Մեր բժիշկներն արտերկրների մասնագետներից ոչ պակաս ճանապարհ են անցել, մեծ փորձ ու բարձր գիտելիքներ ունեն

Հայաստանում իրականացվում են քիթ-կոկորդ-ականջաբանության ոլորտին վերաբերվող ախտորոշման եւ բուժման  բոլոր միջոցառումները, հիմնական հիվանդությունները մեզ մոտ բուժելի են, եւ կարիք չկա մեկնել արտասահման: Իսկ տեղացի բժիշկների վերջին տարիների մասնագիտական ձեռքբերումները գնահատելի են ինչպես հայրենիքում, այնպես էլ՝ երկրի սահմաններից դուրս:

http://bestgroup.am/  կայքի զրուցակիցն է Երեւանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի ԼՕՌ հիվանդությունների ամբիոնի դոցենտ,քիթ-կոկորդ-ականջաբան, «Նաիրի» բժշկական կենտրոնի եւ Դա Վինչի կլինիկայի ԼՕՌ հիվանդությունների ծառայության ղեկավար Գնել Անանյանն է:

-Բժշկի հանդեպ վստահությունը մի քանի օրում չի ստեղծվում: Խոսենք Ձեր անցած ճանապարհի մասին:

-1987 թվականին ավարտել եմ մեր մայր բուհի (այն ժամանակ կոչվում էր Երեւանի բժշկական ինստիտուտ) բուժական ֆակուլտետը, 1987-1988թթ. անցել եմ ինտերնատուրա ԼՕՌ-hիվանդությունների ամբիոնում: Այնուհետեւ աշխատել եմ «Մալաթիա» հիվանդանոցում: Վերապատրաստվել եմ Երեւանի Կոսմետոլոգիայի եւ պլաստիկ վիրաբուժության կենտրոնում` ղեկավար` երջանկահիշատակ Հրաչյա Կոստանյանի, նաեւ Հայկ Բարսեղյանի հետ, որոնք Հայաստանում քթի պլաստիկ վիրահատությունների հիմնադիրներից էին:

Երկրաշարժից հետո եւ Ղարաբաղյան պատերազմի տարիներին մենք դարձել էինք բազմապրոֆիլ բժիշկներ, լինում էինք աղետի գոտու եւ պատերազմական գործողությունների տարբեր բնակավայրերում: Այդ ժամանակ սփյուռքահայ շատ բժիշկներ եկան, որոնք մեզ մեծ օգնություն բերեցին, եւ բավականին սերտ համագործակցություն ստեղծվեց հատկապես «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի հետ, բացվեցին բազմաթիվ բաժանմունքներ: 1992թ.-ից սկսած՝ ԼՕՌ բաժանմունքը բացվելուց հետո`10 տարի անընդմեջ, մոտավորապես 2-3 ամիս անց էինք կացնում Փարիզի առաջատար Armand-Trousseau, այնուհետեւ Neker հիվանդանոցներում, որոնք ղեկավարում է համաշխարհային ճանաչում վայելող Եղիա Նոել Գարաբեդյանը:

2003 թ. նշանակվել եմ «Նաիրի» բժշկական կենտրոնի ԼՕՌ հիվանդությունների ծառայության ղեկավար: 1996թ. սկսած` նաեւ դասավանդում եմ պետական բժշկական համալսարանում, նախ, որպես ասիստենտ, ապա, մինչ օրս, ամբիոնի դոցենտ, բժշկական գիտությունների թեկնածու եմ, «Նաիրի» ուսումնական բազայի ղեկավարը:

-Ձեր արմատներում կա՞ն բժիշկներ:

-Այո, երջանկահիշատակ մայրս իր գործունեությունը սկսել է որպես մանկաբույժ, այնուհետեւ եղել է նյարդաբան, աշխատել 8-րդ հիվանդանոցում: Մինչեւ կյանքի վերջին օրերը աշխատում էր եւ ղեկավարում Կուրորտաբանության եւ ֆիզիկական բժշկության գիտահետազոտական ինստիտուտի նեւրոլոգիական բաժանմունքը:

-Ընդունված ավանդույթ է, որ երեխաներն ընտրում են իրենց ծնողների ուղին, Ձեր երեխաների դեպքում ինչպե՞ս է:

-Որդիս արդեն ավարտել է բուհը, անցել ռեզինդետուրան, ասպիրանտուրա, 2016 թվականին պաշտպանել թեկնածուական թեզը, եւ հաջողությամբ միասին աշխատում ենք «Նաիրի» բժշկական կենտրոնում ու Դա Վինչի նորաստեղծ կլինիկայում: Իսկ դուստրս 16 տարեկան է, սովորում է ավագ դպրոցում, ծրագրում է բժիշկ դառնալ:

-Տարիների ընթացքում փոփոխություն զգո՞ւմ եք պացիենտների մոտեցման մեջ, մասնավորապես,  դիմելիության կուլտուրայի հարցում դրական տեղաշարժ կա՞:                              

-Ցավոք, ոչ դրական բաներ պիտի ասեմ այդ առումով: Իմ գործունեության սկզբում ինձ թվում էր, թե բժիշկներն ավելի մեծ հարգանք են վայելում բնակչության շրջանում, բայց վերջին երկու-երկուսուկես տասնամյակի ընթացքում բժշկական ոլորտի ղեկավարության, իմ կարծիքով, ոչ օպտիմալ մոտեցումների պատճառով մեր մասնագիտությունը, կարծես թե, հակադրվեց հասարակությանը: Բայց մենք էլ ժողովրդի, հասարակության մի մասն ենք, եւ ես կցանկանամ, որպեսզի հարգեն բժիշկներին, որոնք մարդկանց առողջություն, կյանք են պարգևում, եւ փոխհարաբերությունները լինեն ավելի բարձր մակարդակի վրա: Մեզ դիմողները պետք է գիտակցեն, որ, բացի մարդկային բարձր հատկանիշներ ունենալը, բժիշկները ձգտում են ընթանալ նորարարություններին, գիտության վերջին նվաճումներին համընթաց, իսկ դա հեշտ աշխատանք չէ: Եվ նրանք պետք է բժշկից խորհուրդ ստանան, հավատան ու վստահեն նրան, այլ ոչ թե հակադրվեն: Իսկ հակադրվելու դեպքում թանկ ժամանակ է կորչում, նյարդեր են քայքայվում: Երբ մեր պացիենտները մեկնում են Ռուսաստանի Դաշնություն կամ այլ երկիր, այնտեղի բժիշկների կարծիքներն անվերապահորեն ընդունում են:Մինչդեռ մեր բժիշկներն արտերկրի մասնագետներից ոչ պակաս ճանապարհ են անցել, մեծ փորձ ու բարձր գիտելիքներ ունեն:

Հա­տուկ ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­ներ չեմ կա­տա­րել ու չեմ կարծում, թե որ­եւէ մեկն ուսումնասի­րած լի­նի այս հար­ցը, բայց, հեն­վե­լով իմ ան­ձնա­կան փոր­ձա­ռու­թյան վրա, չեմ կարողանում մտաբերել նույնիսկ մեկ դեպք, երբ բժիշ­կը կո­պիտ կամ փոքր­-ի­նչ անքաղաքավա­րի է եղել պացիենտի նկատմամբ: Պարզապես ժա­մա­նա­կի հետ բո­լոր տե­սակի սպա­սարկ­ման ոլորտ­նե­րում մար­դիկ դառ­նում են ավե­լի պա­հանջ­կոտ, ին­չը միան­գա­մայն բնա­կան է: Չա­փա­նիշ­ներն են փոխ­վել:

-Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Իմ նեղ մասնագիտացման ոլորտում, բարեբախտաբար, շփվել եմ երջանկահիշատակ Կիմ Հայկի Շուքուրյանի, պրոֆեսոր Դունայվիցերիի, պրոֆեսոր Խանամիրյանի, դոցենտ Գեորգի Արմենակովիչի հետ, պատիվ եմ ունեցել մեր մասնագիտության այդ հզոր հիմնադիրների հետ աշխատել, սովորել նրանցից: Իմ կյանքում, իհարկե, մեծ եւ կարեւոր դեր է ունեցել ու մինչ օրս ունի պրոֆեսոր Եղիա Նոյել Գարաբեդյանը` Փարիզի Trousseau և Neker հիվանդանոցների քիթ-կոկորդ-ականջաբանության կլինիկաների ղեկավարը: Ուզում եմ նշել քիթ-կոկորդ-ականջաբան Ժորժ Տաշչյանին եւ, իհարկե, Գեւորգ Աբգարյանին, ով մասնագիտությամբ անեսթեզիոլոգ-ռենիմատոլոգ է, 1990-ականներին UMAF նախագահն էր եւ մեծ դեր ունի իմ ու ընդհանրապես «Էրեբունի» հիվանդանոցի կայացման գործում:

-Շփվելով երիտասարդ կադրերի հետ` ի՞նչ կարծիք եք կազմել նրանց մասին:

- Ես լավատեսորեն եմ տրամադրված: Նրանք իրենց բնույթով եւ արտահայտման ձեւերով շատ տարբեր են, իսկ բժշկությունն այն ոլորտն է, որտեղ պետք է որոշ հատկանիշների տիրապետող մարդիկ լինեն: 2003 թվականից «Նաիրի» բժշկական կենտրոնի քիթ-կոկորդ-ականջաբանության ծառայությունը համալրվել է իմ սաներով, որոնք արդեն մեծ փորձ ունեն, կայացած բժիշկներ են: Սերնդափոխությունը շարունակական բնույթ ունի, այն երբեք կանգ չի առնում: Մեր բազա գալիս են թե ուսանողներ, թե կլինիկական օրդինատորներ, երեք տարի ուսումնասիրում քիթ-կոկորդ-ականջաբանությունը, անցնում լավ դպրոց, դառնում լավ մասնագետներ, լիարժեք բժիշկներ:                                                                                                                                                             

-Կվերհիշե՞ք  Ձեր առաջին պացիենտին։                                                                                                        

-Իմ առաջին պացիենտը եղել է 1988 թվականին, երբ կատարելագործվում էի պլաստիկ վիրաբուժության կենտրոնում: Նշեմ, որ 2-րդ կուրսից` 1982 թվականից, աշխատել եմ բազմաթիվ կլինիկաներում, մասնակցել վիրաբուժական միջամտությունների, արդեն պատկերացում կազմել վիրաբուժական հիմունքների, դրույթների մասին: Իմ այդ ջիղը ուսուցիչներս շուտ նկատեցին եւ 2-3 ամիս հետո ինձ վստահեցին ինքնուրույն վիրահատություն կատարել: Իմ հիշելով` պացիենտը Մոսկվա քաղաքից էր, ամեն ինչ հաջող անցավ, որին հետեւեցին շարունակական հաջողությունները:

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը եւ հորդորը մեր հասարակությանը:

-Ես շատ կցանկանամ, որ հայերը մի օր արթնանան ու լուսաբացի հետ շտկեն իրենց փոխհարաբերությունները:Երբ ասում ենք` հեղափոխության հետ իրավիճակ է փոխվել, ես կցանկանամ, այդ իրավիճակը փոխվի մարդկանց փոխհարաբերություններում, եւ մարդը մարդուն որպես ընկեր, այլ ոչ թե որպես թշնամի ընդունի: Շատ ճիշտ  է ասված` ինչ ցանես, այն էլ կհնձես, ուստի պետք է կողքինիդ բարություն անես, լավ բաներ ասես, ոգեւորես… Ամեն մարդ ունի իր իրավունքները, ցանկությունները, եւ մենք պետք է հարգենք դրանք, սիրենք դիմացինին:Ու, եթե մեր փոխհարաբերությունները դրականորեն զարգանան, մեր ազգը կցուցաբերի իր լավագույն որակները` աշխատասիրությունը, կրթված, բանիմաց, իմաստուն լինելը:

Ու սարեր շուռ կտա:

Հիվանդին պետք է բուժես ոչ միայն դեղորայքով, այլ նաեւ քո խոսքով ու վերաբերմունքով

Հայաստանում այսօր կյանքի որակի բարձրացման ուղղությամբ իրականացվում են քիթ-կոկորդ-ականջաբանության (ԼՕՌ) ոլորտին վերաբերող բոլոր միջոցառումները: Հիվանդության բուժման գործում կարեւորվում է նաեւ հիվանդի գիտակցական մոտեցումը խնդրին` ինքնաբուժումից խուսափումը:Քիթ-կոկորդ-ականջաբանությունը բժշկության ամենապահանջված ուղղություններից մեկն է, մշտապես կատարելագործվում է, ստեղծվում եւ բուժման մեջ կիրառություն են գտնում նոր մեթոդներ ու եղանակներ:ԼՕՌ բժիշկները ջանում են բուժօգնությունը կազմակերպել միջազգային չափանիշներին համապատասխան:

http://bestgroup.am/  կայքի զրուցակիցն է Դա Վինչի կլինիկայի քիթ-կոկորդ-ականջաբան Պայծառ Քոչարյանը: Բավականին հաճելի զրուցակից, մարդ, որն իր բնագավառում առաջնորդվում է ազնիվ լինելու սկզբունքով, անչափ ուշադիր ու հոգատար է հիվանդների նկատմամբ, շփվելու յուրահատուկ մոտեցում ունի թե՛ գործընկերների, թե՛ այցելուների հետ, եւ նրա հոգատարությունն ու սերը գնահատվում են բոլորի կողմից:

-Բժշկուհի, չնայած Ձեր երիտասարդ տարիքին, ստանձնել եք բավականին պատասխանատու աշխատանք: Ինչպե՞ս որոշեցիք գնալ այդ քայլին:

-Մասնագիտության ընտրության հարցում, երեւի թե, մեծ նշանակություն ունեցավ տատիկիս հիվանդությունը: Ես դեռ շատ փոքր էի եւ մեծերի հետ հաճախ էի նրան այցելության գնում: Եվ, տեսնելով բժիշկների կարեւորագույն ու հետաքրքիր աշխատանքը, որոշեցի կյանքս կապել բժշկության հետ: Ցավոք, տատիկիս չհասցրեցի բուժել: Այժմ վստահ կարող եմ ասել, որ, եթե ինձ կրկին մասնագիտության ընտրության հնարավորություն ընձեռվի, միանշանակ կընտրեմ բժշկի մասնագիտությունը:

- Ըստ Ձեզ, ի՞նչ մակարդակի վրա է այսօր մեր երկրում բժշկին դիմելու կուլտուրան:

-Դիմելիության կուլտուրայի մակարդակը բավականին բարձր է, իսկ դրան նպաստում է առաջնային օղակի` պոլիկլինիկաների աշխատելաոճը: Իրականում հասարակության մեջ կա բացասական կարծիք առաջնային օղակի մասին, սակայն այնտեղ կան լավ մասնագետներ: Ուրախալի է, որ ընտանեկան բժշկությունն ավելի զարգացած է մարզերում, եւ մարդիկ առաջին հերթին դիմում են իրենց ընտանեկան բժշկին, ու վերջինս խնդրի չլուծման դեպքում արդեն հիվանդին ուղարկում է նեղ մասնագետների մոտ: Իսկ Երեւանում, երեւի թե, կլինիկաների ընտրության հնարավորությունը մեծ է, եւ մարդիկ, առաջին հերթին, նախընտրում են անմիջապես դիմել նեղ մասնագետների:

Դիմելիության կուլտուրայի մակարդակի բարձրացմանը նպաստում է նաեւ ինտերնետ պորտալը, որտեղից մարդիկ տեղեկանում են իրենց հիվանության պատմության մասին: Իհարկե, հաճախ, օգտվելով ինտերնետի տեղեկատվությունից, նրանք սխալ ինքնաբուժմամբ են զբաղվում եւ միայն խնդիրը չլուծվելու դեպքում են դիմում բժշկի, երբ գուցե արդեն ուշ է լինում:  

- Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Նեղ մասնագիտացումս ստացել եմ «Նաիրի» բժշկական կենտրոնի քիթ-կոկորդ-ականջաբանության բաժանմունքում`բաժանմունքի ղեկավար Գնել Գեորգիի Անանյանի` հիանալի մարդու եւ գրագետ մասնագետի մոտ, որը մեզ տալիս է գիտելիքների մեծ բազա: Ես սովորել եմ, առաջին հերթին, նրանից, ինչպես նաեւ բաժանմունքի մնացած բժիշկներից:

-Ձեր կարծիքով, ասոցիացիաներն ի՞նչ են տալիս բժիշկներին:

-Քիթ-կոկորդ-ականջաբանների ասոցիացիայում հիմնականում հետաքրքիր կլինիկական դեպքեր են ներկայացվում, քննարկվում, ընդհանուր գիտելիքների եւ փորձի փոխանակություն է տեղի ունենում: Կազմակերպվում են գիտաժողովներ, որոնց ժամանակ արդեն նաեւ միջազգային փորձի փոխանակություն է տեղի ունենում:  

-Հիմնականում ո՞վքեր կարող են Ձեզ դիմել:

-Մեզ մոտ  իրականացվում է քիթ-կոկորդ-ականջաբանության ոլորտին վերաբերվող խնդիրների  եւ ախտորոշում, եւ բուժում: Անհրաժեշտության դեպքում կատարվում է լսողության ստուգում (աուդիոմետրիա), վիդեոֆիբրոսկոպիա (քթի, կոկորդի, ըմպանի, ձայնալարերի նկարահանում):

-Լինելով երիտասարդ կադր` ի՞նչ կասեք երիտասարդ կադրերի մասին. մեր ապագա բժշկությունը վստահելի՞ ձեռքերում է:

-Ինձ թվում է` հուսալի ձեռքերում է լինելու մեր ապագա բժշկությունը: Բժշկի մասնագիտություն  պետք է ընտրեն այն մարդիկ, որոնք սիրով եւ մեծ նվիրումով կկատարեն իրենց աշխատանքը, դրան չեն վերաբերվի որպես զուտ մասնագիտություն: Ինձ համար բժշկությունը թե մասնագիտություն է, թե կոչում. դրանք մեկը մյուսին փոխկապակցված են:

Ընդհանրապես հիվանդին պետք է բուժես ոչ միայն դեղորայքով, այլ նաեւ քո խոսքով ու վերաբերմունքով:

-Ո՞րտեղ եք փնտրում Ձեր հանգիստը օրվա գերլարված աշխատանքից հետո:

-Հիմնականում լինում եմ տանը, ինչպես նաեւ` ընկերներիս շրջապատում` փորձելով ցրվել առօրյա թոհուբոհից:

-Իսկ որպես վերջաբան` Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:

-Մեր հասարակությանը մաղթում եմ առողջություն, համբերություն եւ լավատեսություն:

 Թող երբեք աչքաթող չանեն առողջական խնդիրները եւ ժամանակին դիմեն մասնագետներին:

Անհատական գեղեցկությունը ոչ թե փոխում, այլ ընդգծում ենք

Դեռեւս վաղնջական ժամանակներում ապացուցվել է, որ մաշկը օրգանիզմի ընհանուր առողջության ցուցիչն է: Հնագույն բուժակներն ու հեքիմները բազմաթիվ բնական միջոցներ ունեին, որոնք օգնում էին պահպանել մաշկի առողջությունը, թարմությունն ու գեղեցկությունը: Դեռեւս նրանք էին մաշկի  հիվանդությունների պատճառները որոնում ու գտնում այլ օրգան-համակարգերի ֆունկցիայի խանգարման կամ հիվանդության մեջ: Ժամանակակից բժշկագիտությունը եւս մաշկային խնդիրներին ուղղված տարբեր մոտեցումներ ունի, եւ գիտական, ապացուցողական բժշկությունը հաճախ է համադրվում ժողովրդական միջոցների հետ:

http://bestgroup.am/  կայքի զրուցակիցն է «Աջափնյակ» բժշկական կենտրոնի մաշկաբան, բժիշկ-կոսմետոլոգ Լուսինե Բարսեղյանը: Չնայած բավականին երիտասարդ տարիքին, նա տիրապետում է բժշկի իսկական որակներին` միեւնույն ժամանակ պահպանելով կնոջը բնորոշ նուրբ եւ փխրուն հատկությունները:   

-Բժշկուհի, խոսենք Ձեր անցած ուղու մասին:

-Ավարտել եմ Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանը, կլինիկական օրդինատուրա անցել ակադեմիկոս Ս.Խ. Ավդալբեկյանի անվան առողջապահության ազգային ինստիտուտում՝ դերմատովեներոլոգիա մասնագիտությամբ, ունեմ 10 տարվա աշխատանքային փորձ: Վերապատրաստվել եմ Մոսկվայի ՌԴ ԱՆ Մոսկվայի Սեչենովի անվան առաջին պետական բժշկական համալսարանում, մասնագիտացումը` մաշկաբանություն:

-Ի՞նչ կասեք ակնե մաշկային հիվանդության մասին:

-Ակնեն ֆոլիկուլյար ցան է, որն արտահայտվում է կոմեդոնների առաջացմամբ, որոնց մի մասը հետագայում կարող է վերափոխվել պապուլաների, պուստուլների, հանգույցների եւ կիստաների: Մաշկի ճարպի բաղադրության քանակական փոփոխությունները (գերճարպարտադրություն)  ակնեի առաջացման որոշիչ գործոն են,  ընդ որում, որքան ճարպարտադրությունը ակտիվ է, այնքան մեծ է հիվանդության ծանրության աստիճանը: Ակնեն կարող է հանդիսանալ այնպիսի հիվանդությունների համախտանիշ, ինչպիսիք են  ձվարանների պոլիկիստոզը, մակերիկամների բնածին հիպերպլազիան եւ այլն:

Երբեմն ակնեն բակտերիալ ծագում ունի:  Պրոպիոնոբակտերի ակնե  կոչվող բակտերիայի առկայությունը հիվանդության զարգացման նախապայմաններից մեկն է: Այս բակտերիաները բազմանում են անաէրոբ պայմանններում,  իսկ մաշկի փակ կառուցվածքներում ստեղծված են այնպիսի պայմաններ, որոնք նպաստում են դրանց բազմացմանը: Մեծ նշանակություն ունի նաեւ օրգանիզմի ժառանգական նախատրամադրվածությունը: Ապացուցված է, որ, եթե ծնողների մոտ առկա է ակնե, հավանականությունը մեծ է, որ երեխաների մոտ կարող են զարգանալ ակնեի ծանր ձեւերը: Սխալ սնունդը եւ հատկապես սննդակարգում ածխաջրերի շատ կիրառությունը, ոչ բարենպաստ աշխատանքային միջավայրը (չօդափոխվող սենյակներ, թունավոր նյութեր, արտադրական միջավայր), ինչպես նաեւ սթրեսներն ու դեպրեսիաները, կոսմետիկ միջոցների ոչ ճիշտ ընտրությունը, դեմքի մաշկի ոչ պատշաճ խնամքը ակնե հիվանդությունը խթանող գործոններից են:

Ակնեի բուժումը սահմանելուց առաջ անհրաժեշտ է հստակ իմանալ հիվանդության առաջացման պատճառը: Այս նպատակով կատարվում են մի շարք հետազոտություններ: Լաբորատոր պայմաներում որոշվում է բակտերիաների առկայությունը: Երբեմն գործիքային հետազոտությունների անհրաժեշտություն է լինում՝ պարզելու ենթամաշկային շերտում հիվանդության տարածվածությունը: Հատկանշական է, որ ակնեի բուժումը խիստ անհատական է, այն սահմանվում է՝ ելնելով  անամնեզի տվյալներից, ինչպես նաեւ` հիվանդության պատճառի հիման վրա: Կիրառվում են թե տեղային, թե համակարգային ազդեցության դեղամիջոցներ: Ակնեն ի հայտ է գալիս հիմնականում դեմքի, պարանոցի, ուսերի եւ  թեւերի շրջանում: Մարդկանց առավելապես նյարդայնացնում են դեմքի եւ մարմնի տեսանելի հատվածների վրա դուրս եկող բշտերը: Շատերը խոստովանում են, որ մարմնի քողարկված հատվածների ցանավորումը նույնքան ցավալի է, բայց դա այնքան տհաճությամբ չեն ընդունում, որքան դեմքինը:

-Իսկ ի՞նչ է սեբորեան:

-Բժշկության մեջ սեբորեա է կոչվում  ճարպագեղձերի ինչպես քանակական, այնպես էլ որակական փոփոխությունը, որը լինում է չոր կամ յուղոտ: Վերջինի դեպքում մաշկը ծածկվում է հաստ ու հավասարաչափ ճարպային շերտով, իսկ չորի դեպքում ճարպազատումը կրկին ակտիվ է, սակայն մաշկը ճարպաշերտի փոխարեն մանր թեփուկներով  է պատվում: Նորմայում ճարպագեղձերը շաբաթական 100 գ ճարպ են արտադրում, իսկ սեբորեայի դեպքում` մինչեւ 300 գ ճարպային զանգված, որը պարունակում է պալմետին, օլեին, աղ, ճարպային զանազան թթուներ, սպիտակուցներ, խոլեստերին:

-Ոմանք նախընտրում են սոլյարիի միջոցով արեւայրուքները: Ի՞նչ կասեք դրա մասին:

-Շատ բացասական եմ վերաբերվում սոլյարիի միջոցով կատարվող արեւայրուքներին, քանի որ դրանք յուրաքանչյուր մարդու հակացուցված են: Դա ոչ միայն մաշկի, այլ նաեւ շատ այլ օրգան-համակարգերի համար է վտանգավոր: Ամիսներ, տարիներ հետո կարող է մարդու մոտ քաղցկեղ առաջանալ: Քսուկներ օգտագործելիս էլ խորհուրդ եմ տալիս անպայման ուշադրություն դարձնել բաղադրությանը: Ցանկալի է այդպիսի միջոցները գնել դեղատներից եւ ուշադրություն դարձնել արտադրության ժամկետին ու բաղադրությանը:

-Արեւայրուքի հետեւանքով հիմնականում ի՞նչ խնդիրներով են պացիենտները դիմում:

-Եթե այրվածք են ստանում, դիմում են այրվածքաբանին: Իսկ հիմնականում արեւայրուքի հետեւանքով պեպեններ են առաջանում, բայց այդտեղ ոչ մի վտանգավոր բան չկա:

-Իսկ մաշկավեներաբանության եւ էսթետիկ բժշկության բնագավառում Հայաստանի փորձը շա՞տ է:

-Մաշկավեներաբանության մեջ հայ բժիշկների փորձը շատ մեծ է, չնայած միջոցներն ու հնարավորություններն են սահմանափակ, որոնք էլ, հուսով եմ, կլրացվեն տարիների ընթացքում: Ինչ վերաբերում է էսթետիկ բժշկությանը, ապա կարող եմ ասել, որ այդ հարցում միջազգային մակարդակներին հասել ենք, դեռ մի բան էլ` ավելին:

-Ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում հետզհետե ավելանում են այն բժշկական հաստատությունները, որտեղ իրականացվում է շուրթերի ձեւի եւ չափերի փոփոխություն: Գեղեցիկ եւ գայթակղիչ շուրթեր ուզում են ունենալ գրեթե բոլոր կանայք, սակայն լինում են դեպքեր, երբ տարբեր մեթոդներով իրականացվող շուրթերի ծավալի մեծացման արդյունքում առաջանում են բարդություններ, երբեմն շուրթերը տգեղ տեսք են ստանում: Ի՞նչ կասեք այդ մասին:

-Շուրթերի ծավալի մեծացման եւ ձեւի փոփոխության զանազան մեթոդներ կան, դրանք իրականացվում են տարբեր նյութերով, որոնք բացարձակապես անվնաս են: Ներարկումը  տեւում է 15-20 րոպե՝ տեղային ցավազրկմամբ, իսկ արդյունքը պահպանվում է 6-18 ամիս:

-Իսկ շրթունքների ծավալի ավելացումն անհարմարության զգացողություն չի՞ առաջացնում:

-Բացառվում է անհարմարության զգացողության վարկածը, քանի որ ֆիլերներն իրենց փափկությամբ համապատասխանում են հյուսվածքների փափկությանը: Եվ գրագետ մասնագետի կողմից կատարված ներարկումներից հետո դիսկոմֆորտի առաջացման հավանականությունը նվազագույն է:

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը հայ կանանց:

-Բժիշկ լինելը ներքին հոգեկան լիարժեքությունն է: Երբ կարողանում ես մարդկանց օգնել, ինքդ քեզնից գոհ ես լինում, ներքին գոհունակությունն ու հպարտությունը երջանկացնում են քեզ: Խորհուրդ կտամ կանանց սիրել սեփական անձը եւ տեսնել անհատական գեղեցկությունը, որը մենք ոչ թե փոխում, այլ ընդգծում ենք:

«Շատ եմ ցանկանում, որ բժիշկներն այսօր ավելի գնահատված եւ պաշտպանված լինեն»

Ժամանակակից աշխարհն այսօր նորագույն մոտեցումների եւ ծրագրերի ներդրման ճանապարհով է ընթանում հատկապես բժշկագիտության ոլորտում` բուժծառայությունները դարձնելով առավել արդյունավետ: Թեեւ Հայաստանը փոքր երկիր է եւ տնտեսական հզորություններով չի կարող հավասարվել զարգացած երկրներին, սակայն ձգտում է համընթաց քայլել արդի զարգացումներին` ինչպես բուժծառայությունների որակի բարձրացման, այնպես էլ որակյալ կադրերի պատրաստման գործում:

Բժիշկ-ռեանիմատոլոգի գլխավոր խնդիրն է պահպանել պացիենտի կյանքը ամենակրիտիկական իրավիճակներում, իսկ, եթե ավելի կոնկրետ, կլինիկական մահվան, սրտի կանգի եւ նման դեպքերում:  «Սուրբ Աստվածամայր» բժշկական կենտրոնի բժիշկ-ռեանիմատոլոգ  ղեկավարում է կենտրոնի ամենաբարդ` մանկական վերակենդանացման բաժանմունքը։

Բժշկուհու խոսքերով, Հայաստանում դեռեւս չհաղթահարվող երեւույթ կա։ Ամեն ամիս մեկ կամ մի քանի երեխա է շենքերի տարբեր հարկերից ընկնում։ Հիմնականում նրանք նոր քայլել սկսող կամ էլ ակտիվ երեխաներն են։ Բայց, ամեն դեպքում, կարծում է, որ դա ծնողի անփութության հետեւանքն է: Իսկ ամենացավալի ու անդառնալի ելքով դեպքերի մասին նախընտրում է լռել։

Տարիների ընթացքում այնպես է ձեւավորվել, որ, եթե գիտես` մահվան ելքն անխուսափելի է, փորձում ես քեզ հոգեբանորեն պաշտպանել։ «Դժբախտ դեպքերից, իհարկե, ազդվում ենք, բայց ինչ-որ տեղ դա մեզնից կախված չէ, երեխայի վիճակով է պայմանավորված, առողջական խնդիրներով: Ավելի շատ առողջացած երեխաներից ենք ստանում ուրախություն, երբ արդյունք ենք տեսնում, ու ծնողի ուրախությունից էլ ենք ուրախանում»,-նշում է բժշկուհին:

Աննա Չոբանյանի ղեկավարած բաժանմունքը զբաղվում է ինտենսիվ թերապիայով, բժշկուհին շատ է եղել եվրոպական երկրներում եւ նկատել, որ հագեցվածության տեսակետից տարբերությունը մեծ է: Օրինակ, Եվրոպայում սարքավորումներ կան, որ 3-4 տարին  մեկ փոխվում են, մաշվածության աստիճան չկա, եւ միշտ գնում են նորագույնը:  

Խոսելով անցած մասնագիտական ճանապարհի մասին` մեր զրուցակիցը նշեց, որ  ծնողներն այլ մասնագիտություն ունեին, իսկ ահա հորաքույրն ու մորաքույրը բժիշկներ էին:  Այսօր, արդեն լինելով բաժանմունքի վարիչ, գիտակցում է, որ շատ մեծ պատասխանատվություն է վերցրել իր ուսերին, բայց այնքան շատ է սիրում աշխատանքը, ապրում դրանով, որ, եթե կրկին մասնագիտություն ընտրելու հնարավորություն ընձեռվի, ապա միանշանակ կընտրի բժշկության բնագավառը:

-Բժշկուհի, ի՞նչ կասեք դիմելիության կուլտուրայի մասին:

-Այդ ուղղությամբ այսօր դանդաղ քայլերով առաջնթաց է նկատվում: Պարզապես միշտ չէ, որ դիմում են առաջնային օղակ` պոլիկլինիկա, մինչդեռ հիվանդանոցի ընդունարանում օրական մոտավորապես 40-50 պացիենտ են ընդունում, որոնցից հոսպիտալիզացվում է երեւի մեկ երրորդը: Ցավոք, հասարակության մեջ թյուր կարծիք է ձեւավորվել առաջնային օղակի մասին, ու մենք նաեւ այդ ուղղությամբ ենք աշխատանքեր տանում: Քանի որ ես Երեւան քաղաքի գլխավոր մանկաբույժն եմ, քաղաքապետարանի հետ մանկաբույժների համար դասախոսություն էինք կազմակերպել` կապված սեզոնային գրիպի հետ, որին  շատերն էին մասնակցում, այդ թվում` առաջնային օղակի աշխատակիցները: Նրանք  հետաքրքրվում են նորություններով, աշխատում են իրենց վրա, փորձում բարձրացնել գիտելիքների մակարդակը:

-Ըստ Ձեզ, բժիշկներն այսօր պաշտպանվա՞ծ են:

-Ես շատ եմ ցանկանում, որ բժիշկներն այսօր ավելի գնահատված եւ պաշտպանված լինեն, քանի որ շատ դեպքերում հիվանդներն իրենց մեղքը փորձում են բարդել բժշկի վրա: Ի դեպ, նույն խնդիրը կա նաեւ եվրոպական երկրներում: Բժշկի հեղինակության բարձրացման հարցում մեծ դերակատարում ունեն լրատվամիջոցները, սակայն այսօր լուսաբանվում են ոչ թե լավ, դրական դեպքերը, այլ, հիմնականում, վատ վախճան ունեցած դեպքերը, որն էլ ձեւավորում է բացասական վերաբերմունք բժշկի հանդեպ: Մինչդեռ հաճախ վատ վախճանի պատճառը օբյեկտիվ է լինում:

-Իսկ ասոցիացիաները ի՞նչ են տալիս բժշկին:

-Օրինակ, մանկաբուժական ասոցիացիան տարին 2-3 անգամ հավաքում է պոլիկլինիկաների եւ հիվանդանոցների մանկաբույժներին, եւ դա անվանում ենք մանկաբույժների դպրոց,: 2-3 օրվա ընթացքում ներկայացնում ենք հետաքրքիր թեմաներ, դեպքեր, եւ մեր գործընկերները մեծ ոգեւորությամբ են մասնակցում նմանատիպ դպրոցներին:

-Բժշկությունը կոչո՞ւմ է, թե մասնագիտություն: Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Իմ կարծիքով, եւ կոչում է, եւ մասնագիտություն:

Շատ ուսուցիչներ եմ ունեցել, սակայն ուզում եմ առանձնացնել պրոֆեսոր, բժիշկ-գիտնական, շատ  լավ մարդ Վիլեն Աստվածատրյանին, քանի որ մեծ է նրա դերը մանկաբուժության բնագավառում: Անվանի մանկաբույժը մի քանի տարի ղեկավարել է հանրապետության պուլմոնոլոգիական մանկական կենտրոնը՝ ամուր հիմքերի վրա դնելով այդ բուժական կենտրոնում կատարվող բուժկանխարգելիչ աշխատանքը, միաժամանակ պատրաստելով կադրեր եւ նրանց մասնակից դարձնելով ոչ միայն կլինիկական, այլեւ գիտական գործունեությանը: Կարող եմ նշել նաեւ Մարիանա Վասիլեւնայի անունը: Եվ էլի շատերը կան, որոնք մեծ դերակատարություն են ունեցել նոր սերնդի դաստիարակության գործում, եւ նրանց էլ ինչ-որ չափով կարող եմ համարել իմ ուսուցիչը:

-Իսկ ի՞նչ կասեք երիտասարդ կադրերի մասին:

-Մանկաբուժական ֆակուլտետը փակվելուց հետո զգացվեց նոր կադրերի պակաս, եւ անչափ ուրախալի փաստ է, որ արդեն երկու-երեք տարի Երեւանի Մխիթար Հերացու անվան համալսարանի ռեկտոր Արմեն Մուրադյանի նախաձեռնությամբ փորձում են երիտասարդ կադրերի հարցը լուծել, լրջորեն  զբաղվում են նրանց հետ: Բավականին լավ երիտասարդներ կան, որոնք սրտացավորեն են մոտենում իրենց գործին, եւ կարծում եմ` նրանցից ոմանք կդառնան մեր հանրապետության լավագույն բժիշկները:

-Օրվա գերլարված աշխատանքից հետո ո՞րտեղ եք գտնում Ձեր անդորրը:

-Հանգստանում եմ ընկերական շրջապատում, արվեստի մեջ, սիրում եմ հաճախել թատրոն, համերգ:

-Կարո՞ղ եք նշել Ձեր բնավորության ուժեղ եւ   թույլ կողմերը:

-Իմ բնավորության ուժեղ կողմ համարում եմ այն, որ երբեք ընկերներիս չեմ դավաճանում, շատ նվիրված եմ նրանց: Կավելացնեմ նաեւ աշխատասիրությունը, նորություններով հետաքրքվելը, մի քանի լեզուների` անգլերեն, ռուսերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն, ուսումնասիրությամբ զբաղվելը: Բացի բժշկությունը, հետաքրքված եմ գրականությամբ եւ երաժշտությամբ: Բնավորությանս թույլ կողմ կարող եմ համարել այն, որ, տեսնելով դիմացինի լկտիությունը, ինձ թույլ չեմ տալիս նրան հակահարված տալ:

-Վերջում ի՞նչ կմաղթոք մեր հասարակությանը:

-Մեր հասարակությանը կցանկանամ միմիայն առողջություն, համբերատարություն եւ լավատեսություն: Կցանկանամ, որ առաջնահերթ սիրեն իրենց, իրենց մարմինը, հոգ տանեն նրա մասին, եւ մեր երկրում վերջապես վերանա հայկական այն մտածելակերպը, երբ դանակը ոսկորին հասնելու դեպքում միայն դիմեն բժշկի: Եթե ունենանք արդեն վտանգված օրգանիզմ, ապա կյանքն էլ, բնականաբար, կդրվի հարցականի տակ: Ուրախալի փաստ է, որ այսօր մեր երկրում կան ժամանակակից սարքավորումներ եւ լավագույն մասնագետներ, որոնք կարող են օգնել հայտնաբերելու հիվանդությունները վաղ փուլերում եւ կցուցաբերեն անհրաժեշտ արդյունավետ բուժօգնություն: Սիրեք ձեզ եւ ձեր մարմինը: