Заместитель главврача, заведующий отделением эстетической и терапевтической стоматологий.

• Стаж врачебной практики с 1999 года.
• Врач-консультант компании Tokuyama Dental, Япония
• Врач-консультант компании Sirona, Германия

• Специализация

   Виниры, система CEREC, эстетическая стоматология, эндодонтия, пародонтология, лазерная стоматология, отбеливание зубов.

   
   Постдипломное образование:

   

  • постдипломное обучение в Католическом университете, Брюссель, Бельгия, 1999
  • реставрационная терапия ,центр «Аполлония», DENTSPLY , Полтава,  Украина, 2004
  • эндодонтия ,центр «Аполлония», DENTSPLY,  Полтава,  Украина, 2006
  • восстановительная стоматология ,центр. «Биосан», DENTSPLY , Москва, Россия, 2006
  • клинические аспекты и методики перелечивания в эндодонтии, Иерусалимский университет, Израиль,2008
  • эстетическая реставрация , центр «Аполлония», DENTSPLY, Полтава,  Украина, 2011
  • композитная винирная система «COMPONEER», Coltene, Цюрих, Швейцария, 2013
  • теоретические и практические основы CAD/CAM системы Cerec, Sirona, Беншайм, Германия, 2015
  • особенности дентального микроскопа Kavo, Биберах, Германия, 2016
  • конгресс цифровой стоматологии, Ереван, Армения , 2018
  • мастер класс Tokuyama Dental Asteria, Москва, Россия, 2018

  Языки- армянский, русский, французский, английский

Արգանդի և հեշտոցի պատերի իջեցումն այլևս խնդիր չէ՛

 Արգանդի և հեշտոցի պատերի իջեցումը ծանոթ է բազմաթիվ կանանց: Շատերն են բախվում այս տհաճությանը՝ չիմանալով, որ ցանկացած խնդիր լուծելի է, երբ հանդիպում ես բարձրակարգ մասնագետի:

«Մոր և մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոն» ՓԲԸ-ի Գինեկոլոգիական ծառայության ղեկավար, Վիրաբուժական գինեկոլոգիայի բաժնի վարիչ և պարզապես՝ հոգատար բժիշկ Արման Կարապետյանն արդեն քանի տարի է՝ հեշտոցի պատերի իջեցման վերականգնման նպատակով մեծ հաջողությամբ իրականացնում է սակրովագինոպեքսիա՝ պոլիպրոպիլենային ցանցի տեղադրմամբ:

Նման վիրահատությունը թույլ է տալիս վերականգնել փոքր կոնքի մկանների թուլության պատճառով տեղաշարժված օրգանների նորմալ անատոմիան:

Լապարոսկոպիկ սակրովագինոպեքսիան վերականգնողական վիրահատություն է՝ սինթետիկ նյութերի կիրառմամբ, որը կատարվում է էնդոտրախեալ ցավազրկմամբ:

Սակրովագինոպեքսիան փակ վիրահատություն է: Այսպիսի վիրահատությունները նպաստում են հիվանդների արագ ապաքինմանը և կյանքի որակի բարելավմանը: Վիրահատական միջամտության ընթացքը կարճատև է, իսկ հետվիրահատական շրջանը՝ անցավ:

Անհրաժեշտ է հիշել, որ բժշկին ճիշտ ժամանակին դիմելը բուժման հաջողության ամենամեծ գրավականն է, ուստի որևէ խնդիր նկատելու դեպքում պետք չէ հապաղել, չէ՞ որ առողջությունն ամենաթանկն է:

Բժիշկ Արման Կարապետյանի մոտ հերթագրվելու համար կարող եք զանգահարել +374 91-47-56-01 հեռախոսահամարով կամ այցելել «Մոր և մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոն»:

ՄՌՏ հետազոտությունը կատարում են հղիության առաջին եռամսյակից հետո

Հիվանդության հավանական բարդացումների կանխարգելումը, նախեւառաջ, պայմանավորված է ճշգրիտ ախտորոշմամբ: Բարեբախտաբար, վերջին ժամանակաշրջանում բժշկագիտությունը եւ նորագույն տեխնոլոգիաները բավականաչափ զարգացել են, իսկ դա հնարավորություն է տալիս ստանալ հետազոտությունների ճշգրիտ արդյունքներ: Դրանցից է մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիան (ՄՌՏ), որը համեմատաբար նոր հետազոտության մեթոդ է: Դրա միջոցով ստացված պատկերները տալիս են մանրակրկիտ տեղեկություն հետազոտվողի օրգան-համակարգերի եւ առկա ախտաբանական գործընթացների մասին դեռեւս հիվանդությունների ամենավաղ շրջանում: ՄՌՏ-ով հնարավոր է մանրակրկիտ հետազոտել օրգանիզմի գրեթե բոլոր օրգանները, մասնավորապես, այն համարվում է ոսկե ստանդարտ գլխուղեղի, ողնուղեղի, ողնաշարի, հոդերի, որովայնի խոռոչի եւ փոքր կոնքի օրգանների հետազոտման համար:
http://bestgroup.am/ կայքի  զրուցակիցն է Վլադիմիր Ավագյանի անվան, «Էրեբունի», «Վալիդուս» բժշկական կենտրոնների բժիշկ-ռադիոլոգ ԵՎԱ ՌԵՎԱԶՅԱՆՆ է՝ երիտասարդ, ժպտադեմ, բարեհամբույր, բանիմաց բժշկուհին, ով ոչ մի պարագայում չի կորցնում զսպվածությունը, համբերատար փորձում է օգտակար լինել հիվանդին, կարողանում է դրական ազդել հիվանդի ու նրան շրջապատող մարդկանց վրա:                                                                                                                    

-Բժշկուհի՛, ՄՌՏ-ն անվնա՞ս է օրգանիզմի համար:                                                                                     

-ՄՌՏ-ն ժամանակակից գործիքային հետազոտման անչափ ինֆորմատիվ մեթոդ է, որի ժամանակ չի կիրառվում ճառագայթում, այն միանգամայն անվնաս է օրգանիզմի համար եւ հնարավորություն է տալիս հետազոտել օրգանիզմի գրեթե բոլոր օրգանները՝ հաճախ հայտնաբերելով այնպիսի ախտաբանական պրոցեսներ, որոնք դեռ տեսանելի չեն հետազոտման այլ մեթոդների օգնությամբ:                                                                                               

 -Կարելի՞ է արդյոք հղի կանանց կատարել ՄՌՏ հետազոտություն:

-Այո՛, հղիներին կարելի է կատարել ՄՌՏ հետազոտություն, եթե մյուս հետազոտությունները բավարար ինֆորմացիա չեն հաղորդել բժշկին: Հետազոտությունը կատարվում է միայն եւ միայն բժշկի ցուցումով: Վերջին երեսուն տարիների ընթացքում գիտնականները հանգել են այն եզրակացությանը, որ ՄՌՏ հետազոտությունն անվնաս է մոր եւ պտղի համար: Սակայն ՄՌՏ հետազոտությունը կատարում են հղիության առաջին եռամսյակից հետո, քանի որ այդ շրջանում տեղի է ունենում պտղի օրգանագենեզը՝ օրգան-համակարգերի ձեւավորումը, եւ  ցանկալի է խուսափել հետազոտությունից: Բացի այդ, հետազոտությունը կարող է որոշակի անհանգստություն, անհարմարություն, լարվածություն առաջացնել ապագա մայրիկի մոտ, ինչը նույնպես ցանկալի չէ հղիության այդ շրջանում: Սա եւս մեկ պատճառ է հղիության առաջին եռամսյակում ՄՌՏ հետազոտություն չկատարելու համար: Հղիների ՄՌՏ հետազոտությունը կատարում ենք առանց կոնտրաստավորման, քանի որ կոնտրաստանյութը կարող է թափանցել պլացենտար բարիերը՝ անցնել դեպի պլացենտա եւ վնաս հասցնել պտղին: 

-Ե՞րբ են հղիներին կատարում ՄՌՏ հետազոտություն /ցուցումները/:

-ՄՌՏ հետազոտության օգնությանն են  դիմում այն դեպքում, երբ այս կամ այն պատճառով հնարավոր չի եղել ուլտրաձայնային հետազոտությամբ ժխտել կամ հաստատել որեւէ ախտորոշում, օրինակ, երբ ունենք պտղի անհարմար դիրք, պտղի գանգոսկրերի պնդացում, հղիի՝ արտահայտված ճարպակալում, պտղաջրերի քանակի խիստ նվազում: Թվարկված պատճառների առկայության դեպքում, երբ հնարավոր չէ իրականացնել ուլտրաձայնային հետազոտությունը, դիմում են ՄՌՏ հետազոտության օգնությանը: ՄՌՏ հետազոտությունը կատարում են պտղի արատները, օրգան-համակարգերի, հենաշարժիչ համակարգի խնդիրները բացահայտելու համար, որոնք կարող են բերել հղիության ընդհատման: Մայրերի մոտ դիմում ենք այս մեթոդին, երբ կա սուր հայմորիտի, վասկուլիտի, էնցեֆալիտների, ինսուլտների, հենաշարժիչ համակարգի խնդիրների, ճողվածքի, սիմֆիզիտի կասկած, կամ, երբ նկատվում են հղիի վարքագծի, հիշողության, ինտելեկտի արտահայտված փոփոխություններ:

-Ե՞րբ հղիներին չի կարելի կատարել ՄՌՏ հետազոտություն /հակացուցումները/:

-Ինչպես մնացած գործիքային հետազոտությունները, ՄՌՏ-ն նույնպես ունի որոշակի սահմանափակումներ, որոնք լինում են բացարձակ եւ հարաբերական: Բացարձակ հակացուցումներից է մետաղական բեկորների, պրոթեզների, կարդիոստիմուլյատորների  առկայությունը: Բացարձակ հակացուցում էր հանդիսանում նաեւ պացիենտի ավելորդ քաշը, սակայն այսօր ժամանակակից սարքավորումները հնարավորություն են տալիս հետազոտել մինչեւ 250 կգ քաշ ունեցող պացիենտներին:
Հարաբերական հակացուցումներից են մարմնի որոշ դաջվածքները, ականջում իմպլանտների առկայությունը, ինչպես նաեւ կլաուստրաֆոբիան, հղիության առաջին եռամսյակը եւ  հիվանդի ծանր վիճակը: Նախքան հետազոտությունը սկսելը հիվանդը պետք է տեղեկացնի բժշկին իր օրգանիզմում առկա մետաղի մասին, որից հետո պետք է համատեղ որոշեն հետազոտության նպատակահարմարությունը:

-Ինչպե՞ս են հղիները նախապատրաստվում հետազոտությանը:

-Հետազոտությանը նախապատրաստվելու անհրաժեշտություն կա միայն որովայնի խոռոչի օրգանների եւ արգանդի հետազոտության ժամանակ: Հետազոտությունից մեկ շաբաթ առաջ չի կարելի օգտագործել քաղցրեղեն, կոֆեին պարունակող ըմպելիքներ, սնունդ, որից կարող է առաջանալ մետեորիզմ (գազավորվածություն), այսինքն՝ ցանկալի չէ օգտագործել մեծ քանակությամբ մրգեր, բանջարեղեն: Հետազոտության նախօրեին չորս ժամ պետք է չուտել, եւ խորհուրդ է տրվում  հետազոտությունից երկու ժամ առաջ օգտագործել սորբենտներ, իսկ կես ժամ առաջ՝ սպազմոլիտիկներ (պրեպարատների ընտրությունը կատարում են գինեկոլոգի հետ): Եթե չկան հակացուցումներ, որոնց մասին արդեն խոսեցինք, հետազոտությունը սկսելուց առաջ հղին հանում է բոլոր զարդերը, ժամացույցը, այլ մետաղական առարկաները, կրծկալը, այնուհետեւ պառկում հետազոտության սեղանին, դնում ականջակալները, որպեսզի իրեն չխանգարի սարքի աշխատանքի աղմուկը: Հետազոտությունը միջինը կարող է տեւել՝ սկսած 15 րոպեից մինչեւ 40 րոպե: 

-Հետազոտության ժամանակ հղիի կողքին կարո՞ղ է ներկա գտնվել նրա հարազատը:

-Հետազոտության ժամանակ հղիի հետ նրա կողքին կարող է ներկա գտնվել նրա հարազատը, բռնել նրա ձեռքը՝ լարվածությունը եւ անհանգստությունը առավելագույնս թեթեւացնելու նպատակով:

Բացի այդ, հետազոտության ժամանակ հղիին տրվում է հարմարանք, այսպես կոչված, «տանձիկ», որը նա պահում է ձեռքում ամբողջ հետազոտության ընթացքում եւ կարող է սեղմել այն վատ զգալու դեպքում: Սեղմելուն պես մենք անմիջապես դադարեցնում ենք հետազոտությունը եւ հանում հղիին սարքի միջից:      

Առողջապահական առաջնահերթ խնդիրը հիվանդությունների կանխարգելումն է

http://bestgroup.am/ կայքի  զրուցակիցն է  Ս.Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի մանկական բաժանմունքի ղեկավար, բժշկական գիտությունների թեկնածու, ԵՊԲՀ ակնաբուժության ամբիոնի դոցենտ ՌՈՒԶԱՆՆԱ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆՆ է, ով Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության համակարգում երկարատեւ ու անմնացորդ աշխատանքի, ինչպես նաեւ բժշկագիտության զարգացման գործում ներդրած զգալի ավանդի համար միշտ գնահատվել եւ գնահատվելու է հանրության կողմից: Երկար տարիների վաստակ ունեցող եւ մեծ հեղինակություն վայելող բժշկուհին իր գործի գիտակն է, բազմաթիվ մարդկանց աչքերի լույս է վերադարձրել, մշտապես բարձր պահել եւ, վստահ ենք, բավականին երկար տարիներ կշարունակի բարձր պահել Ս. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի բազմավաստակ անունն ու կոչումը:

-Բժշկուհի՛, ի՞նչ է իրենից ներկայացնոմ «ծույլ աչքի» համախտանիշը:

-«Ծույլ աչքի» համախտանիշը մեր մանկական ակնաբույժների առաջնային լրջագույն խնդիրներից է, քանի որ հետագայում նույնիսկ գիտական վերջին նորարակական մոտեցումները չեն ներգործի այդ աչքի վրա, եթե փոքր տարիքից աչքը չաշխատի: Այսինքն, մենք ամեն ինչ անում ենք, վաղաժամ ծնված երեխայից սկսած, որպեսզի «ծույլ աչքը» չզարգանալու համար լույսը աշխատեցնի երեխայի աչքի ցանցաթաղանթը: Հակառակ դեպքում, եթե պացիենտը 18-20 տարեկանում մեզ մոտ գա 2-5 տոկոս տեսողությամբ, հնարավոր չի լինի նրա տեսողությունը վերականգնել: Դրա պատճառն այն է, որ դադարում է գործել գլխուղեղի հետ կապը, ինչի շնորհիվ վերարտադրվում է պատկերը տեսանելի աչքի հատակում: Դա այդպես է, որովհետեւ աչքն արդեն չի ընկալում ինֆորմացիան: Իսկ, եթե աչքը աշխատեցնում են փոքր տարիքում, դրա վրա հետագայում կարելի է կատարել այն գործողությունները, որոնց շնորհիվ հնարավոր է լինում վերականգնել տեսողությունը: Այդ իսկ պատճառով բոլոր ակնաբույժներն աշխատում են գերծանրաբեռնվածությամբ, իսկ տեսողական խնդիր ունեցող երեխաներն էլ պետք է տարին առնվազն 2-3 անգամ ծնողների հետ այցելեն բժշկի: Մեզ մոտ բուժումն իրականացվում է թե՛ սարքավորումների միջոցով, թե՛ տնային պայմաններում, ու, եթե անհրաժեշտություն է զգացվում, վիրահատում ենք, որպեսզի ազատվենք այդ «ծույլ աչքի» խնդրից: Հակառակ դեպքում, ինչպիսի լազեր էլ լինի, հետագայում չի արթնացնի «քնած աչքը»:

-Ո՞րն է «ծույլ աչքի» զարգացման պատճառը:

-«Ծույլ աչքը» կարող է զարգանալ աչքի թեք դիրքից, տարբեր օպտիկական հնարավորություն ունեցող աչքերի դեպքում: Կարող է մեկ աչքում առկա լինել կատարակտա, մյուսում՝ ոչ, կամ բեկող միջավայրերում կարող է որեւէ այլ խնդիր լինել, որը կարող է խանգարել տեսողության զարգացմանը: Այդ իսկ պատճառով բոլոր բուժական մեթոդները պետք է կարգավորել փոքր տարիքից, անհրաժետության դեպքում, ինչպես նշեցի, վիրահատություն կամ կորեկցիա կատարել ու հասցնել երեխային այնպիսի տարիքի, երբ կարելի կլինի օգնել նրան օգտվելու գիտության վերջին սերնդի նորարարական մեթոդներից, հանել ակնոցը, կոնտակտային ոսպնյակը կամ այլ անհրաժեշտ մեթոդ կիրառել: «Ծույլ աչքի» տարբեր տեսակներ կան, եւ յուրաքանչյուր դեպքում, սկսած հետծննդյան 2-3 ամսականից, պայքարում ենք երեխայի տեսողության զարգացման համար:

-Ո՞ր տարիքային շեմում է հնարավոր վիրահատություն իրականցնել:

-Իհարկե, ընդունված է, որ աճման պրոցեսները կանգ են առնում 21 եւ ավելի բարձր տարիքից հետո, եւ պացիենտը զննվում է 20 տարեկանում, համեմատում ենք 1 տարվա ընթացքում, ու, եթե բոլոր օբյեկտիվ քննության տվյալների մեջ դեռեւս փոփոխություն չի հայտնաբերվում, պրոցեսը կայուն է, առաջարկում ենք համապատասխան մեթոդներ: Այսօրվա ինտերնետային դարում, ավելի վաղ սովորելու եւ ավարտելու պայմաններում կրճատվում է այդ տարիքային շեմը: Վիրահատական միջամտություն կարելի է կիրառել բնածին կատարակտայի, բնածին գլաուկոմայի, տարբեր տեսակի ախտահարումների, ցանցաթաղանթի վրա առկա տարբեր խնդիրների դեպքում: Մեր նպատակը մեկն է՝ խուսափել հիվանդության տարատեսակությունից, գիտության ցանկացած մեթոդ, այդ տարիքին հասանելի բոլոր կորեկցիաները կիրառել, որպեսզի պացիենտն ունենա լավ տեսողություն, քանի որ, հակառակ դեպքում, հետագայում լազերային գործողությունները երեխայի համար կդառնան անհասանելի:

-Ինչի՞ց կարող է առաջանալ ցանցաթաղանթի վնասում:

-Ընդհանրապես ցանցաթաղանթի առողջական վիճակը հետազոտվում է հենց երեխայի՝ մեզ դիմելու առաջին օրվանից, իսկ վաղաժամ ծնվածների (2 կիլոգրամից ցածր քաշ ունեցող եւ 30 շաբաթականից փոքր) ակնահատակը ծնվելուց 2-4 շաբաթ հետո պարտադիր զննում ենք: Դա մեզ համար արդեն սուրբ կանոն է: Նշեմ, որ վաղաժամ ծնվածները պարտադիր հետազոտվում են նեոնատոլոգների եւ մանկական ակնաբույժների կողմից, քանի որ նրանց ցանցենին լիարժեք անոթավորված չի լինում, եւ ստուգվում է, թե ինչպես է ավարտվում անոթավորումը, որը պետք է տեղի ունենար ներարգանդային կյանքում: Մենք հետեւում ենք, որպեսզի անոթավորումը ճիշտ զարգանալու պայմաններ ստեղծվեն եւ այդ ուսումնասիրությունների ժամանակ երբեմն տեսնում ենք, որ աչքի ակնահատակը կարող է առաջիկայում ենթարկվել նեկրոզի: Սա առիթ է դառնում նաեւ վիրուսոլոգիական հետազոտությունների համար: Արյան մեջ սուր պատկերի առկայության դեպքում պետք է տարվի հակավիրուսային բուժում, որպեսզի երեխան անդառնալիորեն չզրկվի մնացյալ ցանցաթաղանթի առողջ հյուսվածքներից, չզրկվի տեսողությունից: Եթե ամուսնական զույգի անամնեզում կրկնակի վիրուսային ախտահարում է ի հայտ եկել, մինչեւ հղիության պլանավորումը ցանկալի է մանրամասն հետազոտվել, ստանալ համապատասխան բուժում:

-Աչքի համար նախատեսված բուժական վարժություններն ո՞ւմ կողմից են մշակված:

-Դրանք բժիշկների՝ տասնյակ տարիների փորձից ելնելով են ընդունվել, որոնք, ի մի բերելով, ստեղծվել է մի կանոն, որի նպատակը մեկն է. հնարավորություն տալ, որպեսզի աչքը որպես օպտիկական համակարգ կարողանա հարմարվել ամենամոտ եւ ամենահեռու տարածություններին, այսինքն՝ զարգացնել մի ֆունկցիա, որ կոչվում է ակոմոդացիա, աչքի հարմարողականությունը զարգացնել, որպեսզի պացինտը տեսնի ե՛ւ շատ մոտիկը, ե՛ւ շատ հեռուն: Ընտրվել են հայտնի գիտնականների կողմից մշակված մատչելի վարժություններ՝ հիմնված ինքակառավարման յոգայի սկզբունքի վրա: Բայց այն բոլորին հասանելի չէ եւ կիրառելի չէ տան պայմաններում: Բացի այդ, ծնողներին հորդորում եմ, որ երեխաներին չզրկեն իրենց մանկությունից, խաղերից, քանի որ բակային խաղերի ժամանակ էլ նրանք բավականին մեծ տեսադաշտ եւ տեսահորիզոն են ունենում: Աշխարհում առողջապահական առաջնահերթ խնդիրը հիվանդությունների կանխարգելումն է, բայց ժամանակին բուժական ճիշտ քայլերի շնորհիվ էլ բազմաթիվ խնդիրներ կարող են գրեթե լիարժեք վերանալ:

Եթե պացիենտի հետ էմոցիոնալ, մենթալ կոնտակտը եղավ, ամեն ինչ լավ կլինի. Գագիկ Համբարձումյան

Երբ բժիշկը հիվանդի հետ քննարկում է նրա խնդիրները, զրույցին «ներկա է լինում» նաև հիվանդությունը, և եթե հիվանդը վստահում է բժշկին, նրանց ուժերը գերակշռում են, նրանք դառնում են երկուսը մեկի՝ հիվանդության դեմ: Այս չափազանց պարզ, բայց և միևնույն ժամանակ՝ չափազանց խորը միտքը մեզ հետ զրույցում արտահայտեց «Արմենիա» հանրապետական բժշկական կենտրոնի Վիրաբուժական կլինիկայի ղեկավար, ԵՊԲՀ Վիրաբուժւթյան թիվ 4 ամբիոնի դասախոս, Հայաստանի վիրաբուժական ուռուցքաբանության ասոցիացիայի նախագահ Գագիկ Համբարձումյանը՝ վիրաբույժ-ուռուցքաբան, որին իրենց կյանքը վստահել և վստահում են հարյուրավոր մարդիկ:

Գագիկ Համբարձումյանը չի սերում բժիշկների ընտանիքից, սակայն այսօր, իր իսկ բնորոշմամբ, մի ամբողջ վիրաբուժական ընտանիքի հայրիկ է: 

Աշխատանքին անսահման նվիրված, հոգատար ու սրտացավ բժշկի համար ամենամեծ գնահատականն իր հիվանդների առողջ լինելն է, ինչին էլ նա օր ու գիշեր ծառայեցնում է սեփական կյանքը՝ անտրտունջ կատարելով բժշկի ծանր ու վեհագույն առաքելությունը:

http://bestgroup.am/ կայքի  զրուցակիցն է վիրաբույժ-ուռուցքաբան Գագիկ Համբարձումյանը:

-Պարոն Համբարձումյան, Դուք վիրաբույժ-ուռուցքաբան եք: Մեր նախնական զրույցի ժամանակ նշեցիք, որ հստակ տարբերակում կա՝ վիրաբույժ և ուռուցքաբան-վիրաբույժ. կմանրամասնե՞ք:

-Սկսեմ հայտնի վիրաբույժ-ուռուցքաբանի ասացվածքով՝ վիրաբուժությունից ստեղծվել կամ սերվել է ուռուցքաբանությունը որպես ճյուղ, իսկ ուռուցքաբանությունը բերել է վիրաբուժության զարգացմանը՝ առհասարակ: Դրանով պայմանավորված՝ վիրաբուժական ուռուցքաբանությունը շատ ավելի մեծ, ավելի խորը գիտություն է և գործնական աշխատանք է ենթադրում՝ հիմնված իսկապես գիտելիքի, ուսումնասիրության և ապացուցողական բժշկության վրա:

Վիրաբուժությունն առանձին շատ հզոր մասնագիտություն է և վիրաբուժական բոլոր մասնագիտությունների և՛ մայրն է, և՛ հայրը: Վիրաբուժական ուռուցքաբաությունը ենթադրում է ավելի լայնածավալ վիրաբուժություն, քան տրադիցիոն վիրաբուժությունը: Իմ կարծիքով՝ ուռուցքով հիվանդներին վիրահատելու իրավունք ունեն միայն այն մարդիկ, որոնք ունեն այդ երկու կրթական ցենզերը՝ վիրաբուժական հիմունքներ և բավականին լուրջ ուռուցքաբանական պատկերացումներ՝ հիվանդության զարգացումների և վիրաբուժական բուժման նպատակների ու գործնականում կատարման արդյունքների հիման վրա: Տարիներ են պահանջվում, որպեսզի հասնես այն մակարդակի, որ վիրահատես ուռուցքով հիվանդին:

Ես մոտ 19 տարի աշխատել եմ Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնում, և իմ մասնագիտությունը, գիտական աշխատանքները՝ ամեն ինչ, վիրաբուժական ուռուցքաբանության հիմքի վրա էր: Այդ տարիներից հետո, այդ փորձը ձեռք բերելով, աշխատելով, սովորելով կամ նայելով, թե ԱՄՆ-ում, Եվրոպայում, ՌԴ-ում ինչպե՛ս են կատարում այդ վիրահատությունները, ելույթ ունենալով միջազգային տարբեր ֆորումներում՝ այսօր ունենք բավականին լավ արդյունքներ՝ ապրելիության տեսանկյունից:

Երբեմն տարիներ հետո, երբ հիվանդը զանգում է, իմանում ես, որ այդ մարդը կա, ապրում է առողջ ու երջանիկ, քեզ չի մոռացել, այդ ժամանակ հասկանում ես, որ այն, ինչ դու արել ես, ճիշտ ես արել, և սա ապացուցում է, որ վիրաբուժական ուռուցքաբանությունը առանձին գիտություն է, և որպես մասնագիտություն պետք է առանձնանա:

-Ձեզ ի՞նչ հիվանդություններով են դիմում, ովքե՞ր են Ձեր պացիենտները:

-Ես ներկայումս «Արմենիա» հանրապետական բժշկական կենտրոնի Վիրաբուժական կլինիկայի ղեկավարն եմ, մենք վիրաբուժական ուռուցքաբանության լիցենզիա ունենք, այստեղ դիմում են վիրաբուժության բոլոր ուղղություններով տառապող տարբեր հիվանդներ: Կոնկրետ ինձ սկսել են դիմել ուռուցքով բազմաթիվ հիվանդներ՝ սկսած կերակրափողի քաղցկեղով տառապողներից, մինչև ստամքոսի ամբողջական հեռացում պահանջող հիվանդություններով տառապողները: Դիմում են նաև լյարդի, հաստ աղիքի ուռուցքներ ունեցողները, ենթաստամոքսային գեղձի խնդիրների դեպքում՝ թե՛ գլխիկի, թե՛ պոչի ուռուցքների… Բացի այն բանից, որ ուռուցքից ազատում ենք հիվանդներին, նաև ուշադրություն ենք դարձնում նրանց հետագա կյանքի որակի ապահովմանը:

-Խոսքը միայն մեծահասակների՞ մասին է, թե՞ այստեղ երեխաներ նույնպես դիմում են:

-Այստեղ մանկական վիրաբուժության ծառայություն էլ կա, մանկական անեսթեզիոլոգ էլ ունենք, Հանրապետական բժշկական կենտրոնում առավելապես մանկական տրավմաների դեպքում են դիմում, մեր մանկական օրթոպեդը՝ տրավմատոլոգը, մեծ ծավալով վիրահատություններ է կատարում, ստեղծվել է առանձին մանկական բաժանմունք՝ համապատասխան հիվանդասենյակներով ու պայմաններով:

-Խոսեցինք երեխաների մասին. պարոն Համբարձումյան, կպատմե՞ք Ձեր ընտանիքի մասին, գիտեմ, որ Ձեր կինն ու զավակները նույնպես բժիշկներ են:

-Իմ ծնողները բժիշկներ չեն եղել, եղել են ինժեներ ու դասախոս, կնոջս մայրիկն է եղել բժշկուհի, հայրը՝ տնտեսագետ, ևս դասախոս: Ես ամուսնացած եմ, երկու երեխա ունեմ, մեր ընտանիքը մաքուր վիրաբուժական ընտանիք է: Կինս քիթ-կոկորդ-ականջի միկրովիրաբույժ է, տղաս՝ Վահագնը, վիրաբույժ-ուռուցքաբան է, երկու մասնագիտացումներն էլ անցել է, ի դեպ՝ պատերազմի ժամանակ ամենաթեժ կետում ինքը դաշտային հոսպիտալում վիրահատություններ էր անցկացնում Իշխանաձորում: Հայաստանում երևի թե միակն է, որ ունի եվրոպական ստանդարտի էնդոսկոպիստի լիցենզիա՝ հաստատված Ֆրանսիայում: Աղջիկս էլ՝ Ալլան, քիթ-կոկորդ-ականջաբան է, մեր բոլորիս վիրաբուժական հմտություններն իր մոտ կան, վերցրել է՝ ավելացնելով նաև էնդոսկոպիկ վիրահատության հմտությունները: Երևի թե միակ երիտասարդն է կամ առհասարակ միակը ՀՀ-ում, որն անում է ականջի էնդոսկոպիկ վիրահատություններ: Ալլան հիմա նաև հմտանում է մանկական քիթ-կոկորդ-ականջաբանության գործում՝ բուժումներ ու վիրահատություններ անելով:

-Իսկ Դուք ինչպե՞ս որոշեցիք բժիշկ դառնալ:

-Տանը բժիշկներ չկային, ուղղակի ինձ վրա ազդեց ծննդաբերության ժամանակ իմ մորաքրոջ մահը: Ես այն ժամանակ դպրոցական էի և որոշեցի դառնալ բժիշկ, օգնել մարդկանց, փրկել… 6-7-րդ դասարան էի, շատ չէի էլ պատկերացնում, բայց դա էմոցիոնալ ազդեցություն թողեց վրաս, մենք իրեն շատ էինք սիրում, և դեպքը շատ հանկարծակի եղավ…

Ինչ վերաբերում է երեխաներին, իհարկե, մենք ուզում էինք, որ մեր երեխաները բժիշկ դառնան, և Վահագնի ընտրությունը մեզ համար զարմանալի չէր, բայց որ Ալլան ցանկացավ, զարմացանք, որովհետև նա դպրոցի ընթացքում մաթեմատիկական լուրջ գիտելիքներ ուներ, և մենք մտածում էինք, որ կա՛մ քեռու նման ֆինանստիստ կդառնա, կա՛մ տնտեսագետ… Բայց ասաց՝ ես էլ եմ ուզում դառնալ բժիշկ, և երբ հարցրինք՝ ինչու՞, ասաց՝ տանը բացի բժշկությունից ոչինչ չեմ տեսել, դա էլ ուզում եմ (ծիծաղում է.-խմբ.): Ի դեպ՝ երկուսն էլ ունեն երաժշտական կրթություն. տղաս ջութակ է նվագում, աղջիկս՝ դաշնամուր, բայց չորորդ դասարանից ասաց, որ այլևս դաշնամուր չի ուզում, ջութակ նվագել է ցանկանում՝ եղբոր նման, և ինքն էլ գնաց այդ ուղղությամբ: Կինս էլ շատ լավ նվագում ու երգում է, ես էլ լավ դամ եմ պահում (ծիծաղում է.-խմբ.), հետները մի քիչ երգում եմ, երկուսն էլ ջութակ ու դաշնամուր են նվագում, և, լինելով վիրաբույժների ընտանիք, այսպես կարծես թե փորձում ենք գտնել մեր հանգստությունը (ժպտում է.-խմբ.): 

-Սահուն անցում կատարեցինք իմ հաջորդ հարցին. գիտեմ, որ բժիշկները, հատկապես՝ վիրաբույժները, այսպես ասած՝ օր ու արև չունեն: Դուք ինչպե՞ս ու որտե՞ղ եք կարողանում հանգստություն գտնել:

-Հանգստություն գտնում եմ ընտանիքում: Դժվար է ծանր աշխատանքային օրվանից հետո այդ ամենը թողնել աշխատանքի վայրում, գալ տուն ու չխոսել դրա մասին, չէ՞ որ դու գալիս ես հանգստանալու, ուզում ես այդ միջավայրից պոկվել, ամենադժվարը դա է՝ կարողանալ ուժ գտնել, զբաղվել առօրյա գործերով, երաժշտություն լսելով, ուղղակի հանգիստ քայլել: Իմ հանգիստը միայն ընտանիքում է: Երբ բոլորը տանն են, աչքիդ առջև են, այդտեղ դու սկսում ես հանգստանալ, դա ուրիշ կարգավիճակ է, ուրիշ աուրա է: Մենք սիրում ենք դուրս գալ քաղաքից, բացօթյա վայրերում լինել, շրջել անտառներով, շփվել մարդկանց հետ… Վերջերս գնացինք Լոռի՝ բնության գիրկ, շրջեցինք, դրանից հետո այստեղ Լոռիից հիվանդներ ունեցա, նրանց հետ շփումից քո ազգի արմատի հոտ ես զգում, զուլալ մաքրություն… Նույն կերպ շատ ենք սիրում Գյումրին, որտեղ ևս վերջերս եղանք ընտանիքով:

-Պարոն Համբարձումյան, նշեցիք, որ դժվար է կտրվել առօրյա հոգսերից և վայելել հանգիստը: Ենթադրում եմ, որ Ձեզ զբաղեցնում են մտքերը Ձեր պացիենտների վերաբերյալ: Խնդրում եմ, մի փոքր պատմեք նրանց հետ Ձեր շփումների, էմոցիոնալ կապի մասին:

-Սկսած պացիենտի դիմելու պահից՝ նրա հետ պետք է էմոցիոնալ կապ լինի: Երբ բերում են հիվանդի հետազոտության տվյալները, որ նայեմ, ես միշտ ասում եմ, որ պետք է հիվանդն ի՛նքը գա, առաջինը հիվանդին պետք է ծանոթանաս, նայես նրա աչքերին, ինքն էլ՝ քո: Եթե էմոցիոնալ, մենթալ կոնտակտը եղավ, ամեն ինչ լավ կլինի: Կան իրավիճակներ, որ չեն ստացվում, դու զգում ես, որ չես կարող, նայում ես, բայց տեսնում ես, որ էմոցիոնալ կապը կարծես թե չի ստեղծվում:

-Այդ դեպքում զբաղվու՞մ եք այդ հիվանդով:

-Ոչ թե մերժում եմ, այլ թողնում եմ նրա որոշմանը: Ես սովորաբար հիվանդի հետ քննարկում եմ ամեն ինչ, այն օնկոլոգներից եմ, որը չի խուսափում գրեթե ճշմարիտ քննարկել հիվանդի հետ նրա հիվանդության հարցը, քանի որ բոլոր հիվանդներն ավելի հստակ են ուզում իմանալ՝ իրենց հետ ի՛նչ է կատարվում, քան հարազատները: Հարազատներն էմոցիաներով տառապում են, իսկ հիվանդը կոնկրետ ուզում է հասկանալ՝ իր խնդիրն ունի՞ լուծում, և որո՞նք են լուծման եղանակները: Այդ տեսանկյունից ես հիվանդի հետ գրեթե պարզ ու անկեղծ եմ ամեն հարցում: Մեր միջև ստեղծվում է ընկերական, փոխվստահության մթնոլորտ, ու երևի 50-60 տոկոս գործն այդտեղ է արվում: Հին ասացվածք կա՝ երբ հիվանդն իր հիվանդությամբ եկել է բժշկի մոտ, և իրենք միմյանց հետ զրուցում են, քննարկում են բուժման եղանակները, նրանք երեք հոգով են լինում՝ հիվանդը, բժիշկը և հիվանդությունը: Կարևորն այստեղ հիվանդն է, նա ո՛ր կողմը կանգնեց, ուժերը կգերակշռեն այդ կողմում, որովհետև եթե հիվանդն ապրում է հիվանդությունով, նա բժշկին չի վստահում, մտքերը հիվանդությամբ են լեցուն, իսկ երբ ինքը տեսնում է, որ բժիշկը կօգնի, իր հետ կպայքարի, հիվանդությունը մենակ է մնում, իրենք երկուսով են պայքարում…

-Ձեզ համար՝ որպես բժշկի, ամենամեծ գնահատականը ո՞րն է:

-Ամենամեծ գնահատականը հիվանդի առողջ լինելն է՝ քո կատարած աշխատանքից հետո:

-Բժի՛շկ, ի՞նչ կցանկանաք հավելել:

-Առողջ եղեք, մի՛ վախեցեք, դիմեք բժիշկներին, գտեք ձեր մասնագետին և կառողջանաք:

Կրթություն

1970-1980թթ. - ք. Երևան,  թիվ 132 միջն. դպրոց,

1980-1987թթ. – ԵՊԲՀ`  դիպլոմ, բուժական գործ

1987-1988թթ. -  Հանրապետական հիվանդանոցի անեսթեզիոլոգիայի և ռեանիմատոլոգիայի բաժանմունքում ինտերնատուրա:

1989թթ- ապրիլ-հունիս- Երևանի Բժիշկների կատարելագործման ինստիտուտի վիրաբուժության ամբիոնում կրծքային և որովայնային անհետաձգելի վիրաբուժության պրակտիկ դասընթաց

1991-1993թթ . - ԵՊԲՀ վիրաբուժական հիվանդությունների թիվ 1 ամբիոնում կլինիկական օրդինատուրա

1998-մայիս-հունիս-  Ռուսաստանի Վիրաբուժության Գիտական կենտրոնում ստամոքսի և կերակրափողի վիրաբուժության երկամսյա պրակտիկ դասընթաց

2003-հոկտեմբեր-նոյեմբեր-  ԱՄՆ Կալիֆորնիայի Դուարտյե քաղաքի «Հույսի քաղաք» Ուռուցքաբանական կենտրոնի վիրաբուժության բաժանմունքում այցելու բժիշկ

2007թ-Զալցբուրգի  Ամերիկա-Ավստրիական հիմնադրամի «ՈՒռուցքաբանություն» բժշկական սեմինար

2017թ-ապրիլի 3-6- Ռուսաստանի Սանկտ Պետերբուգի Մասնգիտական բժշկական օգնության գիտա-պրակտիկ կենտրոնում լապարոսկոպիկ կոլոպրոկտոլոգիայի գործնական դասընթաց

2017թ սեպտեմբեր 28-30- Թուրքիայի Անկարա քաղաքում Լյարդի և ենթաստամոքսային գեղձի արդի վիրաբուժության սիմպոզիում գործնական սեմինարով

Աշխատանքային գործունեություն

1988-1991թ. – Մեղրու ՇրջԲուժՄիավորում,բժիշկ – անեսթեզիոլոգ-ռեանիմատոլոգ, վիրաբույժ

1993-2000թթ- Էրեբունի ԲԿ Անհետաձգելի Վիրաբուժության բաժանմունգում ավագ վիրաբույժ

2000-2002թթ- ՈՒԱԿ Որովայնային ուռուցքաբանության բաժանմունքի վիրաբույժ

2002-20016-ՈՒԱԿ Որովայնային ուռուցքաբանության բաժանմունքի վարիչ

2015թ- ից ԵրՊԲՀ Վիրաբուժության թիվ 4 ամբիոնի դասախոս

2016- 10. 2019 ՈՒԱԿ կրծքավանդակի և որովայնի օրգանների ուռուցքաբանության բաժանմունքի վարիչ

2019-ից Արմենիա ՀԲԿ Վիրաբուժական կլինիկայի ղեկավար

Գիտական գործունեություն

2005թ. - պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն՝ ստանալով բժշկական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան,

2014թ. - պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն՝ ստանալով բժշկական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան,

2017/Օգոստոս/1-2 – Վիրաբուժական Ուռուցքաբանության Հայկական Միության կողմից «Թոքի Քաղցկեղի Վիրահատական Բուժման Ժամանակակից Մոտեցումները» միջազգային գիտաժողովի կազմակերպիչ և նախագահ, ք․ Երևան

2018/Հունիս/15-16 – Վիրաբուժական Ուռուցքաբանության Հայկական Միության կողմից իրականացված «Գլխի և Պարանոցի Քաղցկեղի Վիրահատական Բուժումը միջազգային գիտաժողովի կազմակերպիչ և նախագահ,              ք․ Երևան

Պարգևներ

2004թ. - ՀՀ ԱՆ պատվոգիր,

….

Մասնագիտական գործունեություն

2018թ- ից Եվրոպայի վիրաբույժների ասոցիացիայի անդամ

2015թ.-ից ԵՊԲՀ 027 – ՈՒռուցքաբանություն պաշտպանական մասնագիտական խորհրդի անդամ

2016թ.-ից` Հայաստանի Վիրաբուժական ուռուցքաբանության  ասոցիացիայի նախագահ,

2014թ – Ռուսաստանի Բնագիտութան ակադեմիայի իսկական անդամ

2004թ.-ից` Հայ ուռուցքաբանների ասոցիացիայի անդամ

1991թ-ից Հայկական Վիրաբուժության ասոցիացիայի անդամ

Անձնական տվյալներ

Ամուսնացած է, ունի 2զավակ՝ որդի և դուստր:

Պետք է բացարձակ անվճար լինի COVID-19-ի հետ կապված ցանկացած հետազոտություն

 Հի­վան­դի ակն­կա­լի­քը ստան­դարտ է. բժիշ­կը լի­նի իրա­վա­սու, փոր­ձա­ռու մաս­նա­գետ, զգա­յուն, հո­գա­տար եւ ու­շա­դիր իր ան­ձի հան­դեպ: Հայտ­նի բան է`առանց հո­գին բու­ժե­լու  դժ­վար է մար­մի­նը բու­ժել: Ցան­կա­ցած գրա­գետ բժիշկ գի­տի դա, նաեւ գի­տակ­ցում է, թե  հի­վան­դի մոտ վս­տա­հու­թյուն առա­ջացնե­լու հա­մար ինչ­քան կար­եւոր նշա­նա­կու­թյուն ու­նի անհատական վերա­բեր­մուն­քը: Քա­նի որ հի­վանդ­նե­րի ճն­շող մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը տե­ղյակ չէ բժշ­կա­կան նր­բու­թյուն­նե­րին եւ չի կա­րող նկա­տել բժշ­կի փոր­ձա­ռու­թյան աս­տի­ճա­նը, ուս­տի այդ մա­սին սո­վո­րա­բար գա­լիս են եզ­րա­հանգ­ման` հաշ­վի առ­նե­լով բուժ­հաստատու­թյան   հե­ղի­նա­կու­թյու­նը, ավե­լի հա­ճախ`բժշ­կի մա­սին տե­ղե­կու­թյուն­ներ հա­վա­քե­լով: 

http://bestgroup.am/ կաjքի զրուցակիցն է բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՌԴ ԳԱ արտասահմանյան անդամ, վիրաբույժ (ընդհանուր), Երեւանի պետական բժշկական համալսարանի վիրաբուժության ամբիոնի վարիչ, Հերացի թիվ 1 հիվանդանոցային համալիրի վիրաբուժության բաժանմունքի վարիչ ՄՈՒՇԵՂ ՄԻՐԻՋԱՆՅԱՆԸ: Լինել բժիշկ՝ նշանակում է աշխատել անձնվեր, լինել նախաձեռնող, խոհեմ, պատասխանատու ե՛ւ արածների, ե՛ւ չարածների համար:Իսկական բժշկի համար իր մասնագիտությունը, առաջին հերթին, առաքելություն է: Պարոն Միրիջանյանի համար բժիշկ լինելը նշանակում է ստանձնել շատ մեծ պատասխանատվություն, սիրել մարդկանց, ամեն հիվանդի մոտենալ յուրովի ու պատրաստ լինել սեփական ուժերի գերլարման հաշվին անել առավելագույնը։ Եվ հենց այդ հատկանիշների համար էլ մեր զրուցակիցը վայելում է ինչպես հիվանդների, այնպես էլ ընդհանրապես հանրության սերն ու վստահությունը:                 

 -Ի՞նչ հետք թողեցին առողջապահական համակարգի վրա 44-օրյա պատերազմը եւ COVID-19-ը: :                                                                                           

 -Մեծ ցավով պիտի ասեմ, որ այսօր մեր առողջապահական համակարգը բարձիթողի վիճակում է: Կորոնովիրուսից այսքան մահ չպետք է լիներ. մենք փոքր երկիր ենք եւ կարող էինք արագ տեմպերով պայքար տանել այդ չարիքի դեմ: Բազմաթիվ բացթողումներ են եղել նաեւ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ, բայց պաշտոնապես պիտի ասեմ, որ սպիտակ խալաթավոր զինվորներն արեցին ամենահնարավորն ու նույնիսկ  անհնարինը մարտի դաշտում: Որ COVID-19-ը ծանր հիվանդություն է, բոլորս էլ դա ավելի սուր զգացինք մեր հարազատների կորստից հետո, եւ, ամեն դեպքում, պատվաստվելը պարտադիր է, որպեսզի խուսափենք հիվանդության ծանր ու անդառնալի ելքերից: Արտերկրում շատ են գովազդում պարտադիր պատվաստումը, իսկ մեզ մոտ պատշաճ մակարդակով գովազդ չի արվում: Մի բան էլ եմ ուզում անպայման նշել: Այսօր կենտրոնացել են միայն COVID-ի վրա, բայց թող Ձեզ չթվա, թե այլ հիվանդություններից մահվան ելքերը դրա համեմատ քիչ են: Սակայն գոնե այդ ուղղությամբ էլ լիարժեք բուժօգնություն չի կազմակերպվում: Այդ նպատակով պետք է առաջնային օղակին տրվեն եվրոպական ուղեցույցներ, որպեսզի համապատասխան հերթականությամբ իրականացվի առաջնային բարձրորակ բուժօգնությունը: Պետք է բացարձակ անվճար լինի COVID-19-ի հետ կապված ցանկացած հետազոտություն:                      

 -Ո՞րն է կյանքի բարդությունները հաղթահարելու Ձեր հաջողության բանաձեւը:                        

  -Երբեք չվհատվել: Արդեն պատկառելի տարիքի եմ (65 տարեկան) ու, երեւի թե, այդ տարիքի բոլոր մարդկանց նման պիտի դժգոհեի, բայց ես լավատես եմ, ձգտում եմ առավելագույնին հասնել: Եվ ընդհանրապես յուրաքանչյուրս պետք է զգոն լինենք, որպեսզի կարողանանք հաղթահարել մեր երկրի համար անչափ ծանր այս շրջանը:                                                               

  - Ի՞նչ կասեք բժիշկ-պացիենտ հարաբերության մասին:                                                                               

-Հիվանդի վստահությունը բժիշկը պետք է նվաճի թե՛ իր պրոֆեսիոնալիզմով, թե՛ շփվելու կարողությամբ, եւ, եթե պացիենտի ու բժշկի միջեւ ստեղծվում է լուրջ համագործակցություն, կապ, աստիճանաբար տրվում են գրեթե բոլոր խնդիր­ների լուծումները: Բժիշկն իր պացիենտին օգտակար է լինում ոչ միայն բուժական գործով, այլեւ հոգեբանական շփմամբ, հետեւաբար, յուրաքանչյուր բժիշկ պետք է տիրապետի փսիխոթերապիայի մեթոդներին: Այդ դեպքում ստեղծվում է մի վիճակ, որն արտասահմանյան գրականության մեջ կոչ­վում է «կոմպլայնս»՝ պացիենտի ու բժշկի միջեւ համաձայնություն եւ համագործակցություն՝ ուղղված հիվանդության պատճառած հոգսերի, տառապանքների, համ­բե­րությունը փորձության ենթարկող երեւույթների հաղթահարմանը:                                                                        

-Բժի՛շկ, իսկ հաճա՞խ են Ձեր կյանքում հիասթափություններ եղել:                                                    

 -1973 թվականից առողջապահական համակարգում եմ եւ նույնիսկ մեկ վայրկյան չեմ երկմտել մասնագիտության ընտրության հարցում, չեմ հիասթափվել իմ մասնագիտությունից: Ու, եթե այս տարիքում կրկին ինձ հնարավորություն ընձեռվեր ընտրել նեղ մասնագիտացում, միանշանակ կընտրեի վիրաբուժության ոլորտը: Իհարկե, եղել են նաեւ մահացու ելքով դեպքեր… Երբեմն պարզապես հիասթափվում ես զուտ մարդկային վատ վերաբերմունքից, դրանց դրսեւորումներից: Ես իմ վարքով, բարքով, ուղնուծուծով, ամեն ինչով վիրաբույժ եմ, եւ միանշանակ իմ բախտը բերել է այն առումով, որ ունեցել եմ հիանալի ծնողներ, ծնվել եւ մեծացել եմ հիանալի շրջապատում, թե՛ դպրոցում, թե՛ ինստիտուտում ունեցել եմ հիանալի ուսուցիչներ, որոնք ունեն իրենց մեծ ներդրումը իմ՝  բժիշկ դառնալու, նաեւ որպես մարդ կայացման մեջ:                                                                               

  -Որո՞նք են, ըստ Ձեզ, առողջապահության առաջնային խնդիրներն այսօր:                                     

-Այդ գերխնդիրը գալիս է դեռ լենինյան շրջանից եւ արդիական է նաեւ այսօր՝ մեր հասարակության առողջ լինելը: Ես զարմանում եմ, երբ այսօր ասում են, որ հիվանդանոցներում COVID-ով հիվանդների համար տեղ չունեն: Մարդու կյանքը դարձել է զրո, ոչինչ, բայց չէ՞ որ ամեն մահը մի օջախի դժբախտություն է, ծխի մարում... Առողջապահական համակարգում կարծես թե շատացել են սառնասիրտ, ես կասեի՝ քարսիրտ մարդիկ, բժիշկների զգալի մասը դարձել է անուշադիր, սեւեռվել, կենտրոնացել է միայն դրամականի վրա: Բայց մենք պետք է պայքարենք, որպեսզի մահեր չունենանք, պետք է իրենց կատարած աշխատանքի դիմաց այսօր բժիշկները գնահատվեն ըստ արժանվույն, աշխատանքի գալիս չպետք է մտածեն ֆինանսի մասին, պետք է միմիայն կենտրոնանան իրենց աշխատանքի վրա: Երկրի ղեկավարությունը պետք է առաջնահերթ մտածի բնակչության սոցիալական վիճակի, առողջապահական եւ կրթական համակարգերի բարելավման մասին: Միայն դրանից հետո մեր երկիրը կբարգավաճի, կծաղկի:                           

-Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:                                                                                                        

-Կմաղթեմ, իհարկե, քաջառողջություն, կցանկանամ, որ դիմելիության մակարդակը, կուլտուրան բարձրանան մեր երկրում, քանի որ բժշկությունը շատ արդյունավետ կարողանում է բուժել եւ պայքարել հիվանդությունների դեմ միայն այն դեպքերում, երբ դրանք վաղ փուլերում են ախտորոշվում: Խորհուրդ կտամ, կանխարգելիչ նկատառումներից ելնելով, տարեկան գոնե մեկ անգամ դիմել իրենց բժշկին:

Ես իմ աշխատանքը արվեստ եմ համարում. բժիշկ-կոսմետոլոգ

Ասում են՝ գեղեցկությունը կփրկի աշխարհը: Հավելենք, սակայն, որ առանց առողջության՝ ոչինչ արժեք չունի, իսկ երբ համադրվում են գեղեցկությունն ու առողջությունը, ևս մեկ քայլով մոտենում ենք կատարելությանը:

Այսօր ոչ միայն կանայք, այլև տղամարդիկ են հետևում սեփական արտաքինին, ինչը, անշուշտ, չափազանց ուրախալի և ողջունելի է. միշտ էլ առաջին տպավորությունն այլոց վրա թողնում է մարդու արտաքինը: 

Թերևս շատերը կհամաձայնվեն, որ թե՛ կնոջ, թե՛ տղամարդու պարագայում մաքուր, հարթ ու գեղեցիկ մաշկը որոշիչ դեր ունի գեղեցիկ ու խնամված արտաքին ունենալու գործում:

Անձամբ լինելով իսկական գեղեցկուհի՝ բժիշկ-կոսմետոլոգ, «I Clinic» էսթետիկ կոսմետոլոգիայի կենտրոնի ղեկավար Լիանա Հրաչիկի Մարկոսյանն արդեն քանի՜ տարի է՝ բառի բուն իմաստով արարում է գեղեցկություն՝ հնարավորինս պահպանելով մարդուն ի վերուստ տրված բնական հմայքը:

Մեր ընթերցողներն արդեն կռահեցին՝  http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն  բժիշկ-կոսմետոլոգ Լիանա Մարկոսյանը, որի հետ զրուցեցինք ամենատարբեր թեմաների շուրջ՝ սկսած «I Clinic» կենտրոնի գործունեությունից, վերջացրած հայ կանանց ակումբ ստեղծելու հիանալի մտահղացմամբ:

-Պատմեք, խնդրեմ, թե ինչով է զբաղվում Ձեր կենտրոնը:

-Մենք զբաղվում ենք ինչպես մաշկի բուժմամբ, այնպես էլ՝ տարիքային և ոչ տարիքային էսթետիկ խնամքով: Այստեղ գալիս են մաշկի խնդիրներ ունեցող մարդիկ, երբ կա բուժման անհրաժեշտություն, կատարում ենք մաշկը գեղեցկացնելու, երիտասարդացնելու պրոցեսներ: Մեզ դիմում են տարբեր տարիքային խմբերի այցելուներ, ինչպես նաև՝ տարբեր սեռերի: Մեզ մոտ չկա տարանջատում, հուրախություն մեզ՝ տղամարդիկ ևս խնամվում են Հայաստանում և սիրում են գեղեցիկ երևալ, ժամանակակից տենդենցներին համապատասխան՝ շատ անգամ բոտոքսի են դիմում, շատ անգամ՝ ֆիլլերների միջամտության, սակայն այնպես չէ, որ դա նորաձևության պահանջն է, այսինքն՝ շուրթերի մեծացում չենք անում, բայց փոքր-ինչ բնականին մոտ շտկումներ արվում են դեմքի վրա:

-Երբվանի՞ց է հաճախակի դարձել տղամարդկանց դիմելիությունը: 

-Վերջին երկու տարիներին գրագետ մոտեցումը մեծացել է, տեղեկատվության պակաս չկա, և կարողանում են հասկանալ, որ դա իրենց ևս պետք է, ոչ միայն կանանց:

-Իսկ տղամարդկանց ո՞ր տարիքային խումբն է ավելի հաճախ դիմում:

-Շատ ավելի երիտասարդ տղաներ են գալիս՝ ակնեի խնդրով և պոստակնեի հետքերի բուժման համար, իսկ այլ դեպքերում հիմնականում շտկում ենք ավելորդ պապիլոմաների աճը, վերացնում ենք, այրում, դա արվում է լազերի օգնությամբ… Դիմում են նաև տարիքային փոփոխությունների համար, երբ արդեն կան միմիկայի թեթև կնճիռներ: Նշեմ, սակայն, որ այստեղ խնդիրն այլ է. մենք չենք փորձում շատ մեծ ծավալներով գործ անել, որպեսզի տեսքը լինի մաքսիմում տղամարդկային և չնմանվի կնոջ, բոտոքս էլ շատ չենք կիրառում, որ աչքերը շատ չբարձրանան, և դիմագիծը չփոխենք: Կանանց դեպքում մի քիչ այլ է, հեշտ է դիմագիծ փոխելը, տղամարդու դեպքում գեղեցիկ չի լինում:

-Ո՞ր տարիքային խմբի կանայք են ավելի հաճախ դիմում:

-Ունենք 20 տարեկանից սկսած, 16 տարեկան այցելուներ ևս, երբ դեռահասության շրջանում մաշկային խնդիրներ են առաջանում, և առհասարակ նրանք, ովքեր հիմնականում ուզում են խնամվել, մնացած դեպքերում տարվա մեջ չորս սեզոն պետք է խնամվել: Եթե երիտասարդ կին է, երիտասարդ աղջիկ է, չունի խնդիր, գոնե երեք ամիսը մեկ մաշկի վրա պիտի ինչ-որ շերտազատման պրոցես կատարվի, որպեսզի 25 տարեկանից հետո, երբ արդեն միմիկայի ծերացման նշանները երևում են, չդրսևորվեն: 

Ներարկումների համար ավելի հաճախ դիմում են 30-40 տարեկանները, 40-50 տարեկանները վերջին մեկ տարում է, որ արդեն գրեթե եկել են այն գիտակցության, որ անպայման պետք է ներարկումների համար դիմել, այսինքն՝ ոչ միայն ուղղակի տարիքային մեխանիկական պրոցեդուրաների, այլև ներարկումային: Նրանց շրջանում շատ մեծ է վախը, մտածում են, թե արդյոք ներարկումը չի՞ բերի հետագա վատացման:  Ո՛չ, հակառակը, նման պրոցեդուրաները չեն թողնում, որ պրոբլեմատիկ վիճակն ավելի խորանա, և անգամ այն վիճակը, որ կար, չի վերադառնում՝ նույնիսկ եթե չկրկնեն և ոչինչ չանեն հետագայում:

-Ո՞րն է լուծումը, մարդիկ ինչպե՞ս և ումի՞ց պիտի ճիշտ տեղեկություններ ստանան, որ չերկմտեն կոսմետոլոգի դիմելիս:

-Փորձում ենք գրագետ տեղեկություն տալ՝ թեկուզ մամուլի միջոցով, եթերների միջոցով, որ մարդիկ ավելի ճիշտ մոտեցում ցուցաբերեն:

Սակայն լինում է նաև հակառակը. մարդիկ երբեմն չափից ավելի հաճախ են դիմում: Նման դեպքերում մենք  խորհուրդ ենք տալիս մտածել՝ արդյոք կարիք կա՞ ավելիի,  որովհետև կան կանայք, որոնք չեն համբերում մեկ ամիս, անընդհատ նույն պրոցեդուրան ցանկանում են կրկնել: Այդ ուղղությամբ էլ փորձում ենք հոգեբանական աշխատանք տանել: Չափից դուրս տարվել արտաքինով և՛ սխալ է, և՛ վտանգավոր: 

-Բժշկուհի՛, հիմա շատ է խոսվում այն մասին, որ բնականը գեղեցիկ է: Ինչպե՞ս եք կարողանում չհատել այդ գիծը, պահպանել բնականությունը:

-Ամեն ինչ պիտի արվի շատ փոր դեղաչափով՝ և՛ ֆիլլերները, և՛ բոտեքսը: Քանակական և խտության առումով մենք աշխատում ենք չանցնել նորմաները: Բոտոքսի դեպքում եթե ես փորձում եմ անջատել միմիկան, ապա չեմ անջատում ամբողջությամբ, թողնում եմ, որ միմիկան աշխատի, մարդն ունենա շարժում, ժպիտ, զայրույթ, ուրախություն: Դրանք անջատում էին տասը տարի առաջ: Եթե նկատել եք, հին հոլիվուդյան՝ տիկնիկի նմանվող դերասանները չէին ժպտում, սառած տիկնիկի կերպար էին: Այսօր արդեն այլ մեթոդներ կան, որոնք կարող ենք օգտագործել, օրինակ՝ նոսրացված բոտեքս, բեյբի բոտեքս կամ մեզոբոտեքս: Դրանք բերում են կնճիռի վերացման, բայց ոչ՝ միմիկայի անջատման: Այդ տեխնիկաների միջոցով պահպանվում է բնական դեմքը: Մենք վերացնում, մաքրում ենք տարիքը, բայց թողնում ենք մարդու ինքնությունը, մարդու ժեստերը, միմիկաները, որոնք բնորոշ են հենց իրեն:

-Որևէ պրոցեդուրայից հետո խնամք պահանջվու՞մ է:

-Անշուշտ: Գործի մեծ մասը մերն է, բայց կիսով չափ էլ հաճախորդներինն է, որովհետև պրոցեդուրայից հետո հատուկ խնամք է պահանջվում. եթե գնացին տուն ու պիլինգ արած կամ սրսկված դեմքին արևապաշտպան կրեմ չքսեցին, դուրս եկան արևի տակ զբոսնելու, հնարավոր է՝ շատ ավելի լաքաներ լինեն, քան օգուտ՝ պոցեդուրայից:

-Հայաստանում քանի՞ տարի է, ինչ կիրառվում է բոտեքսը:

-Կարծում եմ՝ մինիմում 15 տարի կա, որ արդեն լայնորեն կիրառվում է, պարզապես մեզ մոտ քիչ էր պրոդուկցիան, դեղորայքային այս չափի մեծ հոսք վերջին մեկուկես տարում է: Մենք աշխատում ենք եվրոպական նյութերին ավելի մեծ նախընտրություն տալ, որովհետև այնտեղ առողջապահական ստանդարտներ կան, որոնք շատ բարձր որակ ունեն:

-Դուք նշեցիք, որ անգամ 16 տարեկանների խումբ կա, փաստորեն՝ եթե հաշվի առնենք, որ չափահասությունը 18 տարեկանից է, ենթադրելի է, որ կան այնպիսի գործողություններ, որոնք կատարելու համար ծնողի համաձայնությունը պարտադիր է:

-Անպայման: Ես 16 տարեկանին համարում եմ երեխա. ամեն դեպքում, երբ անգամ մազահեռացման կուրս ենք սկսում, հաշվի է առնվում տվյալ անձի առողջական վիճակը, և շատ հաճախ երեխան չգիտի իր առողջական վիճակի մասին: Անպայման պարտադրում ենք, որ մայրը կամ որևէ հասուն մեկն ընտանիքից լինի իր հետ, և անմիջապես չենք սկսում ոչ մի պրոցեդուրա: 18-ն արդեն չափահաս է, և ըստ օրենքի՝ մարդը կարող է որոշել անգամ ֆիլլեր կամ բոտեքս անել դեմքի վրա, ամեն դեպքում՝ դարձյալ խորհրդատուն մենք ենք լինում՝ արժե՞ արդյոք գնալ դրան, թե՞ ոչ: 

16 տարեկանից սկսվում են մազահեռացման ծրագրերը, մինչ այդ չի թույլատրվում, եթե լազերային ծրագրեր են, որպեսզի լիարժեք հասունացման պրոցեսներն անցած լինեն, և մենք տանք արդյունք: Այս դեպքում էլի վնաս չենք տալիս, բայց գոնե արդյունքի համար հաշվի ենք առնում օրգանիզմի գրեթե հասունացած էտապը:

-Իսկ այլ բժիշկների հետ համագործակցու՞մ եք, Ձեր հաճախորդների մոտ որևէ խնդիր նկատելիս՝ նրանց ուղղորդու՞մ եք համապատասխան մասնագետի մոտ՝ հետազոտության: 

-Անպայման,  հիմնականում աշխատում եմ էնդոկրինոլոգների և գինեկոլոգների հետ զուգահեռ կոնսուլտացիայից հետո միայն սկսել պրոցեդուրան: Այդպես պատահում է հիմնականում այն դեպքերում, երբ աղջիկները գերմազոտ են լինում, նաև գիրացման խնդիր են ունենում, երբ լինում է ձվարանների պոլիկիստոզ, անդրոգենների խախտման խնդիր, այդ դեպքերում արդեն պարտադրում ենք բուժում, որովհետև մազահեռացման ծրագիր սկսելն անիմաստ է դառնում: Միայն բուժումից հետո՝ երրորդ ամսից սկսած, անգամ դեղերի ֆոնի վրա կարող ենք կատարել:

-Բժշկուհի՛, եթե մի բառով բնորոշեք Ձեր գործունեությունը, ի՞նչ կասեք, Դուք ինչո՞վ եք զբաղվում:

-Ես իրականում իմ աշխատանքը արվեստ եմ համարում, որովհետև ամեն մարդու հետ ուրախանում եմ, եթե իրենք գոհ ու երջանիկ են ստացված տեսքից, որովհետև ինչ-որ չափով ես եմ ստեղծում իրենց նոր կերպարն ու դիմագիծը, և մարդու դրական արձագանքը ամենամեծ գնահատականն է: 

-Ես աշխատում եմ իմ սիրած մասնագիտությամբ, օգնում եմ և կարծում եմ՝ նաև լուծում եմ շատ հոգեբանական հարցեր: Երբեմն կանայք ուղղակի ուզում են գալ ու զրուցել, շատ հաճախ ես մտածում եմ նաև ապագայում, երբ կորոնավիրուսային  չարիքն ավարտվի, ստեղծել կանանց ակումբ՝ ոչ միայն հենց էսթետիկ կենտրոն, այլև առանձին հենց կանանց ակումբ, որտեղ պարզապես կգան այն կանայք, որոնք ուզում են զրուցել իրար հետ, ու շատ է լինում, որ այստեղ գալիս, իրար հետ ընկերանում են, ցանկանում են միմյանց հետ շփվել: Սա նաև շատ հոգեբանական հարցեր է լուծում, երբ դու կարողանում ես ընկերանալ, օգնել և գեղեցկացնել:

-Ձեզ մոտ կա՞ հոգեբանի առանձին հաստիք:

-Այս պահին ոչ, բայց հուսով եմ՝ երբ նշածս կենտրոնը լինի, կլինեն նաև հոգեբաններ, մարդու ինքնագնահատականը բարձրացնող մասնագետներ, որովհետև կնոջը շատ անգամ իր ինքնագնահատականի անկումն է բերում նրան, որ ինքն ուզում է շատ բան փոխել, մինչդեռ առհասարակ փոխելու կարիք չկա. կարելի է գեղեցկանալ որոշակի  շտկումներով, լինել խնամված, բայց անընդհատ փոփոխությունների չդիմել: Դա շատ կարևոր գործոն է, ես մտածում եմ, որ ցանկացած միջամտություն, անգամ՝ ֆիլլերների կամ այլ միջոցների կիրառմանը երբ կինը դիմում է, անպայման հոգեբանի խորհրդատվություն էլ է պետք, որովհետև դիմագիծ փոխելը ներքին եսի փոփոխություն է. արդյոք ինքը պատրա՞ստ է կրել այդ փոփոխությունը:

-Խոսեցինք քովիդից. այս պայմաններում ինչպե՞ս եք աշխատում, դժվա՞ր չէ:

-Բավականին դժվար է, բայց քանի որ մարդն առանց ապրելու իր բնականոն ռեժիմով՝ ուղղակի կմահանա ավելի շուտ, քան քովիդը կսպանի, փորձում ենք մաքսիմում անվտանգության մեթոդներ կիրառելով աշխատել, դիմակայել, որովհետև երբ կարիքը կա գեղեցկանալու, ինչքան էլ մարդիկ վախենում են, կա նաև հոգեբանական այլ կողմ, որ մարդը սովոր է իր կյանքի ռիթմին և չի կարող իրեն այդքան կաղապարել:

-Բժշկուհի, ըստ Ձեզ՝ մեր կանանց ի՞նչն է պակասում:

-Հայաստանաբնակ հայ կանանց հատկապես սեր է պակասում, ես շփվում եմ նաև այլ երկրներում ապրող հայ կանանց հետ, որոնք շատ ինքնավստահ են և շատ կարևորում են իրենց բարձր ինքնագնահատականը։

-Ո՞վ կամ ի՞նչն է մեղավոր:

-Կարծում եմ՝ այդքան տղամարդիկ չէ, որքան հենց իրենք՝ կանայք, որովհետև իրենք նվիրում են իրենց ամբողջությամբ, նվիրում են երեխային, ամուսնուն, ընտանիքին և ամենավերջում՝ իրենք իրենց… 

-Ի՞նչ կմաղթեք մեր ընթերցողներին:

-Առաջին հերթին կուզեմ, որ լինեն առողջ՝ մարմնով և հոգով, որովհետև ցանկացած դեպքում, երբ առողջ ես, և հոգիդ խաղաղ է, դու արդեն գեղեցիկ ես, իսկ մնացած դեպքերում՝ խնամվել,  տրամադրել ժամանակ ու միջոցներ՝ սեփական տեսքի համար: