնողները, որոնց երեխաները, օրինակ, չեն արձագանքում հարցերին, և նրանք կարծում են, թե երեխաները խնդիր ունեն լսողության հետ, սակայն հետազոտությունը պարզում է, որ երեխան տառապում է աուտիզմով: Շատացել են նաև ալերգիաները՝ համեմատած մոտ երեսուն տարի առաջվա հետ. սա դարձյալ միջավայրի աղտոտվածությամբ են պայմանավորում…

-Իսկ աուտիզմ ունեցող երեխաները պարտադիր ունենու՞մ են ծանրալսություն:

-Հիմնականում ոչ, այն կարող է զուգորդվել, ուղղակի պատահականություն լինել, հիվանդները կարող են դիմել զուտ ականջի բորբոքման պատճառով:

-Փաստորեն՝ Դուք երեխաների հետ էլ եք աշխատում:

-Այո:

-Իսկ ո՞ր տարիքից սկսած:

-Զրո…

-Բժշկուհի՛, հայտնի է, որ գոյություն ունի տեսողության հիգիենա: ԼՕՌ համակարգում նման հասկացություն կա՞, ինչպե՞ս է այն արտահայտվում:

-Հիմնականում դա վերաբերում է այն մարդկանց, որոնք աշխատում են աղմկոտ միջավայրում: Ցավոք սրտի, չեմ կարող ասել, որ մեր բոլոր հիմնարկներում հետևում են հիգիենային՝ հատկապես ձայնային, քանի որ երբ մարդիկ երկար ժամանակ աշխատում են աղմուկի մեջ, գալիս է մի պահ, երբ ականջը հոգնում է դրանից, և առաջանում են տարբեր խնդիրներ՝ աղմուկ ականջներում, ծանրալսություն և այլն… Դա շատ մեծ խնդիր է, այն կոչվում է պրոֆեսիոնալ ծանրալսություն: Կան նաև երաժիշտներ, որոնց հիմնական գանգատը նույնպես աղմուկն է ականջներում և ծանրալսությունը: Զինվորների, որսորդների մոտ դա ևս լինում է: Մենք նրանց անպատճառ զգուշացնում ենք, որ եթե իրենք շարունակեն աշխատել նման պայմաններում, շուտով կունենան լսողական սարքի անհրաժեշտություն: Այսինքն՝ պետք է գոնե պահպանենք այն, ինչ այդ պահին ունենք. ուղղակի պետք է խուսափել աղմուկից: Հիգիենան դա է, և, իհարկե, ականջ մաքրելը: Երբ մարդիկ չարաշահում են, առաջանում են բորբոքում, օտիտներ և այլն…

Ականջի ներսում կան գեղձեր, որոնք արտադրում են ծծումբ, դա ունի մեծ նշանակություն, այն փափկացնում է, խոնավություն է ապահովում, պաշտպանում է բակտերիաներից, իսկ երբ մենք անընդհատ մաքրում ենք ականջները, դրանով վնասում ենք մաշկը՝ առաջացնելով բորբոքում, արդյունքում կարող են լինել ֆուրունկուլներ, աբսցեսներ և այլն: Այսինքն՝ հիվանդներն իրենք են առաջացնում խնդիրը: Պետք չէ այդքան հաճախ մաքրել ականջները:

-Այդ դեպքում ինչպե՞ս է պետք հետևել ականջների մաքրությանը:

-Լողանալուց հետո պետք է չորացնել գլուխը, սրբիչով սրբել ականջները՝ ականջմաքրիչները չմտցնելով ականջի մեջ:

-Բժշկուհի, ի՞նչ կմաղթեք մեր ընթերցողներին:

-Կուզենամ, որ բոլորն առողջ լինեն, բոլոր հիվանդությունները լինեն թեթև, հեշտ բուժելի, հիվանդներն էլ չզբաղվեն ինքնաբուժությամբ, չլսեն հարևաններին, դեղատան աշխատողներին, այլ սկզբնական էտապում դիմեն բժշկի, որպեսզի հնարավոր լինի լիարժեք բուժել հիվանդությունը:

Ցանկանում եմ նաև, որ բոլորս ապրենք խաղաղ երկնքի տակ և այսուհետ լսենք միայն ուրախության ճիչեր և հաղթանակի համազարկեր…

Բոլոր հիվանդությունների հիմքում կարելի է ինչ-որ նյարդաբանական խնդիր տեսնել

«Անչափ շնորհակալ եմ բժիշկ Գասպարյանին ինձ նորից կյանքի վերադարձնելու համար»:

Շատ հաճախ առօրյա կյանքում հանդիպում ենք այնպիսի իրավիճակների, որոնք զանազան պատճառների ու տարբեր հանգամանքների հետևանքով կարող են դրսևորվել վախի, տագնապի, ընդհանուր թուլության, դեպրեսիվ վիճակի, տրամադրության անկման, քնի խանգարման ձևով: Այն դեպքում, երբ այս ամենը տևում է մոտ երկու շաբաթ և ավելի, կարելի է դիմել բժշկի օգնության:

Մարդը դիմում է տարբեր բժիշկների, որոնք կա՛մ առանձնապես ոչինչ չեն հայտնաբերում, կա՛մ հայտնաբերածը չի համապատասխանում հիվանդի գանգատներին, ուստի շատ դեպքերում առաջնային օղակի մասնագետները խորհուրդ են տալիս այցելել հոգեբանի կամ հոգեբույժի:                     

Եթե Ձեզ անհանգստացնում են վերոնշյալ խնդիրները, կարող եք դիմել «Magnus» կենտրոն:

Այն հիմնադրվել է 2019 թվականին մի խումբ մասնագետների կողմից՝ բ.գ.թ., դոցենտ Մ. Յ. Թադևոսյանի գլխավորությամբ:

«Magnus» կենտրոնի ստեղծման նպատակն է` մոդելավորել բժշկահոգեբանական համալիր մոտեցում այն մարդկանց նկատմամբ, որոնք օգնության կարիք ունեն, այսինքն` ունեն բուժման և վերականգնման կարիք:

«Magnus»-ը հնարավորություն է ընձեռում բուժական և վերականգնողական ծրագրերն իրականացնելու արտահիվանդանոցային պայմաններում, ինչի շնորհիվ բուժման ընթացքում հիվանդներն ապրում են բնականոն կյանքով:

Ի դեպ՝ «Magnus» կենտրոնում պացիենտները հնարավորություն ունեն ընտրելու բուժման տարբեր մեթոդներ:

Բուժման պրոցեսի արդյունավետությունն ապահովելու նպատակով հաճախ ներգրավվում են նաև պացիենտի ընտանիքի անդամները, քանի որ բուժման ընթացքը և ելքն ուղղակիորեն կախված են ընտանիքում ճիշտ փոխըմբռնումից և հաղորդակցությունից:

Բացի այդ, անհրաժեշտության դեպքում կենտրոնում հնարավորություն կա դիմելու նաև ընտանեկան բժշկի, մանկական հոգեբույժի և դեռահասների հոգեբանի օգնությանը:

Առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձվում հիվանդի անձնական տվյալների գաղտնիությանը:

Խնդիրների դեպքում կարող եք զանգահարել  +374 91 28- 44- 14 ,+374 77 -28 -44 -15 հասցե Բայրոնի 6

Սա իմ կոչումն է. բժիշկ-ճառագայթաբանը՝ իր մասնագիտության մասին

Բժշկությունն օրըստօրե զարգանում է՝ մարդկությանը թույլ տալով այլևս չվախենալ այս կամ այն հիվանդությունից, քանի որ հայտնաբերվել է բուժման միջոցը: Գնալով կատարելագործվում են նաև բժշկական տեխնոլոգիաները. մարդն իր ուղեղի անսահման հնարավորությունների գործադրմամբ հորինում ու ստեղծում է այնպիսի սարքավորումներ, որոնք թույլ են տալիս մարդու օրգանիզմն ուսումնասիրել անգամ ներսից: Այսօր այդպիսի զանազան հնարավորություններ կան՝ մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիա, կոմպյուտերային տոմոգրաֆիա, սոնոգրաֆիա և այլն: Եվ հիմնականում հենց այս մեթոդներն են, որոնք հստակ ու վերջնականապես կարողանում են ախտորոշել՝ առկա՞ է արդյոք մարդու մոտ այս կամ այն հիվանդությունը, թե՞ ոչ:

Անկախ ախտորոշումից՝ բժիշկը պիտի կարողանա հիվանդությունն այնպե՛ս ներկայացնել պացիենտին, որ նա երբեք չմտածի, թե դա դատավճիռ է: Բժիշկ-ճառագայթաբան և բժիշկ-սոնոգրաֆիստ Եվա Ռևազյանը, որն աշխատում է ոչ միայն մեծերի, այլև երեխաների հետ՝ սկսած նորածնային տարիքից, կարողանում է հիվանդներին այնպիսի մոտեցում ցուցաբերել, որի շնորհիվ բարեհամբույր և սրտացավ բժշկուհու մոտից բոլոր պացիենտները հեռանում են հանգիստ և հույսով ու հավատով առ այն, որ իրենց հիվանդությունը բուժելի է, և իրենք, անշուշտ, կապաքինվեն:

Այսպես՝ Bestgroup.am-ի զրուցակիցն է Վլադիմիր Ավագյանի անվան բժշկական կենտրոնի բժիշկ-սոնոգրաֆիստ, «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի բժիշկ-ճառագայթաբան, «Վալիդուս» բժշկական կենտրոնի բժիշկ-սոնոգրաֆիստ, ՀՀ ԱՆ «Ակադեմիկոս Ս․ Ավդալբեկյանի անվան առողջապահության ազգային ինստիտուտ» ՓԲԸ-ի դասախոս և պարզապես՝ անչափ հմայիչ ու բարի հայուհի Եվա Ռևազյանը:

-Բժշկուհի՛, նշեք, խնդրեմ, թե ինչո՛վ է զբաղվում բժիշկ-ճառագայթաբանը, և ինչով՝ բժիշկ-սոնոգրաֆիստը:

-Ես կատարում եմ բոլոր խոշոր և մանր հոդերի, ինչպես նաև՝ նորածինների և հղիների սիմֆիզների ու նյարդերի սոնոգրաֆիկ հետազոտություններ, իսկ ռադիոլոգիայից կատարում եմ ՄՌՏ հետազոտություն: ՄՌՏ-ով հետազոտում եմ գլուխը, ողնաշարը, բոլոր հոդերը և մկանները:

Սոնոգրաֆիկ հետազոտությունն իր առաձնահատկություններն ունի, ՄՌՏ-ն՝ իր:

-Ո՞րն է ավել արդյունավետ:

-Սոնոգրաֆիկ հետազոտությունն ունի մի շարք առավելություններ: Նախ՝ այն ոչ ինվազիվ հետազոտություն է, կատարվում է ռեալ ժամանակահատվածում, բացարձակ անվնաս է, չի ճառագայթում, հետազոտության ժամանակ կարող ենք կատարել բազմաթիվ պրոբաներ, հետևել ջրի աշխատանքին, համեմատել աջ և ձախ սիմետրիկ հոդերը մեկը մյուսի հետ և այլն:

ՄՌՏ հետազոտությունն այդ առումով մի քիչ զիջում է սոնոգրաֆիկ հետազոտությանը. ՄՌՏ-ով չենք կարող համեմատություն կատարել, ՄՌՏ հետազոտությունը տևում է ավելի երկար, այն ունի որոշ հակացուցումներ, օրինակ՝ նոր վիրահատված, ստենտավորված պացիենտներին մինչև 15-րդ օրը հետազոտելու իրավունք չունենք, նաև պրոթեզավորված պացիենտներին չի կարելի հետազոտել մագնիսի պատճառով… Պրոթեզները, էնդոպրոթեզները, սրտի պեյսմեկերները, ականջի լսողական սարքերը և այլն՝ դրանք արդեն բարդացնում են ՄՌՏ հետազոտության կատարումը: Բացի այդ՝ նորածիններին չենք կարող ՄՌՏ անել, որովհետև երեխան պետք է անշարժ պառկի, ինչը բարդացնում է հետազոտություն կատարելը: Նորածիններին ՄՌՏ անում ենք անզգայացմամբ, իսկ սոնոգրաֆիա հանգիստ կարողանում ենք անել շարժվող, լացող երեխային:

Սոնոգրաֆիայի մյուս առավելությունն այն է, որ այստեղ տարածական խնդիր չկա՝ ի տարբերություն ՄՌՏ-ի, որի ժամանակ պացիենտները նեղ խողովակի մեջ են պառկում, ինչը շատ դժվար է կլաուստրոֆոբիկների համար. նրանք գրեթե չեն դիմանում 10-15 րոպե՝ ՄՌՏ հետազոտություն կատարելիս:

-ՄՌՏ-ի մասին, կարելի է ասել, առասպելներ են տարածված: Կարո՞ղ ենք պնդել, որ այն լիովին անվտանգ է:

-ՄՌՏ հետազոտությունն օֆիցիալ համարվում է անվտանգ, այն կարող ենք կատարել նորածիններին, միջին տարիքի մարդկանց, մեծերին, ծերերին, կարող ենք հստակ կատարել հղիներին՝ առանց կոնտրաստային նյութի ներարկման, այն չի ճառագայթում, ոչ մի կողմնակի էֆեկտ չի առաջացնում, համարվում է բացարձակ անվնաս հետազոտություն՝ ի տարբերություն ԿՏ և ռենտգեն հետազոտությունների, որոնք ճառագայթում են:  ՄՌՏ-ն կարող ենք կրկնել բազմաթիվ անգամեր՝ մեկ օր հետո, մեկ շաբաթ հետո՝ չվախենալով նրա բացասական ազդեցություններից, հետևանքներից: Կարող ենք մի քանի անգամ հետազոտել՝ անգամ կոնտրաստով: Ճիշտ է, տրավմաների դեպքում առաջնային ԿՏ են անում, սակայն հղիության առկայության պարագայում, երբ հակացուցված են ԿՏ-ն ու ռենտգենը, կատարում ենք ՄՌՏ և դարձյալ կարողանում ենք պատասխանել շատ հարցերի:

-Բժշկուհի, Ձեզ համար մարդու կմախքի՞ վիզուալիզացիան է ավելի հետաքրքիր, թե՞ գլխուղեղի, և ինչու՞:

-Սոնոգրաֆիկ հետազոտության ժամանակ մենք կարող ենք ուսումնասիրել հոդերի բոլոր փափուկ կոմպոնենտները՝ ի տաբերություն ռենտգենի և ԿՏ-ի, որոնք կարողանում են վիզուալիզացնել ոսկրային համակարգը՝ պարզելու համար՝ արդյոք կա՞ կոտրվածք և այլն: Մինչդեռ հոդերի սոնոգրաֆիկ հետազոտության միջոցով կարողանում ենք վիզուալիզացնել փափուկ հյուսվածքները, ջլային, կապանային համակարգը, սինովյալ թաղանթները, հոդաշապիկը, այնտեղ առկա օտար ստրուկտուրաները, մենիսկների վիճակը՝ մենիսկալ ապարատները, մկանային համակարգը և այլն:

Բազմաթիվ սպորտսմենների մոտ, օրինակ, մկանային խնդիրներ են լինում, և շատ կարևոր է ճիշտ ժամանակին դիագնոզել, տարբերակել մկանային վնասվածք և մկանային ձգվածություն հասկացությունները, որովհետև դրանք տակտիկական տարբեր բուժումներ են պահանջում, նաև սպորտով զբաղվելու կամ դադարեցնելու հարց պետք է որոշվի, դրա համար այդ դիֆերենցումը շատ կարևոր է: Դա սոնոգրաֆիկ հետազոտությունից բացի՝ ՄՌՏ-ով ևս կարող ենք անել:

Ինչ վերաբերում է հարցին, թե վիզուալիզացիայի ո՛ր տարբերակն է ինձ համար ավելի հետաքրքիր, նշեմ, որ ՄՌՏ-ն այլ աշխարհ է, սոնոգրաֆիան՝ մեկ այլ, յուրաքանչյուրով տարբեր բաներ ենք ակնկալում տեսնել: Դժվարանում եմ առաձնացնել, ուղղակի ՄՌՏ-ում պատրաստի նկարներն ենք ստանում, ապարատը ստանում է նկարները, որոնք մենք պարզապես թերթում ենք և տեսնում խնդիրը, իսկ սոնոգրաֆիկ հետազոտությունն ունիկալ է նրանով, որ մենք ինքներս ենք ստանում մեր պատկերները, ինքներս ենք ստեղծում և դրանով համապատասխան ախտորոշում կատարում:

-Իսկ առհասարակ՝ ի՞նչն է գրավում Ձեզ Ձեր մասնագտության մեջ, ինչու՞ ընտրեցիք այս մասնագիտությունը:

-Մանկուց երազել եմ զբաղվել բժշկությամբ, մեծացել եմ բժիշկների ընտանիքում, հայրս եղել է բժիշկ՝ միշտ նվիրված իր գործին, միշտ տեսել եմ, և ինձ շատ-շատ է դուր եկել մարդկանց օգնելու, միշտ պատրաստ լինելու կարողությունը: Ես ինքս շատ մարդասեր եմ ու նույնիսկ մանկուց, երբ իմ ներկայությամբ որևէ մեկը վատ էր զգում, կամ որևէ միջադեպ էր լինում, ներքուստ ինչ-որ բան ինձ ուղղակի մղում էր այդ ուղղությամբ: Եվ ես հասկացա, որ դա իմ կոչումն է: Մեծ բարդությունների միջով եմ անցել, շատ բաներ եմ հաղթահարել, և, բարեբախտբար, ստացվել է ընդունվել համալսարան… Սիրով անցա այդ բոլոր բարդ տարիները և անցա այս աշխատանքին՝ հասկանալով, որ իմ մասնագիտությունը շատ կարևոր է, որոշիչ, օգնում է շատ կյանքեր փրկել, մարդկանց ճիշտ ուղու վրա կանգնեցնել…

Շատ կարևոր է ճիշտ խոսելը պացիենտի հետ: Անկախ այն բանից, թե ինչ ենք ախտորոշել, շատ կարևոր է դա ճիշտ մատուցելը՝ ինչ է կատարվում, ինչ կարելի է անել, ինչ կլինի հետո, և ում պետք է դիմել, որպեսզի հիվանդը ճիշտ ընկալի, հասկանա, չշփոթվի, գիտակցի, թե ինչ է կատարվում իր հետ և չհուսահատվի; Օրինակ՝ իմ պացիենտները, անկախ դիագնոզից, միշտ հեռանում են բավարարված, հանգիստ և մեծ հույսով ու հավատով լի:

-Սահուն մոտեցանք մեր մյուս հարցին. այսպես ասած՝ վատ ախտորոշումներն ինչպե՞ս եք հայտնում պացիենտին, դժվա՞ր է:

-Նախ՝ շատ ծանր եմ տանում, երբ «վատ» ախտահարումներ եմ տեսնում պացիենտների մոտ, մանավանդ, երբ տարիքային շեմն ավելի ցածր է լինում:  Առաջին հերթին փորձում եմ հաղթահարել իմ էմոցիաները, այնուհետև, ինձ հավաքելով, ասում եմ: Սակայն պացիենտին սովորաբար չենք ասում, շատ հաճախ խոսում ենք հարազատների հետ, և նրանց որոշմամբ է լինում՝ ասե՞լ պացիենտին, թե՞ ոչ: Շատ դեպքերում նրանք չեն ցանկանում, որ պացիենտն իմանա իր ախտորոշման մասին, ասում ենք հարազատներին, բացատրում ենք, տրամադրում և հուշում հետագա քայլերը՝ ուղղորդելով համապատասխան մասնագետի մոտ:

-Իսկ տոկոսային առումով ավելի շատ «լավ»՝ դրակա՞ն ախտորոշումներ են լինում, թե՞ «վատ»՝ բացասական:

-Ավելի շատ դրական ախտորոշումներ են լինում: Քովիդային պայմաններում, երբ բոլորը մի քիչ ահաբեկված և շփոթված են, առավել ևս՝ երբ քովիդ տանելուց հետո բոլորի մոտ անհասկանալի գլխապտույտներ են լինում, գլխացավեր և այլն, շատերն անհանգստացած դիմում են, մենք ժխտում ենք, և մարդիկ հանգիստ գնում են: Նաև երբ պատվաստումներից հետո որոշ շեղումներ են լինում, երբ մարդիկ դարձյալ գլխացավ ու գլխապտույտ են ունենում, շտապում են մեզ մոտ՝ կարծելով, թե որևէ խնդիր ունեն: Մենք դարձյալ ժխտում ենք. բարեբախտաբար, առայժմ նման բաներ չեն եղել:

-Ո՞ր հիվանդությունների ախտորոշումներն են ավելի հաճախակի դարձել:

-Դիագնոստիկ մեթոդների զարգացման ֆոնին սկսել են շատ ախտորոշվել ցրված սկլերոզները: Հետաքրքիր է, որ միջազգային գրականության մեջ էլ է նշված, և իմ դիտարկումները ևս փաստում են, որ դա հայերի մոտ շատ է հանդիպում:

-Ինչո՞վ է դա պայմանավորված:

-Առայժմ դժվարանում ենք ասել, երևի գենետիկան է: Շատ դաժան ախտորոխում է, և, ցավոք, սկսել է շատ հանդիպել…

-Բժշկուհի՛, ի՞նչ կմաղթեք մեր ընթերցողներին:

-Բոլորին կմաղթեմ սիրել իրենց, զբաղվել իրենց առողջությամբ, չվախենալ այցելել բժշկի, հետևել առողջությանը և չգնալ բժշկի միայն այն դեպքում, երբ որևէ խնդիր կա, այլ կատարել պրոֆիլակտիկ այցելություններ, քանի որ վաղ ախտորոշման դեպքում բուժման ելքը միանշանակ ավելի հաջող է լինում: