<Մենք այնքան քիչ ենք, որ չենք կարող մեզ թույլ տալ կորցնել եւս մեկին…..>

Ոսկրածուծի դոնորների հայկական ռեեստր 

Ոսկրածուծի դոնորների հայկական ռեեստր բարեգործական հիմնադրամը ստեղծվել եւ հիմնադրվել է Հայաստանում 1999 թ. հունիսին`  ելնելով  լեյկեմիայով եւ արյան այլ հիվանդություններով տառապող երեխաների կյանքի փրկության եւ բուժման խիստ անհրաժեշտությունից: Այն գրանցվել է Հայաստանում որպես շահույթ չհետապնդող հասարակական կազմակերպություն:

Հիմնադրամի պատվավոր նախագահը Հայաստանի նախկին առաջին տիկին Բելա Քոչարյանն է իսկ հիմնադրամի նախագահը` մասնագիտությամբ բիոքիմիկոս Ֆրիդա Ջորդանը: Հիմնադրամի գործադիր տնօրենը` բժիշկ Սեւակ Ավագյանն է:

2000թ. դեկտեմբերի 28-ին Երեւանում բացվեց ռեեստրի լաբորատորիան: Այն իր տեսակով միակն է ոչ միայն Հայաստանում, այլեւ տարածաշրջանում: Սա հյուսվածքային տիպավորման լաբորատորիա է, ուր որոշվում են մարդկային անտիգենները: Ռեեստրում արվող հետազոտությունների մակարդակը լիովին համապատասխանում է միջազգային չափանիշներին, որի շնորհիվ էլ 2006թ լաբորատորիային տրվեց հավատարմագիր Եվրոպական իմունոգենետիկայի Ֆեդերացիայի (EFI) կողմից: Ռեեստրը անդամագրված է Ոսկրածուծի դոնորների միջազգային կազմակերպությանը (BMDW), նաեւ հանդիսանում է Ոսկրածուծի դոնորների համաշխարհային ասոցիացիայի(WMDA) լիիրավ անդամ:

Ինչումն է կայանում Ռեեստրի անհրաժեշտությունը

Քանի որ հայերն ունեն յուրահատուկ ժառանգական կառուցվածք, ուստի հայ հիվանդների համար պրակտիկորեն հնարավոր չէ աշխարհում ներկայումս գործող ռեեստրներում գտնել համապատասխան դոնորներ: Ժառանգական անհամապատասխանությունների պատճառով այն հայ հիվանդները, որոնց բուժման համար ցուցված է միայն ոսկրածուծի փոխպատվաստումը, մահանում են համապատասխան դոնոր չգտնելու պատճառով: Հետեւաբար, խիստ անհրաժեշտ էր եւ կարեւոր ամբողջ աշխարհով սփռված հայերի համար դոնորների ռեեստր ստեղծելը եւ լեյկեմիայով եւ արյան այլ հիվանդություններով տառապող հայ հիվանդների կյանքը փրկելը:

ՀԻՄՆԱԴՐԱՄԻ ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ  ԾՐԱԳՐԻ ՆՊԱՏԱԿՆԵՐԸ

Ոսկրածուծի դոնորների հայկական ռեեստրի նպատակն է հայ և օտարերկրացի հիվանդների համար ոսկրածուծի համապատասխան դոնորներ գտնելը եւ փոխպատվաստման առավել արդյունավետություն ապահովելը  լեյկեմիայով ու արյան այլ հիվանդություններով տառապող հիվանդների համար:

ՈԴՀՌ-ի  նպատակն է նաեւ կազմակերպել դոնորների հավաքագրում համայն հայության շրջանակներում  եւ ստեղծել ռեեստրի համահայկական ցանց: Որքան ավելի շատ լինի ցանցում գրանցված դոնորների թիվը, այնքան կմեծանա համապատասխանություն գտնելու հավանականությունը:

Վիճակագրական տվյալները ցույց են տալիս, որ յուրաքանչյուր 200 դոնորից մեկ համապատասխանություն գտնելու համար անհրաժեշտ է ունենալ առնվազն 10 000 դոնոր:

ՑՈՂՈՒՆԱՅԻՆ  ԲՋԻՋՆԵՐԻ ՀԱՎԱՄՔԱՆ ԵՒ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆ

Հայաստանում ցողունային բջիջների հավաքման կենտրոնի ստեղծումը էապես հեշտացնում է  հայ հիվանդների փոխպատվաստման գործընթացը: Մինչ, հիմնադրամում ցողունային բջիջների հավաքման կենտրոնի ստեղծումը,  փոխպատվաստումներ իրականցնելու համար դոնորը պարտադրաբար պիտի ճամփորդեր այլ երկրներ, որտեղից հավաքագրված բջիջները ուղարկվում էին փոխպատվաստումը իրականացնող կենտրոն:

Իսկ ցողունային բջիջների հավաքումը հենց Երեւանում կազմակերպելու դեպքում անհամեմատ կնվազեն  փոխպատվաստման ծախսերը, ինչն առաջին հերթին կօգնի հայ հիվանդներին:

Այսօր այդ նպատակն այլևս իրականություն է, որին ՈԴՀՌ-ը հասել է տարիների աշխատանքի եւ ռեեստրի բարեկամների ու հովանավորների օգնության արդյունքում: Ցողունային բջիջների հավաքագրման կենտրոնն իր գործունեությամբ կնպաստի արյան ծանր հիվանդություններով տառապողների արդյունավետ բուժմանը, հայ  եւ  այլազգի հիվանդների կյանքի փրկությանը:

2010թ.-ի hունիսի 16-ին, առաջին անգամ Հայաստանում եւ տարածաշրջանում, ՙՈսկրածուծի դոնորների հայկական ռեեստր՚ բարեգործական հիմնադրամում իրականացվել է արյան ցողունային բջիջների հավաքում կամավոր դոնորից:

ՌԵԵՍՏՐՈՒՄ  ԿԱՏԱՐՎՈՂ ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱՌՈՏ ՆԿԱՐԱԳԻՐ

Տրանսպլանտոլոգիայի զարգացման կարեւոր նախապայմաններից մեկը հյուսվածքային համատեղելիության որոշումն է, որը պայմանավորված է իմուն համակարգում HLA անտիգենների գոյությամբ: Այլ կերպ ասած` դոնորը եւ ռեցիպիենտը համատեղելի են, եթե նման են իրենց HLA անտիգենային կառուցվածքով: Գեների համակարգը, որը կոդավորում է HLA անտիգենները, կոչվում է մեծ հյուսվածքային համատեղելիության կոմպլեքս (major histocompatibility complex): Ռեեստրում արվող հետազոտությունների մակարդակը լիովին համապատասխանում է միջազգային բոլոր չափանիշներին, որը  մեծ հնարավորություն է  ընձեռում սերտ կապեր հաստատել աշխարհում գործող մյուս նմանատիպ ռեեստրների հետ:

Փաստեր

.       2000թ. դեկտեմբերի 28-ին Երեւանում բացվեց Ոսկրածուծի դոնորների հայկական ռեեստրի լաբորատորիան:

.       2001թ.  հունվարի 8-ից սկսվել է դոնորների կամավորագրումը: Հայաստանի Հանրապետության նախկին առաջին տիկին Բելլա Քոչարյանը հանդիսանում է ռեեստրի առաջին դոնորը:

.       2001թ. Ռեեստրը արժանացել է ՀՀ նախագահի մրցանակին:

.   2001 թ. փետրվարի 17-ին Լոս Անջելեսի Գլենդել Մեմորիալ հիվանդանոցին կից բացվեց ռեեստրի ամերիկյան մասնաճյուղը, ուր կատարվում է ԱՄՆ քաղաքացի մեր հայրենակիցների կամավորագրումը:

.           2002 թ. հունվարի 8-ին ՀՀ կառավարությունը որոշում ընդունեց յուրաքանչյուր տարվա այդ օրը նշել որպես` Դոնորի օր:

.           2004թ. Ոսկրածուծի դոնորների հայկական ռեեստրը անդամակցում  է Ոսկրածուծի դոնորների համաշխարհային կազմակերպությանը:

.           2009 թ․ Հայաստանում ՈԴՀՌ -ում  բացվել է ցողունային բջիջների հավաքման եւ պահպանման  կենտրոնը.

.          Հանդիսանում է Ոսկրածուծի դոնորների համաշխարհային ասոցիացիայի (WMDA) լիիրավ անդամ:

.          Ռեեստրն անցել է Ոսկրածուծի դոնորների միջազգային կազմակերպության (BMDW) լիցենզավորման.

.         Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Բ-ն և Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոս Արամ Ա-ն իրենց հայրապետական օրհնանքներն են հղել ռեեստրի ծրագրերին` պատրաստակամություն հայտնելով ամենայն աջակցություն ցուցաբերել դրանց:

.          Մինչ օրս ռեեստրում դոնորագրվել են  ավելի քան 28.000 կամավորներ:

.         Դոնորագրումներ են անցկացվել ոչ միայն  Հայաստանում  եւ Ղարաբաղում, այլ նաեւ աշխարհի տարբեր հայաշատ վայրերում ` Միացյալ Նահանգներ, Իրան, Լիբանան, Սիրիա, Գերմանիա, Կանադա, Ֆրանսիա, Կիպրոս, Բուլղարիա, Շվեցարիա, Անգլիա եւ այլն:

.         Մինչ օրս հայտնաբերված համատեղելիությունների հիման վրա կատարվել է 30 փոխպատվաստում:

Ոսկրածուծի դոնորների հայկական ռեեստր

բարեգործական հիմնադրամի պատվավոր նախագահ` Դոկտոր Բելլա  Քոչարյան

Հայաստանի առաջին տիկին

Հիմնադրամի խորհրդի նախագահ` Դոկտոր Ֆրիդա Ջորդանը

Գործադիր տնօրեն` Դոկտոր Սեւակ Ավագյան

Հիմնադրման տարի 1999թ.