Բուժաշխատողներիս նպատակը մեր հասարակության առողջ լինելն է

 Հայաստանում մեծապես կարեւորվում են բժշկության ասպարեզում իրականացվելիք բարեփոխումները, որոնցով է պայմանավորվելու մեր երկրում նաեւ նյարդաբանության եւ նյարդավիրաբուժության զարգացման ընթացքը: Ըստ մասնագետների, հայերի մոտավորապես 10-ից 20 տոկոսն ունի ողնաշարային տարբեր խնդիրներ:

http://bestgroup.am/ կայքի է զրուցակիցն  Միքայելյանի անվան վիրաբուժության ինստիտուտի  նյարդավիրաբույժ ԱՎԵՏԻՔ ՆԱԶԱՐԵԹՅԱՆԸ, որը, չնայած իր երիտասարդ տարիքին, բավականին վստահ ճանապարհ է անցել եւ դեռ անելիքներ ունի իր ոլորտում: Բժշկի հետ ունեցած ընդամենը մեկ հանդիպումն էլ բավական է հասկանալու համար, որ նա բժիշկ է իր ողջ էությամբ ու հոգով։ Նա իր գործունեության ընթացքում բուժման ժամանակակից ու արդյունավետ մեթոդներ է ներդրել, բազմաթիվ մարդկանց է բուժել` պարգեւելով նրանց առողջ ողնաշար: Մարդկային եւ մասնագիտական բարձր որակներ ունեցող բժիշկը անհատական մոտեցում է ցուցաբերում յուրաքանչյուր հիվանդի նկատմամբ, եւ հիվանդները նրա մոտից հեռանում են կյանքի նկատմամբ հավատը վերագտած ու երախտապարտ:

- Պարո´ն Նազարեթյան, ի՞նչ մասնագիտական ճանապարհ եք անցել մինչ օրս:

- Նախ ասեմ, որ աշխատել եմ «Նաիրի» բժշկական կենտրոնի նյարդավիրաբուժության բաժնում, որտեղ սարքավորումներն ավելի  ժամանակակից են, իսկ վերապատրաստումները` ցանկալի: Ես որոշեցի ավելի մասնագիտանալ ողնաշարի հետ կապված վիրահատությունների մեջ, եւ պատահական չէ, որ 2014թ.-ից «Ողնաշարի մինիմալ ինվազիվ  վիրաբուժության» եվրոպական, 2016թ.-ից  «Ողնաշարի մինիմալ ինվազիվ եւ էնդոսկոպիկ վիրաբուժության» հայկական, իսկ 2019թ.-ից  «Ողնաշարային վիրաբույժների» ռուսական ասոցիացիների անդամ եմ: Ամեն նորարարություն ներդնելու համար անհրաժեշտ են թե՛ տեխնիկական միջոցներ, թե՛ բարձր մասնագիտական որակներ: Եվ ես շնորհակալ եմ իմ ուսուցիչներին` ցուցաբերած մասնագիտական աջակցության համար: Ցանկանում եմ առանձնացնել Արմեն Գաբոյանին` «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ»  հիվանդանոցի բաժանմունքի ղեկավարին, որտեղ ես անցկացրել եմ օրդինատուրայի տարիները` փորձ ստանալով մեծահասակների նյարդավիրաբուժության մեջ: Ապա աշխատելով «Սուրբ Աստվածամայր» բժշկական կենտրոնում` մասնագիտացել եմ նաեւ մանկական նյարդավիրուբուժության մեջ, իսկ իմ ուսուցիչն այնտեղ Մարգար Մարտիրոսյանն էր` բաժանմունքի ղեկավարը: Դրանից հետո զորակոչվել եմ հայկական բանակ եւ աշխատել Ստեփանակերտի կենտրոնական զինվորական հոսպիտալում: Զորացրվելուց հետո աշխատանքս շարունակեցի «Նաիրի»  բժշկական կենտրոնում` մասնագիտանալով ողնաշարային վիրաբուժության մեջ: Ընդհանրապես առավել մասնագիտացած եմ ողնաշարային վիրաբուժության, մասնավորապես` մինիմալ ինվազիվ վիրաբուժության բնագավառում, իրականացնում եմ փոքր կտրվածքով վիրահատություններ, էնդոսկոպիկ վիրահատություններ, ողնաշարի հետ կապված գրեթե բոլոր տեսակի  վիրաբուժական միջամտություններ: Անցել ենք ընդլայնված համապատասխան մասնագիտական վերապատրաստումներ: Կախված դեմոգրաֆիկ զարգացումից եւ բնակչության տարիքային աճից` մեծանում է նաեւ ողնաշարի դեգեներատիվ հիվանդությունների ցուցանիշը: Այս փաստի եւ դրանից բխող պահանջարկի առնչությամբ ժամանակակից եւ հիվանդների օգտին ուղղված ողնաշարային բուժումն անցկացնելիս հաշվի ենք առնում միջազգային մասնագիտական չափանիշներին համապատասխանելու անհրաժեշտությունը:

- Բժի´շկ, ինչպե՞ս կգնահատեք բժիշկ-պացիենտ փոխհարաբերությունները:

- Ինձ համար շատ ցավալի փաստն այն է, որ այսօր, կարծես թե, բժիշկների վարկանիշի վրա ազդում են բացասականորեն, որի պատճառներից մեկը մեր հասարակության ծանր սոցիալ-հոգեբանական վիճակն է: Երբ հերթը հասնում է իրենց առողջական վիճակին, գլուխ է բարձրացնում ֆինանսի բացակայությունը, որից մեր հասարակությունը լարվում ու, կարծես թե, ագրեսիվ է դառնում, պահանջատեր: Դա ցավալի երեւույթ է, որը հաղթահարելու համար առկա են բավականին գերակա խնդիրներ: Ամեն դեպքում պետք է հուսանք, որ մի օր ավելի բարձր վստահություն կլինի դեպի բժշկությունը:

- Ի՞նչ կասեք նյարդավիրաբուժության մակարդակի մասին, ձեր բաժանմունքում հիմնականում ի՞նչ գործառույթներ են իրականացվում:

 -Ես նոր եմ տեղափոխվել Միքայելյանի անվան վիրաբուժության կենտրոն, նախկինում, ինչպես նշեցի, «Նաիրի» բժշկական կենտրոնում էի աշխատում: Մեր բաժանմունքում իրականացվում է ողնաշարի հետ կապված բոլոր անհրաժեշտ բուժօգնությունը, բայց, ցավոք, բժիշկների պակաս ունենք:

- Ի՞նչ զգացողություն եք ունենում ամեն հաջողությունից հետո:

- Իմ կարծիքով, բժիշկներիս համար հաջողության գրավականը մեր ապաքինված հիվանդն է, եւ միանշանակ բոլոր բժիշկների նպատակն ու ցանկությունը մեկն  է`իրեն դիմած հիվանդին անհրաժշետ բուժօգնություն ցուցաբերել:

- Կվերհիշե՞ք Ձեր կողմից իրականացված առաջին վիրահատական միջամտությունը:

- Սկզբնական շրջանում ես հիմնականում վիրաբույժների օգնական եմ եղել: Ընդհանրապես կան վիրահատություններ, որոնց պետք է մասնակցեն 2-3 բժիշկ:

- Ի՞նչ է տալիս մասնագիտական ասոցիացիայի անդամությունը:

- «Ողնաշարի մինիմալ ինվազիվ  եւ էնդոսկոպիկ հայկական  վիրաբուժության» ասոցիացիայի նախագահը Արմեն Պարգեւիչն է` «Նաիրի» բժշակական կենտրոնի էնդոսկոպիկ նյարդավիրաբուժության բաժանմունքի ղեկավարը, ում շնորհիվ մեր գիտելիքների ընդլայման եւ կատարելագործման ուղղությամբ բավականին ծավալուն աշխատանքներ են տարվում:

 - Տեխնիկական զարգացվածությունը ի՞նչ մակարդակի վրա է ձեր բաժանմունքում:

- Այն սահմանված պահանջներին համահունչ է, բայց ցանկալի կլինի, որ ավելի կատարեգործվի: Արտերկրում լինելով` տեսնում ես, որ այնտեղ անընդմեջ տեխնիկան թարմացվում է, բժշկությունն ավելի բարվոք վիճակում է, ինչը պայմանավորված է նրանց հիվանդանոցների, բուժհաստատությունների ֆինանսական հնարավորություններով:  

-  Դուք սեփական անձի նկատմամբ խստապահա՞նջ եք:

- Ես իսկապես խստապահանջ եմ ինքս իմ ու նաեւ իմ մասնագիտության նկատմամբ: Իսկ մասնագիտությունս յուրահատուկ է. այն պահանջում է ե´ւ ինտելեկտուալ կարողություններ, ե´ւ հոգեբանական յուրահատուկ մոտեցում, ե´ւ շրջապատի հետ հաշվի նստելու կարողություն: Եթե այս ամենը միաժամանակ նկատի չունենաս, երբեք լավ բժիշկ չես դառնա: Բարեբախտաբար, կյանքն ինձ նվիրել է  խելամիտ  աշխատելու, արարելու, կուտակելու փորձ, բայց կյանքն անընդհատ փոխվում է՝ պահանջելով նոր տեխնոլոգիաներ, նոր գործիքներ… Եվ ես աշխատում եմ հետ չմնալ ժամանակի պահանջներից, միշտ հետաքրքրվել եմ ամեն տեսակ նորով, բազմաթիվ դասընթացների եմ մասնակցել, ձգտել եմ լավագույնս օգտագործել կուտակած փորձս:

- Ի՞նչն եք ամենից շատ սիրում Ձեր մասնագիտության մեջ:

- Նախ, որքան էլ դա տարօրինակ հնչի, ես սիրում եմ իմ հիվանդներին եւ ուղղակի նվիրվում եմ նրանց՝ անելով հնարավոր ամեն բան:

- Ի՞նչ երազանք ունեք:

- Իմ մեծ ձգտումն ու երազանքն է, որ բժշկությունը լինի անվճար: Կարծում եմ՝ համբերություն է պետք. երբ երկրի վիճակը մի քիչ բարելավվի, մենք կունենանք անվճար բժշկություն:

Սկրինինգային ծրագրի մասին խոսելով`ուզում եմ նշել, որ արտերկրում կան պետական կամ մասնավոր ապահովագրական ընկերություններ, եւ պետությունը կամ ապահովագրական ընկերությունն են պարտադրում, որ մարդիկ անցնեն հերթական հետազոտությունները։

- Որպես վերջաբան` Ձեր մաղթանքը  եւ հորդորը մեր հասարակությանը:

- Ինձ թվում է` այսօր մի տեսակ պակասում է հարգանքը դիմացինի, մեծի նկատմամբ, ինչը հարիր չէ մեր հասարակությանը: Մեր հանրությանը խորհուրդ կտամ վստահել բուժհաստատություններին, բժիշկներին, հարգել նրանց։ Իրականում մեր` բուժաշխատողներիս նպատակը մեր հասարակության առողջ լինելն է, եւ դրա համար անում ենք ամեն ինչ:

Նյարդավիրաբույժ

Կրթություն

 2001-2007թ- Դիպլոմ ընդհանուր բժշկություն -Մ․Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարան 

 2007-2010թ-Դիպլոմ նյարդավիրաբույժ - Ակադեմիկոս Ս․Ավդալբեկյանի անվան առողջապահության ազգային ինստիտուտ  ամբիոնը Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ բժշկական կենտրոն 

Աշխատանքային փորձ

2009-2011թ- Նյարդավիրաբույժ, Սուրբ Աստվածամայր ԲԿ-ի մանկական  նյարդավիրաբուժության բաժանմունքում, ղեկավար Մ․Մ․Մարտիրոսյան 

2012-2014թ -  Նյարդավիրաբույժ, ՀՀ ՊՆ զինված ուժերում, ԼՂՀ ք․ Ստեփանակերտի կենտրոնական զինվորական հոսպիտալ 

2015-2017թ -  Նյարդավիրաբույժ,  Նաիրի ԲԿ - էնդոսկոպիկ   նյարդավիրաբուժության և ողնաշարային վիրաբուժության կենտրոնում, ղեկավար Ա․Պ, Հակոբյան 

2017-2018թ․-  Նյարդավիրաբույժ,Վ․Ա ֆանարջյանի անվան ուռուցքաբանական կենտրոնի նյարդաուռուցքաբանական բաժանմունքում, ղեկավար Լ․Ռ․Հարությունյան

2019թ -  Նյարդավիրաբույժ,Միքաելյանի անվան վիրաբուժության ինստիտուտում

Անդամակցություններ

2014թ - ից հանդիսանում եմ Ողնաշարի մինիմալ ինվազիվ  վիրաբուժության Եվրոպական ասոցիացիայի անդամ

2016 թ - ից  Ողնաշարի մինիմալ ինվազիվ  և էնդոսկոպիկ Հայկական  վիրաբուժության ասոցիացիայի անդամ

2019թ - ից  Ողնաշարային վիրաբուժների  Ռուսական ասոցիացիայի անդամ

29.09-14.11.2014թ կատարելագործման գործընթաց`  ԿՆ Հ ուռուցքների ախտորոշումը և բուժումը  թեմայով

9 th Black Sea Neurosurgical Congress. 8-10 october, 2015, Yerevan, Armenia

Актуальнуе  проблемы  травматологии   и  ортопедии. 3-4 уюня, 2016, г. Бухара, Узбекистан

15^th international symposium minimal invasive and instrumented surgery of the spine           workshop/technical exhibition. Ukraine, Kharkiv 2016, May26

Էպիլեպսիայի օրեր Հայաստանում, հայ-ֆրանսիական միջազգային գիտակրթական սեմինար, Դեկտեմբերի 4-5, 2016

Clinical Workshop of  Endoscopic Neurosurgery. November 3-4, 2016 in Homburg-Saar/ Germany

International Conference on Pediatric Surgery and Neurosurgery, September 6-7, 2018, Yerevan

International Conference  BRAIN 2018 , September 28-30, 2018, Yerevan, RA

Միջազգային գիտաժողով ցավի բուժում` ողնուղեղի ստիմուլյացիա. Հոկտեմբեր 2, 2018թ.,    ք. Երևան. ՀՀ

12-րդ ամենամյա օստեոպորոզի սիմպոզիումը Հայաստանում. 2018թ. հոկտեմբերի 24

X Сьезд Ассоциации хирургов-вертебрологов , 30 мая-01июня 2019 г, Москва, Россия

Հուլիս 3,2019  «Oստեոպորոզի և հարակից հիվանդությունների բուժման նորագույն մեթոդները» թեմայով գիտաժողով

Հուլիսի 5,2019 - Սուր կաթված նյարդաբանական գիտաժողով 5 - րդ Միջազգային բժշկական Համագումարը Հայաստանում

Վաղ դիմելությամբ կարող ենք ավելի վաղ հայտնաբերել զարգացող ուռուցքային հիվանդությունները եւ տալ ախտորոշում ու համապատասխան բուժում      

 Բնականաբար շատ է խոսվում քաղցկեղ հիվանդության մասին, լինի դա կրծքագեղձի, թոքի, մաշկի կամ այլ օրգանի: Բայց, թերեւս, քչերը գիտեն, թե իրականում ինչ է իրենից ներկայացնում այն: Քաղցկեղը  մոտ 100 տարբեր հիվանդությունների ընդհանուր անվանումն է: Չնայած գոյություն ունեն քաղցկեղի բազմաթիվ տարատեսակներ՝ բոլոր քաղցկեղներն առաջանում են, երբ ոչ նորմալ բջիջները սկսում են անկանոն բազմանալ: Չբուժվելու դեպքում քաղցկեղը կարող է  առաջացնել ծանր բարդություններ եւ մահվան պատճառ դառնալ:

Շատ բան կարող ենք անել, որպեսզի պաշտպանվենք քաղցկեղի որոշ տեսակներից՝ չծխել, խուսափել արեւի տակ երկար մնալուց, փորձել չշնչել կամ չկլանել չափազանց շատ քիմիական աղտոտիչներ օդում և սնունդի մեջ: Սակայն գիտնականները միշտ էլ ընդունել են, որ դա քաղցկեղի առաջացման պատմության միայն մի մասն է: Կա նաեւ ժառանգականության գործոնը, որը կազմում է քաղցկեղի մոտ 5-10%: Ճշմարտությունն այն է, որ որոշ ուռուցքներ պատահաբար են առաջանում: Սակայն պարզ չէ, թե որքանով այն կարող է չարորակ լինել:

Վերջին տասնամյակների ընթացքում, քաղցկեղով հիվանդությունների մակարդակը նվազել է՝ շնորհիվ ակտիվ ջանքերի, որոնք ուղղված են մարդկանց կրթելուն. նրանք սկսել  են քայլեր ձեռնարկել` կանխելու քաղցկեղը: Դրանցից են ծխելը թողնելն ու արեւի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներից խուսափելը, զգոնություն ցուցաբերել եւ առաջին իսկ նշանների ի հայտ գալուն պես վաղ դիմել բժշկին, հիվանդությունը հայտնաբերել եւ փրկել  մարդկային կյանքեր: Իրականում չպետք է ջանք ու փող խնայել՝ հիվանդության ավելի վաղ փուլում հայտնաբերման համար, որ հետագայում չհայտնվենք ավելի դժվար իրավիճակի առաջ:

http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է «Ֆանարջյանի անվան ուռուցքաբանության ազգային կենտրոն»-ի ուռուցքաբան, քիմիաթերապեւտ Դիանա Ասլանյանը, ում հետ զրույցը ծավալվեց հասարակության ուշադրությունը եւս մեկ անգամ սեւեռելու  չարորակ ուռուցքների կանխարգելման եւ բուժման խնդիրներին: 

-Տիկի՛ն Ասլանյան, ամբողջ աշխարհում քաղցկեղի երիտասարդացման տենդենց կա: Հայաստանում պատկերն ինչպիսի՞ն է: 

-Ամբողջ աշխարհում տենդենց կա քաղցկեղի երիտասարդացման: Մեր երկրում նույնպես քաղցկեղը երիտասարդանում է.  երիտասարդների մոտ հանդիպում են այնպիսի հիվանդություններ, որոնք նախկինում հանդիպում էին 60-65 տարեկանի շեմը հատած մարդկանց մոտ, օրինակ՝ ստամոքսի, ձվարանների, կրծքագեղձի քաղցկեղը: Չեմ կարող ասել, թե որոնք է առաջացման դրդապատճառները: Իհարկե նպաստող պայմանների մեջ կարող ենք թվարկել անառողջ սնունդը, ապրելակերպի փոփոխությունը, ախտոտված օդը, ստրեսային իրավիճակները: Չապացուցված տեղեկություններով  համակարգիչներն էլ կարող են ազդել ուռուցքային գոյացությունների առաջացմանը:

-Ինչպիսի՞ն է դիմելիության կուլտուրան: Հիմա մարդիկ ավելի շատ են դիմո՞ւմ հետազոտության, թե՞ ոչ: 

-Չեմ կարող ասել, որ այսօր մեր հասարակությունը ուղղակի դիմում է՝ առաջնային օղակ հետազոտություն անցնելու համար:  Իրականում մեր հանրապետությունում դեռեւս լավ զարգացած չէ սկրինգային ծրագրի կիրառելիությունը (մարդը  հարկադրված գնա հետազոտության՝ հետագայում հիվանդություններից խուսափելու համար): Իհարկե կան նաեւ սոցփաթեթի շահառուներ, որոնք պարբերաբար, տարին մեկ անգամ գալիս են հետազոտման: Սրանով էլ պայմանավորված է դրական տեղաշարժը, բայց սա չի բերում  նրան, որ հիվանդությունը հայտնաբերվի ավելի վաղ փուլում. հիմնականում հիվանդները մեծ մասամբ մեզ դիմում են հիվանդությունների արդեն 3-4-րդ փուլերում :

-Հիմնականում քաղցկեղով հիվանդացությամբ ո՞ր օրգան-համակարգներն են ներգրավված: 

-Կարող են բոլոր օրգան-համակարգները ներգրվված լինեն քաղցկեղածին գործընթացին, բայց ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես է Հայաստանում ավելի հաճախ հանդիպող հիվանդությունները, օրինակ՝ տղամարդկանց մոտ թոքի, շականակագեղձի, ստամոքսաղիքային համակարգի քաղցկեղն է , իսկ կանանց մոտ` կրքագեղծի, ձվարանների, ստամոքսաղիքային համակարգի քաղցկեղը: Ուրախալի փաստ է, որ վաղ դիմելությամբ կարող ենք ավելի վաղ հայտնաբերել զարգացող ուռուցքային հիվանդությունները եւ տալ ախտորոշում ու համապատասխան բուժում:

-Ինչպիսի՞ն են քաղցկեղի դեպքում արդի բժշկության մեթոդները:

-Բուժուման մեթոդներն են  վիրահատական միջամտությունը, քիմոթերապիան, ճառագայթային բուժմը, որոնք արդի բժշկության մեջ լավ զարգացած են: Մեր կլինիկայում առկա է նոր սարքավորումներ՝ ճառագայթային բուժում իրականացնելու համար: Մեզ մոտ բուժումը իրականացվում է միջազգային ուղեցույցներով եւ գործելակարգերով, որը միջազգային բազմաթիվ փորձարկումներ  ացնելուց հետո է դրվել կիրառության: Գործելակարգում հստակ նշվում է, թե հիվանդության որ  փուլում ինչ մոտեցում պետք է ցուցաբերել, որ  հիվանդների կյանքի երկարեցվի:

-Կարծիք կա, որ քաղցկեղը դատավճիռ է, ինչ կասեք այդ կարծրատիպի մասին:

-Բնականաբար քաղցկեղը չի կարող համարվել դատավճիռ, քանի որ արդի բժշկությունը բավական  զարգացել է: Քաղցկեղի ժամանակին հայտնաբերման դեպքում կատարվում է ճիշտ բուժում,  կան անհրաժեշտ դեղամիջոցները, ուղղակի դրանց մեծ մասը դժվարամատչելի են մեր հասարակության համար, ոչ բոլորին է հասնելի, այդ պատճառով էլ այդ կարծրատիպը մեր երկրում առաջացել է, որ քաղցկեղը չի բուժում: 

- Ըստ Ձեզ, ո՞րն է քաղցկեղի արդյունավետ բուժման գլխավոր պայմանը: 

-Գլխավոր պայմանը վաղ հետազոտվելն է: Պետք է իրականացվի սրինինգային ծրագիր, որ հիվանդության ավելի վաղ փուլերի հայտնաբերման մեջ առաջընթաց ունենանք: Ավելի վաղ դիմելու դեպքում բուժման արդյունավետությունը շատ բարձր է լինում, ուստի, բնականաբար, վաղ փուլերում բուժման տակտիկան ավելի դյուրին  է,  քան բարդացած փուլերում: 

- Խոսենք բժիշկ-պացինետ հարաբերության մասին:

-Բնականաբար, մենք՝ քիմիաթերապեւտներս, ավելի հաճախ եւ ավելի երկարատեւ ենք շփվում պացինտների հետ: Մեզ համար  բավականին դժվար գործընթաց է, քանի որ մենք իրենց հետ ապրում ենք իրենց հիվանդությանը, հիվանդության առաջընթացը եւ հիվանդոթյան հետընթացը, իսկ երբ ունենում ենք դրական արդյունք, իհարկե մենք մեր կատարած աշխատանքից շատ բավարարված ենք լինում, երբ իրականում բուժման ավարտից հետո գիտակցում ենք, որ այդ մարդու կյանքն ենք  փրկել կամ երկարացրել: Հետագայում մեր հիվանդները պարբերաբար գալիս են մեզ մոտ. մինչեւ 5 տարի  նրանք բուժման ավարտից հետո հսկվում են, իսկ եթե հանկարծ նկատվում է, որ հիվանդությունը արագ տեմպերով նորից գլուխ է բարձրացնում, ապա աշխատանքեր են տարվում այդ ուղղությամբ՝ հիվանդության հետնահանջը ապահովելու համար:  Բնականաբար խնդրի կրկին առաջացման դեպքում մենք՝ բժիշկներս, հոգեբանորեն ծանր ենք տանում, իսկ երբ արդեն կրկնվելու   հավականակությունը զրոյանում  է, ուրախության գիտակցումը, որ փրկել ես մարդուն ճգնաժամից, աներևակաելի է: 

-Բժշկուհի՛, չարորակ գոյացության հայտնաբերման մասին ինչպես եք փորձում այդ լուրը հայտնել հիվանդին:

-Մեր հասարակության մտածելակերպի  մեջ դեռեւս լիովին ձեւավորված չէ այդ կուլտուրան. հիվանդի հարազատները իրենք չեն թողնում հիվանդին հայտնել հիվանդության մասին: Յուրանքաչյուր հիվանդ յուրովի է ընդունում այդ լուրը: Ես կարծում եմ, որ բոլոր հիվանդներն էլ գիտաքցում են, թե ինչի համար են գալիս բուժում ստանալու, ուղղակի ցույց չեն տալիս հարազատներին՝ նրանց  էլ ավելի վատ վիճակի մեջ չդնելու համար: Կարծում եմ՝ պետք է հիվանդը տեղեկանա հիվանդության մասին, որ կարողանան պայքարել հիվանդության դեմ՝  իր բժշկի օգնությամբ անցնելով այդ դժվարին ուղին:

-Ունենալով երկար տարիների աշխատանքային փորձ՝ ո՞րն եք համարում Ձեր ամենամեծ ձեռքբերումը:

-  Իմ ամենամեծ ձեռքբերումը մեզ մոտ բուժված հիվանդներն են: Դրանից մեծ ձեռքբերում, չեմ կարծում՝ կլինի որեւէ բժշկի համարի, քանի որ նախկինում դժվար ճանապարհ անցած հիվանդը այսօր առողջ կանգնած է դիմացդ: 

- Ուռուցքաբանության  մեջ ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

Վստահ կարող եմ ասել, որ Ուռուցքաբանության ազգաին կենտրոնի յուրաքանչյուր մասնագետ յուրովի եղել էն ինձ համար ուսուցիչ իմ վերապատրաստման տարիներին, սակայն մեր նախորդ տնօրենը՝ պրոֆեսոր Հ. Մ. Գալստյանը, իր գիտելիքներն է փոխանցել յուրաքանչյուրիս նեղ մասնագիտացմանը հմտանալու  գործում: Մենք մինչ օրս էլ ավագ սերնդի բոլոր բժիշկների խորհուրդները ընդունում ենք, կիրառում մեր պրակտիկայում: Բժիշկը կայանալու համար պետք է մշտապես պրպտի, կուտակի գիտելիքների մեծ պաշար: Պետք է մշտապես լինի նորարությունների կենտրոնում: Ի դեպ, մեկ տարի էլ վերապատրաստվել եմ Ֆրանսիայում ՙՙԳուստավ Ռուսի՚՚ ուռուցքաբանական կենտրոնում: Նրանց աշխատելաոճը, նրանց մոտեցումը հիվանդներին ինձ համար կյանքի մեծ փորձ եղավ: Այնտեղ ներկա եմ եղել մի շարք լաբորատոր հետազոտությունների: Հետազոտությունների ժամանակ հայտնաբերել ենք  համապատասխան գեներ (mi-RNA), որոնք կարող են պատճառ դառնալ վահանաձեւ գեղձի ուռուցքի առաջացամանը. հետազոտություն, որը կարելի է իրականացնել պրոֆիլակտիկ նպատակներով եւ, ինչու չէ, բուժման ընթացքում հիվանդության ագրեսիվությունը ցույց տալու համար: Այն բավականին հետաքրքիր դիպլոմային աշխատանք էր: 

-Իսկ, որպես վերջաբան, Ձեր մաղթանքը հայ հասարակությանը:

- Իրականում կցանկանամ, որ մեր հասարակությունը ավելի տեղեկացված լինի հիվանդությունների մասին: Կարծում եմ, որ այդ ուղղությամբ ԶԼՄ-ներն ու ինտերնետ պորտալը բավականին մեծ տեղեկություն է տալիս: Իհարկե ինտերնետ տիրույթում ամեն տեղեկություն ստույգ չէ. մարդիկ պետք է ավելի շատ խորհրդակցեն բժիշկների հետ, որ ճիշտ պատկերացում կազմեն հիվանդությունների մասին: Կցանկանայի, որ նրանց մոտեցումը հիվանդությունների  նկատմամբ փոխվի, փորձեն վստահել բժիշկներին, որ միասին հաղթահարեն չարաբաստիկ հիվանդությունը: Իսկ որպես վերջաբան  բոլորին կցանկանամ, որ միշտ   առողջ լինեն, երջանիկ, եւ ինչքան հնարավոր է սթրեսներից հեռու մնան՝ իրենց  առօրյան դարձնելով ավելի ուրախ եւ հետաքրքիր:

Մեր երկրում կան ժամանակակից սարքավորումներ եւ լավագույն մասնագետներ

Ուռուցքներն ախտաբանական հյուսվածքների տարաճումներ են, եւ դրանց աճը շարունակվում է նույնիսկ ուռուցքային գործոնի ազդեցության ընդհատումից հետո: Ուռուցքների առաջացումն ընթանում է աստիճանաբար` մի քանի փուլերով: Չարորակ ուռուցքին անմիջապես նախորդող տարաճումները կոչվում են նախաուռուցքային կամ նախաքաղցկեղային: Հայտնի է ուռուցքների ավելի քան 500 տեսակ, որոնց անվանում են հյուսվածքի, օրգանի կամ բջջի տեսակի անվանը հունարեն «ոմա» (ուռուցք) բառն ավելացնելով, oրինակ՝ լիպոմա, ֆիբրոմա, սարկոմա, կարցինոմա եւ այլն:

 Առանձին խումբ են կազմում արյան չարորակ ուռուցքները՝ լեյկոզները, որոնց առանձին ձեւերի ժամանակ նկատվում է սպիտակարյունություն, այսինքն՝ արյան մեջ փոփոխված լեյկոցիտների (սպիտակ մարմնիկներ) խիստ ավելացում:

  Տնտեսապես զարգացած երկրներում ուռուցքային հիվանդությունները զբաղեցնում են 2-րդ տեղը՝ զիջելով սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդություններին: Ուռուցքների առաջացման պատճառների 90%-ը արտաքին միջավայրի վնասակար գործոններն են, 10%-ը՝ ժառանգական գործոններն ու վիրուսները: 

 ՀՀ-ում կատարվում է չարորակ ուռուցքներով հիվանդների պարտադիր գրանցում, ինչը հնարավորություն է տալիս ուսումնասիրել  դրանց տարածվածությունը հանրապետության տարբեր շրջաններում: Վաղ շրջանում հայտնաբերված ուռուցքների բուժումն ավելի արդյունավետ է:

Ուռուցքների բուժման հիմնական եղանակը վիրաբուժականն է, որը գրեթե մշտապես լրացվում է ճառագայթային, դեղորայքային (քիմիաթերապիա), հորմոնային եւ իմունաբանական եղանակներով:

 http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է Միքայելյանի անվան վիրաբուժության ինստիտուտի ուռուցքաբան-քիմիաթերապեւտ ԱՆՆԱ ԱՎԻՆՅԱՆԸ, որը, չնայած իր երիտասարդ տարիքին, հաստատուն քայլերով իր տեղն է զբաղեցնում ուռուցքաբանության ոլորտում:
-Բժշկուհի´, ի՞նչ դինամիկա է գրանցվում այսօր ուռուցքաբանության մեջ, ավելի շատ ո՞ր օրգան-համակարգերն են ներգրավված ուռուցքային պրոցեսների մեջ:

-Ուռուցքաբանությունն ամբողջ աշխարհում, այդ թվում նաև, Հայաստանում ամենաարդիական մասնագիտություններից մեկն է բժշկության մեջ: Ցավոք պետք է նշեմ, որ վերջին տարիներին մարդկանց ավելի զգալի զանգվածի մոտ է հայտնաբերվում ուռուցքային հիվանդությունները: Հիվանդություն, որը իր տարածվածության առումով զբաղեցնում է երկրորդ տեղը սիրտ-անոթային հիվանդություններից հետո, չնայած,  Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում միտում կա, որ այն կարող է դառնալ առաջինը: Եթե խոսենք սոլիդ ուռուցքների մասին , ապա ՀՀ-ում  ամենահաճախակի հանդիպողներից են` Թոքի, Կրծքագեղձի և Հաստ աղու ուռուցքնրը:

-Ձեր կարծիքով` այսօր քաղցկեղը դատավճի՞ռ է համարվում:

Պետք է նշեմ, որ ուռուցքաբանության ոլորտը շատ մեծ քայլերով առաջ է շարժվում և տիրապետելով ժամանակակից բուժման մեթոդներին, ուղեցույցներին և իհարկե պարբերաբար վերապատրաստումները արտերկրում մեզ թույլ են տալիս հասնել հիանալի արդյունքների: Վստահաբար կարող եմ ասել,որ քաղցկեղը դատավճիռ չէ, իհարկե եթե պացիենտը ժամանակին է դիմում  բժշկական օգնության, ոչ թե ժողովրդական լեզվով ասած “դանակը ոսկորին հասնելուց անց”:

- Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

- Իմ կյանքում բավականին շատ ուսուցիչներ են եղել որոնցից ես գիտելիքներ և խորհուրդներ եմ ստացել և ինչու չէ ստանում եմ և դեռ կստանամ….  Ընտանիքումս շատ են մասնագիտությամբ բժիշկները և բոլորն էլ պրոֆեսիոնալներ են իրենց գործում, կարծում եմ նրանց դերը ամենամեծն է եղել : Բայց իհարկե ամենամեծ տպավությունս եղել  էր Պրոֆ. Մաշմայերից, որի հետ ծանոթացել էի Գերմանիայում, վերապատրաստումներից մեկի ժամանակ, որը բացի մեծ գիտելիքներից և փորձից, ուներ շատ յուրահատուկ վերաբերմունք թե իր  պացիենտների թե իր բժշկական անձնակազմի նկատմամբ:

- Ո՞ր օրգան-համակարգներն են առաջին տեղում ուռուցքային պրոցեսների ներգրավվածության առումով:

Դա կախված է թե որ երկրի մասին է խոսքը, քանի որ ամեն տեղ տարբեր է:  Եթե համեմատենք Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները և Հայաստանի Հանրապետությունը, ապա կտեսնենք որ , ԱՄՆ-ում առաջին տեղն է զբաղեցնում մաշկի քաղցկեղը և բոլորին հայտնի մելանոման, որը որ մաշկի քաղցկեղի ամենահաճախ հանդիպող ձևն է, իսկ Հայաստանի Հանրապետությունում ամենահաճախը հանդիպում են տղամարդկանց մոտ`թոքի իսկ կանանց մոտ կրծքագեղձի քաղցկեղի տեսակները:

-Բժշկուհի´, մասնագիտական ասոցիացիաների անդա՞մ եք:

Անդամակից եմ`  European Society of Medical Oncology(ESMO), American Society of Clinical Oncology(ASCO), European Association of Dermato Oncology(EADO), German Society of Hematology and Oncology (GSHO), European Association for Cancer Research (EACR) :Անդամակցությունները մեզ օգնում են որպեսզի տեղյակ լինենք սպասվող կոնֆերանսների, վերապատրաստումների և նորագույն ձեռքբերումների մասին և աշխատենք Ամերիկյան և Եվրոպական ամենանոր ուղեցույցներով:

-Իրականում, որքան գիտենք, Հայաստանում ոչ բոլորին է հասու քաղցկեղի դեմ բուժում ստանալը:

-Այո, ցավոք…

Կարծում եմ այդ խնդրին ևս լուծում կտրվի մոտակա ժամանակաշրջանում:

-Բժշկուհի´, խոսենք պացիենտ-բժիշկ հարաբերությունների մասին: Ի՞նչ մակարդակի վրա է այն:

Իմանալով սեփական ախտորոշումը , շարունակել զուսպ և հավասարակշռված մնալ, չտրվել հուզմունքին,   հավատացեք դա հեշտ չէ: Ճիշտ, պացիենտին մատչելի լեզվով բացատրելուց և բժիշկ-պացիենտ, ինչու չէ նաև հոգեբան, ահա այս շարունակական թիմային աշխատանքը բերում է հիանալի արդյունքների:

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը  մեր հասարակությանը:

-Կմաղթեմ բոլորին քաջ առողջություն և կցանկանաի որպեսզի մարդիկ ավելի ուշադիր լինեն  իրենց`սեփական մարմնի նկատմամբ, ցավոք մեր ազգին բնորոշ է անհանգստանալ և ուշադիր լինել բոլոր  կողքին գտնվողների նկատմամբ, բացառությամբ իրեք իրենց:  Հաճախակի հետազոտվեք ,չէ որ այսօր Հայաստանում  առկա են ամենանորագույն սարքավորումները և համապատասխան մասնագետներ, որոնց միջոցով հիվանդության բացթողման հավանականությունը  հավասարեցվում է մինիմումի:

Ինչպես կասեր  հայտնի  խոսնակ և բիզնեսմեն Զիմ Ռոն

“Հոգ տարեք Ձեր մարմնի մասին, դա միակ վայրն է որտեղ կարող եք ապրել”:

_Take care of Your body. It’s the only place you have to live.

                                                                                                (Jim Rohn)

Յուրաքանչյուր հայ օջախում տան սյունը  կինն է, եւ նա պիտի լինի առողջ, սիրված, կենսունակ

Կինը եղել է, կա ու պետք է լինի մարդկային էության ավանդույթը կրողը, հիմքը ու շարունակողը: Գեղանկարչության մեջ նույնիսկ մոդեռնի, պոստմոդեռնի, իմպրեսիոնիզմի, աբստրակցիոնիզմի մեջ ես տեսնում եմ տրադիցիաների շարունակություն: Մարդկության գլուխգործոցը կինն է: 
  Մարդկանց մեծամասնությունը վստահ է, որ քաղցկեղի ախտորոշումը մահվան դատավճիռ է: Իմանալով քաղցկեղի մասին` հիվանդները կարող են շոկի մեջ հայտնվել, չհավատալ իրականությանը: Ժամանակ է պետք այս ամենին հարմարվելու, հուզական վիճակից հնարավորինս դուրս գալու եւ իրավիճակը սթափ դատելու համար, որոշ դեպքերում, ցավոք, հիվանդին ու նրանց հարազատներին այդպես էլ չի հաջողվում դուրս գալ այդ վիճակից: 
Բժշկության զարգացմանը զուգահեռ քաղցկեղի բուժման, շատ դեպքերում քաղցկեղ ունեցող մարդու լիակատար ապաքինման հնարավորությունները գնալով էլ ավելի են մեծանում: Եթե անգամ բժիշկը ապաքինման որեւէ հույս չի տալիս, պետք չէ հուսալքվել: Անգամ եթե այլեւս փրկության որեւէ հնարավորություն չկա, կարելի է տարբերակներ գտնել` հիվանդության հետ մնացյալ կյանքը հնարավորինս անցավ, երկար ու երջանիկ ապրելու համար: Գինեկոլոգի մասնագիտությունը մի կարեւոր առանձնահատկություն ունի, որով այն տարբերվում է մյուս բժշկական մասնագիտություններից: Կինը շարունակաբար շփվում է գինեկոլոգի հետ ե՛ւ պրոֆիլակտիկ, ե՛ւ բուժման նպատակներով կյանքի տարբեր  փուլերում՝ սեռական հասունացման շրջանից մինչեւ ծերություն: Ցանկացած կնոջ համար իր գինեկոլոգը ուղղակի բժիշկ չէ. նա կնոջ օրգանիզմի ու խնդիրների մասի գիտի ավելին, քան  շատ հարազատ մարդիկ: 
  http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է Ա. Ֆանարջյանի անվան ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնի պոլիկլինիկական եւ դիսպանսեր ծառայության  բժիշկ-մանկաբարձ-գինեկոլոգ Անահիտ Գրիգորյանը, ում հետ զրուցեցինք  գինեկոլոգիական ամենատարածված հիվանդությունների, պրոֆիլակտիկ բուժզննման անհրաժեշտության, գինեկոլոգիական ոլորտի նորությունների ու ձեռքբերումների, լավ բժիշկ լինելու նախադրյալների եւ այլ թեմաների մասին: Իսկ ինչ վերաբերում է նրան, թե կանայք հո՞գ են տանում իրենց առողջության մասին, գինեկոլոգը դրական առաջընթաց է տեսնում։ Ինչպես բոլոր ոլորտներում, այնպես էլ գինեկոլոգիայում կան որոշակի անելիքներ, որոնց թվում առաջնային է հաճախորդների տեղեկացվածությունը: Բժշկուհին ունի երկար տարիների մասնագիտական փորձ, վճռականություն, ուղղամտություն, խղճի թելադրանքով առաջնորդվելու հատկանիշ, հրաշալի պատկերացնում է իր մասնագիտության ամբողջ բարդությունն ու պատասխանատվությունը:

- Տիկին Գրիգորյան, ընտրել եք շատ ռիսկային և պատասխանատու  աշխատանք, ի՞նչու որոշեցիք գնալ այդ քայլին։                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 

-Բժշկի մասնագիտությունը ընտրեցի, քանի որ դա եղել է իմ մայրիկի երազանքը։ Փոքր տարիքից նա իմ մեջ սերմանել է սերը դեպի բժշկությունը: Ես սիրում եմ իմ մասնագիտությունը, ապրում իրենով, եւ եթե հանկարծ նորից ինձ հնարավորություն տրվի կրկին  ընտրություն կատարել մասնագիտության ընտրության հարցում, ապա միանշանակ կընտրեմ բժշկի մասնագիտությունը: 

- Բժշկուհի՛, հիմնականում ի՞նչ հիվանդություններով են Ձեզ դիմում, եւ ո՞ր հիվանդություններն են երիտասարդանում: 
-Լինելով բժիշկ-գինեկելոգ՝ հիմնականում զբաղվում եմ գինեկոլոգիական հիվանդությամբ տառապող հիվանդների հետ։ Ելնելով ծառայության բնույթից՝ որպես առաջնային օղակի եւ ամբուլատոր, դինսպանսեր ծառայության բժիշկ, զբաղվում եմ բոլոր առաջնային հիվանդներով, որոնց աշխտորոշումը հաստատված է կամ կասկածելի: Հիվանդները, դիմելով մեր կենտրոն, անցնում են կրկնակի ախտորոշում՝ հետագա բուժման տակտիկան որոշելու համար։ Կլինիկան հետեւում է  կենտրոնում բուժում ստացած բոլոր պացինտներին, ովքեր հետագայում ունենում են  դիսպանսեր հսկողության  անհրաժեշտություն: Մեր կլինիկայում թիմային մեծ աշխատանքն է կատարվում բարձր որակավորում ունեցող մասնագետների կողմից, որոնց միջավայրում աշխատելով ես օր-օրի կատարելագործվում  եմ։ Դրան նպաստում է նաեւ  մեր կենտրոնի տնօրենի շատ խստապահանջ եւ լուրջ մոտեցումը։ Յուրաքանչյուր խնդիր եւ իրավիճակ շատ լուրջ քննարկվում է մասնագիտական խմբի կողմից, հաշվի  է առնվում յուրաքանչյուրի կարծիքը, եւ այս քննարկումների արդյունքում գտնում ենք լավագույն լուծումը մեր հիվանդների համար՝ հաշվի առնելով յուրաքանչյուր հիվանդի հիվանդության պատմության առանձնահատկությունը։ Այս համախմբվածությունը եւ հիվանդին մոտեցման յուրահատկությունն է  ապահովում մեծ արդյունք։ 
-Ասոցիացայի անդա՞մ եք: Ըստ Ձեզ այսօր ասոցացիաներն ի՞նչ են տալիս: 
-Այո՛, ես հանդիսանում եմ ասոցիացիայի անդամ: Ասոցացիաները մեզ տալիս են բոլոր հնարավորությունները, որ հետեւենք  նորարարությունների  ընթացքին, բուժման  նորագույն մոտեցումներին, միշտ տեղյակ լինենք  նորագույն տեխնոլոգիաներից։ 
- Կա՞ փոփոխություն մեր քաղաքացիների  դիմելության մշակույթի  մեջ: 
 - Իհարկե։ Սկզբնական շրջանում մեր հասարակության մեջ բացակայում էր պրոֆիլակտիկ մոտեցումը, ինչի հետեւանքով հիվանդությունը ախտորոշվում էր  ուշ  փուլում։ Իսկ վերջին տարիներին ԶԼՄ-ի ակտիվությունը, առողջապահության նախարարի նոր նախաձեռնությունները նպաստեցին, որ մարդիկ դիմեն բժշկական առաջնային օղակներ` պոլիկնիկաներ, որ  սրինինգային ծրագրերն ավելի ակտիվ կազմակերպվեն Հայաստանում։ Սա է պատճառը, որ հիվանդների հոսքը շատացել է, ինչն էլ նպաստել է հիվանդության վաղ հայտնաբերմանը՝ հնարավորություն տալով  ավելի արդյունավետ բուժում կազմակերպել։  
-Բայց ամեն դեպքում մեր հանրության մեջ կա թերհավատությունը բժշկության առաջնային օղակի հանդեպ. բավականին դժվար է այդ կարծրատիպը կոտրել: 
- Թերհավատություն կա ամեն ոլորտների հանդեպ, բացառություն չէ  նաեւ բժշկությունը: Մենք ունենում ենք հիվանդներ, որոնք, ունենալով հիվանդության ախտորոշում, գալիս են մեր կլինիկա, որ կրկնեն հետազոտությունը՝ համոզվելու իրենց ախտորոշման մեջ։  Այս երեւույթը ավելի հաճախ կրկնվող դարձավ հատկապես հեղափոխությունից հետո։  Մենք՝ բժիշկներս, ըմբռնումով ենք մոտենում սրան, քանի որ հասկանում ենք հիվանդների իմպուլսիվության   եւ լարվածության պատճառը։ Լարվածությունը ամեն հերթական այցերի ընթացքում աստիճանաբար մեղմանում է: 
- Բժշկուհի՛, չարորակ գոյացության հայտնաբերման դեպքում Դուք կարո՞ղ եք  հայտնել հիվանդին:  
-Իհարկե մոտեցումը տարբերվում է եվրոպական երկրներից, որտեղ ընդունված է հիվանդին տեղեկացնել հիվանդության մասին հենց բուժող բժշկի կողմից: Իհարկե մեզ մոտ այլ մոտեցումը է։ Հաշվի առնելով մեր հասարակության մտածելակերպը, ինչպես նաեւ նրանց բարեկամների եւ մերձավորների խնդրանքը՝ փորձում ենք պարզ եւ ակնհայտ չասել ախտորոշման լրջությունը։ Բայց ժամանակի ընթացքում, միեւնույն է, հիվանդը տեղեկանում է։ Բուժման հավանականությունը, իհարկե, հիվանդության  սկզբնական փուլերում բավական բարձր է եւ նկատելի է թե՛ մեր կատարած աշխատանքը, թե՛ հիվանդի ջանքերը։ Չմոռանանք, որ յուրաքանչյուր հիվանդի օրգանիզմ յուրովի է պատախանում հիվանդության ընթացքին: 
-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը: 
- Նախ մեր հայ կանանց ցանկանում եմ առողջություն, սեր։ Իմ կողմից  խորհուրդ եւ հորդոր, որ  իրենք շատ ժամանակ տրամադրեն իրենց առողջությանը, կանխարգելիչ  նպատակով այցերը բժիշկների մոտ լինեն շատ ակտիվ, քանի որ յուրաքանչյուր հայ օջախում տան սյունը  կինն է, եւ նա պիտի լինի առողջ, սիրված, կենսունակ, որ  հայ ընտանիքն էլ լինի ավելի ամուր եւ երջանիկ: 

Education

2018 (Dec) Participated in the conference • "Innovative products for the restoration of women's health"

2018 (Nov) Advanced training on the additional professional program • "Ultrasound"

2018 (Nov) Advanced training on the additional professional program • "Infertility Couples. Assisted Reproductive Technologies"                                                                                                            Russia,Moscow

2018 (Jan) Participated in the conference organized by Armenian Ministry of Health and Armenian Society for Reproductive Medicine • “New Horizons in Assisted Reproductive Technology”           Armenia,Yerevan  

2017 Improvement on the topic • “Current issues of obstetrics and gynecology”                                                                                                                                                                                          Armenia,Yerevan 

2015 (Oct) Improvement on the topic • "Genetic diseases and problems found during pregnancy. "                                                                                                                                                             Armenia,Yerevan 

2014 (April) Participated in the XII Annual Meeting of Mediterranean Society for Reproductive Medicine (MSRM) conjoint with The World Congress • On the topic “Building Consensus out of Controversies in Gynecology, Infertility and Perinatology (BCGIP-COGI)”

2012 (Nov-Dec) Yerevan State Medical University after Mkhitar Heratsi • Improvement on: “Current issues of obstetrics and gynecology” 2009 (Nov-Dec) National Institute of Health • Improvement on: “Current issues of obstetrics and gynecology”  Spain,Barselona

2001 (July-Aug) Medical Workshop in Salzburg (Columbia University Seminar) • Internship in obstetrics and prenatal care Russia, Moscow Armenia,Yerevan Armenia, Yerevan Armenia, Yerevan Spain, Barcelona Armenia, Yerevan    Austria, Salzburg

2001 (Feb-March) National Institutes of Health • Improvement on the theme: “Some current issues In obstetrics and gynecology "

1999 (May) PhD thesis, №14.00.01 obstetrics and gynecology Candidate of Medical Sciences

1994-1999: Postgraduate research work • “Reproductive function of obese women”

1990-1995: Clinical Residency • Specialty: obstetrician gynecologist

1984-1990: Yerevan State Medical University after Mkhitar Heratsi, Department of General Medicine • Diploma with Honours Armenia, Yerevan Armenia, Yerevan Armenia, Yerevan Armenia, Yerevan Armenia, Yerevan

Work Experience 2018-till now “Astghik” Medical Centre • Clinical Head of Reproductology department                                                            RA, Yerevan, St. Daniel Varuzhan, 28 Building

1995-2018 “Protection” • Obstetrician-gynecologist, researchet                                                                                                                                RA, Yerevan, Mashtots ave., 22

1993-1996 (concurrently) Humanitarian program, US Methodist Church in Armenia; Project “AGAPE” • Medical Consultant                                  RA, Yerevan, St. Nikol Duman, 24a Membership

2008-till now Member of the European Society of contraception and reproductive health

2001-till now Member of the Armenian Society of Menopause (ASM, which is a member of National and European Menopause Society

 Publications                                   45 scientific articles on obstetrics, gynecology and reproduction. Armenia and abroad

Languages                                                        Armenian, Russian, English

May 2019–Present MD, Medical Oncologist

''Mikaelyan Institute of Surgery'' University Clinic Ezras Hasratyan St., 9 Building, Yerevan (Armenia) www.surgery.am

Nov 2018–20 May 2019 MD, Medical Oncologist

Muratsan Hospital Chemotherapy Clinic , Hospital Complex of Yerevan State Medical University after M.Heraci Muratsan St., 114, Yerevan (Armenia)

15 Sep –28 Oct 2018 Assistant to the head of Oncology department Astghik Medical Center Daniel Varujan St., 28 Building, 0032 Erevan (Armenia) www.astghikmc ▪ - Consultation patients with breast oncological diseases, chemotherapy treatment ▪ - Assisting with biopsies of breast , mammography , ultrasound

2010–2013 Chief Physician Assistant of Intensive Care Unit Institute of Surgery after “ A.Mikaelyan” 9 Ezras Hasratyan str.,, 0053 Erevan (Armenia) http://www.surgery.am ▪ Emergency surgical services ▪ Intensive therapy

2010–2013 Night Shift Physician Assistant Institute of Surgery after “ A.Mikaelyan”, 9 Ezras Hasratyan str.,, 0052 Erevan (Armenia) http://www.surgery.am ▪ Night duty in the intensive care unit

EDUCATION AND TRAINING

Jun 2019 Certified Melanoma Educator Course The Melanoma Education Institute

Jun 2019 Workshop in Palliative Care

Pain Managment in Palliative Care, Yerevan (Armenia)

12/6/19 © European Union, 2002-2019 | http://europass.cedefop.europa.eu 

Curriculum vitae Anna Avinyan

May 2019 Certificate Program in Oncology Clinical Trials

Good Clinical Practice (GCP) ▪ What Good Clinical Practice (GCP

 ▪ The basic principles of GCP

▪ What being ‘GCP’ qualified means and why conducting a study according to GCP is important

▪ The responsibilities of the investigator ▪

How GCP should be adopted in the conduct of clinical research

Sep 2015–Oct 2018 Residency in General Oncology

National Center of Oncology

72 Fanarjyan str., 0052 Yerevan (Armenia) www.oncology.am

▪ - Consultation patients with breast oncological diseases

▪ - Participation in Radiology (mammography , ultrosound and breast magnetic resonance imaging)

▪ -Participation in Chemotherapy

▪ - Assisting with surgeries of breast , biopsies

10 Oct 2016–Jan 2017 Assistentzarzt Potsdam (Germany

) 5 Apr 2016–10 Oct 2016 Assistentzarzt Charite Universitätsmedizin, Berlin (Germany)

1 Sep 2013–1 Jul 2015 Master's degree in Medicine

Master in medicine Yerevan State Medical University after Mkhitar Herats

i 2 Koryun str.,, 0025 Erevan (Armenia)

www.ysmu.am

1 Sep 2008–1 Aug 2013  Bachelor’s degree in medicine

Bachelor in medicine Yerevan State Medical University after Mkhitar Heratsi

2 Koryun str.,, 0025 Erevan (Armenia) www.ysmu.am PERSONAL SKILLS Mother tongue(s) Armenian

Foreign language(s) UNDERSTANDING SPEAKING WRITING Listening Reading Spoken interaction Spoken production

English C1 C1 C1 C1 C1

Russian C1 C1 C1 C1 C1

German B2 B2 B1 B1 B1

EF International language School of English, Massachusetts,Boston

Levels: A1 and A2: Basic user - B1 and B2: Independent user - C1 and C2: Proficient user

Common European Framework of Reference for Languages

Digital skills    SELF-ASSESSMENT

 2018 - The Frequency of occurrence of chemotherapy side effects among patients with breast cancer - Journal of Scientific and Practical Medicine. Volume 21, N1(118),2018

▪ 2016 - Propofol as a component of induction anesthesia in surgical interventions on the abdominal organs - "HERALD" Journal of Surgery of Armenian named GS Tamazian

▪ 2016 - POSTOPERATIVE COGNITIVE DISORDERS(PCD) IN PATIENT WITH LOWER LIMBS VENOUS SYSTEM DISEASES -Journal of Scientific and Practical Medicine. Volume18, N5(102

▪ 2015 - Oxigen content of venous blood andarteriovenousous oxigen difference during the induction anaesthesia the elderly patients withchronic diseases of lower limbs -"HERALD" Journal of Surgery of Armenian named GS Tamazian Driving licence B ADDITIONAL INFORMATION Conferences

▪ 2019 - Pain Management in Palliative Care ▪ 2019 - The Pediatric Oncology East and Mediterranean (POEM) Group 2nd Scientific Conference: "Towards Global Equity in Cancer Care"

▪ 2018 - ESO-ASCO Masterclass in Clinical Oncology, Yerevan ▪ 2016 - Modern Approaches to Diagnosis and Treatment of Oncological patients, Yerevan ▪ 2016 - International Cancer Conference, Yerevan

▪ 2014- ASCO Educational seminar, Yerevan ▪ 2013 - MMOF , Athens Memberships 2015- ESMO - European Society for Medical Oncology 2015- ASCO - American Society of Clinical Oncology

2016- GSHO - German Society of Hematology and Oncology 2016- EACR - European Association for Cancer Research

2018 - EADO - European Association of Dermato Oncology

 12/6/19 © European Union, 2002-2019 

Ամենակարեւոր պարգեւը առողջությունն է

Ականջը փոքրիկ, սակայն բարդ եւ զգայուն օրգան է: Ականջի միջոցով ընկալում ենք շրջակա միջավայրի ձայները, հաղորդակցվում միմյանց հետ: Ձայնի ընկալումը բնության մեծագույն պարգեւ է ժամանակակից պայմաններում դրա լրիվ բացակայությունը հազվադեպ է եւ անսովոր: Ծանրալսության ժամանակակից ախտորոշումը հիմնվում է բազմաթիվ հետազոտական մեթոդների տվյալների վրա: Ծանրալսությունը բոլոր տարիքային շեմերում համարվում է խնդիր, որի առկայության դեպքում մարդը իրեն զգում է հասարակության ոչ լիարժեք անդամ: Չափազանց կարեւոր է լսողական խնդիրների ախտորոշումը վաղ մանկական հասակում  եւ դրա արդյունավետ բուժման կազմակերպումը: Ավելի շատ կարեւոր է, որ դրան նպաստում է հանրապետությունում ներդրված սկրինինգային ծրագիրը, այն հնարավորություն է տալիս ծանրալսությունների հայտնաբերումը ավելի շուտ նորածինների մոտ եւ խնդրի հետագա լիարժեք բուժումը: Այս մեթոդը հատկապես ակտուալ է նորածնային հասակում, որի շնորհիվ երեխաների մոտ վաղաժամ հայտնաբերումը նպաստում է խնդրի լիարժեք լուծմանը կամ վիրահատական միջամտությունը պրոտեզավորման միջոցով, որի օգնությամբ երեխան իր զարգացվածության աստիճանով հետ չի մնում իր հասակակիցներից:

 http://bestgroup.am/ կայքի զրուցակիցն է «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի  քիթ-կոկորդ-ականջաբան, աուդիոլոգ ԱՇԽԵՆ ԲԱԼԲԱԲՅԱՆԸ, որն ունի երկար տարիների աշխատանքային փորձ եւ մեծ հեղինակություն:  

 - Տիկին Բալբաբյան, ի՞նչ է իրենից ներկայացնում աուդիոլոգիան:

- Աուդիոլոգիան գիտություն է, որը զբաղվում է լսողության հետազոտման մեթոդներով, որի շնորհիվ մենք կարողանում ենք հայտնաբերել հիվանդների մոտ ծանրալսության տեսակը, աստիճանը եւ ճիշտ ախտորոշումը, իհարկե, որին էլ կհաջորդի համապատասխան բուժումը:

- Բժշկուհի, Ձեր կարծիքով ի՞նչ մակարդակի վրա է այսօր Հայաստանում քիթ-կոկորդ- ականջաբանությունը:

- Մեր հանրապետությունում քիթ-կոկ որդ-ականջաբանությունը շատ բարձր մակարդակի վրա է գտնվում: Հայաստանը տարածաշրջանում  միակ երկիրն է, որտեղ կատարվում է խխունջային ներպատվաստումը (կոխլեար իմպլանտացիան), որը 2004 թվականից ներդրվել է «Էրեբունի» ԲԿ–ում։ Մեզ մոտ կատարվում է նաեւ նորածինների աուդիոլոգիական սկրինինգ, որի միջոցով կարողանում ենք նորածնային շրջանում բացահայտել լսողական խանգարումները: Սկրինինգի արդյունքում նորածնի մոտ որոշակի խնդիրներ հայտնաբերելու դեպքում կազմակերպվում է համապատասխան բուժում, որից երեք ամիս անց նորածինը կրկին հետազոտվում է, ըստ որի, արդյունքներից ելնելով, որոշվում է նրանց հետագա ճակատագիրը: Խխունջային ներպատվաստման վիրահատությունները եւ նորածինների աուդիոլոգիական սկրինինգն իրականացվում են ԱՆ պետական ծրագրի շրջանակում:

- Բժշկուհի, որպես բժիշկ, Ձեր գործառույթների մեջ ի՞նչ է ներառված:

- Իմ գործառույթների մեջ  մտնում է քիթ-կոկորդ-ականջի հիվանդություններով տառապող հիվանդների զննումը, բուժումը, ինչպես նաեւ վիրահատական միջամտությունները, բայց որպես նախատրատ: Իհարկե դա աուդիոլոգիան է, որի  միջոցով  որոշում ենք աուդիոմետրիան` լսողության սրության ախտորոշման մեթոդը, որն օգտագործվում է լսողության կորստի աստիճանը եւ տեսակը որոշելու համար, որի հիմքում ընկած է ամենահաճախ հանդիպող հաճախականություններում մարդու ձայնն ընկալելու հատկությունը որոշելը (խոսքային դիապազոն): Այս ստերի հիման վրա կազմվում է աուդիոգրաման, ըստ որի, կարելի է ախտորոշել ծանրալսության տեսակը, աստիճանը եւ տարբերակել ականջի տարբեր հիվանդությունները: Ծանրալսության 2 տեսակ կա՝ սենսոնեվրալ եւ հաղորդչական: Սենսոնեվրալ ծանրալսությունը լսողության կորուստն է, որն առաջանում է ձայնընկալող ապարատի վնասման հետ: Իսկ հաղորդչական ծանրալսության պատճառը ձայնի անցնելու ճանապարհին զանազան խոչընդոտներն են՝ ծծմբային խցանը, արտաքին լսողական անցուղու էկզոստոզը` ոսկրային հյուսվածքի գերաճ, թմբկաթաղանթի թափածակումը, լսողական ոսկրիկների շղթայի խզումը, ոսկրիկների ֆիքսացիան, միջին ականջում հեղուկի եւ թարախի կուտակումը, արտաքին եւ միջին ականջի տարբեր բնածին արատները եւ այլն:  Սենսոնեվրալ ծանրալսության դեպքում անչափ կարեւոր է ժամանակին կատարված ախտորոշումը, քանի որ սուր փուլում հնարավոր է լսողության լիարժեք եւ մասնակի վերականգնում (ե խոսքը IV աստիճանի ծանրալսության կամ խլության մասին չէ): Շատ հաճախ հիվանդները ականջի փակվածության զգացողություն ունենալիս մտածում են, որ դա պարզապես գրիպի հետեւանք է եւ շուտով կանցնի: Եվ այսպիսով թանկ ժամանակ են կորցնում, եւ արդեն մեկ ամիս հետո հիվանդությունը քրոնիկական եւ գործնականում անբուժելի է դառնում` վերածվում սենսոնեվրալ հիվանդության: Այս դեպքում օգնում են միայն լսողական սարքերը, իսկ 4-րդ աստիճանի սենսոնեվրալ ծանրալսության կամ պրակտիկ խլության դեպքում՝ միայն հակացուցումների բացակայության դեպքում կոխլեար իմպլանտացիան (խխունջային ներպատվաստումը): Ծանրալսության դեպքում, որպես կանոն, եւս մեկ հետազոտություն է կատարվում՝ իմպենդանսոմետրիա, արտաքին լսողական անցուղու ծավալի, թմբկաթաղանթի, թմբկախոռոչի, եվստախյան փողերի, լսողական ոսկրիկների վիճակը գնահատելու համար, ինչպես նաեւ ակուստիկ ռեֆլեքսը որոշելու համար: Իմպենդանսոմետրիան հնարավորություն է տալիս հայտնաբերել միջին ականջի այնպիսի ախտահարումներ, ինչպիսիք են` եվստախիտը, էքսուդատիվ օտիտը, լսողական ոսկրիկների շղթայի խզումը, օտոսկլերոզը: Եվս մեկ յուրահատուկ ստ է իրականացվում`օբյեկտիվ աուդիոմետրիա   /լսողական հարուցված պոտեցիալների գրանցում/, որը թույլ է տալիս որոշել հիվանդների մոտ ծանրալսության մակարդակը` առանց հիվանդի մասնակցության:

- Ունենալով երկար տարիների աշխատանքային փորձ` կարո՞ղ եք ասել,  այսօր որ հիվանդությունների աճ է նկատվում:

- Պետք է  նշեմ ականջի քրոնիկ հիվանդությունները`օտիտները, որոնք բավականին շատացել են, սեզոնային բնույթ են կրում, եւ վիրուսային ինֆեկցիաների պիկի ժամանակ մենք ունենում ենք բավականին շատ դեպքեր: Բավականին շատացել են ծանրալսության դեպքերը, մանավանդ` հանկարծակի ծանրալսությունները, որոնք, ցավոք սրտի, վերջին շրջանում բավականին շատացել են երիտասարդների մոտ:

Լինում են նաեւ ծանրալսության դեպքեր, որոնց առաջացման պատճառները դեռեւս լիովին բացահայտված չեն: Պատճառներից կարող ենք նշել սթրեսային  իրավիճակները, անոթային խնդիրները, որոնք ավելի հաճախ հանդիպում են, միգուցե նրանց թիվը բավականին շատացել է, քանի որ այսօր դիմելիության կուլտուրան բարձր մակարդակի  վրա է գտնվում, մարդիկ սկսել են ավելի ուշադիր լինել իրենց սեփական առողջության նկատմամբ: Ցավոք սրտի, նաեւ լինում են դեպքեր, որ հիվանդները մեզ այցելում են արդեն բարձիթողի վիճակում: Որքան շուտ դիմեն մեզ, այնքան ավելի շուտ եւ արդյունավետ կլինի վերականգնողական բուժումը: Ախտորոշիչ հնարավորությունների մեծացումը, տեխնիկապես գերհագեցվածությունը մեր բժշկական կենտրոնում մեծ հնարավորություններ են ընձեռում արդիական եւ ժամանակակից մոտեցումներով իրականացնել բոլոր անհրաժեշտ հետազոտման եւ բուժման մեթոդները:

- Խլության դրդապատճառները որո՞նք կարող են հիմնականում լինել:

- Պետք է նշել, որ խլության պատճառները կարող են լինել բնածին եւ ձեռքբերովի: Բնածնի հիմքում ընկած է ինչպես գենետիկ նախատրամադրվածությունը, այնպես էլ` հղիության ընթացքում մոր կողմից տարած հիվանդությունները, հատկապես` վիրուսային հիվանդությունները, վիժման վաղաժամ վտանգները, քրոնիկ հիպոկսիկ  վիճակները եւ այլն, իսկ օտոտոկսիկ եւ ոչ ճիշտ դեղամիջոցներով բուժումը կարող է բերել երեխայի մոտ լսողության խնդրի զարգացմանը:
Ըստ համաշխարհային վիճակագրական տվյալների, 1000 երեխաներից մեկը ծնվում է խուլ, 5-6-ը` տարբեր տեսակի ծանրալսություններով: Մեր երկրում ներդրված նորածնային սկրինինգի ծրագրի միտումն այնպես է, որ հանրապետության բոլոր շրջանների ծննդատներում իրականացվում է այս ծրագիրը, որպեսզի նորածնի մոտ հայտնաբերվի,  իրականում ծանրալսության խնդիրը  կա՞`  ոչ: Ովքեր խնդիր ունեն, անցնում են հետազոտման երկրորդ փուլը 3 ամսական հասակում, եւ այստեղ շատ կարեւոր է մանկաբույժների դերը, որոնք պետք է պարզեն` երեխան սկրինինգային հետազոտություն անցել է, ` ոչ, ապա անպայման ուղղորդեն հետազոտման: Իսկ մնացյալ դեպքերում երեխայի մոտ այն ի հայտ է գալիս խոսքի զարգացման շրջանում, որը ծնողներն արդեն նկատում են: Այդ ծրագիրը ես շատ կարեւոր եմ համարում, եւ ոչ մի երեխա պիտի դուրս չմնա այդ ծրագրի շրջանակներից:

- Բոլորն իրենց կյանքում ունեն ուսուցիչ, ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

Միանշանակ` Արթուր Կիմի Շուքուրյանին, ում գործոնը, ներդրումը շատ մեծ է եղել իմ նեղ մասնագիտացման մեջ. թե՛որպես մարդ, եւ թե՛ որպես մեծ գիտնական ու ղեկավար, նրա հետ աշխատելը մեծագույն հաճույք է: Եվ տեսնելով նրա մարդ տեսակը, նրա նվիրումը իր գործին եւ հոգատարությունը դեպի իր պացիենտը, որոշեցի, որ պետք է դառնամ ԼՕՌ բժիշկ:

- Ընդունված ավանդույթ է, որ երեխաները ընտրում են իրենց ծնողների ճանապարհը, Ձեր երեխաների դեպքում ինչպե՞ս էր:

Ես միանշանակ դեմ եմ եղել, որ իրենք բժիշկ դառնան, ճիշտն ասած, իհարկե, երբեմն ափսոսում եմ, որ խոչընդոտել եմ նրանց ընտրության հարցում,  երբեմն էլ լավ եմ զգում, որովհետեւ բժշկի աշխատանքը լի է բազում դժվարություններով:  Ընդհանրապես իմ առօրյա աշխատանքային ծանրաբեռնվածությունից հետո իմ անդորրը գտնում եմ իմ ընտանիքում, իմ երեխաների եւ թոռնիկների հետ:

- Իսկ որպես վերջաբան, ի՞նչ կմաղքեք մեր հասարակությանը:

Կցանկանամ, որ մարդիկ ավելի շատ հետեւեն իրենց, եւ ցավով եմ ընդունում, որ, մասնավորապես, հեռավոր շրջաններից կանայք բավականին ուշացած դեպքերում են դիմում մեզ: Իհարկե, չեմ էլ սիրում, երբ մարդիկ տառապում են եսասիրությամբ: Բայց ամեն դեպքում, ճիշտը ժամանակին դիմելն է: Կցանկանամ, որ շատ առողջ լինի մեր հասարակությունը, հետեւողական` իր առողջության նկատմամբ: Երբ մարդ առողջություն չունի, ոչինչ էլ աչքին չի գալիս, որովհետեւ ամենակարեւոր պարգեւը առողջությունն է:

Լավ մասնագետ լինելուց բացի պետք է լինել լավ մարդ, քանի որ բժշկ լինելը  մասնագիտություն չէ, այլ՝ առաքելություն

Ռենտգեն հետազոտություն, թե՞ սոնոգրաֆիա. հարց, որը հաճախ քննարկման թեմա է հանդիսանում:
  Ներկայումս միանշանակ չեն այս ախտաբանական վիճակի ճառագայթային ախտորոշման արդյունավետության մասին կարծիքները, մշակված չեն հիվանդների ճառագայթային հետազոտման առավել արդյունավետ ախտորոշիչ ալգորիթմներ: 
   Նաիրի բժշկական կենտրոնը հանրապետության խոշորագույն բժշկական հաստատությունն է, որտեղ բնակչությանը ցուցաբերվում է համաշխարհային չափանիշներին համապատասխան բազմապրոֆիլ եւ բարձր որակավորված բժշկական օգնություն:

   Նաիրի բժշկական կենտրոնի ախտորոշման բաժանմունքը, շնորհիվ համակարգչային նոր տեխնոլոգիաների ներդրման, ուլտրաձայնային մեթոդի ախտորոշիչ եւ տեսողական հնարավորությունները զգալիորեն հարստացրել է, ինչը հնարավորություն է տալիս այն կիրառել ոչ միայն ախտորոշման նպատակով, այլեւ իրականացվող բուժման արդյունավետության վերահսկման եւ որոշ բուժական միջոցառումներ եւ միջամտություններ իրականացնելիս` տեսողական հսկողության ժամանակ: Կիառվող սարքի վիզուալիզացիայի բարձր մակարդակը մեծացնում է ախտաբանությունների հայտնաբերման, հյուսվածքների մանրագույն կառուցվածքի առավել հստակ զննման հնարավորությունները, բարձրացնում դիֆերենցիալ ախտորոշման արդյունավետությունը՝ դրանով իսկ օգնելով հիվանդությունները հայտնաբերել եւ արդյունավետ բուժում կազմակերպել դրանց զարգացման առավել վաղ փուլերում:

   Մասնագետների գիտական, կլինիկական եւ կրթական գործունեության, առաջատար բժշկական հաստատությունների հետ համագործակցության, տեխնիկա արտադրող առաջատար ընկերությունների կողմից ժամանակակից տեխնոլոգիաների մշտական ներդրման շնորհիվ Նաիրի բժշկական կենտրոնը լայն ճանաչում է ձեռք բերել ինչպես մեր երկրի տարածքում, այնպես էլ նրա սահմաններից դուրս:  http://bestgroup.am/ կայքի   զրուցակիցն է Նաիրի բժշկական կենտրոնի բժիշկ-սոնոգրաֆիստ ԱՆՅՈՒՏԱ ՕՀԱՆՅԱՆԸ, հաճելի կին եւ հաճելի զրուցակից, ում հետ խոսեցինք ոլորտում առկա հարցերի մասին:

- Տիկի՛ն Օհանյան, ի՞նչ գործառույթներ է իրականցնում Ձեր բաժանմունքը, ովքե՞ր կարող են դիմել Ձեզ:

- Սոնոգրաֆիան համարվում է դիագնոստիկայի մեթոդներից մեկը, այն վերջին սերնդի  հետազոտություններից մեկն է, որը համեմատվում է  ռենգեն  հետազոտության հետ:  Չնայած լինելով  երիտասարդ հետազոտական  մեթոդ՝ այն  այսօր  արագընթաց տեմպերով զարգանում է, ինչը պայմանավորված  է տեխնիկական հագեցվածությամբ, կիրառվող սարքավորումները հզորացմամբ, ինչի հետևանքով էլ  հնարավորություններին էլ ավելի են շատանում: Եթե  նախկինում մենք ուղղակի  ստանում էինք խնդրի մակերսեային պատկերը, ապա այսօր կարող ենք ավելի մանրամասն, ավելի խորը տեսնել խնդիրը, ավելի մանրամասն ստուգել եւ ստույգ եզրակցություն տալ: Սոնոգրաֆիան  հիմնված է  տատանողական ալիքների վրա, այն վտանգավոր համարվել չի կարող, անվտանգ է եւ անցավ, բազմակի անգամ պացինտները կարող են անցնել հետազոտություն, այն բարձր հաճախականության եւ մարդու ականջի համար անընկալելի ձայնային ալիք է, որն հետազոտվող օրգանին ուղարկվում է հատուկ հարմարանքի՝ «տվիչի» (датчик, տրանսդյուսեր) միջոցով, որն էլ անմիջականորեն հպվում է հետազոտվողի մարմնի համապատասխան շրջանի մաշկին:

- Բժշկուհի՛, ընտրել եք շատ ռիսկային եւ պատասխանատու աշխատանք, ե՞րբ որոշեցինք գնալ այդ քայլին:

- Բժիշկ շատ վաղուց էի ցանկանում դառնալ,  երբ դեռ սովորում էի երրորդ դասարանում: Եղել եմ գերազանց սովորող աշակերտ, միաժամանակ շատ ակտիվ եմ իմ էությամբ, միշտ համարձակ եւ անվախ եմ եղել: Եղել եմ Հայաստանի վազքի չեմպիոն, երաժշտության մեջ էլ եմ ինձ լավ դրսեւորել, մի խոսքով, միշտ  ձգտել եմ ամեն ոլորտում ինձ դրսեւորել լավ եւ լինել առանջային դիրքերում: Իմ մասնագիտությամբ ապրում եմ, մինչ օրս սիրում: Փառք Աստծո, իմ ոլորտում ես հասել եմ այն  մակարդակի, երբ ինձ զգում եմ իմ ափսեի մեջ, փնտրտուքների մեջ չեմ, վստահ կանգնած եմ: Նշեմ, որ որպես սոնոգրաֆիստ առաջին քայլերս սկսել եմ  Էրեբունի բժշկական հիվանդանոցից՝  20 տարի աշխատելով  այնտեղ: Հիվանդանոց, որը համարվելով բազմապրոֆիլային,  մեծ ծավալով աշխատանքեր էր տանում. մշտապես հերթապահություններ, հիվանդների մեծ հոսք: Իհարկե ընթացքում՝ մինչեւ երեխաներիս ծնվելը, եղել են  մարզային եւ արտերկիր աշխատանքային գործուղումներ: Առաջիկայում կան պլաններ գնալ արտերկիր՝ լրացնելու մանագիտական  գիտելիքները: Համատեղելով Նաիրի եւ Էրեբունի բժշկական կենտրոներում իմ աշխատանքը պարոն Հարություն Քուշկյանի ղեկավարմամբ՝ բժշկական  համալիրին  միշտ հավատարիմ եմ մնացել, իսկ երբ ես նվիրվում եմ, ուրեմն մեծ նվիրումով աշխատում  եմ ամբողջ կյանքի ընթացքում: Ես  գոհունակ եւ հոգեպես բավարարված եմ զգում պացիենտների շնորհակալական խոսքերից եւ հայացքներից:

 Ես ունեմ երկու հրաշալի դուստր, իհարկե իրենք չեն ընտրել իմ ուղին, բայց, ամեն դեպքում,  իրենց էլ  ընտրած մասնագիտության մեջ իրենց կատարյալ են  դրսեւրում: Ես ինձ երջանիկ կին եմ համարում. աշխատում եմ մի կլինիկայում, որտեղ  ամեն օր մեծ սիրով եմ  աշխատանքի գալիս եւ գնում: Կցանկանայի խոսել նաեւ պացիենտների դիմելության կուլտուրայի մասին. այն շատ խայտաբղետ է ու բազմազան: Մենք՝ բժիշկներս, անում ենք ամեն ինչ, որ մարդկային հարաբերությունների, մատուցման եւ բուժման կուլտուրան միշտ բարձր մակարդակով լինի, բայց, ցավոք, լինում են նաեւ անշնորհակալ պացիենտներորոնց թվում է, թե բժիշկներն են մեղավոր իրենց խնդիրների համար: Հուսանք՝ մեր հասարակությունն մոտ ապագայում ավելի հանդուրժող ու շնորհակալ կլինի:  

- Ձեր կարծիքով  ի՞նչ են տալիս ասոցացիաներն այսօր:

- Մենք մեր ասոցացիան  վերաստեղծեցինք 2 տարի առաջ: Ասոցացիաները մեզ շատ օգնում են վերապատրաստումների ժամանակ, գիտելիքների թարմացման եւ բազայի լրացման հարցում: Արդեն երկու տարի է, ինչ ասոցացիան ղեկավարում է Կոստանտին Սամվելի Գալումյանը, ով միաժամանակ մեր բժշկական կենտրոնի եւ բաժանմունքի` ռադիոլոգիայի բաժնի ղեկավարն է, ում շնորհիվ  բավական մեծ փոփոխություններ են եղել: Նա, լինելով բավական երիտասարդ,  շատ բանիմաց եւ հմուտ է իր գործում: Իրականում մինչ իրեն ղեկավարումը ասոցիացան նախկինում գրեթե մեզ ոչինչ չէր տալիս, իսկ այսօր մեզ տրված են մեծ հնարավորություններ եւ փորձի փոխանակության հարցում մեծ առաջընթաց:

 - Բժշկուհի՛, չարորակ գոյացության հայտնաբերման դեպքում Ձեր իրավասությունների մեջ մտնո՞ւմ է այդ մասին հայտնել հիվանդին:  

- Իմ երկար տարիների փորձն ինձ թույլ է տալիս հասկանալ, թե որ դեպքում ինչ լուծում տալ հարցին: Ես արագ ճանաչում եմ մարդու տեսակը: Իմ կարծիքով պետք է  պացիենտին ասվի իր հիվանդության մասին, որպեսզի նա պայքարի  կյանքի համար: Ես համոզվել եմ հորս կորուստից հետո. նա նույնպես մահացավ ուռուցքից: Ուռուցքով հիվանդը պետք է մշտապես պայքարի մեջ մտնի  հիվանդության դեմ, պետք է կարողանալ ուժեղ լինել եւ անկոտրում, հավատա հրաշքներին ու պայքարի  մինչեւ վերջ: Ինչքան էլ  իմանանք, որ չարորակ գոյացությունը դատավճիռ է եւ մահացության  վատ վիճակագրություն կա, պետք է գիտակցնենք, որ կա Աստված, եւ որոշ հարցերի պատասխանները մենք,  իրականում, չենք կարող տալ: Բոլորս էլ հասկանում ենք, որ մենք գործ չունենք հաստատուն գիտության հետ. դա մաթեմատիկական գիտություն չէ: Պետք է ուղղակի հավատանք  մեր ուժերին եւ Աստծո գոյությանը: Ի դեպ, ունեմ նաեւ երրկորդ մասնագիտություն, ինձ դրսեւորել եմ նաեւ  իրավաբանության ոլորտում, սովորելուց հետո 4 տարի համատեղել եմ աշխատանքս բժշկության հետ, որն էլ իրականում ինձ շատ է օգնում ավելի լավ ճանաչել պացինետի հոգեբանությունը եւ ճշգրիտ մոտեցում ցույցաբերել յուրաքանչյուրին: Իրականում իմ առաքելությունը բժիշկ լինելն է, մարդուն հասկանալ եւ բուժելն է, երկու մասնագիտություն համատեղել հնարավոր չէ: Ես պետք է ուրախությամբ  նշեմ, որ  աշխատում եմ մի կլինկայում, որտեղ կան վերջին սերնդի լավագույն սարքավորումները: Նախկինում աշխատել եմ տարբեր սարքավորումներով. իմ աշխատանքային վերելիքը այդ սարքավորումների զարգացման հետ է ընթացել, իսկ այսօր կան բոլոր հնարավորությունները, որպեսզի բժիշկ-սոնոգրաֆիստը կարողանան ավելի վստահ իրեն զգալ սարքավորման մոտ, քան նախկինում՝ սահմանափակ հնարավորություններ ունեցող սարքավորումների ժամանակ: Մեծ նշանակություն ունի նաեւ մարդային ֆակտորը.  լավ մասնագետ լինելուց բացի պետք է լինել լավ մարդ, քանի որ բժիշկ լինելը  մասնագիտություն չէ, այլ՝ առաքելություն:

-Որպես վերջաբան Ձեր մաղթանքը մեր հասարակությանը:

-Կցանկանամ, որ հասարակությունը լինի միշտ առողջ եւ ինքնաբավ, հասկանա, որ իր կյանքն իր ձեռքում է, սիրի իր եսը, լինի կամեցող: Իրականում շահում է նա, ով ավելի դիմացուն է ու կամեցող: Կցանկանամ  լինեն ավելի համբերատար, սիրեն իրենց եւ իրենց շրջապատող աշխարհը:

Իսկ որպես վերջաբան ասեմ, որ իրականում ոչ բոլորը կարող են բժիշկ դառնալ եւ երկար տարիներ կարողանալ մնալ այդ ասպարեզում եւ իրենց փառքն ու հարգանքը պահել բարձր դիրքերում: Մասնագիտությունը ապրելակերպ է, կենսակերպ և առաքելություն:

Իրականում ընթացքում լինում են հիաստաթափության պահեր, բայց չպետեք է ընկճվել եւ դոփել տեղում, լճանալ: Ով սիրում է իր մասնագիտությունը,  իրավունք չունի ընկվճվել: Նա պիտի շարունակի իր գործունեությունը,  հավատաիրմ մնալով իրեն եւ Հիպոկրատին տրված երդմանը: