Մանկաբարձ-գինեկոլոգը գործ ունի երկու` մոր եւ պտղի կյանքի հետ

Հղիությունը կնոջ կյանքում կարեւոր եւ հուզական շրջան է, որը  համարվում է նորմալ ֆիզիոլոգիական վիճակ: Սակայն բժշկական տեսանկյունից այն  դիտվում է որպես սահմանային  դրություն, քանի որ այդ շրջանում կարող են գլուխ բարձրացնել մինչ հղիությունն ընկած ժամանակահատվածում կնոջ կյանքում հանդիպած հիվանդությունները, կամ ի հայտ գալ նոր խնդիրներ: Առհասարակ, եթե հղիությունը նույնիսկ հարթ է ընթանում, միեւնույն է, օրգանիզմում տեղի են ունենում մի շարք բարդ հորմոնալ, նյարդային եւ ֆիզիոլոգիական փոփոխություններ, որոնք, բնականաբար, կարող են առաջացնել առողջական խնդիրներ: Մի խոսքով` հղիությունը կնոջ համար սահմանային վիճակ է նորմայի եւ պաթոլոգիայի միջեւ:

Հոգեբանական տեսանկյունից հղիության ընթացքում նյարդահոգեբանական փոփոխությունները հիմնավորված են հորմոնալ ֆոնի փոփոխություններով, որոնք առաջացնում են մի շարք  էմոցիոնալ հոգեվիճակներ: Նման  դեպքերում, մանկաբարձ-գինեկոլոգից բացի, երբեմն հղիի հետ աշխատելիս մասնագիտական միջամտություն է ցուցաբերում նաեւ հոգեբանը: Որքան էլ առաջին հղիությունը համարվի  ցածր ռիսկային,  իսկ նորմալ ընթացող կրկնածին հղիությունը`ոչ  ռիսկային, այնուամենայնիվ,  հղիության ընթացքում հղիի այցերի քանակը  հետազոտությունների  համար պետք է մի փոքր ավելին լինի: Երբեմն լինում են դեպքեր, երբ կինը  հղիության ընթացքում շատ լավ ինքնազգացողություն է ունենում, սակայն նրա օրգանիզմում տեղի են ունենում մի շարք բարդ ախտաբանական երեւույթներ:

  http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է <<Էրեբունի>> բժշկական կենտրոնի  <<Բարձր ռիսկի խմբի հղիների>> բաժանմունքի մանկաբարձ-գինեկոլոգ ԱՆԱՀԻՏ ԱՆԱՆՅԱՆԸ:

-Տիկի´ն Անանյան, ի՞նչ տեխնիկայով է հագեցած ձեր բաժանմունքը, եւ ի՞նչ նորագույն մեթոդներ են կիրառվում ձեզ մոտ:

-<<Էրեբունի>> բժշկական կենտրոնը հագեցած է հղիության սկզբնական շրջանից մինչեւ ծննդաբերություն, հետծննդյան շրջան մեր պացիենտներին սպասարկելու համար անհրաժեշտ տեխնիկայով եւ բոլոր ժամանակակից սարքավորումներով:

-Բժշկուհի´, հիմնականում ի՞նչ մանկաբարձագինեկոլոգիական խնդիրներով են ձեզ դիմում:

-Մեր կլինիկա դիմում են տարատեսակ մանկաբարձագինեկոլոգիկան խնդիրների դեպքում` սկսած անպտղությունից, վերջացրած ամենատարբեր խնդիրներով հղիները, որոնք մեր հսկողության տակ են մնում մինչեւ ծննդաբերությունը: Մեզ մոտ աշխատում են նեղ մասնագիտացում անցած, ինչպես նաեւ բժշկության տարբեր ոլորտների լավագույն մասնագետներ, որոնք 24 ժամ հասանելի բուժօգնություն են ցուցաբերում մեր պացիենտներին: Առհասարակ մեզ դիմում են տարբեր սոմատիկ հիվանդություններով հղիներ, որոնք, լինելով մեր հսկողության տակ, անցնում են հետազոտություն, ստանում անհրաժեշտ բուժօգնություն, եւ նրանց հետագա հսկողությունը իրականացվում է ըստ ցուցումների:  

-Հայ կանանք որքանո՞վ են ուշադիր սեփական առողջության նկատմամբ:

-Ուրախությամբ պետք է նշեմ, որ բավականին մեծ տոկոս են կազմում այն կանայք, ովքեր հետեւում են իրենց առողջությանը: Մեզ հատկապես  դիմում են սեռական կյանքին առնչվող խնդիրներով: Կան նաեւ պացիենտներ, որոնք պարտադիր ամեն տարի դիմում են մեզ, անցնում համապատասխան եւ անհրաժեշտ համակցված հետազոտություններն ու ստանում իրենց անհրաժեշտ բուժօգնությունը:

-Անպտղության ի՞նչ վիճակագրություն կա մեր հանրապետությունում:

-Անպտղությունը հանրապետությունում կազմում է մոտավորապես 10-20 տոկոս: Եթե հայտնաբերվում է, որ զույգն անպտուղ է, երեւի թե,  0,01 տոկոսի մոտ է ախտորոշվում, որ բուժման ոչ մի մեթոդ հասանելի չէ: Փառք Աստծո, արդի բժշկությունն արագ տեմպերով, նորարարություններին համընթաց քայլում է նաեւ Հայաստանում, ունենք վերարտադրողական լավագույն կենտրոններ, որտեղ լուծվում է անպտղության խնդիրը` ընդուպ մինչեւ փոխնակ մայր ունենալը: Եվ ուրախալի է, որ, եթե նախկինում ամուսնությունից հետո էին հիմնականում մեզ դիմում, ապա այսօր դիմում են  նաեւ երիտասարդ, դեռահաս աղջիկներ: Ուրախալի փաստ է, որ կանայք դարձել են ավելի տեղեկացված, որովհետեւ ապրում ենք ինտերնետային դարաշրջանում, ու, եթե ճշգրիտ, գրագետ կայքերից են օգտվում, ապա, կարդալով իրենց գանգատների եւ խնդրի մասին. հասկանում են, որ ունեն մասնագետի կարիք; Իհարկե, լինում են նաեւ դեպքեր, երբ ոչ գրագետ կայքերից սխալ տեղեկատվություն են ստանում:

-Բժշկուհի', ե՞րբ ընտրեցիք Ձեր մասնագիտությունը:

- Մայրիկիս հայրիկը երազել է, որ դուստրը դառնա բժշկուհի, բայց դա մնացել է զուտ երազանք: Հորեղբայրս եւ եղբայրս բժիշկներ են, եւ ինձ դեռ մանկուց սերմանվել է սեր դեպի բժշկությունը, ու ես ութերորդ դասարանում հստակ որոշեցի, որ դառնալու եմ բժշկուհի: Երբ ուսանում էի չորրորդ կուրսում, մանկաբարձություն եւ գինեկոլոգիա առարկան ինձ դասավանդում էր հրաշալի դասախոս Մեդեա Նիկիտիչնան, ով ինձ տվեց գիտելիքների մեծ բազա, եւ ես մանկաբարձ-գինեկոլոգ դառնալու արդեն վերջնական որոշում կայացրեցի:  Ընտրության հարցում կարեւոր նշանակություն ունեցավ այն հանգամանքը, որ երեխաներ շատ, չափից ավելի եմ սիրում: Թող ինքնագովություն չթվա, եթե ասեմ, որ ինձ համարում եմ պատասխանատու եւ մասնագիտությունն անչափ սիրող մարդ: Իսկ նեղ մասնագիտացում անցնելու տարիներին ինձ դասավանդել են մարդիկ, որոնց համարում եմ իմ ուսուցիչները` Անդրանիկ Պողոսյան, Կարեն Մելիքյան, Էդիտա Ղարիբյան (նա ներկայումս մեր բաժանմունքի ղեկավարն է), Արմեն Խուրշուդյան, Տիգրան Հովհաննիսյան, Սյուզաննա Բաբլոյան եւ Լիլիթ Հովսեփյան: Բոլորից սովորել ու ոգեշնչվել եմ եւ  իմ մասնագիտական կայացման մեջ շնորհակալ եմ իրենց:

Նշեմ նաեւ, որ հասցնում եմ ամեն տարի մասնակցել վերապատրաստումների եւ վերջերս եմ վերադարձել Ռուսաստանի Դաշնությունից: Եվ ընդհանրապես ցանկացած բժշկի խորհուրդ կտամ, որ անպայման վերապատրաստումների մասնակցելու ժամանակ գտնի, որպեսզի կարողանա մշտապես ձեռքը պահել օրեցօր զարգացող բժշկության զարկերակի վրա: Չէ՞ որ ցանկացած մանկաբարձ-գինեկոլոգ գործ ունի երկու` մոր եւ մանկան կյանքի հետ, իսկ դա կրկնակի պատասխանատավություն է ենթադրում:  

-Գոյություն ունի՞ տարիքայի շեմ, որից հետո անհնարին է հղիությունը:

-Իհարկե, իրականում գոյություն ունի տարիքային շեմ, բայց այսօր ես իմ հսկողության տակ ունեմ 52 տարեկան հղի կին, որը սպասում է զույգ պտղի լույս աշխարհ գալուն: Իսկ ընդհանրապես կինը պտղաբեր է համարվում մինչեւ 45 տարեկանը, որից հետո արդեն ամեն ինչ կախված է կնոջ օրգանիզմի եւ իր բիոֆիզիկ վիճակից: Ի դեպ, 54 տարեկան կին էլ ենք ունեցել մեր բաժանմունքում հսկողության տակ, որը լույս աշխարհ է բերել բալիկի:

-Ձեր բաժանմունքում կեսարյան հատմա՞մբ, թե բնական ճանապարհով ծնունդներն են ավելի շատ:

-Մեր կլինիկայում կեսարյան հատումը իրականացվում է միմիայն ցուցումներով, որոնք լինում են բացարձակ եւ հարաբերական: Երբեմն կինը ինքն է համառորեն պահանջում, որ իրականացվի կեսարյան հատում: Ծննդլուծումը իրականում հոգեբանական վիճակի խնդիր է, եւ նման դեպքերում նրանց հետ բովանդակալից զրուցում ենք, փորձում բացատրել հետագա բարդությունները: Բայց լինում են նաեւ դեպքեր, երբ կինը իր հղիության 9 ամիսների ընթացքում հստակ որոշում է կայացրել գնալ այդ քայլին, եւ ոչ ոք չի կարող նրան հակառակը համոզել: Բայց դա շատ չնչին տոկոս է կազմում` մի քանի դեպք տարվա կտրվածքով: Երբեմն կինը ինչ-ինչ պատճառով առաջնեկին ծննդաբերել է կեսարյան լուծմամբ, բայց երկրորդ երեխային ունենում է բնական ճանապարհով: Ինչ խոսք, երբ ցանկացած մանկաբարձ-գինեկելոգ հղի կնոջը նախապատրաստում է ծննդաբերության, համոզում է, որ ծննդաբերի բնական ճանապարհով, քանի որ կեսարյան հատումը վիրահատական միջամտություն է, որը հաճախ ունենում է հետվիրահատական բարդություններ:

- Երիտասարդ կադրերի հետ շփվելով` ինչպե՞ս եք գնահատում նրանց ձգտումը, նվիրվածությունը իրենց ընտրած մասնագիտության նկատմամբ:

-Շատ եմ գնահատում իրենց գործում կատարյալին հասնելու նրանց նվիրվածությունը, ձգտումը եւ ունեմ իմ սիրելի օրդինատորները, որոնց հետ արդեն ընկերներ ենք: Նրանց հետ պետք է աշխատենք չորս տարի, բայց արդեն երկրորդ տարին հասկանում ենք, որ գործ ունենք իրենց գործի նվիրյալների հետ:  

-Որպես վերջաբան ի՞նչ կմաղթեք այն զույգերին, որոնք ցանկանում են ծնող դառնալ:

-Կմաղթեմ, որ երբեք հույսը չկորցնեն. անհուսալի վիճակ երբեք չի լինում: Եվ, որքան էլ դժվարին լինի իրենց ճանապարհը, պարտավոր են այն հաղթահարել, որովհետեւ ունենք շատ-շատ դեպքեր, երբ 20-30 տարվա անպտղությունից հետո կարողանում են ծնող դառնալ: Երբեք պետք չէ հուսահատվել, պարզապես անհրաժեշտ է դիմել ճիշտ մասնագետի ու հետեւել միայն նրա խորհուրդներին, օգնությանը եւ ոչ թե անընդհատ փոխել մասնագետին: Չէ՞ որ ցանկացած մանկաբարձ-գինեկոլոգ ունի բուժման իր մեթոդը, մեխանիզմը, ցանկացած բուժհաստատություն ունի իր աշխատելաոճը: Եվ որպես վերջաբան ասեմ. պետք է հավատալ բժշկին, եւ միայն այդ դեպքում կարելի կլինի հասնել ցանկալի արդյունքի:  

«Մեր կլինիկան ունի բարձր որակավորում ստացած բժիշկներ»

 Ժամանակակից բժշկության մեջ մեծ նշանակություն ունի նոր տեխնոլոգիաների կիրառումը, որի նպատակն է բարձրացնել մատուցվող բժշկական ծառայությունների որակը: Նոր տեխնոլոգիաների ի հայտ գալու հետ միասին կատարելագործվում են նաեւ ուլտրաձայնային տեխնոլոգիաները եւ մասնագետների որակավորումը: Ուլտրաձայնային հետազոտությունը (ՈւՁՀ) հարաբերականորեն պարզ եւ շատ ինֆորմատիվ է ու, չնայած ախտորոշման բավականին երիտասարդ մեթոդ է (առաջին սարքը 1949 թվականին ամերիկացի գիտնական Դուգլաս Հաուրիի ջանքերով է ստեղծվել, իսկ կլինիկական ախտորոշման պրակտիկայում ավելի ուշ՝ 20-րդ դարի երկրորդ կեսին գործարկում գտել), ներկայումս ժամանակակից բժշկության կարեւորագույն գործիքներից մեկն է համարվում: Բժշկության գրեթե բոլոր ոլորտներում գործարկվելով՝ այն հսկայական թվով հիվանդություններ ախտորոշելու հնարավորություն է ընձեռում:

ՈՒՁՀ-ն ոչ ինվազիվ ռադիոլոգիական հետազոտություն է, որի ժամանակ ուլտրաձայնային ալիքների օգնությամբ հետազոտվում են հիվանդի ներքին օրգանները` մարսողական, միզասեռական համակարգը, փոքր կոնքի օրգանները, վահանաձեւ գեղձը, լիմֆատիկ հանգույցները, թքագեղձերը, կրծքագեղձերը, փափուկ հյուսվածքները, հոդերը եւ նյարդերը:

2014 թվականին «Նաիրի» բժշկական կենտրոնն սկսեց իր գործունեությունը հիմնովին վերակառուցված եւ համալրված նոր սարքավորումներով: Կենտրոնի գործունեության հիմնական նպատակը միջազգային չափանիշներին համապատասխանող ախտորոշման եւ բուժման բարձր որակի ապահովումն է: Ամբողջ աշխարհի լավագույն կլինիկաների եւ միջազգային ընկերությունների հետ համագործակցության շնորհիվ կենտրոնը շարունակում է ընդլայնել իր հնարավորությունները միջազգային չափանիշներով ախտորոշման եւ բուժման հարցում, ինչը հնարավորություն է տալիս ապահովել բազմապրոֆիլային բժշկական ծառայություն:

Բժշկական կենտրոնում ուլտրաձայնային հետազոտության նպատակով կիրառվող սարքավորումը դասվում է ժամանակակից բժշկության վերջին ձեռքբերումների շարքին, քանի որ հագեցած է 3D ուլտրաձայնային համակարգով, որը նոր սերնդի վիզուալիզացիայի լավագույն տեխնոլոգիաներից է: Հատուկ օպցիաների համակարգն ապահովում է հյուսվածքների պատկերի հստակություն եւ պարզություն: ՈՒՁՀ-ն տալիս է օրգանների եւ համակարգերի կառուցվածքի ինչպես մորֆոլոգիական, այնպես էլ ֆունկցիոնալ բնութագիրը՝ տրամադրելով որակական եւ քանակական տվյալներ: Սարքը հնարավորություն է տալիս հայտնաբերել բավականին փոքր գոյացությունները, ճշգրիտ ուսումնասիրել դրանց ներքին կառուցվածքը, ստանալ աննշան գոյացությունների եւ շրջակա հյուսվածքների վերաբերյալ առավել հստակ պատկերներ ու նկարագիր՝ բարձրացնելով ախտորոշման եւ տարբերակիչ ախտորոշման արդյունավետությունը: Սա հիվանդություններն ավելի վաղ շրջանում հայտնաբերելու շատ լավ հնարավորություն է: Տվյալ հետազոտության անցավ եւ բացարձակապես անվտանգ լինելը թույլ է տալիս կատարել այն առանց հետազոտության ժամանակի եւ քանակի սահմանափակման, լիարժեք վերահսկել հիվանդության ընթացքն ու զարգացումը:

Ուլտրաձայնային հետազոտությունն իր բարձր տեղեկատվության, ոչ ինվազիվության, արագ իրականացման, հիվանդի առողջությանն առանց վնաս պատճառելու բազմակի կրկնելու հնարավորության շնորհիվ հետազոտության մեթոդների շարքում զբաղեցնում է առաջատար տեղերից մեկը: Համակարգչային նոր տեխնոլոգիաների ներդրմամբ ուլտրաձայնային հետազոտության ախտորոշման եւ վիզուալիզացիայի հնարավորությունները զգալիորեն հարստացել են, ինչը թույլ է տալիս այն օգտագործել ոչ միայն ախտորոշման նպատակներով եւ անցկացվող բուժման արդյունավետության վերահսկման համար (սքրինինգային վերահսկողություն, որը թույլ է տալիս հայտնաբերել հիվանդների հետագա հետազոտման եւ բուժման անհրաժեշտությունը), այլեւ որոշ բուժական ընթացակարգերի եւ միջամտությունների անցկացման համար  որպես վիզուալիզացիայի մեթոդ:

«Նաիրի» բժշկական կենտրոնի ուլտրաձայնային ախտորոշման բաժանմունքում են աշխատում ռադիոլոգիայի ոլորտում բարձր որակավորում ունեցող մասնագետներ, որոնք ստաժավորում են անցել ինչպես ԱՊՀ երկրներում, այնպես էլ` ԱՄՆ-ում, Ավստրիայում, Ֆրանսիայում, Գերմանիայում եւ ունեն բազմամյա աշխատանքային փորձ: Բաժանմունքը հագեցած է ուլտրաձայնային ախտորոշման անշարժ ու շարժական բարձր եւ փորձագիտական դասի սարքավորումներով, որոնք ախտորոշման հնարավորությունների լայն սպեկտր ունեն, վիզուալիզացիայի գերազանց աստիճան, դոպլեր հետազոտությունների, համայնապատկերային սքանավորման, ռեալ ժամանակում ծավալուն պատկերի կառուցման ծրագրեր: Ուլտրաձայնային սարքավորման վիզուալիզացիայի բարձր մակարդակը թույլ է տալիս ավելի ճշգրիտ եւ հստակ տեսնել հյուսվածքների մանրագույն կառուցվածքը եւ մեծացնել դիֆերենցիալ ախտորոշման արդյունավետությունը, որը մեծացնում է զարգացման ավելի վաղ փուլերում հիվանդությունների հայտնաբերման աստիճանը եւ ավելի արդյունավետ բուժում ապահովում: «Նաիրի» բժշկական կենտրոնը շարունակում է նորագույն հետազոտման մեթոդների ներդրումն իր պրակտիկայում:

Ուլտրաձայնային հետազոտությունների արդիական լինելու մասին մեր զրույցը ծավալվեց http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակից «Նաիրի» բժշկական կենտրոնի բժիշկ-սոնոգրաֆիստ   ՍՈՒՐԵՆ ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆԻ հետ:

-Պարո´ն Հայրապետյան, ի՞ նչ նորագույն մեթոդներ են կիրառվում ձեր բաժանմունքում, եւ ինչպիսի՞ ն է նյութատեխնիկական բազան:

-Մեր բաժանմունքում կիրառվում են տարբեր օրգան-համակարգերի` որովայնի խոռոչի, վահանաձեւ գեղձի, կրծքագեղձի ուլտրաձայնային հետազոտություներ, կան նաեւ նորագույն մեթոդներ` 3D սարքի առկայությամբ: Մեր կլինիկայում նորարարություն կարող ենք համարել կոնսուլտատիվ դիագնոստիկ բազմապրոֆիլ ծառայությունը, որը հագեցած է նորագույն տեխնիկայով` սկսած լաբորատոր, կատե հետազոտություններից: Իսկ նորագույն ռենտգեն սարքը ներմուծվել է նոր դիագնոստիկ ծառայությունների մատուցման համար: Նշեմ, որ մեր կլինիկան ունի բարձր որակավորում ստացած բժշիկներ, որոնք ջանք ու եռանդ չեն խնայում իրենց մասնագիտական ուղին լավագույնս եւ արժանի կերտելու համար:

-Բժի´շկ, կա՞ն հակացուցումներ հետազոտություն անցնելու ժամանակ:

-Հակացուցումներ իրականում չկան, այն լիովին անվտանգ մեթոդ է համարվում, կիրառելի է նաեւ պտղի հետազոտության դեպքում:

- Հետազոտություն անցնելուց առաջ պացիենտը պարտադիր պետք է նախապատրաստվի՞:

-Ցանկալի է մեզ մոտ գալ դատարկ ստամոքսով, իսկ եթե խոսքը վերաբերում է միզասեռական օրգաններին, ապա միզապարկը պետք է լիքը լինի: Հետազոտությունները 70-80 տոկոս դեպքերում կատարվում են որովայնային  խոռոչի օրգան-համակարգերի ախտորոշման նպատակով: Ուռուցքային գոյացությունը հայտնաբերելու դեպքում հստակ եւ ճշգրիտ արդյունք ստանալու համար կատարվում են համակցված հետազոտություններ եւ ուղարկվում համապատասխան մասնագետի մոտ: Որոշ բարդ դեպքերում ամեն նկար ստանալու համար բժիշկ–ռադիոլոգը նույնիսկ հետեւում է հետազոտության ընթացքին եւ անհատական փոփոխություններ կատարում:  Պատկերները ստանալուց հետո սկսվում է ամենաբարդ եւ պատասխանատու աշխատանքը՝ բուն դիագնոստիկան: Ռադիոլոգը մանրամասն զննում է հարյուրավոր, իսկ երբեմն՝ հազարավոր նկարներ, գտնում անգամ ամենաաննշան փոփոխությունները եւ, հիմնվելով իր գիտելիքների ու փորձի վրա, հասկանում, թե  ինչ փոփոխություններ կարող են դրանք լինել: Հաճախ բժիշկները պատկերներ ենթարկում են վերամշակումների եւ ստանում դրանց եռաչափ պատկերները, իսկ որոշ դեպքերում` թվային արժեքները, որոնք նույնպես  օգտագործվում են ճշգրիտ ախտորոշման համար: Գրավոր եզրակացության մեջ ընդգրկված է լինում այդ մանրակրկիտ աշխատանքի արդյունքը: Որոշ հիվանդություններ կարող են միանման տեսք ունենալ, եւ նման դեպքում պետք է ստացված տվյալները համադրել այլ գործիքային եւ լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքների հետ: Այսպիսով՝ հետազոտության եզրակացությունը տրամադրում է բժիշկ-ռադիոլոգը՝ ստացված պատկերների մանրամասն հետազոտման արդյունքում: Եթե պացիենտի մոտ կան այլ հետազոտությունների արդյունքներ, ապա դրանք պետք է տրամադրել ռադիոլոգին` համեմատությունների եւ համադրության համար: Եվ եթե բժիշկը ասում է, որ վերջնական եզրակացության համար ժամանակ է հարկավոր, անհանգստանալու կարիք չկա: Դա արվում է պացիենտի շահերից ելնելով:

-Բժիշկ, ի՞ նչ կասեք պացիենտների դիմելիության կուլտուրայի մասին:

-Ցավոք,  այն շատ ցածր մակարդակի վրա է գտնվում: Ճիշտ է, գործում է սոցփաթեթ, որն իրականում լայն կիրառվում է հիմնականում բյուջետային հիմնարկ-ձեռնարկությունների աշխատակիցների շրջանակներում եւ ամեն դեպքում  արդյունավետ չէ այն առումով, որ սահմանափակ գումար (8.000 դրամ) է տրամադրվում: Մինչդեռ լինում են դեպքեր, երբ պացիենտը ստիպված է լինում օգտվել մի քանի բուժօգնությունից`կանխարգելիչ բուժում անցնելու համար: Լինում են նաեւ դեպքեր, երբ սոցփաթեթում ընդգրկվում են մասնավոր հիմնարկ-ձեռնարկություններ, որոնք պայմանագիր են կնքում բուժհաստատությունների հետ, եւ նրանց աշխատակիցներին մատուցվում է կանխարգելիչ բուժօգնություն:

-Համագործակցո՞ւմ եք արտերկրի կլինիկաների հետ:

-Իհարկե: Ինքս եվրոպական եւ հայկական ասոցիացիաների անդամ եմ, որոնց շրջանակներում իրականացվում են լայնածավալ աշխատանքներ մեր բժիշկների վերապատրաստման նպատակով: Եվրոպական եւ հայաստանյան ասոցիացիաների համագործակցության արդյունքում մասնակցում ենք տարբեր սեմինարների, ֆորումների, գիտաժողովների Հայաստանում եւ արտերկրում, ունենում ենք փորձի փոխանակություն եվրոպական առաջատար կլինիկաների բժիշկների հետ, որտեղ մեզ ծանոթացնում են ռադիոլոգիայի նորագույն մեթոդներին:

-Ի՞նչ կարծիք ունեք երիտասարդ կադրերի մասին:

-Նախ, նրանք պետք է փորձ ձեռք բերեն եւ մշտապես հետեւեն նորարարությունների զարկերակին, որպեսզի կարողանան իրենց գիտելիքներով դրանց համընթաց քայլել ու դառնալ մեր լավագույն բժիշկների արժանի հետեւորդները: Իրականում նրանք տեսական բարձր գիտելիքներ, նոր գաղափարներ ունեն, եւ մենք էլ իրենցից կարող ենք սովորել այդ նորարարությունները, որովհետեւ երբեք ուշ չէ սովորելու համար:
-Վերջում ի՞նչ կմաղթեք մեր  մեր հասարակության

-Ամբողջ աշխարհում ընդունված, հարգի է կանխարգելիչ բուժօգնությունը, որովհետեւ ավելի հեշտ է հիվանդությունը վաղ շրջանում հայտնաբերել ու բուժել, քան թե փորձել դա անել արդեն հիվանդության բարդացած, բարձիթողի փուլում: Հասարակությանը մաղթում եմ լինել միշտ առողջ, սիրել իրենց ու իրենց մարմինը։

Առողջությունից ավելի կարեւոր ու անգնահատելի բան չկա

Մարդու ամենաթանկ ու անդառնալի արժեքն առողջությունն է, եւ ցանկացած հիվանդության ճիշտ բուժումը սկսելուց առաջ անհրաժեշտ է այն ախտորոշել: Այդ իսկ պատճառով ժամանակակից բժշկությունն ունի ախտորոշիչ հետազոտությունների բազմաթիվ եղանակներ եւ մեթոդներ, որոնք բավականին պարզ են ու հիվանդի մոտ տհաճ զգացողություններ չեն առաջացնում: Շատ խնդիրներ ախտորոշվում են հետազոտության միջոցով, որը առավել ինֆորմատիվ, մատչելի, ճշգրիտ մեթոդ է եւ հնարավորություն է տալիս ստանալ տեղեկություն  օրգանների   ու համակարգերի օրգանական փոփոխությունների մասին:  Դրա միջոցով կարելի է ստանալ տվյալների ինչպես որակական, այնպես էլ`քանակական բնութագիրը:

 Նման մոտեցումը հնարավորություն է տալիս ճիշտ մեկնաբանել հետազոտվող օրգանների վիճակն ըստ հիվանդի գանգատների եւ հիվանդության կլինիկական պատկերի: Հետազոտության շնորհիվ հնարավոր է սահմանել բոլոր օրգանների բացարձակ չափերը, նկարագրել նրանց կառուցվածքը, բացահայտել բորբոքային օջախների եւ նորագոյացությունների առկայությունը:

Վ. Ֆանարջյանի անվան Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնը հագեցած է բարձր եւ փորձագիտական դասի ժամանակակից սարքավորումներով եւ ժամանակակից տեխնոլոգիաներով (ճառագայթների լայնաշերտ ձեւավորում, գերհստակ պատկերի ստացում, գերբարձր թույլատրելիություն, երկրորդ հյուսվածքային հարմոնիկա, հյուսվածքային դոպլեր): Բուժհաստատություն, որտեղ աշխատում են գիտակ, փորձառու եւ բարեհամբույր մասնագետներ, որոնք սերտորեն համագործակցում են կենտրոնի բոլոր մասնագետների հետ, ճշգրիտ ախտորոշում ստանալու համար անհրաժեշտության դեպքում մանրակրկիտ քննարկում յուրաքանչյուր այցելուի տվյալները: Փորձագիտական դասի սարքավորումների ժամանակակից տեխնոլոգիաների շնորհիվ կարելի է հայտնաբերել նույնիսկ բավականին փոքր գոյացություններ, ճշգրիտ ուսումնասիրել դրանց ներքին կառուցվածքը, ստանալ փոքրագույն գոյացությունների եւ շրջակա հյուսվածքների առավել հստակ պատկերներ: Այսպիսով, բարձրանում է ախտորոշման եւ տարբերակիչ ախտորոշման արդյունավետությունը, հիվանդություններն ավելի վաղ շրջաններում են հայտնաբերվում, հնարավորություն է ստեղծվում պլանավորել բուժումը կոնկրետ կլինիկական պահանջներին համապատասխան:

Հետազոտությունը կիրառվում է հիվանդությունների ախտորոշման, ախտաբանական գործընթացի պարբերական հսկողության եւ բուժման արդյունքների գնահատման նպատակով: Հետազոտությունները թույլ են տալիս  նախ հայտնաբերել ու ախտորոշել պաթոլոգիան, հետո որոշել տվյալ  փոփոխությունների տեղակայությունը եւ բուժման ընթացքի  դինամիկան:

http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է ռադիոլոգների հայկական ասոցիացիայի անդամ, Վ. Ֆանարջյանի անվան ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնի բժիշկ-ճառագայթաբան ԱՐՄԻՆԵ ԲԱԴԵՅԱՆԸ, ում հետ  մեր զրույցը ծավալվեց ոլորտի մեթոդների կարեւորության եւ դրանց կիրառության շուրջ: 

Շատ հաճելի կին եւ զրուցակից, ու չնայած բավականին երիտասարդ տարիքին, իր ամուր եւ հաստատուն քայլերով նպատակասլաց առաջ է ընթանում ընտրած ճանապարհով:  

-Տիկի´ն Բադեյան, Ձեր կարծիքով ի՞նչ մակարդակ ունի արդի ճառագայթաբանության ճյուղը:

-Ռադիոլոգիան` ճառագայթաբանությունը, ժամ առ ժամ զարգանում է, այսինքն` ի հայտ են գալիս նորագույն մեթոդներ, նոր սարքավորումներ, որոնք ավելի են հեշտացնում դիագնոստիկ գործընթացները: Հայաստանում ճառագայթային ախտորոշումը բավականին բարձր մակարդակ ունի, որովհետեւ վերջին տարիներին ավելի շատ են ներդրվում նորանոր սարքավորումներ, բժիշկներն էլ բավական մեծ ժամանակ են տրամադրում իրենց վերապատրաստմանը, որպեսզի տեղում չդոփեն: Մի խոսքով` ամեն ինչ արվում է, որպեսզի համապատասխանեցնենք մեր չափանիշները եվրոպականին:

-Բժշկուհի´,  ձեր բաժանմունքում ախտորոշման ի՞նչ մեթոդներ են կիրառվում:

-Մեր բաժանմունքը կոչվում է <<Համալիր ախտորոշման բաժանմունք>>, այսինքն` մեզ մոտ իրականացվում են բոլոր դիագնոստիկ մեթոդները, որպեսզի պացիենտը ստանա վերջնական եւ ճշգրիտ ախտորոշում: Բաժանմունքում գործում են ռենտգեն հետազոտման բոլոր մեթոդները, սոնոգրաֆիկ, էլաստոգրաֆիկ, դուպլեքս, ՀՇ հետազոտությունները, մամոգրաֆիան: Ի դեպ, մեր մամոգրաֆիայի սարքը լավագույններից մեկն է Հայաստանում: Հպարտությամբ կարող եմ ասել, որ բաժանմունքը համալրվել է իր տեսակի մեջ եզակի նորագույն SPECT GAMMA խցիկով սցինտիգրաֆիկ հիբրիդ սարքավորումը իր CT կոմպոնենտով, որը թույլ է տալիս մոլեկուլյար ֆունկցիոնալ մակարդակի վրա ստանալ պատկերներ, համադրել դրանք ՀՇ անատոմիական պատկերների հետ` այդպիսով ստանալով ավելի մանրամասն եւ ճշգրիտ տեղեկատվություն հիվանդության մասին: Այն թույլ է տալիս հետազոտել ոսկրային, սիրտ-անոթային, երիկամային, լիմֆատիկ համակարգերը: Այս տարի Հայաստանում ներդրվել է ամենաարդիական վիրահատություններից մեկը, որը թույլ է տալիս հատուկ իզոտոպների միջոցով անոթափոսում հայտնաբերել փոփոխված լիմֆատիկ հանգույցը կրծքագեղձի վիրահատության ժամանակ, հեռացնել միայն փոփոխված հանգույցները` պահպանելով առողջները: Դա ավելի հեշտացնում է հիվանդների վերականգնողական գործընթացը, հնարավորություն է տալիս հետագայում նրանց կյանքի որակը բարձր սանդղակում պահել: Շատ շուտով` մինչեւ Ամանոր, մեր բուժհաստատությունը համալրվելու է եւս մեկ գերժամանակակից ծառայությամբ, որը նույնպես միակն է Հայաստանում: Մեր կլինիկայում բացվելու է յոդաթերապիայի համար նախատեսված ծառայություն, որը թույլ է տալու այն հիվանդներին, ովքեր տարեկան կտրվածքով մոտավորապես 250 հոգի են, արտերկրի փոխարեն բուժումներն ու ախտորոշումները ստանալ Հայաստանում` մեզ մոտ: Մի քանի ամիս առաջ մեր բաժանմունքը համալրվեց եւս մեկ նորագույն սարքավորումով` վերջին սերնդի բարձր մակարդակի համակարգչային տոմոգրաֆով, որը նույնպես բարձրացնում է դիագնոստիկ ախտորոշման բոլոր գործընթացների արդյունավետությունը: Մեր հիվանդանոցն այն եզակիներից է, որը, պահպանելով իր հին ավանդույթները, ապավինում է նաեւ երիտասարդ կադրերի ակտիվությանը:

-Բժշկուհի´, ախտորոշման մեջ կա՞ն հակացուցումներ:

-Համակարգչային տոմոգրաֆով հետազոտությունը հակացուցված է հղիության, ինչպես նաեւ հղիության կասկածի դեպքերում, մնացած բոլոր դեպքերում հակացուցումները հարաբերական են: Օրինակ, ՀՇ հետազոտությունը հարաբերականորեն հակացուցված է մինչեւ 18 տարեկան երեխաների համար: Այն հակացուցված է նաեւ ոչ ադեկվատ պացիենտների համար, քանի որ վերջիններս չեն կարող անշարժ պառկել հետազոտման սեղանի վրա: Հետազոտություն կատարելու համար նրանց ներարկվում են հատուկ `սեդատիվ նյութեր: Հարաբերական հակացուցումներից է նաեւ մետաղական պրոթեզների առկայությունը,  քանի որ դրանց առկայությունը վատացնում է վիզուալիզացիան: Կոնտրաստային մեթոդներով հետազոտության պարագայում ալերգիան կոնտրաստ նյութի հանդեպ նույնպես համարվում է հակացուցում: Երիկամային լյարդային անբավարարությունն էլ է հակացուցում, այդ իսկ պատճառով մինչ ախտորոշումը կատարվում են մի շարք այլ անհրաժեշտ հետազոտություններ: Հարաբերական հակացուցում է համարվում նաեւ շաքարային դիաբետով տառապող հիվանդների մոտ մեթֆորմինային շարքի դեղորայքների ընդունումը: Սովորաբար մենք հիվանդնեին խորհուրդ ենք տալիս 3 օր չխմել մեթֆորմին եւ փորձել իջեցնել շաքարը այլ դեղամիջոցներով: Ապա կատարում ենք հետազոտությունը, որից հետո կրկին 2-3 օր պետք չէ ընդունել այդ դեղամիջոցը: Եվ միայն հետազոտությունից հետո պացիենտը կարող է վերադառնալ իր սովորական դեղորայքային բուժմանը: ՀՇ ընդհանրապես այն հետազոտությունն է, որ պետք է ցուցված լինի, նշանակվի բժշկի կողմից, եւ պացիենտը չպետք է ինքնուրույն, առանց ցուցումի գնա այդ հետազոտմանը:

-Տեղյակ ենք, որ ասոցիացիայի անդամ եք, դա, Ձեր կարծիքով, ի՞նչ է տալիս:

-Ասոցիացիաները իրականում օգնում են բժիշկներին, նրանց գիտելիքների մեծ պաշար են տալիս, մեր ասոցիացիան շատ ակտիվ զբաղվում է մասնագետներ կրթելու գործունեությամբ, արտերկրից հրավիրվում են մասնագետներ, որոնք կազմակերպում են դասընթացներ: Վերջերս Հայաստանում տեղի ունեցավ եզակի իրադարձություն` եվրոպական դպրոցը «տեղափոխվեց» Հայաստան, այսինքն` մի քանի օր մենք հնարավորություն ունեցանք լսելու Եվրոպայի լավագույն ռադիոլոգներին, ծանոթանալու հետազոտման մեթոդներին, մոտեցումներին, դիագնոստիկ առանձնահատություններին: Դասախոսությունները, գործնական դասընթացները իրականում շատ օգտակար եւ արդյունավետ դաշտ են համարվում գիտելիքների պաշար ձեռք բերելու համար: Արտերկրում եւս մասնակցում ենք շատ վերապատրաստումների, եւ հենց մեր ասոցիացիան է, որ բավականին շատ է աջակցում մեզ այդ հարցում: Ասոցիացիան ստեղծել է նաեւ շատ լավ ընկերական միջավայր, ռադիոլոգ բժիշկների շփումները դարձել են ավելի ամուր, ամրապնդվել են ինչպես գործնական, այնպես էլ ընկերական մակարդակով: Եվ, ինչու ոչ, շատ ավելի հեշտացվում է աշխատանքը մեր անընդմեջ կապի միջոցով, փորձի փոխանակությամբ:

-Բժշկուհի´, ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

-Իրականում իմ ուսուցիչները շատ են եղել, քանի որ շատ հիվանդանոցներում եմ ՀՇ-ի համար վերապատրաստվել: Շատ մեծ երախտագիտությանս խոսքը պետք է հայտնեմ Կոնստանտին Ղալումյանին` մեր ասոցիացիայի նախագահին, ինչպես նաեւ Նելլի Համբարձումյանին, Աննա Ֆրանգուլյանին, Անի Ալբերտի Վարդանյանին, ով մեր բաժանմունքի ղեկավարն է: Ես բոլորից ինչ-որ բան սովորել, ինչ-որ բան քաղել եմ ու շատ շնորհակալ եմ իմ մասնագիտական կայացման համար: 

-Որպես վերջաբան ի՞նչ խորհուրդ կտաք մեր հասարակությանը:

-Մարդկանց հորդորում եմ ավելի լուրջ վերաբերվել իրենց առողջությանը, ավելի լավ ճանաչել օրգանիզմը եւ ինչ-որ ֆիզիոլոգիական փոփոխություններ նկատելիս ավելի վաղ շրջանում դիմել բժշկի: Կցանկանամ, որ երիտասարդությունը ավելի իրազեկված լինի, դիմի բժշկի կանխարգելիչ բուժօգնության նպատակով: Փորձը ցույց է տալիս, որ ավելի հեշտ է կանխարգելել հիվանդությունը, քան հետագայում բուժել այն: Ցավոք սրտի, ինտերնետաբուժությունը ավելի շատ է ակտիվացել, մարդիկ գտնում են իրենց ցանկացած ինֆորմացիան եւ փորձում ինքնաբուժությամբ զբաղվել, որը վնասում է եւ խոչընդոտում բժիշկների աշխատանքին: Ինտերնետ պորտալը պետք է օգտագործվի խելամիտ սահմաններում: Պետք է հասարակության մեջ ձեւավորվի այն գիտակցումը, որ դեղորայքային բուժումը նշանակվում է միայն բժշկի, այլ ոչ թե հարեւանի, բարեկամ-հարազատի կողմից: Մարդկանց մաղթում եմ լինել առողջ, քանի որ առողջությունից ավելի կարեւոր ու անգնահատելի բան չկա:

Ճշգրիտ ախտորոշում ստանալու համար պետք է կատարվի համալիր հետազոտություն

Ժամանակին արված հետազոտությունը թույլ է տալիս հայտնաբերել հիվանդությունը վաղ փուլերում եւ  կանխել դրա հետագա զարգացումը: Բոլորս Էլ գիտակցում ենք, որ առավել հեշտ է հիվանդությունը կանխարգելելը, քան բուժելը: Այսօր մեր բժշկության մեջ ամենաինֆորմատիվ մեթոդներն են կիրառվում տարբեր հիվանդությունների ճիշտ ախտորոշման համար, ինչին նպաստում են հետազոտման արդյունքների ճշգրտությունը, մեթոդի մատչելիությունը,  հակացուցումների բացակայությունը:

 http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է բժիշկ-ճառագայթաբան, բժշկական գիտությունների թեկնածու, ԵՊԲՀ-ի ճառագայթային ամբիոնի դոցենտ, «Շենգավիթ» բժշկական կենտրոնի դիագնոստիկ ծառայության ղեկավար  ՏԻԳՐԱՆ ՔՈՉԱՐՅԱՆՆ է: Բժիշկ լինել՝ նշանակում է ստանձնել շատ մեծ պատասխանատվություն, սիրել մարդկանց, ամեն հիվանդի մոտենալ յուրովի ու պատրաստ լինել սեփական ուժերի գերլարման հաշվին անել առավելագույնը։ Հենց այդպիսին է մեր զրուցակիցը, ինչի համար էլ վայելում է ինչպես հիվանդների, այնպես էլ ընդհանրապես հանրության սերն ու վստահությունը:

- Բժի´շկ, ճիշտ ախտորոշումը արդյունավետ բուժման առաջին գրավականն է: Ախտորոշման ի՞նչ նորագույն  մեթոդներ են կիրառվում Ձեր բաժանմունքում:

-Այո´, ախտորոշումը արդյունավետ բուժման հիսուն տոկոսից ավելին է կազմում: Նշեմ, որ մեր բաժանմունքը հիմնադրվել է 2002 թվականին, եւ այստեղ մշտապես կիրառվում են գերձայնային հետազոտությունների ամենաառաջատար մեթոդները:

«Շենգավիթ» բժշկական կենտրոնն առաջինն էր, որ 2007 թվականին հանրապետություն ներմուծեց 4D ծավալային  ՈՒՁՀ սարքը, եւ այսօր էլ մեր բաժանմունքում ունենք ամերիկյան հանրահայտ <<General Electric>>  ընկերության 2018 թվականի արտադրության  <<Voluson E10>> սարքը, որն աշխարհում համարվում է լավագույնը եւ միակն է մեր տարածաշրջանում: 2017 թվականին ձեռք ենք բերել <<Toshiba>> ֆիրմայի գերժամանակակից համակարգչային շերտավոր տոմոգրաֆ, որը հնարավորություն է տալիս շերտավոր հետազոտել օրգան-համակարգերը` ընդհուպ մինչեւ սիրտ: Այն շատ քիչ ժամանակ է պահանջում, ավելի քիչ է ճառագայթում` մեզ տալով հնարավորությունների մեծ ծավալ եւ շրջանակ: Ունենք նաեւ <<Toshiba>> ֆիրմայի արտադրության ժամանակակից թվային ռենտգեն սարք, որը նույնպես բավականին լայն հնարավորություններ է տալիս, իսկ ճառագայթումը նվազագույն է:

- Բժի´շկ, Ձեր նշած սարքերը մեկը մյուսին լրացնո՞ ւմ են, թե՞ փոխարինում:

-Սարքերը մեկը մյուսին չեն լրացնում. ամեն մեկն իր գործառույթն է կատարում, միայն համակարգչային շերտավոր հետազոտությունը` տոմոգրաֆիան, որոշ չափով կարող է փոխարինել ռենտգեն հետազոտությանը: Ախտորոշման հարցում առաջին քայլերն անողը ռենտգեն սարքն է: Շերտավոր հետազոտությունն ավելի խորացված, մանրակրկիտ է կատարվում… Ամեն դեպքում ճշգրիտ ախտորոշում ստանալու համար պետք է կատարվի համալիր հետազոտություն: Չի կարելի մեկ մեթոդ ընտրել ու ասել, որ դա ամենակատարյալն է: Ապագայում ցանկանում ենք մեր բաժանմունքը հագեցնել մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիայով, որը ավելի շատ կիրառելի է նյարդաբանության, ողնաշարի, տրավմատոլոգիայի, օրթոպեդիայի, հոդերի, մկանների ախտահարումների դեպքում:

-Բժի´շկ, ե՞ րբ  Ձեր մեջ հետաքրքրություն առաջացավ դեպի բժշկությունը:

- Խորհրդային Միության տարիներին կար դասարանների մասնագիտացում, եւ դեռ դպրոցական տարիներից ես ընտրել էի կենսաբանություն ու քիմիա ուղղությունը: Դա, ինչպես նաեւ բարեկամների, հարազատների շրջանում բժիշկների առկայությունն ազդեցին իմ վերջնական որոշման վրա, եւ ես ընտրեցի բժշկի մասնագիտությունը:  

-Բժիշկ, ախտորոշման մեջ կա՞ն հակացուցումներ:

- Գերձայնային հետազոտությունները գրեթե հակացուցումներ չունեն: Դրանք բացարձակապես անվնաս են: Եթե այդպես չլինի, ՈՒՁՀ-ի միջոցով չի հետազոտվի պտուղը:

Բայց ռենտգեն ճառագայթման բազմակի կիրառումն անթույլատրելի է, գոյություն ունի որոշակի թույլատրելի սահման, որը պետք չէ խախտել: Լինում են դեպքեր, երբ հիվանդը նույն հետազոտությունն անցնում է մի քանի անգամ` մեկ ամսվա ընթացքում դիմելով տարբեր կլինիկաներ: Դա պետք է օրենքով սահմանվի, եւ հիվանդները խուսափեն կրկնակի, եռակի սթրեսի ենթարկել իրենց օրգանիզմը:

-Ի՞նչ կասեք դիմելիության կուլտուրայի մասին:

-Ցավոք, մեր հանրության շրջանում դա ցավալի թեմա է: Եթե հետազոտման համար մեզ դիմում են այլազգի պացիենտներ, եւ մենք նրանց զգուշացնում ենք, որ մեկ կամ վեց ամսից պարտադիր պետք է անցնեն կրկնակի հետազոտություն, նրանք պարտաճանաչ գալիս են: Իսկ եթե նույնն ասում ենք մեր հայրենակիցներին, ապա նրանք մեզ այցելում են, ասենք, մեկ տարի հետո, երբ արդեն բժշկությունը գրեթե անզոր է որեւէ բան անել: Իհարկե, դա խոսում է մեր հայկական յուրահատուկ մտածելակերպի, ինչպես նաեւ շատերի ֆինանսական ծանր վիճակի մասին:

- Լինո՞ւմ են դեպքեր, երբ հիվանդի մոտ  չարորակ ուռուցք հայտնաբերելու դեպքում հայտնում եք նրան այդ մասին։ Դա Ձեր իրավասությունների մեջ մտնո՞ւմ է:

-Առաջին լուրը հայտնում ենք մենք, բայց, իհարկե, ելնելով բժշկական եւ մարդկային էթիկայի կանոններից. գեղեցիկ չէ այդ մասին միանգամից պացիենտին ասելը: Հայաստանում դեռ այդ իրավական դաշտը չի գործում, դեռ բնակչությունն ու բժիշկները պաշտպանված չեն միմյանցից: Ռադիոլոգիայի բոլոր մեթոդները մեզ տալիս են նախնական վիճակի մասին պատկերը` ինֆորմացիան, բայց վերջնական արդյունքը կարող ենք ստանալ մի շարք հետազոտություններ անցկացնելուց հետո միայն: Հատկապես ուռուցքաբանության մեջ մեծ տեղ է տրվում հյուսվածքաբանական քննությանը: Քանի որ մենք ընդամենը կասկած ենք ունենում գոյացության` չարորակ լինելու վերաբերյալ, պարզապես հիվանդին տեղեկացնում ենք այդ մասին եւ անպայման հավելում, որ վերջնական ախտորոշման համար պետք է անհապաղ դիմենք մի շարք հետազոտությունների իրականացմանը:

- Ամեն լավ մասնագետ պետք է ունենա լավ ուսուցիչներ, իսկ ո՞ւմ եք համարել եւ մինչ օրս համարում Ձեր ուսուցիչը:

- Ես ինձ շատ բախտավոր մարդ եմ համարում, որովհետև ունեցել եմ շատ լավ ուսուցիչներ, որոնց էլ միշտ շնորհակալ եմ իմ մասնագիտական ուղու ու հասած արդյունքների համար: Ինչ վերաբերում է գերձայնային հետազոտություններին, ապա իմ առաջին ուսուցիչը Ռուզաննա Լեւոնի Խոջոյանն է, ով ինձ, բժշկական այբուբենից սկսած, սովորեցել է ամեն ինչ: Նա մինչ օրս աշխատում է <<Դիագնոստիկա>> բժշկական միավորում ԲԲԸ-ում: Բուժմիավորումն ունի արդեն 30 տարուց ավելի պատմություն, այն առաջին բաժնետիրական ընկերությունն էր ՀՀ-ում, որը ոչ միայն բժշկության մեջ, այլ նաեւ որպես կրթօջախ կրթել է եւ շարունակում է կրթել ապագա բժիշկներին: Այնտեղ իրականացվում էին այնպիսի հետազոտություններ, որոնք այդ ժամանակաշրջանում միակն էին: Եվ անչափ ուրախալի է, որ այդ կենտրոնը ոչ թե փակվեց, այլ շարունակում է կրթօջախ մնալ՝ տալով բժիշկների նորանոր սերունդներ:

    Հայկ Արայի Նիկողոսյանը 1982 թվականից <<Դիագնոստիկա>> բժշկական միավորման կազմակերպիչներից էր եւ հիմնադիր ղեկավարը, 1982-1987 թվականներին՝ նախկին ԽՍՀՄ տարածքում առաջին հանրապետական ախտորոշիչ կենտրոնի ղեկավարը, 1988-1992 թվականներին՝ միավորման գլխավոր տնօրենը: Այն ժամանակ հենց նա ստեղծեց ախտորոշման ամբիոնը եւ դարձավ դրա վարիչը: Հետագայում պարոն Նիկողոսյանը դարձավ իմ թեկնածուական ատենախոսության գիտական ղեկավարը:

Պարտադիր ուզում եմ նշել նաեւ, որ օրդինատուրան ավարտելուց հետո իմ մասնագիտական զարգացման գործում մեծ դեր է ունեցել Արմեն Կարպի Ղազարյանը, ով բժիշկ-ճառագայթաբան է, բժշկական գիտությունների դոկտոր եւ ղեկավարում է <<Ասպեռա-Սկան>> բժշկական գիտական կենտրոնը:

-Երիտասարդ կադրերի հետ շփվելով՝ ի՞նչ ապագա կարող եք կանխատեսել մեր բժշկության համար:

-Ես դասավանդում եմ համալսարանում, մասնակցում բարեգործական ծրագրերի, մարզային բժիշկների վերապատրաստմանը եւ, շփվելով երիտասարդ կադրերի հետ, կարող եմ ասել, որ մեր երիտասարդները շատ տարբեր են: Ես լավատես եմ ու շատերի մեջ տեսնում եմ ձգտում գիտելիքների նկատմամբ: Ընդ որում, նրանց հնարավորությունները շատ ավելի մեծ են, քան մեր ժամանակներում, երբ մենք հիմնականում կրթվում էինք մեր դասախոսների գիտելիքներով, հոդվածների եւ գրականության, դժվարությամբ հայթայթած ամսագրերի միջոցով: Իսկ այսօր ինտերնետ պորտալն այնքան ծավալուն է, լի տեղեկատվությամբ, որ ձգտող եւ պրպտող մարդը կարող է անսահման հնարավորություններ ստանալ: Կան խելացի եւ բանիմաց երիտասարդներ, եւ հույս ունեմ, որ նրանց անունները մեր ապագա բժշկության մեջ լավագույնս հնչելու են:

-Բժի´շկ, Դուք հայկական մասնագիտական ասոցիացիաների անդա՞մ եք:

-Ես Հայաստանի ռադիոլոգների ասոցիացիայի եւ մանկաբարձությունում եւ գինեկոլոգիայում գերձայնային հետազոտությունների հայաստանյան ասոցիացիայի անդամ եմ: Ցանկանում եմ նշել, որ այդ ասոցիացիաները նորաստեղծ են եւ մեծ քանակով գիտաժողովներ ու մասնագիտական հավաքներ են կազմակերպում Հայաստանում, որոնք մեծ ուսուցողական դեր են կատարում: Ես նաեւ մանկաբարձությունում եւ գինեկոլոգիայում գերձայնային հետազոտությունների համաշխարհային ու ռադիոլոգիայի եվրոպական ասոցիացիաների անդամ եմ:

-Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:

-Կմաղթեմ, իհարկե, քաջ առողջություն, կցանկանամ, որ մեր երկրում դիմելիության մակարդակը, կուլտուրան բարձրանա, քանի որ բժշկությունը շատ արդյունավետ կարողանում է բուժել եւ պայքարել հիվանդությունների դեմ միայն այն դեպքերում, երբ դրանք վաղ փուլերում են ախտորոշվում: Խորհուրդ կտամ կանխարգելիչ նկատառումներից ելնելով` տարեկան գոնե մեկ անգամ դիմել իրենց բժշկին: