Որքան շուտ կատարվի ախտորոշումը, այնքան հիվանդությունը շուտ կնահանջի

Սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդությունները առողջապահական համակարգի գերակա խնդիրներից են, ինչը պայմանավորված է մեծ տարածվածությամբ, հիվանդների քանակի աճի հակման պահպանմամբ, քրոնիկ ընթացքով և շատ այլ գործոններով: Ամբողջ աշխարհում, ինչպես և Հայաստանում աճը շարունակում է մնալ առաջնային հիմնահարցերից մեկը, չնայած այն հանգամանքին, որ վերջին տարիներին սրտաբանությունը մեծ թռիչք է կատարել ինչպես սարքավորումների զարգացման բնագավառում, այնպես էլ կիրառվող բուժման նոր մեթոդների լայն ընտրությամբ: Սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդությունների կանխարգելման և բուժման հիմնահարցը պետք է դիտվի ոչ միայն բժշկական տեսանկյունից, այլ նաև տնտեսական, քանի որ այս հիվանդությունների կողմից հասցված բժշկատնտեսական վնասը բավականին բարձր և ահռելի է: Եվ դրանց բնականոն զարգացման ու  ընթացքի վրա ազդում են բազմաթիվ ռիսկի գործոններ` ժառանգական, սոցիալական, հոգեբանական, բնակլիմայական և այլն: Իր «աշխատանքային կարիերայի» ընթացքում սիրտը հաղթահարում է մեծ քանակությամբ արգելքներ, պատնեշներ` զանազան սթրեսներ, ինֆեկցիաներ, զարկերակային գերճնշում, իշեմիկ հիվանդություն, ալկոհոլի ու ծխախոտի չարաշահում, տարբեր հոգեբանական վիճակների հետևանքով ի հայտ եկող դժվարություններ և այլն:

Մեր զրուցակիցն է «Նաիրի» և «Արմենիա» բժշկական կենտրոնների բժիշկ-էխոսրտաբան ԵԼԵՆԱ ԱԶԻԶՅԱՆԸ, բժշկուհի, ով մեծ սրտացավությամբ է լսում յուրաքանչյուր հիվանդի խնդիրը, հմայիչ կին, ով ունի հզոր կամքի ուժ և անկոտրում համբերություն:

     Բժիշկ լինելը նշանակում է ստանձնել շատ մեծ պատասխանատվություն, ամեն հիվանդին մոտենալ յուրովի ու պատրաստ լինել՝ անելու առավելագույնը սեփական ուժերի գերլարման հաշվին։  

- Տիկին Ազիզյան, ի՞նչ մեթոդ է իրենից ներկայացնում էխոսրտագրություն հետազոտության մեթոդը, ո՞ր սիրտ-անոթային հիվանդությունների  դեպքերում է այս հետազոտության, ախտորոշման մեթոդը ոսկե ստանդարտ համարվում, վերջիններիս որակական բնութագրման համար։

- Էխոսրտագրությունը ուլտրաձայնային հետազոտության մեթոդ է, որն ապահովում է սրտի ախտորոշման համար անհրաժեշտ մեծ ծավալի տեղեկատվություն: Ուլտրաձայնային ամենաժամանակակից սարքերը` հյուսվածքային դոպլեր հետազոտությամբ երկտարածական, ինչպես նաև եռատարածական էխոսրտագրություն կատարելու հնարավորություն է տալիս, ինչպես նաև գնահատելու սրտի ֆունկցիան, փականային ապարատը, սրտամկանի ֆունկցիայի նույնիսկ նուրբ, ամենաաննշան փոփոխությունները, ինչը  նախկին էխոսրտագրական մեթոդներով հնարավոր չէր որոշել: Հիվանդին զննելիս էկրանին երևում է սրտամկանի բոլոր հատվածների կծկողականությունը հստակ թվայնացված տարբերակով:  Վերջին սերնդի սարքերի ոչ միայն արդյունավետությունն է բարձր, այլև անվտանգ և մատչելի հետազոտության մեթոդ են համարվում: Կիրառվում է գրեթե բոլոր սիրտ-անոթային հիվանդությունների դեպքում, նույնիսկ այն կարող ենք համարել սկրինինգային մեթոդ բոլոր կառուցվածքային փոփոխությունների և յուրահատկությունների ժամանակ: Բավականին գործածական հետազոտման մեթոդ է այն համարվում, եթե 30 տարի առաջ նորություն էր և շատ դեպքերում չէր նշանակվում, կամ կիրառվում էր ծայրահեղ դեպքերում, ապա այս օրերին այն սիրտ-անոթային խնդիրներ ունեցող պացիենտների համար համարվում է հետազոտման պարտադիր մեթոդ, և ոչ միայն սիրտ-անոթային հիվանդությունների դեպքում, այլ նաև խրոնիկ հիվանդությունների ժամանակ, օրինակ շաքարային դիաբետի դեպքում տարին մեկ անգամ ցուցված է որպես կանխարգելիչ մեթոդ իրականացնել, որպեսզի գնահատվի այդ պահին սիրտ-անոթային համակարգի վիճակը:

- Բժշկուհի, կարո՞ղ ենք այսօր վստահորեն ասել, որ Հայաստանում  էխոսրտագրության ճյուղը իր տեխնիկապես զարգացվածությամբ բարձր դիրքերում է գտնվում:

- Այո, էխոսրտագրությունն բավականին գերզարգացած մեթոդ է համարվում, և ուրախալի փաստ է, որ մարզերն էլ են արդեն ներգրավվում լավագույն սարքավորումների ձեռքբերման գործում: Այս օրերին ընդունված չէ ձեռք բերել հին սարքավորումներ, նույնիսկ վերջին սերնդի սարքերը կարող են մրցակցել կոմպյուտերային տոմոգրաֆիայի սարքի հետ՝ թե՛ իր տեսադաշտի տեսանելիության առումով և թե՛ պատկերի հստակությամբ:

- Բժշկուհի՛, արդյոք կա՞ն էխոսրտագրության մեջ հակացուցումներ:

- Ոչ, էխոսրտագրությունն իրենից ներկայացնում է բավականին անվտանգ մեթոդ, միաժամանակ մատչելի է, հակացուցված է միայն այն դեպքերում, երբ հնարավոր չի սպասված տեսադաշտը ստանալ, այսինքն` երբ պացիենտը բավականին գեր է, որի մոտ ճարպաշերտը բավականին ծավալուն է, որն էլ չի թողնում ուլտրաձայն ներթափանցի սիրտ: Երբեմն լինում են նաև դեպքեր, երբ կրծքավանդակը կառուցվածքով §բարդ¦ է, կառուցվածքի պատճառով ուղղակի ցանկալի որակի պատկեր չենք ստանում: Այդ դեպքերում ցուցված է ներկերակրափողային էխոսրտագրություն, որը հնարավորություն է տալիս նոր լայնածավալ ներկերակրափողային ուլտրաձայնային ցուցիչի օգնությամբ իրական ժամանակում կատարել գունավոր դոպլերային քարտեզագրում՝ փականների և ներսրտային արյան հոսքի վիճակը գնահատելու նպատակով:

- Բժշկուհի, վերջին տարիներին Հայաստանում սիրտ-անոթային հիվանդությունների և մահացության կտրուկ աճ է նկատվում:  Ըստ Ձեր աշխատանքային փորձի՝ կարո՞ղ եք ասել, որ վերջին տարիներին սիրտ-անոթային հիվանդություններրը «երիտասարդացել» են:

- Այո, ցավոք սրտի, ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում, նկատվում է սիրտ-անոթային հիվանդությունների երիտասարդացում, ինչը պայմանավորված է նյարդահոգեբանական ծանրաբեռնվածությամբ, լարվածությամբ, ինչպես նաև ոչ առողջ ապրելակերպով, և, բնականաբար, մահացության թիվն է դրա հաշվին բարձրացել: Բայց պետք է նշեմ, որ բավականին լուրջ աշխատանքներ են տարվում այդ ուղղությամբ, օրինակ, ստենդավորման ծրագրեր են իրականացվում պետպատվերի շրջանակներում, որն էլ հնարավորություն է տալիս նվազեցնել մահացության տոկոսները:

- Վերջին տարիներին հանդիպած սիրտ-անոթային հիվանդությունների շրջանում ավելի շատ կանա՞նց, թե՝ տղամարդկանց մոտ են դրանք գրանցվում, և ո՞ր տարիքային շեմին են հիմնականում հանդիպում:

- Ասեմ, որ վիճակագրությունը նույնն է ամբողջ աշխարհում, եթե նախկինում թույլ օղակ համարվում էին արդեն 50-ին մոտ և բարձր տարիքային շեմին կանգնած տղամարդիկ, ապա այս օրերին` նաև այն կանայք, ովքեր արդեն դաշտանադադարի շրջանում են գտնվում, և այս դեպքերում նրանք երկուսն էլ հայտնվում են նույն նժարի վրա: Կանայք, մինչ դաշտանադադարը, համարվում են §ապահովագրված¦ սիրտ-անոթային հիվանդություններից խոցելի լինելուց, քանի որ կանանց մոտ էստրոգեն հորմոնը, որն համարվում է §պահպանիչ և ապահովագրող¦ հորմոն, զերծ է պահում նրանց բոլոր խնդիրներից: Իհարկե, պատկերն արդեն բավականին փոխվում է դաշտանադադարի ժամանակ, երբ կնոջ մոտ արդեն ի հայտ է գալիս որոշ տարիքային հիվանդություններ, օրինակ` հիպերտոնիկ հիվանդությունը, որն իր հերթին բերում է ստենոկարդիայի, որի արդյունքում էլ հավասար դիրքերում են հայտնվում կանայք և տղամարդիկ:

- Կա՞ն  արդյոք ձեր ոլորտում նորարարություններ, որոնց մասին կցանկանայիք խոսել:

- Նորարարությունները բավականին շատ են մեր բնագավառում, քանի որ ամեն օր կարող են գիտականորեն նոր զարգացում ապրել, նոր չափանիշներ, նոր մոտեցումներ լինեն, և հետագայում փորձը ցույց կտա, թե դրանք իրականում կիրառելի կլինե՞ն, թե՝ ոչ:

- Բժշկուհի՛, հասցնո՞ւմ եք աշխատանքին զուգահեռ մասնակցել վերապատրաստումների:

- Այո, հասցնում եմ, բայց շատ դժվարությամբ, թրենինգներ են կազմակերպվում մեր երկրում, որտեղ  տեսականորեն լուսաբանվում և գործնականորեն կիրառվում են ամենակիրառական մեթոդները, որպեսզի տիրապետենք ձեռքբերված սարքերին՝ գործառույթներին արդեն նեղ մասնագիտորեն, և մեզ համար այս նոր սարքի կիրառումը դառնում է որակավորման բարձրացման, մասնագիտական գիտելիքների ընդլայնման նոր նշաձող:

- Իսկ որպես վերջաբան, ի՞նչ կցանկանայիք մաղթել մեր ընթերցողներին:

- Կցանկանայի, որ մարդիկ իրենց հանդեպ հետևողական լինեին, կանխարգելիչ նպատակներով մշտապես հետազոտվեին, չթողնեին հասցնել հիվանդությունը բարդացված վիճակների, քանի որ մեզ դիմում են հիմնականում արդեն բարդացած վիճակներում. որքան շուտ կատարվի ախտորոշումը, այնքան հիվանդությունը շուտ կնահանջի: Սիրտ-անոթային խնդիրներից խուսափելու համար նախևառաջ պետք է դադարեցնել ծխախոտի օգտագործումը, սահմանափակել խմիչքի օգտագործումը,  չօգտվել  արագ սննդից, պայքարել ճարպակալման դեմ, եթե խոլեստերինի քանակը արյան մեջ բարձր է, ապա պետք է փորձել նվազեցնել, ինչպես նաև ավելացնել ֆիզիկական ակտիվությունը, զբոսնել կամ սպորտով զբաղվել: Մաղթում եմ մեր հասարակությանը միմիայն առողջություն: Սիրեք ձեզ, հետևեք ձեր առողջությանը:

Ցանկալի արդյունք ստանալու համար շատ կարեւոր է, որ ի սկզբանե վստահություն լինի բժշկի եւ պացիենտի միջեւ

Ժամանակակից աշխարհի ռիթմն ու մրցակցությունը պահանջում է անընդհատ կատարելագործվել ու ընդլայնել արդեն ձեռք բերած կարողություններն ու մասնագիտական որակը: Քիթ-կոկորդ-ականջաբանության` ԼՕՌ հիվանդությունները, ցավոք սրտի, բավականին մեծ տարածում ունեն Հայաստանում: Թույլ դիմադրողականությունը, նստակյաց կյանքը, գունանյութերով ու կոնսերվանտներով հարուստ սնունդը, հակաբիոտիկների չարաշահումը, ինչպես նաեւ հարբուխը, գրիպը եւ տարբեր վիրուսները կարող են նպաստել քթի, կոկորդի ու ականջի հիվանդությունների առաջացմանը: Շնչառական համակարգի տարաբնույթ հիվանդությունները եղանակային սահմանափակումներ չունեն: Ընդունված է համարել, որ քիթ-կոկորդ-ականջաբանական հիվանդություններն ու ալերգիաները բնորոշ են փոփոխական եղանակներին: Միեւնույն ժամանակ, սինուսիտները, հայմորիտներն ու ռինիտները պատուհասում են՝ անկախ տարիքային ու սեռային սահմանափակումից: Արդյունքում առաջանում են բորբոքային վիճակներ, որոնք կարող են ուղեկցվել բարձր ջերմությամբ, ընդհանուր թուլությամբ, ստիպել անլիարժեք ու հիվանդ զգալ: Մասնագետները հորդորում են երբեք անուշադրության չմատնել այս հիվանդությունը եւ կասկածի դեպքում դիմել մասնագետի: Քիթ-կոկորդ-ականջաբանություն. տարածված հիվանդություններ եւ բուժական մեթոդներ. Մասնագիտական գործունեությունից մանրամասներ է ներկայացնում Երեւանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի ՔԿԱ հիվանդությունների ամբիոնի դասախոս, Հայաստանի ՔԿԱ բժիշկների ասոցացիայի անդամ, 2-րդ բուժմիավորում եւ «Գրիգոր Նարեկացի» բժշկական կենտրոնների քիթ-կոկորդ-ականջաբան ԱՐՏԱՇԵՍ ԱԶՆԱՈՒՐՅԱՆԸ: Ազնաուրյանների բժշկական ընտանիքը Հայաստանին տվել է բժիշկների երեք սերունդ: Այս գերդաստանի բժշկական առաջին ճյուղը սկիզբ է առնում Արտաշես Վարդանի Ազնաուրյանից: Ազնաուրյան ազգանունը կրելը չափազանց մեծ պատասխանատվություն է, ուստի մեր զրուցակցի մեծ եւ նվիրական նպատակն է մշտապես կատարելագործել իր փորձն ու գիտելիքները՝ Ազնաուրյանների անունը միշտ իր բարձր դիրքերում պահելու, բժշկական տոհմիկ ավանդույթները պահպանելու եւ զարգացնելու նվիրական գործում:

- Պարոն Ազնաուրյան, բոլոր բժշկական կենտրոնների որդեգրած քաղաքականությունը եվրոպական առողջապահական չափանիշներին մոտենալն է: Ձեր կարծիքով որքանո՞վ է այսօր դա իրական եւ, առհասարակ, ի՞նչ գնահատական կտաք ՀՀ առողջապահության Ձեր ոլորտին:

- Իհարկե, դժվար է համեմատական կարգ տանել եվրոպական երկրներին հետ, քանի որ, ըստ իս, բավականին մեծ է տարբերությունը, չնայած ես կարող եմ միայն օրինակ բերել Ամերիկայի Միացյալ Նահագները, քանի որ այնտեղ եմ եղել: Բնականաբար, մեր երկրի զարգացվածությունը որոշ չափով զիջում է եվրոպական երկրներից: Առաջնահերթ եվրոպական երկրների առավելությունը տեխնիկայի մեջ է, երկրորդը` երեւի թե դեղորայքային, ինչպես նաեւ իրենց բուժքույրերի պատրաստվածությունն ավելի բարձր է: Իսկ եթե փորձենք համեմատվել արտերկրի բժիշկների հմտությունների հետ, ապա չէի ասի, որ մեր բժիշկները զիջում են նրանց իրենց գիտելիքներով եւ աշխատանքային հմտություններով:

- Բժիշկ, գործ ունենք երեք փոխհամակցված օրգան-համակարգերի հետ: Պացիենտը ինչպե՞ս հասկանա, թե որտեղ է տեղակայված խնդրահարույց օղակը:

- Հայաստանում ընդունված է, որ քիթ-կոկորդ-ականջաբանները ավելի շատ փորձում են <<նեղ>> մասնագիտանալ իրենց նախընտրած ուղղության մեջ, շատերն, օրինակ, ընտրում են պլաստիկան: Մեր բաժանմունքում դիմելիությունը ավելի շատ դժվարացած քթային շնչառության դեպքերով են լինում: Մեզ դիմում են նաեւ գոյացությունների, անգինաների, ականջի բորբոքումների եւ զանազան այլ-այլ խնդիրներով: Քթըմպանային նշիկի գերաճն առաջատար տեղ է զբաղեցում քթըմպանի ախտաբանության մեջ, որն անուղղակիորեն կապված է դիմածնոտային ապարատի ախտաբանության հետ: Ադենոիդներն ավելի հաճախ հանդիպում են մանկական հասակում, երբ դիմային գանգի ոսկրերը շարունակում են աճել` ձեռք բերելով մեծահասակին բնորոշ կոնֆիգուրացիա: Հետեւաբար, կարծր քիմքի եւ ատամների աննորմալ զարգացումը կանխելու համար քթային շնչառությունը պետք է լինի բավարար: Ադենոիդները կարող են դառնալ քթային շնչառության կայուն խանգարման, քթի եւ հարքթային ծոցերի լորձաթաղանթի կանգային պրոցեսների, ինչպես նաեւ կայուն ռինիտների եւ միջին ականջաբորբերի պատճառ: Հետագա բուժումը կատարվում է ըստ բարդության աստիճանի, որոնց պատճառները կարող են տարբեր լինել, միջնապատի ծռվածության դեպքում վիրահատական միջամտության է ենթարկվում: Քթային դժվարաշնչությունն ունի բազմաթիվ պատճառներ, որոնցից է, օրինակ, քթի միջնապատի թեքությունը, որը կարող է ի հայտ գալ տարիքային տարբեր փուլերում՝ հիմնականում վնասվածքների պատճառով, իսկ ֆիզիոլոգիական ծռվածությունը առաջանում է միջնապատի եւ նրան շրջակա ոսկրային հատվածի աճի անհամապատասխանելիության հետեւանքով: Քթի միջնապատը թեքվելով մեկ կամ երկու կողմից` նեղացնում է անցուղին եւ խանգարում նորմալ շնչառությանը: Արդյունքում պակասում է մարդու օրգանիզմ թափանցող թթվածնի քանակը, եւ տարիների ընթացքում զարգանում է քրոնիկ թթվածնային քաղց: Թթվածնային քաղցից տուժում է եւ՛ գլխուղեղը, եւ՛ սիրտը, եւ, ընդհանրապես, բոլոր օրգանները: Բացի միջնապատի թեքությունից, քթով դժվարաշնչության պատճառ կարող է լինել խեցիների հիպերտրոֆիան, հատկապես շատ է հանդիպում ստորին խեցիների հիպերտրոֆիա: Խեցիների հիպերտրոֆիան առաջանում է հաճախակի հարբուխներից, վարակային գործընթացներից, հատկապես, եթե ժամանակին չեն բուժվում կամ, առհասարակ, չեն բուժվում: Սա իր հերթին բերում է քրոնիկ դժվարաշնչության եւ ամբողջ օրգանիզմի թթվածնային քաղցի: Երբեմն այս երկու ախտաբանությունը` միջնապատի թեքությունն ու խեցիների հիպերտրոֆիան, զուգակցվում են: Դժվարաշնչության այլ պատճառներից են ախտաբանական գոյացությունները, օրինակ` պոլիպները: Ալերգիկ ֆոնի հետեւանքով առաջացող պոլիպների հետ կապված ուսումնասիրությունները պարզել են, որ դրանց ձեւավորմանը նպաստող գործոններից է օդափոխանակման գործընթացը: Ալերգիկ ռինիտները տարատեսակ ալերգենների՝ ծաղկափոշու, փողոցում առկա, նաեւ շինարարական աղբի ու կենցաղային փոշու հետեւանք են: Կարեւոր է ալերգիկ հիվանդության եւ սինուսիտների միջեւ եղած նուրբ սահմանը ժամանակին ճանաչելը: Հակառակ պարագայում սխալ բուժումը կարող է հանգեցնել դրա ձգձգման, կյանքի որակի վատացման, ինչպես նաեւ քրոնիկ ընթացքի ձեւավորման: Եթե հիպերտոֆիկ ռինիտ է, ապա կատարվում է խեցիների տարատեսակ վիրահատական միջամտություններ, որոնց դեպքում արգելվում է ամբողջովին հեռացում կատարելը. խոսքը ստորին խեցիների մասին է, քանի որ, երբ օդը չի կարողանում իր դինամիկ անցումը կատարել, հակառակ դեպքում, երբ այդ դինամիկան խախտվում է, ինչի արդյունքում դժվարանում է շնչառությունը` բավարար չի լինում: Քթային շնչառության դեպքում օդը խոնավանում, տաքանում է, նոր իջնում ստորին շնչուղիներ, որն ընթացքում վնասազերծվում է փոշուց եւ վնասակար մանրէներից: Երբ բերանով է կատարվում շնչառությունը, այդ դեպքում թթվածինը քիչ քանակությամբ է հասնում գլխուղեղ, որն իր հերթին առաջացնում է թուլություն, հոգնածություն, գլխացավեր, շատ անգամներ բերում ֆարինգիտների: Առկա են ֆարինգիտի դրսեւորման մի քանի տարատեսակներ` կատարալ, ատրոֆիկ, հիպերտրոֆիկ, ինչպես նաեւ խառը ձեւեր, որոնց դեպքում իրականացվում է դեղորայքային բուժում: Շատ անգամ մեզ դիմում են անգինաների տարբեր աստիճանների դեպքում, որը դասակարգվում է` կատարալ, ֆոլիկուլյար, լակունար, ֆիբրինոզ, ատրոֆիկ եւ ատիպիկ անգինաների տեսակներ: Ավելի հաճախ մեզ դիմում են եղանակային փոփոխությունների ժամանակ: Բուժումն իրականացվում է ըստ բարդության աստիճանի, ենթարկվում են կոնսերվատիվ բուժման, եթե արդեն խրոնիկ բնույթ է կոմպեսացված եւ դեկոմպեսացված տարբերակներով. եթե դեկոմպեսացված է, կատարվում է միայն վիրահատական միջամտությամբ, այսինքն, երբ նշիկները արդեն կորցնում են իրենց ֆունկցիան, որոնք իրականում կատարում են ֆիլտրի դեր, այդ ժամանակ պետք է հեռացվեն, քանի որ այդ թույնը սկսվում է օրգանիզմ անցնել արյան միջոցով, որն էլ իր հերթին կարող է բերել շատ բարդությունների. սրտի հետ կապված խնդիրների, հոդացավերի, հոգնածության, թուլության: Եթե խոսենք ականջի հետ կապված խնդիրների մասին, պետք է նշեմ, որ շատ դեպքերում մեզ դիմում են լողավազաններից օգտվելուց հետո եւ ծովից վերադառնալիս, շատ անգամ նաեւ հարբուխից հետո: Բուժումը հիմնականում իրականացվում է դեղորայքային բուժմամբ, բայց լինում են դեպքեր, երբ կարիք է լինում թմբկաթաղանթը հատել եւ գոյացած թարախային արտադրությունը հեռացնել:

- Բժշկի մասնագիտությունը ռիսկային եւ պատասխանատու գործ է, ինչպե՞ս եւ ե՞րբ որոշեցիք գնալ այդ քայլին:

- Մանկուց մեծացել եմ բժիշկների ընտանիքում, պապիկս իր մեծ ավանդը ունի Հայաստանի Հանրապետության բժշկության մեջ եւ ոչ միայն Հայաստանի: Ես մանկուց որոշել էի դառնալ բժիշկ, հայրս էլ է քիթ-կոկորդ-ականջաբան, հորեղբայրս` կրկին բժիշկ է` նյարդաբան մասնագիտությամբ, աշխատում է բժշկական համալսարանում, տատիկս էլ է բժիշկ, նա էլ իր ներդրումն ունի մեր բժշկաշինության մեջ: Փոքր տարիքից արդեն իսկ կար իմ մեջ այս նվիրական գործի հանդեպ նախասիրություն: Ընտրել եմ քիթ-կոկորդ-ականջ նեղ մասնագիտական ճյուղը: Իհարկե, բժշկի մասնագիտությունը իր մեջ մեծ պատասխանատվություն է կրում, բայց բացի պատասխանատվությունից, բժիշկը պետք է մարդասեր լինի, որովհետեւ ամենօրյա մեր շփումը տարատեսակ մարդկանց հետ է, եւ դու պետք է յուրաքանչյուրին յուրովի մոտենաս: Մենք ընտրել ենք մի մասնագիտություն, որի դեպքում պետք է գիտակցենք, որ մեր ընտրած ճանապարհը դյուրին չի լինելու: Շատ անգամ ինձ հարց են տալիս, չե՞մ փոշմանել, որ ընտրել եմ այս մասնագիտությունը: Պետք է վստահորեն ասեմ, որ որպես մասնագիտություն, երբեք չեմ փոշմանել եւ երբեւէ չեմ էլ փոշմանի, բայց չեմ թաքցնի եւ չեմ թաքցրել, որ ավելի շատ կնախընտրեի դրսում ուսանել: Իհարկե, դրսում ուսանելը շատ դժվար է, բայց երբ լիարժեք անցնես դրսում ուսումը, այդիսկ պահից սկսած շատ ու շատ դռներ բաց կլինեն քո առջեւ: Ասեմ, որ ինձ մոտ եղել է ուսանելու տարիներին դրսում սովորելու տարբերակ, բայց ես նախընտրեցի Հայաստանում մնալ, սովորել, քանի որ ինձ համար օտարություն ասվածը, միեւնույնն է, մնում է օտարություն, ի վերջո, չեմ էլ փոշմանել իմ կատարած ընտրության մեջ, մնալով եւ <<արարելով>> մեր երկրում:

- Բժիշկ, տեղյակ ենք, որ դասախոսում եք նաեւ Մխիթար Հերացու անվան բժշկական համալսարանում: Շփվելով ուսանողների հետ` ի՞նչ մակարդակի վրա եք պատկերացնում մեր ապագա բժշկությունը:

- Հուրախությամբ կարող եմ ասել, որ մեր ուսանողությունը ցանկություն ունի սովորել. իմ փորձը այդ ոլորտում թերեւս մեկ տարուց ավելի է, բայց շփվելով նրանց հետ, կարող եմ վստահորեն ասել, ցանկություն ունեն հասնել ավելիին, կատարելագործվելու եւ հմտանալու իրենց ընտրած մասնագիտության մեջ, որն ինձ համար շատ գովելի փաստ է: Ցավալին միայն այն է, որ շատերը ցանկություն ունեն ուսումը շարունակել դրսում, որովհետեւ գտնում են, որ ավելի լավ է ավելի երկար տարիներ ուսանեն, շարունակեն դրսում, որ ապագայում ֆինանսապես ավելի կայացած լինեն:

- Իսկ որպես վերջաբան, ի՞նչ կմաղթեք մեր հասարակությանը:

- Կմաղթեմ, որ մեր հասարակությունը լինի այնքան առողջ, որ մեզ դիմի միայն կանխարգելիչ բուժում անցնելու նպատակով: Ի դեպ, ցանկալի արդյունք ստանալու համար շատ կարեւոր է, որ ի սկզբանե վստահություն լինի բժշկի եւ պացիենտի միջեւ, ու ստեղծվի դրական միջավայր: Պետք է ուշադիր լինել յուրաքանչյուր պացիենտի նկատմամբ, կարեւորել ցանկացած մանրուք ու կարողանալ հոգեբանորեն ճիշտ ուղղորդել նրան: Սրանք կանոններ են, որոնց միշտ հետեւում եմ պացիենտի հետ շփումներում: Ի՞նչը կարող է առավել թանկ լինել առողջությունից: Երբ անհրաժեշտության դեպքում օգնում ես մարդուն՝ վերագտնելու այդ առողջությունը, դրանից ավելի գեղեցիկ ու հաճելի պահ բժշկի համար չկա եւ չի էլ լինի:

Պլաստիկ վիրաբույժ դառնալու գերագույն պահանջը` ընտրած մասնագիտությունը սիրել ու դրան նվիրվելն է

Վերջին տասնամյակների ընթացքում, պլաստիկ վիրաբուժությունը, արձանագրելով  որակապես նոր մակարդակ, իր հաստատուն տեղն է զբաղեցրել մարդկանց  կյանքում՝ ոչ միայն որպես արտաքինի հետ կապված խնդիրները շտկելու, այլեւ վերոնշյալ խնդիրների հետ կապված էսթետիկ եւ հոգեբանական բարդույթները հաղթահարելու միջոց: Հարթել տարիքային փոփոխությունները, վերացնել արտաքինի կամ վնասվածքների հետեւանքով առաջացած  թերությունները, հասնել առավելագույն կոսմետիկ արդյունքի՝ նորագույն քիչ միջամտական մեթոդների կիրառմամբ՝ այս ամենը դարձել է իրականություն՝ պլաստիկ վիրաբուժության՝ որպես բժշկության հեռանկարային ուղղության  կատարելագործման շնորհիվ:

Պլաստիկ վիրաբուժությունը արվեստ է: Եվ այս մասնագիտության ամեն մի կրող պարտավոր է իր մարմնի յուրաքանչյուր բջիջով ապրել, զգալ ու նվիրվել այդ գործին: Բժիշկ, ով կերտում է գեղեցկություն՝ միաժամանակ ապահովելով առողջություն: Ու ինչպես նկարիչն է ամեն կտավից կերտում մեկական օրինակ, այնպես էլ պլաստիկ վիրաբույժը պետք է իր յուրաքանչյուր հիվանդին նվիրի յուրովի գեղեցկություն:
Պլաստիկ վիրաբույժ դառնալու թիվ մեկ պայմանն ու գերագույն պահանջը` ընտրած մասնագիտությունը սիրել ու դրան նվիրվելն է: Իսկ նվիրում նշանակում է անթիվ անքուն գիշերներ, շարունակական ուսում, անվերջ ինքնակրթություն, փորձի փոխանակում եւ վազք ժամանակին համընթաց: Եթե պատրաստ են անվերապահորեն լծվել այս բեռին, ուրեմն ճիշտ ուղու վրա են:

Մեր զրուցակիցն է <<Հերացի>> թիվ 1 կլինիկական հիվանդանոցի եւ «Նորմեդ» բժշկական կենտրոնի պլաստիկ ռեկոնստրուկտիվ վիրաբուժության, միկրովիրաբուժության բաժանմունքի պլաստիկ վիրաբույժ, միկրովիրաբույժ ԳՈՌ ԱՄԻՐԲԵԿՅԱՆԸ: Մարդկանց օգնելու եւ առավել անկաշկանդ դարձնելու մղումը բժշկին տարան դեպի պլաստիկ վիրաբուժություն, ոլորտ, որ օգնում է մարդկանց շտկել արտաքինի հետ կապված բոլոր այն թերությունները, որոնք զանազան  տհաճությունների ու բարդույթների պատճառ կարող են հանդիսանալ: Տարիներ շարունակ, մասնագիտանալով պլաստիկ վիրաբուժության ոլորտում, նա ձեռք է բերել բարի համբավ եւ հազարավոր երախտապարտ այցելուներ:

Բժիշկն իր սեփական փորձով է համոզված, որ կերպարանափոխումը չափազանց դրական է անդրադառնում այցելուի կյանքի որակի վրա՝ բոլոր առումներով: Մարդիկ դառնում են ավելի կենսախինդ, ձերբազատվում նախկին հոգեբանական ճնշվածությունից:

- Պարոն Ամիրբեկյան, բժշկի մասնագիտությունը թերեւս ամենապատասխանատու մասնագիտություններից է, ին՞չու եք ընտրել հենց պլաստիկ վիրաբույժի մասնագիտությունը:

-Այո, բժշկի մասնագիտությունը թերեւս ամենապատասխանատու մասնագիտություններից մեկն է: Մասնագիտությունս ընտրեցի դեռ 4-րդ դասարանում, թերեւս այդ ժամանակ դեռեւս չէի որոշել հստակ բժշկության որ ճյուղով պետք է մասնագիտանալ, բայց այդ պահին հստակ գիտակցում էի, որ պետք է ընտրեմ վիրաբուժության ոլորտը: Երբ արդեն ինստիուտի ուսանելու տարիներն էին, երբ ուսումնասիրում էինք վիրաբուժության տարբեր ճյուղեր, այդ իսկ տարիներից հասկացա, որ ինձ ավելի հոգեհարազատ է  հենց պլաստիկ վիրաբուժությունը, որի մեջ ներառվում է նաեւ միկրովիրաբուժությունը, որն էլ  իմ բնավորությունից ելնելով, քանի որ շատ եմ սիրում մանրակրկիտ աշխատանք կատարել եւ երկար ժամանակ կարող եմ ինչ-որ նյութի վրա մանրամասն աշխատել, եւ թերեւս հենց դա ստիպեց բնավորության խառնվածքից ելնելով՝ նախընտրել պլաստիկ վիրաբույժի մասնագիտությունը:

- Ժամանակի ընթացքում Ձեր աշխատանքի քանակն ավելանո՞ւմ է, թե՞, այնուամենայնիվ, մարդիկ սկսում են մտածել, որ բնական գեղեցկությունը թե՛ ավելի լավ եւ թե՛ անվտանգ է։

- Իմ աշխատանքային պրակտիկայից ելնելով՝ կարող եմ ասել, որ էսթետիկ վիրահատության դիմողների քանակը ավելացել է, որն ինձ թվում է պայմանավորված է հասարակության մեջ բարդույթների վերացման հետ: Ընդհանրապես մեր ազգը բարդույթավորված ազգ է եւ շատ դժվար է դիմում էսթետիկ վիրահատության: Եվ ուրախությամբ կարող եմ նշել, որ վերջին տարիներին վերացել է այդ խնդիրը, ինչը միգուցե պայմանավորված է նաեւ հասարակության սոցիալական վիճակի բարեալավմամբ:

– Բժիշկ, իսկ կա՞ն մեզ մոտ մոլուցքով մարդիկ, որ անընդհատ իրենց վրա ուզում են ինչ–որ բան փոխել, բայց, ըստ էության դրա կարիքը չկա։

- Նմանատիպ մոլուցքով տառապողները ոչ միայն մեզ մոտ են, այլ ամբողջ աշխարհում կան: Տարբեր երկրների ուսումնասիրությունները մեզ թույլ են տվել հասկանալ, որ կան մարդիկ, որոնց մոտ կա խնդիր` մարմնի կառուցվածքի թերարժեքության, այսինքն` տվյալ մարդը միշտ իր մոտ գտնում է թերություններ եւ փորձում է դրանք շտկել: Այս կարծրատիպի մարդկանց հետ շատ դժվար է աշխատել, որոնք իրականում ունեն արդեն հոգեբանական խնդիր, նույնիսկ վիրահատության գերազանց եւ անթերի արդյունքի դեպքում նրանք կարող են բողոքել, իրենց համար արդյունքի անբավարար լինելուց: Լինում են նաեւ լավագույն դեպքեր, երբ պացիենտը գոհունակ է արդյունքով, բայց դիմում է բժշկին, ցանկություն հայտնելով կրկին կատարել իր մոտ փոփոխություններ, որն իրեն այդ պահին չի բավարարում:

– Կարելի՞ է ասել, որ Հայաստանում պլաստիկ վիրաբուժությունը համեմատաբար հասանելի է ու մատչելի։

- Այո, միանշանակ. Հայաստանում պլաստիկ վիրաբուժությունը բավականին մատչելի է, դրա մասին են խոսում այն դեպքերը, երբ մեզ դիմում են նաեւ արտերկրից, մեծամասամբ՝ Ռուսաստանի Դաշնությունից, չնայած բավականին զարգացած են պլաստիկ վիրաբուժության մեջ, բայց, այնումենայնիվ, զուտ մատչելիության առումով գալիս են Հայաստան վիրահատվելու: Ունենք նաև պացիենտներ եվրոպական երկրներից, Անգլիայից վերջերս ունեցանք պացիենտ, ով եկել էր քիթը վիրահատելու, ունենք հերթագրված պացիենտ Կոստա Ռիկայից, այսինքն` վստահորեն կարող ենք ասել, որ Հայաստանում բավականին մատչելի է բժշկությունը, և քանի որ վերջին տարիներին ինտերնետ պորտալով հնարավոր է լինում տեղեկատվությունը տարածել աշխարհով մեկ, այսպես ասած, գլոբալիզացիայի արդյունքում կան ավելի շատ դիմողներ, ովքեր ցանկություն ունեն մեր երկրում ստանալ որակյալ եւ մատչելի բուժօգնություն:

- Դուք որպես ոլորտում արդեն մեծ փորձ ունեցող վիրաբույժ, ինչքանո՞վ եք անհրաժեշտ համարում մասնագիտության մեջ անընդհատ կատարելագործվելը: Խոսքը վերաբերում է առողջապահական ոլորտում կիրառվող նորարարական մոտեցումներին համընթաց քայլելուն:

- Բժշկի մասնագիտությունը այն մասնագիտություններից է, որը մեզ պարտադրում է անընդմեջ կատարելագործվել, անընդհատ նոր տեխնոլոգիաներ եւ նոր մոտեցումներ ուսումնասիրել, մանավանդ վերջին տարիների տեխնիկայի հսկա քայլերով առաջընթացի հետ, որն արդեն մեզ <<ստիպում>> է ուսումնասիրել բժշկության նորագույն մեթոդները: Օրինակ, եթե խոսենք լազերային վիրահատությունների մասին, ապա կարելի է հավաստել, որ բավականին կիրառելի է քթի վիրահատությունների ժամանակ հիմնականում խեցիների, երբ կատարվում է լազերային միջամտություն այրման եղանակով, ասեմ, որը շատ էֆեկտիվ է, արդյունքները գերազանց են, վիրահատության եւ հետվիրահատական ընթացքը բավականին թեթեւ, որը կատարվում է տեղային անզգայացման պայմաններում: Վիրահատությունից հետո շատ հազվադեպ դեպքերում` 5-10 տոկոս դեպքերում է անհրաժեշտություն  լինում քթի  խոռոչի տամպոնադա կատարել: Թերեւս պետք է հասկանալ, որ այն մարդը, որն իրեն կատարյալ է համարում իր գործում, միանշանակ սկսում է դոփել տեղում եւ լճանալ: Պետք է միշտ քայլել համընթաց նորարարություններին, մշտապես փորձի փոխանակություն կատարել արտերկրի մեր կոլեգաների հետ, որի արդյունքում էլ կլինեն նոր մոտեցումներ, նոր եզրահանգումներ, որն էլ ավելի կկատարելագործի, կավելացնի մեր գիտելիքները եւ ավելի կատարյալ կդարձնի  հետագա վիրահատությունների արդյունքները:

- Հայաստանում ցանկացած տեսակի պլաստիկ վիրահատություն հասանելի՞ է: Ձեզ մոտ ամենամեծ պահանջարկ ունեցող վիրահատությունը ո՞րն է: Ովքե՞ր եւ ի՞նչ խնդրով են ամենաշատը դիմում պլաստիկ վիրաբույժին:

-Հայաստանում պլաստիկ վիրաբուժության ճյուղը այն ոլորտներից է, որը բավականին զարգացած է, վստահորեն կարելի է ասել, որը չի զիջում արտերկրի վիրաբուժությանը: Ամենից շատ պահանջարկ ունեցող վիրահատությունը, ինչպես բոլորս գիտենք, դա քթի պլաստիկ վիրահատություն է, որը շատ դեպքերում զուգակցվում է շնչառական խնդրի հետ, այսինքն` միաժամանակ իրականացվում է ինչպես քթի արտաքին, այնպես էլ միջնապատի վիրահատական միջամտություն: Հիմնականում մեզ դիմում են երիտասարդ կանայք եւ աղջիկներ, ովքեր հատում են 20-35 տարիքային շեմը, չնայած լինում են դեպքեր, երբ դիմում են 45-60 տարեկան պացիենտներ, որոնք երկար տարիներ ցանկացել են դիմել քթի վիրահատության, բայց ինչ-ինչ պատճառներով դա իրենց մոտ չի ստացվել: Ինչպես նաեւ մեզ դիմում են ականջների պլաստիկ վիրահատության, շրթունքների մեծացման, կոպերի պլաստիկայի, դեմքի ձգման, աբդոմինոպլաստիկայի  եւ վերջերս նաեւ շատ են դիմում բազուկների պլաստիկայի համար: Բնականաբար, լինում են դեպքեր, երբ մարդիկ դիմում են նաեւ չգոհունակացված վիրահատական արդյունքների շտկման համար, որն էլ կարող է պայմանավորված լինել հետվիրահատական վերքերի լավացման, վատ սպիացման հետ կապված տարբեր խանգարումներով, երբ այդ դեպքերում, բնականաբար, կատարվում է համապատասխան ցուցված վիրահատական շտկումները:

– Այժմ շրթունքների ծավալի շտկման ի՞նչ վիրահատություններ են կատարվում։ Որո՞նք են առավել նախընտրելի։

-  Գոյություն ունի շրթունքի ծավալի մեծացման տարբեր եղանակներ, ինչպես ժամանակավոր, այնպես էլ ընդմիշտ պահպանվող արդյունքով: Ժամանակավոր եղանակներից է համարվում ֆիլերների ներարկումները, որոնց արդյունքը պահպանվում է 6-12 ամիս, իսկ  ընդմիշտ արդյունքը պահպանելու համար իրականացվում է վիրահատական միջամտություն, այսինքն` շրթունքի ծավալը մեծանում է ճարպի հաշվին, որը պահպանվում է ընդմիշտ: Մեկ ամսվա ընթացքում ճարպի 60-70 տոկոսը ներծծվում է, իսկ մնացած մասը մնում է ընդմիշտ: Գոյություն ունեն նաեւ այլ եղանակներ շրթունքի ծավալի մեծացման, որը կատարվում է մաշկի հատմամբ, որոնք ավելի քիչ են կիրառելի, քանի որ հյուսվածքների վնասումը ավելի մեծ է: Այն համարվում է ավելի ծավալուն վիրահատություն, ընթացքը ավելի բարդ է, դժվարին եւ ժամանակատար:

- Գոյություն ունի՞ որովայնի առաջնային պատի ավելցուկի որեւէ չափ, որը ցուցում է աբդոմինոպլաստիկայի: Աբդոմինոպլաստիկայի դեպքում հաշվի առնվո՞ւմ են արդյոք հարակից առողջական  խնդիրները: Հնարավո՞ր են արդյոք բարդություններ վիրահատության ընթացքում կամ հետվիրահատական շրջանում:

- Աբդոմինոպլաստիկան բավականին ծավալուն վիրահատություն է, ինչով էլ պայմանավորված է այն փաստը, որ նման վիրահատության դիմելուց ավելի մանրակրկիտ են հետազոտվում պացիենտները: Հետվիրահատական շրջանը, ի տարբերություն օրինակ քթի վիրահատության, ավելի երկար է տեւում, մոտավորապես 4-5 օր հիվանդանոցային բուժման օրերն են, որից հետո արդեն պացիենտը դուրս է գրվում՝ բուժումը շարունակելով ամբուլատոր բուժման պայմաններում: Որովայնի առաջնային պատի ավելցուկը կարող է պայմանավորված լինել ինչպես միայն ճարպի, այնպես էլ մաշկի ավելցուկով: Միայն ճարպի ավելցուկի դեպքում է հնարավոր կատարել լիպոսակցիա, բայց պետք է նկատի ունենալ, որ լիպոսակցիան դա ընդամենը մարմնի ուրվագծերը շտկելու համար է նախատեսված: Երբ ունենք նաեւ մաշկի ավելցուկ, ապա լիպոսակցիան հարցին լուծում չի կարող տալ, այս դեպքերում էլ կատարվում է աբդոմինոպլաստիկա, երբեմն նաեւ  այն զուգակցելով լիպոսակցիայի հետ: Հետվիրահատական հնարավոր բարդությունները դրանք սեռոմաների, հեմատոմաների, այսինքն` ենթամաշկային շերտի շճային կամ արյունային արտադրության կուտակումներն են, որի կանխարգելման համար, բնականաբար, վիրահատությունից հետո կատարվում է ակտիվ դրենավորում, որպեսզի այդ հավաքված հեղուկը դուրս գա ենթամաշկից: Բարդություններ հիմնականում լինում են 5-10 տոկոս դեպքերում, ճիշտ աշխտորոշման եւ հետագա կանխարգելիչ աշխատանքների դեպքում կարելի է խուսափել ավելի խորացած բարդություններից:

- Բացի Երեւանից իրականացնում եք վիրահատություններ եւ խորհրդատվություն Վանաձորի բժշկական կենտրոնում: Ամսվա մեջ որքա՞ն ժամանակահատվածն եք տրամադրում մարզային գործուղումներին:

- Այո 2013թվականից սկսած ես կատարում են խորհրդատվություններ եւ վիրահատություններ Վանաձոր քաղաքի բժշկական կենտրոնում: Քանի որ ծանրաբեռնվածությունը մեծ է Երեւանում, այցելություններս Վանաձոր փորձում եմ կազմակերպել ամեն շաբաթ եւ կիրակի օրերին: Լինում են նաեւ դեպքեր, երբ չի ստացվում, բայց փորձում եմ գոնե ամսվա մեջ 3-4 անգամ այցելել իմ հայրենի քաղաք:

- Իսկ որպես վերջաբան, ի՞նչ խորհուրդ կտաք այն անձանց, ովքեր ունեն էսթետիկ վիրահատության կարիք, սակայն չեն գնում այդ քայլին՝ հոգեբանորեն պատրաստ չլինելու պատճառով:

-Որպես մասնագետ ասեմ, որ շատ դժվար է աշխատել այն մարդկանց հետ, ովքեր հոգեբանորեն դեռ պատրաստ չեն դիմել այդ քայլին: Այդ իսկ պատճառով խորհուրդ կտամ բոլոր նրանց, ովքեր ցանկություն ունեն դիմել էսթետիկ վիրահատության` նախ հոգեբանորեն պատրաստվեն, հասկանալու համար իրենց ինչ է պետք, ինչ են այդ պահին ցանկանում, որից հետո նոր դիմեն իրենց նախընտրած վիրահատական միջամտության: Եղեք առողջ, սիրեք ձեր մարմինը:

ԲԺՇԿԻ  ՀԱՄԱՐ,  ԹԵՐԵՎՍ, ԱՄԵՆԱՄԵԾ  ՁԵՌՔԲԵՐՈՒՄԸ` ԴԱ ԻՐ ԱՊԱՔԻՆՎԱԾ ՀԻՎԱՆԴՆ Է 

Մեր հանրապետությունում բժշկության որոշ ճյուղեր, մասնավորապես` քիթ-կոկորդ-ականջաբանությունը, այսօր ամենապահանջված  ուղղություններից  մեկն է, որի նպատակն է մշտապես կատարելագործվել, տիրապետել բուժական նոր մեթոդներին, իրազեկվել ժամանակակից բժշկությանն ու նորարարություններին: Ոլորտ, որն այսօր դինամիկ զարգանում է, և բժիշկները ջանում են բուժօգնությունը կազմակերպել միջազգային չափանիշներին համապատասխան: 
«Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի  քիթ-կոկորդ-ականջաբանության բաժանմունքն  իր պատմության ընթացքում նշանակալի հաջողությունների է հասել, որտեղ կանխարգելման և բուժման ժամանակակից միջոցները հնարավորություն են տալիս բուժել նախկինում թերևս անբուժելի համարվող շատ հիվանդություններ։ Բաժանմունքի տեխնիկապես ժամանակակից հագեցվածությունը, ախտորոշման և բուժման նորագույն մեթոդները և կլինիկայի բժիշկների գիտելիքների բազայի շարունակական ընդլայնումը հնարավորություն է տալիս բուժման մեջ ընդգրկել ՔԿԱ հիվանդությունների ամբողջ սպեկտրը: 
Այսօր ինֆորմացիոն դաշտը մեր հասարակության համար բավական մեծ է: Դիմողների մի որոշակի հատված հստակ պատկերացում է ունենում իր հիվանդության մասին, և բավական գրագետ են դարձել այս հարցում, ինչն էապես հեշտացնում է բժշկի գործը, որոնք հիմնականում դիմում են ոչ թե պատահականության սկզբունքով, այլ նախապես բժշկի մասին իրազեկված լինելով: 
Տարիների փորձը բժշկի համար մեծ նշանակություն ունի, ինչը նրան դարձնում է առավել համարձակ ու ինքնավստահ: Բազմաթիվ իրավիճակներում բժշկի պրոֆեսիոնալիզմը հնարավորություն է տալիս կատարել եզրակացություններ, թե ինչպիսի՞ն կլինի ապաքինման ընթացքը, ի՞նչ բարդություններով և, ինչո՞ւ չէ, կիրառել նաև նոր մոտեցումներ: 
Մեր զրուցակիցն է «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի  քիթ-կոկորդ-ականջաբան, աուդիոլոգ ԱՇԽԵՆ ԲԱԼԲԱԲՅԱՆԸ, բժշկուհի, ով հոգատար է յուրաքանչյուր հիվանդի նկատմամբ, ունի հզոր կամքի ուժ և անկոտրում համբերություն: Բժիշկ լինելը նշանակում է ստանձնել շատ մեծ պատասխանատվություն, սիրել մարդկանց, ամեն հիվանդին մոտենալ յուրովի ու պատրաստ լինել՝ անելու առավելագույնը սեփական ուժերի գերլարման հաշվին։ 

- Տիկին Բալբաբյան, ի՞նչ առանձնահատկություններ ունի ԼՕՌ բժշկի մասնագիտացումը: 

Քանի որ ես ընտրել եմ քիթ-կոկորդ-ականջաբանի մասնագիտությունը, ապա, բնականաբար, այս մասնագիտությունն ինձ համար ամենակատարյալն եմ համարում. մենք կարողանում ենք սուր ցավային սինդրոմներով դիմած հիվանդներին ազատել այդ տհաճ իրավիճակից, վերադարձնելով նրանց լսողության, հոտառության կարևորագույն զգացողությունը` լսելու, ընկալելու, հասկանալու, գնահատելու ունակությունը, որպեսզի մարդը կարողանա իրեն հասարակության լիարժեք անդամ զգալ:  Մենք զբաղվում ենք 6 զգայականներից 3-ի՝ լսողության, հոտառության և համի զգացողության խնդիրներով։ Իհարկե, մենք չենք կարող համեմատել մեր աշխատանքը մարդու կյանքին անմիջական վտանգ հանդիսացող, բարդ, անհետաձգելի խնդիրների լուծման հետ, քանի որ դրանք ավելի քիչ են հանդիպում մեր ոլորտում: 

- Բժշկուհի, ինչո՞ւ և ե՞րբ ընտրեցիք ԼՕՌ մասնագիտությունը: 

Ուսանողության տարիներից սկսած ցանկացել եմ դառնալ ակնաբույժ կամ քիթ-կոկորդ-ականջաբան, սակայն, որոշ հանգամանքներից ելնելով, սկզբում դարձա թերապևտ: Հետագայում որոշեցի վերադառնալ իմ վաղեմի երազանքին և ինձ փորձել քիթ-կոկորդ-ականջաբանության ոլորտում, իհարկե, ունենալով այնպիսի ուսուցիչներ, ինչպիսիք են Կիմ Հայկվիչ և Արթուր Շուքուրյանները: Նրանց նվիրումն իրենց գործին և մարդկային տեսակը բավականին օգնեցին ինձ իմ մասնագիտության ընտրության մեջ։ Այդ որոշումն իմ կյանքի ամենաճիշտ քայլերից մեկն եմ համարում և երբևէ չեմ զղջացել դրա համար։

- Ըստ ձեր պրակտիկայի՝ որո՞նք են քիթ-կոկորդ-ականջի ամենատարածված հիվանդությունները: 

Նշեմ, որ ինձ ավելի շատ դիմում են լսողության և ականջի հետ կապված խնդիրներով, ինչպես նաև քթի, ըմպանի և կոկորդի հետ կապված բոլոր ախտաբանական պաթոլոգիաներով։  

- Ո՞րն է լսողության նորման և իջեցման ի՞նչ աստիճաններ գոյություն ունեն: 

Գոյություն ունեն լսողության տարբեր դասակարգումներ. ըստ վերջին դասակարգման` ունենք  5 աստիճանի ծանրալսությամբ հիվանդներ, բնականաբար, աստիճանաբար էլ վատանում է լսողության վիճակը: Հետևաբար 5-ը, համաձայն տվյալ դասակարգման, խլությունն է: Մեզ դիմում են մանկական հասակից սկսած ծանրալսությամբ դիմող հիվանդների մեծ հաճախելիություն: Այն հանդիպում է բոլոր տարիքային խմբերում, հատկապես մեծահասակների մոտ, որը կոչվում է տարիքային ծանրալսություն: Վերջիններիս մոտ հիմնականում հարցը լուծվում է լսողական սարքերի միջոցով: Մանկական տարիքում ավելի հաճախ դիմում են օտիտներով՝ /ականջաբորբ/ դիմողները, որը բերում է  ծանրալսության: Հարկ է նշել, որ մեզ հաճախ դիմում են բարձիթողի վիճակներում, հատկապես մարզերից եկողները:

- Ի՞նչ խնդիրների կարող են հանգեցնել շնչառության, հատկապես՝ քթային շնչառության խանգարումները: 

Քթային շնչառության խանգարումները, կախված նրանից, թե դրանք սուր են, թե` խրոնիկ, կարող են հանգեցնել տարբեր բարդությունների: Սուր լինելու դեպքում նման բարդություններից են՝ հայմորիտները, լսողության խանգարումները, իսկ խրոնիկի դեպքում հիմնականում ունենում են գլխացավեր: Գոյություն ունի հատուկ սինդրոմ, որը կոչվում է <<слипапное>>  /սլիպապնոէ/ , այսինքն՝ քնի խանգարման տեսակ է, երբ մարդու մոտ խռմփոցի հետևանքով առաջանում են բավականին լուրջ խնդիրներ` կապված ուղեղի թթվածնային թերսնուցմամբ:  Պետք է նշել, որ քիթը շատ կարևորագույն օրգան է, որի թերի ֆունկցիայի արդյունքում առաջանում են բավականին լուրջ խնդիրներ` օտիտներ, ստորին և վերին շնչուղիների հիվանդություններ, այսինքն՝ այն պետք է միշտ <<ազատ>> լինի, քանի որ այն մաքրում է օդը, ազատում  վնասակար նյութերից, տաքացնում, խոնավեցնում: Պետք է նշել, որ հաճախացել են ալերգիկ հիվանդություններով դիմողները` ռինիտները, որոնք մեծ տարածվածություն ունեն ոչ միայն Հայաստանում, այլ ամբողջ աշխարհում:

- Բժշկուհի՛, ի՞նչ մակարդակի վրա է քիթ-կոկորդ-ականջաբանության ճյուղը Հայաստանում:

Պետք է նշեմ, որ բավականին բարձր մակարդակի վրա է, որովհետև մենք, լինելով տարբեր երկրներում, տեխնիկապես գրեթե հավասար քայլերով համընթաց  քայլում ենք եվրոպական կլինիկաների հետ: Անկասկած, մեր մասնագետներն էլ լավագույնն են իրենց գործում ու նվիրյալ: Կարող ենք զիջել միայն տեխնիկապես, բայց կարծում եմ, որ այդ բացն  էլ ժամանակի ընթացքում կլրացվի:

  - Ի՞նչ մակարդակի վրա եք պատկերացնում մեր ապագա բժշկությունը:

Ընդհանուր առմամբ, ես լավատես եմ, բայց կարծում եմ, որ մեր բժշկությունը կախված է նաև մեր հասարակության սոցիալական վիճակից: Երբեմն մեզ դիմում են արդեն բարդացած վիճակներում, ելնելով զուտ ֆինանսական վիճակներից, կամ էլ ուշ-ուշ են դիմում, ինչի արդյունքում, բնականաբար, տուժում է նաև մեր աշխատանքի արդյունքը: Իհարկե, դրական եմ գնահատում այն փաստը, որ բժշկական ապահովագրության հարցը լուծվել է, ինչի հետևանքով հաճախելիության հոսքն ավելանում է: Հիմնականում դա էր, այլ խնդիր մեր ոլորտում գրեթե չեմ տեսնում: Մեր` բժիշկներիս կոչումն է հիվանդին ծառայել: Որքան շուտ հիվանդն առողջանա և գոհունակությամբ հեռանա մեզանից, այդքան բարձր կլինի մեր` բժիշկների ինքնալիարժեքության զգացումը: Հանրապետությունում այսօր ունենք շատ լավ մասնագետներ, բոլորս էլ այսօր ինտերակտիվ շփման մեջ ենք թե՛ միմյանց, թե՛ միջազգային բժշկական հանրության հետ: Բժշկության ոլորտն այսօր Հայաստանում այն մակարդակն ունի, որ մեր բոլոր հիվանդներին կարող ենք սպասարկել հենց այստեղ: Եվ շատ-շատ հպարտ եմ մեր երիտասարդ գործընկերներով, որոնց ձգտումները մեծ են և, ընտրելով իրենց ճյուղը, մասնագիտանում են դրա մեջ:

- Բժշկուհի՛, արդյոք խլությունը լիարժեք բուժում ունի, թե՝ ոչ:

Հայաստանում խլության խնդիրները իրենց լուծումը լավագույնս գտնում են ի շնորհիվ Արթուր Շուքուրյանի կողմից  իրականացվող շարունակական ծրագրի:  Մենք այսօր ունենք սկրինինգ, որը թույլ է տալիս նորածինների մոտ ախտորոշել խլություն կամ ծանրալսություն ծննդյան  երրորդ օրվանից սկսած: Երբ երեխայի մոտ հայտնաբերվում է խնդիր, այդ իսկ պահին ընդգրկվում է ռիսկային խմբի մեջ և շարունակական անցնում հետազոտման փուլերը: Եթե նորածնի մոտ հաստատվում է խլություն, հիվանդը, ըստ ցուցումների, ենթարկվում է կոխլեար իմպլանտացիայի, անցնելով ռեաբիլիտացիոն շրջան, որից հետո մենք ունենում ենք հասարակության լիարժեք անդամ: Կան դեպքեր, երբ խլությունը ձեռք է բերվում նաև խոսքի զարգացումից հետո հասուն տարիքում, որի ցուցումների դեպքում նման հիվանդները ևս ենթարկվում են վիրահատական միջամտության՝ կոխլեար իմպլանտացիա, եթե, իհարկե, չունեն օրգանական պատճառներ՝ խխունջի և ուղեղի հետ կապված օրգանական ախտահարումներ: Մնացած բոլոր դեպքերում ծանրալսողությունը շտկվում է լսողական սարքի միջոցով: Պետք է նշեմ, որ Հայաստանում գործում է ծրագիր, որի միջոցով տրամադրվում են լսողական սարքեր: Այդ ծրագիրը ընդգրկում է նորածնային շրջանի երեխայից մինչև 18 տարեկան, և թոշակառուներին տրամադրվում է անվճար լսողական սարքեր:  Ցավոք սրտի, այդ ծրագրի շրջանակներից դուրս են մնում 18 տարեկանից մինչ թոշակառուի տարիքի հիվանդները, որոնք իրականում  չունեն ֆինանսական միջոցներ: Այս հարցը բավականին աբսուրդային և մեծ հիմնահարց է, ինչը մեզ համար արատավոր օղակ է համարվում:

- Իսկ որպես վերջաբան՝ ի՞նչ կմաղթեք մեր հանրությանը:

Կմաղթեմ առողջություն: Բժիշկներին դիմեն միայն անհրաժեշտության դեպքում և ժամանակին: Վերջին տարիներին հասարակության մեջ առաջացել է ագրեսիա, անհանդուրժողականություն ամեն ինչի հանդեպ: Կցանկանամ, որ բժշկին առաջնահերթ վերաբերվեն որպես իրենց սրտակից բարեկամի: Մենք մեր աշխատանքը շատ ենք սիրում և հաճույքով ենք կատարում մեր գործը: Կցանկանամ, որ մարդասիրությունը և բարությունը շատ լինի մեր հասարակության մեջ: Եղեք առողջ, սիրեք ձեզ, հետևեք ձեր առողջությանը: